«Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ» Δ/ντής Εσπερινού Γυμνασίου Λ.Τ. Καρδίτσας ΚΠΕ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ «Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ» Η τραγωδία των κοινών: Πώς η Elinor Ostrom έλυσε ένα από τα μεγαλύτερα διλήμματα της ζωής Είμαι ο Λούκας Ηλίας Δ/ντής του Εσπερινού Γυμνασίου με ΛΤ Καρδίτσας και θα σας παρουσιάσω, όπως φαίνεται και στον τίτλο της εισήγησής μου, πώς η Elinor Ostrom έλυσε; ένα από τα μεγαλύτερα διλήμματα της ζωής, τη διαχείριση δηλαδή των κοινών πόρων. Ηλίας Λούκας Δ/ντής Εσπερινού Γυμνασίου Λ.Τ. Καρδίτσας

Τι θα σας πω Elinor Ostrom Προσωπικά Στοιχεία Ακαδημαϊκή καριέρα Βραβείο Νόμπελ Οικονομίας Mοντέλο διαχείρισης των Πόρων Κοινής Διαχείρισης κατά Ostrom Έρευνα για ΠΚΔ Ostrom vs Hardin Ομοιότητες σε αυτοοργανωμένους θεσμούς ΠΚΔ Αρχές Σχεδιασμού ΠΚΔ Απόσπασμα συνέντευξης της Ostrom Πεδία εφαρμογής Σύνοψη - Αναστοχασμός Πιο συγκεκριμένα θα μιλήσω Για κάποια βασικά στοιχεία του βιογραφικού της Ostrom Στη συνέχεια θα αναπτύξω το μοντέλο που προτείνει η Ostrom για την διαχείριση των κοινών πόρων για την αποφυγή της τραγωδίας κατά Χάρντιν Θα αναφερθώ στις εφαρμογές της θεωρίας της Ostrom και θα προβάλω την θεωρία της στην καθημερινή μας ζωή Θα τελειώσω την παρουσίασή μου συνοψίζοντας τα όσα είπα

Elinor Ostrom Elinor Claire "Lin" Ostrom (August 7, 1933 – June 12, 2012)  Πτυχίο και διδακτορικό από το UCLA Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα Καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Άρθουρ Μπέντλεϋ Διευθύντρια του εργαστηρίου πολιτικών θεωριών και πολιτικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα Διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης της Θεσμικής Ποικιλομορφίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Ερευνήτρια στο Πρόγραμμα Στήριξης της Συνεχούς Έρευνας για τη Βιώσιμη Γεωργία και τη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων, Σύμβουλος του περιοδικού Transnational Corporations Review. Η Έλινορ Κλαιρ Όστρομ (7 Αυγούστου 1933 - 12 Ιουνίου 2012) ήταν Αμερικανίδα πολιτική οικονομολόγος, της οποίας η έρευνα συνδέθηκε με την Νέα Θεσμική Οικονομία (New institutional economics) και την αναζωπύρωση της πολιτικής οικονομίας. Το 2009 μοιράστηκε το Βραβείο Νόμπελ στις οικονομικές επιστήμες μαζί με τον Όλιβερ Γουίλιαμσον για την "ανάλυση της οικονομικής διακυβέρνησης, ιδίως των κοινών πόρων«. Μέχρι σήμερα παραμένει η μόνη γυναίκα που έχει κερδίσει το Βραβείο Νόμπελ στην Οικονομία. Μετά την αποφοίτησή της με πτυχίο και διδακτορικό από το UCLA, η Όστρομ ακολούθησε καριέρα στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Διετέλεσε διακεκριμένη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Άρθουρ Μπέντλεϋ καθώς και διευθύντρια του εργαστηρίου πολιτικών θεωριών και πολιτικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και ιδρυτική διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης της Θεσμικής Ποικιλομορφίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Διετέλεσε επικεφαλής ερευνήτρια στο Πρόγραμμα Στήριξης της Συνεχούς Έρευνας για τη Βιώσιμη Γεωργία και τη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων, το οποίο διαχειρίζεται η Virginia Tech και χρηματοδοτείται από την USAID. Ξεκινώντας από το 2008, η ίδια και ο σύζυγός της, Βίνσεντ Όστρομ, συνεργάστηκαν ως σύμβουλοι του περιοδικού Transnational Corporations Review. Βραβείο Νόμπελ στις Οικονομικές Επιστήμες  (2009)

Διαχείριση των κοινών πόρων. Έρευνα Διαχείριση των κοινών πόρων. Πως οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τα οικοσυστήματα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια βιωσιμότητά τους Έρευνες Διαχείριση Βοσκοτόπων (Αφρική), Διαχείριση συστημάτων ύδρευσης (Νεπάλ, Φιλιππίνες, Ιαπωνία, Ισπανία κ.α.) Αυτοδιαχείριση φυσικών πόρων, Πολυκεντρικό σύστημα διαχείρισης αυστηρός κρατικός έλεγχος περίφραξη των κοινών πόρων Πολύ μεγάλη είναι η συμβολή της Όστρομ στον τομέα της διαχείρισης των κοινών πόρων. Στην τελευταία, και πιο διάσημη, εργασία της επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τα οικοσυστήματα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια βιωσιμότητά τους. Διεξήγαγε έρευνες για τη διαχείριση των βοσκοτόπων από τους ντόπιους στην Αφρική, των συστημάτων άρδευσης στα δυτικά χωριά του Νεπάλ και αντίστοιχες περιπτώσεις στις Φιλιππίνες, στην Ιαπωνία, στην Ισπανία κ.α. Μέσα από αυτές, διαπίστωσε ότι κάποιες κοινότητες ανθρώπων έχουν επιτύχει και διατηρήσει αποδοτικότερο σύστημα χρήσης των φυσικών πόρων, μέσω της αυτοδιαχείρισης, σε σχέση με τα αντίστοιχα του κράτους ή/και της αγοράς. Πρότεινε, λοιπόν ένα πολυκεντρικό σύστημα διαχείρισης, σε αντίθεση με την πρόταση του Γκάρετ Χάρντιν, ο οποίος θεωρούσε ότι ο ορθολογισμός, οδηγεί τα άτομα στην ικανοποίηση του ατομικού συμφέροντος και άρα σε τραγωδία των κοινών πόρων[12]. Για το λόγο αυτό κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας πολύ αυστηρός κρατικός μηχανισμός ελέγχου και ότι είναι απαραίτητη η περίφραξη των κοινών πόρων. Προτάσεις

Ostrom vs Hardin παιχνίδι του διλήμματος του φυλακισμένου  παιχνίδι του διλήμματος του φυλακισμένου Πίνακας Φυλακισμένων Πρότεινε  συνεργασία και συνεννόηση μεταξύ των ενδιαφερομένων Σύνταξη ενός μεταξύ τους συμβολαίου και την ύπαρξη ενός ή περισσότερων επιτηρητών, A / B Ομολογία Σιωπή 4,4 0,12 12,0 1,1 Η Όστρομ απέκρουσε το συμπέρασμα του Χάρντιν, χρησιμοποιώντας στην επιχειρηματολογία της, το παιχνίδι του διλήμματος του φυλακισμένου[13]. Το δίλημμα του φυλακισμένου γνωστό παράδειγμα της θεωρίας των παιγνίων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο σε πολλές καταστάσεις του πραγματικού κόσμου που αφορούν συμπεριφορές συνεργασίας. Το «δίλημμα του φυλακισμένου» εξετάζει τις στρατηγικές επιλογές λογικά σκεπτόμενων παικτών που εμπλέκονται σε ανταγωνιστικές καταστάσεις. Δύο άτομα συλλαμβάνονται από την αστυνομία σαν ύποπτοι διάπραξης κάποιων εγκλημάτων. H αστυνομία δεν έχει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία για να τους κατηγορήσει, οπότε τους βάζει σε χωριστά δωμάτια, εμποδίζοντάς τους να έχουν οποιαδήποτε επικοινωνία. O εισαγγελέας επισκέπτεται και τους δύο, τον καθένα χωριστά, και κάνει στον καθένα την εξής πρόταση: Αν καταθέσει εναντίον του άλλου (και ο άλλος δεν μιλήσει) τότε η συνεργασία αμοίβεται με άμεση απελευθέρωση, ενώ ο «άλλος» θα τιμωρηθεί με 12 χρόνια. Αν δε μιλήσει ούτε αυτός ούτε ο άλλος θα τιμωρηθούν και οι δύο με 1 χρόνο φυλακή για ήσσονος σημασίας αδικήματα για τα οποία η αστυνομία έχει αποδείξεις. Αν καρφώσουν και οι δύο ο ένας τον άλλον τότε θα τιμωρηθούν με 4 χρόνια ο καθένας. Ποια είναι η αναμενόμενη ορθολογικά «βέλτιστη» στάση του καθενός απ’ τους κρατούμενους; ρωτάει η θεωρία παιγνίων. Θυμίζουμε ότι «ορθολογισμός» για τους ειδικούς αυτού του μοντέλου είναι να κοιτάει ο καθένας το συμφέρον του, δηλαδή είτε το μέγιστο όφελος είτε την μικρότερη ζημιά του, λαμβάνοντας υπόψη του ότι και ο άλλος (ο «αντίπαλος»…) θα κάνει το ίδιο. Πρόκειται για υπόθεση της ανάλυσης που αποδίδεται με τον όρο "κοινή γνώση" (της ορθολογικότητας). Με αυτές τι λογικές σκέψεις του ο Α ως homo economicus που ενδιαφέρεται πάντα για το μεγαλύτερο για αυτόν όφελος (σε αντίθεση με τον homo reciprocans που κίνητρο του αποτελεί το κοινό όφελος με το περιβάλλον του), αποφασίζει να καταδώσει τον Β διότι τον συμφέρει και στις δύο περιπτώσεις. Ωστόσο και για τον Β ισχύουν οι ίδιοι κανόνες με συνέπεια να καταδώσει και αυτός τον Α. Προβλέπουμε λοιπόν ότι από αυτή τη διαδικασία και οι δύο ορθολογικοί άνθρωποι που θέλουν το άμεσο ατομικό τους συμφέρον θα τιμωρηθούν με 4 χρόνια. Αν συνυπολόγιζαν και το όφελος του συγκατηγορούμενού τους ως δικό τους όφελος τότε θα έβγαζαν το συμπέρασμα ότι το μεγαλύτερο όφελος πρέπει να λογίζεται ώς συνολικό και είναι τα 2 χρόνια φυλάκισης (1 ο καθένας), σε σχέση με τα 12 χρόνια (12 ο ένας και 0 ο άλλος) αλλά και τα 8 χρόνια (από 4 ο καθένας). Με αυτό στο μυαλό, εάν και οι δύο ήταν homo reciprocans, τότε η στρατηγική συνεργασίας τους θα ήταν να μην καταδώσει ο ένας τον άλλο και να λάβουν ποινή απο 1 χρόνο ο καθένας. Από την παραπάνω θεώρηση αποδεικνύεται οτι η συνεργασία με τις αμοιβαία επωφελείς στρατηγικές είναι πολλές φορές πιο δόκιμη από την επιδίωξη για άμεσο ατομικό όφελος (1 χρόνος ποινή αντί 4 χρόνια). Με δεδομένο ότι οι κανόνες είναι κοινοί και για τους δύο θεωρούμε ότι και οι δύο κάνουν τις ίδιες λογικές σκέψεις. Πρότεινε λοιπόν η Ostrom μια τέταρτη πιθανότητα, αυτή της συνεργασίας και της συνεννόησης μεταξύ των ενδιαφερομένων, ώστε να επιλέξουν την πιο συμφέρουσα λύση, αλλά και μία πέμπτη η οποία προβλέπει τη σύνταξη ενός μεταξύ τους συμβολαίου και την ύπαρξη ενός ή περισσότερων επιτηρητών, ο οποίος θα φροντίζει για την τήρηση της συμφωνίας.

ανάμεσα σε αυτοοργανωμένους θεσμούς (ΠΚΔ) Ομοιότητες ανάμεσα σε αυτοοργανωμένους θεσμούς (ΠΚΔ) Αβέβαια και περίπλοκα περιβάλλοντα. Σταθεροί πληθυσμοί για μακρές χρονικές περιόδους. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που καθορίζουν επακριβώς τον τρόπο εκμετάλλευσης των Π.Κ.Δ. Δεν περιλαμβάνονται συμμετέχοντες που να διαφοροποιούνται σημαντικά και θα μπορούσαν να διχάσουν έντονα μια ομάδα ατόμων. Η επιμονή που επιδεικνύεται Μέσα από τις πολυετείς έρευνές της η Όστρομ παρατήρησε κάποιες ομοιότητες ανάμεσα σε αυτοοργανωμένους θεσμούς Πόρων Κοινής Διαχείρισης (ΠΚΔ) που αντέχουν στο χρόνο, οι οποίες είναι: Αβέβαια και περίπλοκα περιβάλλοντα. Στο ορεινό Τέρμπελ της Ελβετίας π.χ, οι άνθρωποι εδώ και αιώνες διαχειρίζονται με επιτυχία, από κοινού, τα κτήματα. Λόγω της ανομοιομορφίας του εδάφους, της μικρής ηλιοφάνειας και βροχοπτώσεων, αποφάσισαν ότι είναι προς το συμφέρον τους να τα καλλιεργούν με καθεστώς κοινής ιδιοκτησίας. Οι πληθυσμοί των εν λόγω περιοχών είναι σταθεροί για μακρές χρονικές περιόδους. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που καθορίζουν επακριβώς τον τρόπο εκμετάλλευσης των ΠΚΔ, οι οποίοι λειτουργούν ως πρότυπο για τις επόμενες γενιές. Σε καμία από αυτές τις καταστάσεις δεν περιλαμβάνονται συμμετέχοντες που να διαφοροποιούνται σημαντικά όσον αφορά την ιδιοκτησία κεφαλαίων, τις ικανότητες, τις γνώσεις, την εθνικότητα, τη φυλή ή άλλες μεταβλητές που θα μπορούσαν να διχάσουν έντονα μια ομάδα ατόμων. Η επιμονή που επιδεικνύεται σε αυτά τα συστήματα ΠΚΔ, γεγονός αξιοσημείωτο δεδομένου ότι σε τόσο αντίξοες συνθήκες και αβέβαια περιβάλλοντα, τα άτομα αντιμετωπίζουν συνεχώς κίνητρα για να συμπεριφερθούν καιροσκοπικά.

που χαρακτηρίζουν τους θεσμούς ΠΚΔ που αντέχουν στο χρόνο Αρχές σχεδιασμού που χαρακτηρίζουν τους θεσμούς ΠΚΔ που αντέχουν στο χρόνο (Ostrom, 1990) Ο καθορισμός των ορίων του ΠΚΔ και αυτών που έχουν το δικαίωμα να τον χρησιμοποιούν Εισαγωγή κανόνων οικειοποίησης και παροχής των μονάδων πόρου, Τα άτομα που επηρεάζονται από τους κανόνες , μπορούν να συμμετέχουν στην τροποποίησή τους Οι επιτηρητές, είναι υπόλογοι στους οικειοποιητές ή είναι οι ίδιοι οι οικειοποιητές Στους οικειοποιητές που παραβαίνουν τους κανόνες επιβάλλονται συνήθως κλιμακούμενες κυρώσεις. Οι οικειοποιητές και οι επιτηρητές έχουν άμεση πρόσβαση σε χαμηλού κόστους τοπικούς στίβους για να επιλύουν τις διάφορες διαμάχες. Το δικαίωμα των οικειοποιητών να επινοούν τους δικούς τους θεσμούς δεν αμφισβητούνται από εξωτερικές διοικητικές αρχές Η οικειοποίηση, η παροχή, η επιτήρηση, η εφαρμογή, η επίλυση διαμαχών και οι δραστηριότητες διοίκησης είναι οργανωμένες σε πολλαπλά επίπεδα. Η Ostrom (1990), προσδιορίζει τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών δομών διακυβέρνησης των κοινών με τον όρο «αρχές σχεδιασμού», τις οποίες η δομή οργάνωσης αυτοδιαχείρισης ενός κοινού πρέπει να σεβασθεί προκειμένου να είναι πετυχημένη. Για να μπορέσουν οι αρχές σχεδιασμού να υλοποιηθούν, η Ostrom πιστεύει, θα πρέπει τα άτομα να είναι πρόθυμα να δεσμευτούν ότι θα συμμορφωθούν σε κανόνες, όπου ο ένας θα επιτηρεί τη συμμόρφωση του άλλου, και ότι θα αναπαράγουν τους θεσμούς των κοινόκτητων πόρων από γενιά σε γενιά. Στη βάση των παραπάνω παρατηρήσεων, οι οχτώ αρχές σχεδιασμού που χαρακτηρίζουν τους θεσμούς ΠΚΔ που αντέχουν στο χρόνο κατά την Όστρομ είναι: Η πρώτη, από τις επτά αρχές, είναι ο καθορισμός των ορίων του πόρου και αυτών που έχουν το δικαίωμα να τον χρησιμοποιούν. Αν τα όρια του πόρου και των χρηστών δεν προσδιορισθούν με σαφήνεια, κανείς δεν γνωρίζει τι διαχειρίζεται ή για ποιον και οι χρήστες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να καρπωθούν άλλοι τα οφέλη που αυτοί παράγουν. Η δεύτερη αρχή σχεδιασμού, λοιπόν, αναφέρεται σε θεσμούς που διασφαλίζουν την αρμονία των κανόνων χρήσης και παροχής με τις τοπικές συνθήκες. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι κανόνες απεικονίζουν τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε πόρου και έχουν προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με την τρίτη αρχή, την οποία αποτελούν οι διακανονισμοί συλλογικής επιλογής, τα άτομα που επηρεάζονται από τους κανόνες και αλληλεπιδρούν άμεσα το ένα με το άλλο και με το φυσικό περιβάλλον πρέπει να μπορούν να τροποποιούν τους κανόνες στο χρόνο, ώστε αυτοί να ταιριάζουν καλύτερα στα ειδικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός τους. Όσον αφορά την τέταρτη αρχή, της επιτήρησης, πρέπει αυτοί που ελέγχουν τις συνθήκες των κοινόκτητων πόρων και τη συμπεριφορά των χρηστών, να είναι υπόλογοι στους χρήστες. Ακόμα μία αρχή, αποτελούν οι κλιμακούμενες κυρώσεις. Αυτή αναφέρεται στο ότι οι παραβάτες θα πρέπει τιμωρούνται με κλιμακούμενες κυρώσεις ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης και το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή έγινε. Οι ίδιοι οι συμμετέχοντες πρέπει να δεσμεύονται στην αξιόπιστη επιβολή των κυρώσεων. Την έκτη αρχή αποτελούν οι μηχανισμοί επίλυσης των διαμαχών. Συγκεκριμένα για την ύπαρξη μακρόβιων θεσμών είναι αναγκαία η ύπαρξη μηχανισμών, οι οποίοι να προσδιορίζουν ξεκάθαρα τι συνιστά παράβαση ώστε να επιτυγχάνεται η επίλυση διαμαχών με χαμηλό κόστος. Η έβδομη αρχή σχεδιασμού, η οποία χαρακτηρίζει την επιτυχημένη διαμόρφωση αποτελεσματικών δομών διακυβέρνησης των κοινών, είναι η ελάχιστη αναγνώριση του δικαιώματος οργάνωσης. Η αρχή αυτή αναφέρεται στο δικαίωμα των χρηστών του πόρου να επινοούν τους δικούς τους θεσμούς χωρίς να αμφισβητούνται από εξωτερικές διοικητικές αρχές. Η όγδοη αρχή αναφέρεται σε κοινόκτητους πόρους που αποτελούν τμήματα μεγαλύτερων συστημάτων. Οι περισσότερο πολύπλοκοι κοινόκτητοι πόροι που διατηρούνται στο χρόνο ανταποκρίνονται σε αυτή την τελευταία αρχή σχεδιασμού, η οποία αναφέρει ότι η χρήση, η παροχή, η επιτήρηση, η εφαρμογή, η επίλυση διαμαχών και οι δραστηριότητες διοίκησης είναι οργανωμένες σε πολλαπλά επίπεδα.

Απόσπασμα συνέντευξης Elinor Ostrom Elinor Claire "Lin" Ostrom (August 7, 1933 – June 12, 2012)  Μπορείτε να εξηγήσετε την εργασία σας σχετικά με την τραγωδία των κοινών; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις κυβερνητικές από πάνω προς τα κάτω ή λύσεις της ελεύθερης αγοράς; Μπορεί η δική σας έρευνα στα κοινά να μας διδάξει για την κλιματική αλλαγή; Υπήρξαν κάποιες ιδιαίτερα λανθασμένες κυβερνητικές ενέργειες σε αυτόν τον τομέα; Στη συνέχεια θα δούμε σε ένα 4λεπτο βίντεο τη συνέντευξη που παραχώρησε η Elinor Ostrom στη Fran Korten την άνοιξη του 2010 για το περιοδικό YES! Στην διαφάνεια βλέπετε τις ερωτήσεις που υπέβαλλε η δημοσιογράφος. Θα πρέπει να ευχαριστήσω επίσης την συνάδελφο κα Σταυρούλα Καρφή για την βοήθειά της στη μετάφραση. Συγχωρήστε μας όποιες αστοχίες αλλά αυτή έγινε εξ ακοής. Μπορείτε να εξηγήσετε την εργασία σας σχετικά με την τραγωδία των κοινών; Ο Garret Hardin έγραψε ένα πολύ συγκλονιστικό άρθρο το 1968 που δημοσιεύθηκε στο Science. Φαντάστηκε ένα βοσκοτόπι όπου ο καθένας θα είχε πρόσβαση. Υπέθεσε λοιπόν ότι , εφόσον μπορούσαν, όλοι θα έφερναν εκεί τα ζώα τους και θα συνέχιζαν να φέρνουν όλο και περισσότερα,  κάνοντας τελικά κατάχρηση των κοινών. Αυτό όμως που ήθελε να πει είναι ότι και οι ίδιοι θα εγκλωβίζονταν εκεί και δεν θα μπορούσαν μόνοι τους να ξεφύγουν από αυτή την κατάσταση. Τόσο η θεωρία όσο και η πράξη μας  έχει αποδείξει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ,όχι σε όλες, οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους συμφωνίας βασισμένους σε δικούς τους κανόνες ώστε να βγάζουν τους ίδιους τους εαυτούς τους από το πρόβλημα. Υπάρχουν εναλλακτικές κυβερνητικές λύσεις από πάνω προς τα κάτω ή λύσεις της ελεύθερης αγοράς; Η έννοια του poly-centricity (Πολυκεντικότητα) επιτρέπει τόσο στην αγορά όσο και στις κυβερνήσεις να αλληλεπιδρούν σε πολλά επίπεδα με την κοινοτική οργάνωση, έτσι ώστε να έχουμε ένα πολύπλοκο σύστημα το οποίο δεν είναι καλό, από την άποψη ότι είναι όμορφα τακτοποιημένο και έτσι πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν δημιουργικές λύσεις που είναι σύνθετες, όμως η κοινωνία είναι σύνθετη, οι άνθρωποι είναι πολύπλοκοι και  δεν είναι καθόλου καλή ιδέα να υιοθετούμε απλές λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Μπορεί η δική σας έρευνα στα κοινά να μας διδάξει για την κλιματική αλλαγή; Εάν η κοινότητα που αναφερόμαστε είναι ολόκληρος ο πλανήτης και απλώς περιμένουμε μέχρις ότου οι μεγάλοι να πάρουν μια απόφαση, τότε αντιμετωπίζουμε τεράστιο πρόβλημα. Το θεωρητικό μας έργο σχετικά με  το pool centricity (κερδοσκοπικός συνεταιρισμός) είναι πολύ συναφές με το ότι κάθε εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου έχει τόσο παγκόσμιες όσο και τοπικές και περιφερειακές επιπτώσεις, επομένως πρέπει να σκεφτούμε πώς να ενισχύσουμε τους τρόπους οργάνωσης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ώστε να παράγουμε περισσότερα θετικά στοιχεία σε παγκόσμια κλίμακα. Υπήρξαν κάποιες ιδιαίτερα λανθασμένες κυβερνητικές ενέργειες σε αυτόν τον τομέα; Ένας μεγάλος αριθμός διατάξεων καθορίζονται από τις κυβερνήσεις κι ας πάρουμε σαν παράδειγμα τις πολιτικές στην ανατολική Αφρική σχετικά με την περιοχή των βοσκοτόπων που κατείχαν οι Masai. Οι Masai ήταν εκεί για αιώνες και είχαν βρει έναν τρόπο να διαχειρίζονται μεγάλες εκτάσεις χρησιμοποιώντας τα βοσκοτόπια διαδοχικά, καταφέρνοντας σε μια περιοχή όπου οι βροχοπτώσεις είναι περιορισμένες και ακανόνιστες να είναι σε θέση να διατηρούν το χορτάρι σε πολύ καλή κατάσταση αλλά βέβαια το τοπίο δεν φαινόταν όμορφο και ομοιογενές. Όταν όμως  χρησιμοποιείς μόνο ένα συγκεκριμένο μέρος γης για καλλιέργεια και βόσκηση, στο υπόλοιπο φυτρώνουν άλλα είδη φυτών όπως θάμνοι που τελικά καταστρέφουν τη λειτουργικότητα της έκτασης. Όταν ήρθαν οι Βρετανοί παραχώρησαν ένα πολύ μεγάλο τμήμα έκτασης στους αποικιακούς αγρότες για καλλιέργεια. Η  κυβέρνηση της Κένυας στη δεκαετία του 1950 συνέχισε να παραχωρεί κι άλλες εκτάσεις κι έτσι δημιουργήθηκαν ομαδικά αγροκτήματα, τα οποία ήταν αρκετά μεγάλα για να τους επιτρέψουν πραγματικά να διατηρήσουν το πρότερο σύστημα καλλιέργειας και γενικότερα εκμετάλλευσης της γης. Οι Masai στην πορεία οικειοποιήθηκαν   τη γη τους και άρχισαν να τη διαχειρίζονται με το δικό τους τρόπο κατά ομάδες και οικογένειες. Η Έσθερ Μάγκνι μελέτησε θαυμάσια το πώς με την πάροδο του χρόνου μπορούν οι ντόπιοι να βρουν και πάλι τρόπους να καλλιεργήσουν ένα πολύ δύσκολο φυσικό περιβάλλον. ... η κοινή ιδιοκτησία ΔΕΝ αποτελεί ανοικτή πρόσβαση (Ostrom, 1990)

Πεδία εφαρμογής Περιπτώσεις επιτυχούς αυτοδιαχείρισης των κοινών. Το Τέρμπελ της Ελβετίας, Τα χωριά Χιράνο, Ναγκάικε και Γιαμανόκα της Ιαπωνίας. Ο θεσμός του Τσελιγκάτου. Νασιώκα (2012) κ.α. Περιπτώσεις ανεπιτυχούς αυτοδιαχείρισης των κοινών. ατμοσφαιρική ρύπανση, η ρύπανση του νερού η εξαφάνιση σπάνιων ειδών. η υποβάθμιση των Ελληνικών βοσκοτόπων. κ.α. Παραδείγματα επιτυχούς αυτοδιαχείρισης των κοινών αναφέρονται εκτενώς στη βιβλιογραφία και ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται τα χωριά Τέρμπελ της Ελβετίας, Χιράνο, Ναγκάικε και Γιαμανόκα της Ιαπωνίας καθώς και ο θεσμός του Τσελιγκάτου στη χώρα μας. Αντιθέτως πεδία εφαρμογής ενδεχομένως της τραγωδίας των κοινών θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι περιπτώσεις της υποβάθμισης των βοσκότοπων, η υπεραλίευση, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ρύπανση του νερού, η εξαφάνιση σπάνιων ειδών κ.α. Κλασικό παράδειγμα κοινόκτητων πόρων (σε υποβάθμιση) είναι οι βοσκότοποι. Αν και οι βοσκότοποι στη χώρα μας αποτελούν μεγάλες εκτάσεις γης με ουσιαστική συμβολή για το οικοσύστημα και την ελληνική κτηνοτροφία, έχουν παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στοιχεία αναποτελεσματικής διαχείρισης, πράγμα που δεν συνέβαινε παλαιότερα που υπήρχαν τα οργανωμένα συστήματα βόσκησης, τα γνωστά τσελιγκάτα. Αυτός ο θεσμός διαχείρισης, των τσελιγκάτων, φαίνεται ότι διέθετε ένα καλύτερο επίπεδο ρύθμισης της χρήσης των βοσκοτόπων, από αυτό της αλόγιστης βόσκησης που υφίσταται σήμερα, το οποίο εξασφάλιζε την μακροβιότητα του πόρου. “Διαχείριση των κοινών πόρων: Μελέτη περίπτωσης του θεσμού των τσελιγκάτων” Φωτεινή Παναγιώτη Νασιώκα.

Σύνοψη Η τραγωδία των κοινών δεν αποτελεί μια αναπόφευκτη κατάληξη (Ostrom et al., 1999). Η αυτό-οργάνωση ή η κοινοτικοποίηση του πόρου, και η συλλογική δράση είναι ένας τρόπος για το πώς οι κοινωνίες μπορούν να διασφαλίσουν μια καλύτερη εκμετάλλευση των κοινόκτητων πόρων (Ostrom, 1990). Όταν οι αγορές αποτυγχάνουν, ο οικονομολόγος υποστηρίζει την κρατική παρέμβαση "χωρίς να ρωτάει πώς δημιουργούνται κίνητρα στις κρατικές γραφειοκρατίες για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους". Η (λανθασμένη) συμβατική σοφία / αποδεκτή θεωρία: «Η εθελοντική αυτοοργάνωση για την παροχή δημόσιων αγαθών ή τη διαχείριση των κοινών πόρων είναι εξαιρετικά απίθανη" Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η αμερικανίδα πολιτειολόγος Έλινορ Όστρομ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα αμφισβητεί με επιχειρήματα και γλαφυρότητα τη στυφή απαισιοδοξία του Χομπς και των επιγόνων του. Η τραγωδία των κοινών δεν αποτελεί μια αναπόφευκτη κατάληξη. Αν και αναμφίβολα έχουν συμβεί τραγωδίες, για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι έχουν επιδείξει δείγματα συλλογικής οργάνωσης και έχουν καταφέρει να διαχειριστούν με επιτυχία τους κοινούς πόρους. Μελέτες δείχνουν ότι οι χρήστες συχνά επινοούν μακροπρόθεσμους και βιώσιμους θεσμούς προκειμένου να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα κοινά και να εξασφαλίσουν τη διατήρηση και μακροβιότητά τους (Ostrom et al., 1999). Τόσο η κρατική όσο και η ιδιωτική ιδιοκτησία μπορούν να αποτύχουν. Αντίθετα, η απόδοση δικαιωμάτων σε μια ομάδα χρηστών και η συλλογική δράση είναι ένας τρόπος για το πώς οι κοινωνίες μπορούν να διασφαλίσουν μια καλύτερη εκμετάλλευση των κοινόκτητων πόρων. Εμφανίζεται έτσι, όπως είναι σαφές, μια τρίτη λύση την οποία αποτελεί η αυτό-οργάνωση ή η κοινοτικοποίηση του πόρου (Ostrom, 1990).

Σας ευχαριστώ πολύ !!! illoukas@pe.uth.gr Σας ευχαριστούμε πολύ για την συμμετοχή σας.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

«κοινόκτητοι πόροι» ή «πόροι συλλογικής ιδιοκτησίας» ή «κοινά» ένα φυσικό ή τεχνητό σύστημα πόρου μεγάλης κλίμακας ώστε να είναι δαπανηρός (αλλά όχι αδύνατος) ο αποκλεισμός των δυνητικών χρηστών του(Οstrom, 1990, Οstrom, 2006). νέες μορφές μη συμβατικών κοινόκτητων πόρων, οι οποίοι είναι υλικοί ή άυλοι. (Ingerson 1997) Τα αστικά κοινά (urban commons), όπως και οι υποβαθμισμένες περιοχές (Clapp και Meyer, 2000) Οι δρόμοι (Rosin, 2000) Ο όρος «κοινόκτητος πόρος» ή «κοινά» ή «πόροι συλλογικής ιδιοκτησίας»1 αναφέρεται σε ένα φυσικό ή τεχνητό σύστημα πόρου μεγάλης κλίμακας ώστε να είναι δαπανηρός (αλλά όχι αδύνατος) ο αποκλεισμός των δυνητικών χρηστών του, δηλαδή των ατόμων που αποκομίζουν οφέλη από τη χρήση του (Οstrom, 1990). Τέτοια συστήματα πόρων περιλαμβάνουν φυσικούς ή ανθρωπογενείς πόρους, όπως ψαρότοπους, λεκάνες υπόγειων υδάτων, βοσκότοπους, αρδευτικά κανάλια, γέφυρες, χώρους στάθμευσης, διαδίκτυο, καθώς και ποτάμια, λίμνες, ωκεανούς και άλλα υδάτινα σώματα (Οstrom, 1990, Οstrom, 2006). Τα κοινά είναι πόροι από τους οποίους δεν μπορούν να αποκλεισθούν οι δυνητικοί χρήστες και η χρήση του πόρου από ένα άτομο μειώνει τη διαθεσιμότητά του σε άλλους χρήστες (Feeny et al., 1990). Άλλα παραδείγματα πόρων αποτελούν νέες μορφές μη συμβατικών κοινόκτητων πόρων, οι οποίοι είναι υλικοί ή άυλοι. Τέτοιοι είναι τα καταπιστεύματα γης, οι πλατειές, οι παιδικές χαρές και το αστικό τοπίο. Επίσης, έχουν αναφερθεί στη βιβλιογραφία τα αστικά κοινά (urban commons), όπως και οι υποβαθμισμένες περιοχές. Όμως και οι δρόμοι κατά κάποιο τρόπο είναι κοινά σε όλο σχεδόν τον κόσμο, αφού αποτελούν μέρος του περιβάλλοντος και δεν ανήκουν μεμονωμένα σε κάποιο άτομο, οικογένεια, ή εταιρεία, αλλά ανήκουν στην κοινωνία στο σύνολό της (Ingerson, 1997, Clapp και Meyer, 2000, Rosin, 2000).

Δομές περιουσιακών δικαιωμάτων για τα κοινά Πηγή: Ostrom et al. (1999, σελ. 279) Περιουσιακά Δικαιώματα Χαρακτηριστικά Ανοιχτής πρόσβασης Απουσία προσδιορισμού ή κατανομής περιουσιακών δικαιωμάτων (πλήρως ή μερικώς) Ιδιωτική ιδιοκτησία Περιουσιακά δικαιώματα επί των πόρων κατέχονται από ιδιώτες (ή εταιρείες), οι οποίοι μπορούν να αποκλείσουν άλλους Κρατική ιδιοκτησία Περιουσιακά δικαιώματα επί των πόρων κατέχονται από το κράτος, το οποίο μπορεί να ρυθμίσει ή να επιδοτήσει τη χρήση Κοινόχρηστη ιδιοκτησία (ομάδα ιδιοκτησίας) Περιουσιακά δικαιώματα επί των πόρων κατέχονται από μια ομάδα χρηστών που μπορεί να αποκλείσει άλλους Στον πίνακα παρουσιάζονται οι δομές περιουσιακών δικαιωμάτων που χρησιμοποιούνται για τα κοινά: Αναλυτικότερα, ανοιχτή ή ελεύθερη πρόσβαση είναι η απουσία σαφώς καθορισμένων περιουσιακών δικαιωμάτων. Η πρόσβαση στους πόρους είναι ανοιχτή και ελεύθερη σε όλους. Σύμφωνα με την ιδιωτική ιδιοκτησία, τα δικαιώματα για τον αποκλεισμό άλλων από τη χρήση των πόρων και η ρύθμιση της χρήσης των πόρων έχουν ανατεθεί σε ένα άτομο (ή ομάδα ατόμων, όπως είναι μία εταιρεία). Σε αντίθεση με τα δικαιώματα ανοικτής πρόσβασης, τα ιδιωτικής ιδιοκτησίας συνήθως είναι αποκλειστικά και μεταβιβάσιμα (Feeny et al., 1990). Στην περίπτωση της κρατικής ιδιοκτησίας, τα περιουσιακά δικαιώματα των πόρων κατέχονται από το κράτος και της κοινόχρηστης ιδιοκτησίας από μια ομάδα χρηστών (Ostrom et al., 1999).

Απόσπασμα συνέντευξης Elinor Ostrom Fran Korten interviewed Elinor Ostrom for America: The Remix, the Spring 2010 issue of YES! Magazine. Fran is publisher of YES! Magazine. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη δική σου αντίληψη και σ’αυτή του Hardin; Αλλά τι γίνεται με το πρόβλημα των τζαμπατζήδων (free rider problem), όπου κάποιοι άνθρωποι υπακούουν στους κανόνες, αλλά κάποιοι άλλοι όχι; Δε χαλάει όλο το οικοδόμημα; Η έρευνά σου αφορά μικρού και μεσαίου μεγέθους κοινότητες. Τι γίνεται με τα παγκόσμια κοινά; Ας κοιτάξουμε 20 χρόνια στο μέλλον. Τι θα ήλπιζες ότι θα έχει καταλάβει ο κόσμος σχετικά με τη διαχείριση συστημάτων κοινής περιουσίας; Elinor: Tο νέο βιβλίο μας (με Amy Poteete και Marco Janssen) «Δουλεύοντας Μαζί» αναφέρεται στις συλλογικές δράσεις γύρω από τα κοινά. Για το πώς οι άνθρωποι συνεργάζονται. Χρησιμοποιήσαμε μια τεράστια γκάμα μεθόδων για να εξετάσουμε αυτό το ερώτημα –case studies (μελέτη περιπτώσεων), συμπεριλαμβανομένων της δικής μου διατριβής και της Amy, μοντελοποίηση, πειράματα, στατιστικές με μεγάλο δείγμα. Δείχνουμε το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν πολλαπλές μεθόδους για να εργαστούν μαζί. Fran: Η έρευνά σας έχει να κάνει με τους ανθρώπους που μαθαίνουν να συνεργάζονται. Και το Εργαστήριό σας στο πανεπιστήμιο είναι οργανωμένο βάσει των αρχών της συνεργασίας. Fran: Πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν «τα κοινά» με το περίφημο κείμενο του Garrett Hardin «Η Τραγικότητα των Κοινών». Σ’ αυτό υποστηρίζει ότι αν, για παράδειγμα, υπάρχει ένα βοσκοτόπι σε ένα χωριό όπου όλοι έχουν πρόσβαση, τότε το κάθε άτομο θα βάλει εκεί όσες περισσότερες αγελάδες μπορεί ώστε να μεγιστοποιήσει το προσωπικό του συμφέρον κι έτσι, σύντομα, το βοσκοτόπι θα καταστραφεί από την υπερβόσκηση. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη δική σου αντίληψη και σ’αυτή του Hardin; Elinor: Εγώ δεν βρίσκω την ανθρώπινη φύση τόσο ανεπαρκή. Υπάρχει μια γενική τάση να υποθέτουμε ότι οι άνθρωποι ενεργούν μόνο για το βραχυπρόθεσμο κέρδος. Όμως, άμα φέρουμε στο μυαλό μας τα μικρά μαγαζιά στις κωμοπόλεις και το πώς οι άνθρωποι σε μια κοινότητα σχετίζονται μεταξύ τους, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι πολλές αποφάσεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με το κέρδος και ότι οι άνθρωποι πραγματικά οργανώνονται για να λύσουν προβλήματα. Αν είσαι σε έναν ψαρότοπο ή έχεις ένα βοσκοτόπι και γνωρίζεις ότι το μακροπρόθεσμο συμφέρον της οικογένειάς σου είναι να μην καταστραφεί, και αν μπορείς να μιλήσεις με τους άλλους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους ίδιους πόρους, τότε μπορείς να θεσμίσεις κανόνες που ταιριάζουν στην τοπική κοινωνία και να οργανωθείς ώστε να τους προασπίσεις. Αλλά αν τα μέλη της κοινότητας δε βρουν τους τρόπους να συνεννοηθούν ή αν το κόστος της αυτο-οργάνωσης είναι πολύ υψηλό, τότε δε θα οργανωθούν και θα υπάρξουν αποτυχίες. Elinor: Ναι. Κάποιοι λένε ότι απέδειξα πως έκανε τελείως λάθος αλλά δεν είναι έτσι. Έδειξα ότι ο ισχυρισμός του ότι η συλλογική ιδιοκτησία νομοτελειακά θα υποβαθμίζεται δεν είναι σωστός. Καταπιάστηκε όμως με ένα πρόβλημα ιδιαίτερης σημασίας που πρέπει να λάβουμε σοβαρά. Απλώς πήγε πολύ μακριά λέγοντας ότι οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να διαχειριστούν με ικανοποιητικό τρόπο τα κοινά. Fran: Οπότε, ο Hardin έχει κάποιες φορές δίκιο; Στο Εργαστήριο κάναμε πειράματα όπου δημιουργήσαμε μια τεχνητή μορφή κοινής ιδιοκτησίας –όπως ένα φανταστικό ψαρότοπο ή βοσκοτόπι, και φέραμε ανθρώπους στο εργαστήριο καταγράφοντας τις αποφάσεις τους σχετικά με τη διαχείριση των πόρων. Όταν δεν επιτρέπουμε καμία επικοινωνία ανάμεσα στους συμμετέχοντες στο πείραμα, τότε έχουμε φαινόμενα υπεραλίευσης ή υπερβόσκησης. Αλλά όταν οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνήσουν, και ιδιαίτερα πρόσωπο με πρόσωπο, και να πουν «Λοιπόν, τι κι αν κάναμε αυτό; Τι κι αν κάναμε το άλλο;». Τότε μπορούν να καταλήξουν σε μια συμφωνία. Elinor: Αν οι άνθρωποι δεν συνεννοηθούν και δεν έχουν κάποιους κοινούς κανόνες και νόρμες, τότε ναι, θα υπάρχει πρόβλημα. Αλλά αν μαζευτούν και πουν «Ε παιδιά, αυτό είναι ένα έργο όπου χρειάζεται να συνεισφέρουμε όλοι. Λοιπόν, ας τα βάλουμε κάτω», τότε μπορούν να τα καταφέρουν. Για παράδειγμα έχουμε ένα δημόσιο πάρκο. Μπορούν να πουν: «Συμφωνούμε κάθε Σάββατο πρωί να κατεβαίνουμε όλοι στο πάρκο, να παίρνουμε παρουσίες/απουσίες και να βάζουμε μετά το χαρτί σε ένα πίνακα ανακοινώσεων;». Αρκετές κοινότητες έχουν επινοήσει έξυπνους τρόπους ώστε να κάνουν τον καθένα να συνεισφέρει, γιατί όποιος δεν το κάνει, θα είναι δακτυλοδειχτούμενος. Fran: Αλλά τι γίνεται με το πρόβλημα των τζαμπατζήδων (free rider problem), όπου κάποιοι άνθρωποι υπακούουν στους κανόνες, αλλά κάποιοι άλλοι όχι; Δε χαλάει όλο το οικοδόμημα; Elinor: Η διαπόμπευση και η επιδοκιμασία είναι πολύ σημαντικές. Δεν έχει γίνει αρκετά αντιληπτό αυτό. Υπάρχουν κάποιοι μελετητές που το έχουν κατανοήσει, αλλά γενικά δεν είναι μέρος του μέχρι τώρα αποδεκτού τρόπου αντίληψης της συλλογικής δράσης. Fran: Οπότε η δημόσια διαπόμπευση και η δημόσια επικρότηση είναι από τα κλειδιά στην υπόθεση της διαχείρισης των κοινών; Elinor: […] Η δουλειά του Robert Netting, ενός ανθρωπολόγου που μελέτησε βουνήσιες κοινότητες για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Σουηδούς χωρικούς και μετά στην Αφρική επίσης. Ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένος που αποκαλούσαν τους Αφρικανούς πρωτόγονους επειδή πολύ συχνά είχαν κοινή ιδιοκτησία και δεν καταλάβαιναν τα οφέλη της ατομικής ιδιοκτησίας. Ο υπαινιγμός ήταν πως πρέπει να τους επιβάλουμε κανόνες ατομικής ιδιοκτησίας. Ο Netting είπε: «Είναι οι Σουηδοί χωρικοί ηλίθιοι; Κι αυτοί ζουν με κοινή ιδιοκτησία». Fran: Έχεις κάποιο αγαπημένο παράδειγμα όπου οι άνθρωποι έχουν καταφέρει να αυτο-οργανωθούν και να διαχειριστούν δημόσιους πόρους; Ας το σκεφτούμε αυτό για λίγο. Στις κοιλάδες χρησιμοποιούν ατομική ιδιοκτησία, ενώ στις ορεινές περιοχές κοινοκτημοσύνη. Οπότε οι ίδιοι άνθρωποι γνωρίζουν και περί ατομικής και περί κοινής ιδιοκτησίας, αλλά επιλέγουν την κοινοκτημοσύνη στις ορεινές περιοχές. Γιατί; Λοιπόν, οι ορεινές περιοχές είναι αυτό που ο Netting αποκαλεί «spotty» (ασύμμετρες). Η βροχόπτωση είναι υψηλή σε ένα σημείο και το χιόνι πλούσιο. Αλλά γύρω από αυτό το μέρος η περιοχή έχει ξηρασία. Αν βάλεις φράκτες δημιουργώντας χώρο ατομικής ιδιοκτησίας, τότε οι Σμίθ θα ‘χουν πολύ χορτάρι τη μια χρονιά –δεν θα μπορούν καν να το χρησιμοποιήσουν όλο- και οι Μπράουν δε θα ‘χουν καθόλου. Έτσι, το επιχείρημα του Netting ήταν ότι έχει νόημα ένα ανοιχτό βοσκοτόπι αντί για ένα κλειστό. Κατόπιν, σου δίνει μια πολύ καλή ιδέα περί της μεγάλης ποικιλίας των συγκεκριμένων κανόνων που οι άνθρωποι εκεί έχουν θεσμίσει για να διαχειριστούν την κοινή γη. Elinor: Μεγάλωσα πιστεύοντας ότι η γη ήταν κάτι που ανήκει στην ιδιωτική σφαίρα. Έκανα την διατριβή μου πάνω στα υπόγεια ύδατα της Καλιφόρνια, οπότε μου ήταν οικεία η διαχείριση του νερού ως κοινό αγαθό. Αλλά όταν διάβασα τον Netting, συνειδητοποίησα ότι όπου υπάρχει «ασύμμετρο» περιβάλλον, πραγματικά δεν έχει νόημα να υψώσεις φράκτες δημιουργώντες μικρές ιδιωτικές ζώνες. Fran: Γιατί ήταν τα ευρήματα του Netting τόσο μεγάλη έκπληξη για σένα; Fran: Λιν, αν βρισκόσουν σε μια συνεδρία με κάποιον που έχει μεγάλη επιρροή πάνω στις πολιτικές που αφορούν τους φυσικούς πόρους –ας πούμε τον Robert Zoellick, επι κεφαλής στην Παγκόσμια Τράπεζα, ή τον Ken Salazar, Υπουργό Εσωτερικών των ΗΠΑ, ποια θα ήταν η συμβουλή σου; Elinor: Δεν υπάρχει πανάκεια! Έχουμε την τάση να θέλουμε απλές φόρμουλες. Κι έχουμε δύο βασικές συνταγές: ιδιωτικοποίηση των πόρων ή κρατικοποίηση με ομοιόμορφους κανόνες. Όμως μερικές φορές οι άνθρωποι που ζουν από τους πόρους αυτούς είναι και στην καλύτερη θέση να αποφασίσουν πώς θα διαχειριστούν τους πόρους ως δημόσιο –κοινό- αγαθό. Elinor: Χρειαζόμαστε θεσμούς που δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να φέρουν εις πέρας τους διαχειριστικούς ρόλους τους. Για παράδειγμα, αν υπάρχει κάποια διαμάχη, τότε χρειάζεσαι έναν ανοιχτό, δίκαιο δικαστικό θεσμό που να βρίσκεται σε ανώτερο επίπεδο [εξουσίας] σε σχέση με την εκάστοτε μονάδα (αυτο)διαχείρισης. Επίσης χρειάζεσαι θεσμούς-ιδρύματα που να παρέχουν ακριβή δεδομένα. Το United States Geological Survey είναι ένα στο οποίο αναφέρομαι συχνά. Δεν έρχονται να κάνουν προτάσεις για το τι πρέπει εσύ να κάνεις. Απλά κάνουν πολύ καλή δουλειά παρέχοντας ακριβή επιστημονικά δεδομένα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά υπόγεια ύδατα υδρολογικών λεκανών, όπως αυτής που έκανα τη διδακτορική μου έρευνα μερικά χρόνια πριν. Δεν είμαι εναντίον της κυβέρνησης. Απλά είμαι εναντίον της ιδέας ότι [η κυβέρνηση] πρέπει να είναι κάποια γραφειοκρατία που υποδεικνύει τα πάντα στους ανθρώπους. Fran: Υπάρχει κάποιος ρόλος για την κυβέρνηση σε αυτές τις περιπτώσεις; Elinor: Για να διαχειριστείς κοινή ιδιοκτησία πρέπει να δημιουργήσεις μια οριοθέτηση. Να έχει έκταση ανάλογη του προβλήματος που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι επίσημη δικαιοδοσία. Μερικές φορές οι κρατικοί λειτουργοί δεν γνωρίζουν καν ότι ο τοπικός πληθυσμός έχει αποφασίσει και συμφωνήσει κάποια πράγματα. Μπορεί να μην υπάρχει στα δικαστήρια, ούτε καν γραμμένο κάπου. Κι αυτός είναι ο λόγος που μερικές φορές οι κρατικές αρχές καταστρέφουν αυτό που μια τοπική κοινωνία χρειάστηκε χρόνια για να δημιουργήσει. Fran: Πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει αρμονία ανάμεσα στην κυβερνητική δικαιοδοσία και στην περιοχή όπου θα υπάρχει (αυτο)διαχείριση των πόρων; Fran: Η έρευνά σου αφορά μικρού και μεσαίου μεγέθους κοινότητες. Τι γίνεται με τα παγκόσμια κοινά; Έχουμε τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής και ωκεανούς που πεθαίνουν. Υπάρχουν διδάγματα από τη δουλειά σου που είναι σχετικά με αυτά τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε; Elinor: Νιώθω απόγνωση με αυτό που συμβαίνει στους ωκεανούς. Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Science: Globalization, Roving Bandits, and Marine Resources (είναι επί πληρωμή, σχετικό άρθρο εδώ). Είναι μεγάλος πειρασμός να διασχίσεις την ακτογραμμή, να μαζέψεις όλα τα ψάρια και μετά να πας παρακάτω. Με πολύ μεγάλες βάρκες μπορείς να το κάνεις. Νομίζω πως μπορούμε να κινητοποιηθούμε και να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, αλλά αυτή την στιγμή δεν υπάρχουν αρκετοί φορείς για να το καταφέρουμε. Όσον αφορά την Κλιματική Αλλαγή είμαι περισσότερο αισιόδοξη. Υπάρχουν τοπικά κοινά οφέλη που οι άνθρωποι καρπώνονται την ίδια στιγμή που παράγουν όφελος για το παγκόσμιο περιβάλλον. Πάρε την υγεία και την μετακίνηση για παράδειγμα. Αν περισσότεροι άνθρωποι περπατούσαν ή πήγαιναν με το ποδήλατο στη δουλειά τους, και χρησιμοποιούσαν το αυτοκίνητό τους μόνο για μακρινές αποστάσεις, τότε η υγεία τους θα ήταν καλύτερη, η οικονομική τους κατάσταση θα ήταν καλύτερη και η ατμόσφαιρα θα ήταν καλύτερη. Βέβαια, αν το κάνουν μόνο λίγοι άνθρωποι, δε θα αλλάξει κάτι. Όμως αν όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ότι «Αυτή είναι η ζωή που θα’ θελα να ζω», τότε αυτό θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην επίλυση του παγκόσμιου προβλήματος. Παρομοίως, αν επενδύσουμε στην σωστή μόνωση πολλών κτηρίων, τότε εξοικονομούμε χρήματα και συγχρόνως βοηθάμε το περιβάλλον. Ναι, θέλουμε παγκόσμια δράση, αλλά όχι να κάτσουμε να περιμένουμε πότε θα’ρθει! Fran: Έχεις κάποιο μήνυμα για το ευρύ κοινό; Elinor: Πρέπει να αποκρύνουμε τους ανθρώπους από την πεποίθηση πως αποτελούν ανάγκη τους τα πολυτελή αυτοκίνητα και τα τεράστια σπίτια. Μερικά από τα σπίτια που’χουν χτιστεί τα τελευταία 10 χρόνια τα βρίσκω αποκρουστικά. Γιατί χρειάζονται οι άνθρωποι τεράστια σπίτια; […] Μέρος της νοοτροπίας μας σχετικά με το τι σημαίνει να έχεις μια καλή ζωή, θεωρώ ότι θα είναι εμπόδιο για τα επόμενο 50 χρόνια. Πρέπει να σκεφτούμε διεξοδικά και να επιλέξουμε μια ζωή με νόημα, όπου βοηθάμε ο ένας τον άλλο με τρόπους που πραγματικά βοηθούν τη Γη. Elinor: Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι μια ευρύτερη αίσθηση αυτού που αποκαλούμε: «κοινωνικά οικολογικά συστήματα». Χρειάζεται να κοιτάξουμε τη βιολογική πλευρά και την κοινωνική πλευρά σε ένα ενιαίο πλαίσιο, αντί μιας Βαβέλ με 30 διαφορετικές γλώσσες. Fran: Ας κοιτάξουμε 20 χρόνια στο μέλλον. Τι θα ήλπιζες ότι θα έχει καταλάβει ο κόσμος σχετικά με τη διαχείριση συστημάτων κοινής περιουσίας;