Προσκρούσεις πτηνών, και άλλων ζώων, σε αεροσκάφη Μύθοι και Αλήθειες Αναστάσιος Αναγνωστόπουλος Τομεάρχης Παρακολούθησης Πανίδας και Χλωρίδας Υπηρεσία Περιβάλλοντος – Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε. 4ο Αεροπορικό Συνέδριο της Ελληνικής Αεροπορικής Ένωσης, 10-11 Μαΐου 2016

Σκοπός της παρουσίασης Στον ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα των συγκοινωνιών, την αεροπλοΐα, η υπ’ αριθμόν 2 αιτία συμβάντων στους διαδρόμους απογείωσης/προσγείωσης προβληματίζει όλο και περισσότερο, όχι μόνο την αεροπορική κοινότητα αλλά και τους επιβάτες Σκοπός της παρουσίασης αυτής είναι: να δείξει τα πραγματικά όρια του προβλήματος, και να επισημάνει την αναγκαιότητα για συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών, προκειμένου να εφαρμοστούν αποδοτικές λύσεις για τον έλεγχο των απειλών πρόσκρουσης πτηνών και άλλων ζώων σε αεροσκάφη

Μόνο τα πτηνά είναι επικίνδυνα για την αεροπλοΐα Μόνο το 95% των προσκρούσεων οφείλεται σε πτηνά. Σημαντικός αριθμός από άλλα ζώα εμπλέκεται σε αυτές ανάλογα με την ήπειρο και την χώρα Πηγή Skybrary

Εκτός από πολύ σπάνια ατυχήματα οι προσκρούσεις πτηνών, ή άλλων ζώων, αποτελούν μόνο μία απλή ενόχληση για τους ιπτάμενους

Από τους αδελφούs Wright ... Η πρώτη πρόσκρουση πτηνών καταγράφεται από τον Orville Wright το 1905 Το 1911 ο Eugene Gilbert δέχθηκε επίθεση από έναν επιθετικό θηλυκό αετό κατά την διάρκεια ενός αγώνα από το Παρίσι στην Μαδρίτη, πετώντας με ένα Bleriot XI πάνω από τα Πυρηναία To 1912 στο Long Beach (California) ο Calbraith Rodgers πετώντας με ένα Wright Flyer θα βρει τραγικό θάνατο μετά από πρόσκρουση γλάρου στο αεροσκάφος του

... στην πτήση US Airlines 1549 Δραματική αύξηση των πολύνεκρων ατυχημάτων την δεκαετία του 1960, με την αύξηση του αριθμού των πτήσεων, της ταχύτητας των αεροσκαφών και την εισαγωγή σε χρήση των κινητήρων jet Την 21η Ιουλίου 2005 το Διαστημικό Όχημα Discovery θα προσκρούσει σε ένα όρνιο κατά την απογείωση του Η πτήση U.S. Airline 1549, την 15η Ιανουαρίου 2009 θα προσθαλασσωθεί στον ποταμό Hudson μετά από απορρόφηση χηνών και στους 2 κινητήρες

Απώλειες Για την πολιτική αεροπορία Για τις πολεμικές αεροπορίες $ 900 εκατομμύρια περίπου ετησίως στις ΗΠΑ $ 1,6 δισεκατομμύρια περίπου ετησίως στον υπόλοιπο κόσμο Περισσότεροι από 300 νεκροί από το 1960 μέχρι σήμερα Ανυπολόγιστοι οι τραυματίες Για τις πολεμικές αεροπορίες Ανυπολόγιστες ζημιές που περιλαμβάνουν εκτός από πανάκριβα αεροσκάφη (ιπτάμενα RADAR, μαχητικά, ελικόπτερα) και έμπειρο προσωπικό

Δεν είναι όλα τα πτηνά το ίδιο επικίνδυνα για την αεροπλοΐα

Πόσο επικίνδυνα είναι τα πτηνά ή άλλα ζώα για τα αεροσκάφη; Σε περίπτωση πρόσκρουσης, η ζημιά εξαρτάται κυρίως από: Το μέγεθος του ατόμου και τη μάζα του (πυκνότητα) Τον αριθμό των ατόμων που εμπλέκονται Την πυκνότητα του σμήνους Την ταχύτητα του αεροσκάφους Το σημείο πρόσκρουσης

Οι προσκρούσεις από πλευράς φυσικής Δράση Αντίδραση KE= ½ m V2 KE= Κινητική Ενέργεια

Δυνάμεις που ασκούνται κατά την πρόσκρουση Πηγή German Bird Strike Committee

Τα μεγάλα αεροσκάφη είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να αντέχουν στις προσκρούσεις με πτηνά ή άλλα ζώα

Κατανομή των προσκρούσεων επί των αεροσκαφών Κινητήρες 44% Ανεμοθώρακας 13% Άτρακτος 5% Ρύγχος 8% Πτέρυγες 31%

Αντοχή των αεροσκαφών σύμφωνα με τις απαιτήσεις πιστοποίησης της EASA Κατηγορία πιστοποίησης (CS) Ταξινόμηση αεροσκάφους Απαιτήσεις πιστοποίησης σε σχέση με προσκρούσεις πτηνών CS-23 Normal/Utility/Aerobatic (Propeller) No requirements Normal/Utility/Aerobatic (Jet) Commuter 0,91 kg at VFE only for wind shields Small Business Jets CS-25 Large Aeroplanes (Propeller) 1,81 kg at VC at s.l. or 0,85 VC at 8000 ft. for the body. Large Aeroplanes (Jet) 1,81 kg at VC at s.l. or 0,85 VC at 8000 ft. for the body. CS-27 Small Helicopters CS-29 Large Helicopters 1 kg at VNE or VH up to 8.000 ft.

Προσκρούσεις πτηνών σε α/φη Πολιτικής Αεροπορίας 1990-2007* Κατηγορία πιστοποίησης (CS)   Ταξινόμηση αεροσκάφους Αριθμός Προσκρούσεων % ζημιές Ατυχήματα (1962 – 2009) Θανατηφόρα ατυχήματα (US/Canada /UK) CS-23 Normal/Utility/Aerobatic (Propeller) 1369 34.6% 34 5 Normal/Utility/Aerobatic (Jet) 72 29.2% Commuter 418 27.5% 1 Small Business Jets 226 26.6% CS-25 Large Aeroplanes (Propeller) 1375 8.7% 6 (none between 1990 – 2007) Large Aeroplanes (Jet) 7266 9.3% CS-27 Small Helicopters 65 49.2% 9 2 CS-29 Large Helicopters 128 14.1% *Εξαιρουμένων των προσκρούσεων σε κινητήρες

Αν ο κινητήρας ενός σύγχρονου αεροσκάφους απορροφήσει πτηνά κατά την απογείωση το αεροσκάφος θα πέσει

Αντοχή των κινητήρων των αεροσκαφών σύμφωνα με τις απαιτήσεις πιστοποίησης της EASA

EASA CS-E 800 Απορρόφηση ενός μεγάλου πτηνού Απορρόφηση σμήνους μεγάλων πτηνών Απορρόφηση σμήνους μεσαίων πτηνών Τα σύγχρονα δικινητήρια μεγάλα εμπορικά αεροσκάφη μπορούν να ολοκληρώσουν τη φάση απογείωσης και με τον ένα μόνο κινητήρα σε πλήρη ισχύ

Είναι αδύνατον να επιτευχθεί η πλήρης απομάκρυνση των πτηνών, ή άλλων ζώων, από ένα αεροδρόμιο

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ζώα, που μπορούν να περιοριστούν από τις ανάλογες περιφράξεις, τα πτηνά δεν γνωρίζουν «σύνορα»

Παράγοντες που προσελκύουν τα πτηνά σε μία περιοχή Τροφή Νερό Ασφάλεια Η εξάλειψη των παραγόντων αυτών μέσα από ένα συνδυασμό μέτρων συνεισφέρει στη μείωση της παρουσίας τους σε μια περιοχή, όπως ένα αεροδρόμιο

Η επιλογή των μέτρων διαχείρισης και η επιτυχία τους εξαρτάται από τη βιολογία τους κάθε είδους Στην πράξη η διαχείριση των απειλών από την πανίδα περνάει μέσα από το Σύστημα Διαχείρισης Ασφαλείας (ΣΔΑ)

Αντιστοίχιση με το ΣΔΑ Αναγνώριση Απειλών Αναγνώριση Απειλών από την Πανίδα Προσδιορισμός των δυνητικά επικίνδυνων ειδών της πανίδας Υπολογισμός Επικινδυνότητας Πρόσκρουσης Πανίδας Υπολογισμός Επικινδυνότητας Υπολογισμός της επικινδυνότητας πρόσκρουσης ανά δυνητικά επικίνδυνο είδος Διαχείριση Επικινδυνότητας ανά Απειλή Διαχείριση Επικινδυνότητας ανά Απειλή από την Πανίδα Σχεδιασμός και εφαρμογή μέτρων μείωσης της επικινδυνότητας για κάθε δυνητικά επικίνδυνο είδος

Μέσα από τις διαδικασίες του ΣΔΑ γίνεται κατηγοριοποίηση των ειδών της πανίδας και ανάλογα με το επίπεδο απειλής και την επικινδυνότητα καθορίζονται οι προτεραιότητες διαχείρισής τους Τα είδη, που δυνητικά μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη βλάβη μετά από μια πρόσκρουση ή/και να εμπλακούν με μεγαλύτερη συχνότητα σε προσκρούσεις, έχουν μεγαλύτερη προτεραιότητα από τα υπόλοιπα Η απόδοση των μέτρων διαχείρισης παρακολουθείται με τη χρήση Δεικτών Απόδοσης Ασφαλείας

Οι προσκρούσεις πτηνών ή άλλων ζώων αφορούν μόνον όσους πετούν

Διατάξεις του ICAO Η αρμόδια αρχή λαμβάνει μέτρα για την εξάλειψη ή την πρόληψη της δημιουργίας χώρων διάθεσης απορριμμάτων ή οποιαδήποτε άλλη πηγή που μπορεί να προσελκύσει είδη της πανίδας στο αεροδρόμιο, ή κοντά σε αυτό.... (ΑΝΝΕΧ 14) Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τους τις ανησυχίες για την ασφάλεια των αερομεταφορών που σχετίζονται με τη αξιοποίηση της γης, που μπορεί να προσελκύσει είδη της πανίδας, στην περιοχή του αεροδρομίου. (ΑΝΝΕΧ 14) Κάθε σημαντικός πόλος έλξης πτηνών ή άλλων ζώων σε μια ορισμένη ακτίνα (η ακριβής απόσταση θα εξαρτάται από τοπικές ή κρατικές ρυθμίσεις) με κέντρο το σημείο αναφοράς του αεροδρομίου (ARP) θα πρέπει να αξιολογείται και ένα σχέδιο διαχείρισης πρέπει να αναπτυχθεί για να μειώσει την ελκυστικότητά του για τα πτηνά/ζώα ... συνήθως ένας κύκλος 13 χιλιομέτρων (ή 7 NM) θεωρείται μία επαρκής περιοχή για ένα αποτελεσματικό σχέδιο διαχείρισης της πανίδας (Doc 9137-Part3)

Διατάξεις της Ελληνική Νομοθεσίας Απαγορεύεται σε ακτίνα οκτώ (8) χιλιομέτρων από το σημείο αναφοράς του αεροδρομίου, χωρίς την έγκριση της Διεύθυνσης Αερολιμένων της ΥΠΑ: α) η δημιουργία ή επέκταση υφισταμένων υδάτινων χώρων, β) η ίδρυση ιχθυοκαλλιεργειών και επεξεργασίας ιχθύων, γ) η ίδρυση καταφυγίων θηραμάτων, δ) η ίδρυση μονάδων εκτροφής πτηνών και ζώων, ε) οι καλλιέργειες που μπορεί να προσελκύουν πτηνά, ζ) οι δραστηριότητες που μπορεί να προσελκύσουν πτηνά Ειδικά για τη δραστηριότητα χώρων εναπόθεσης απορριμμάτων, υγειονομικής ταφής και /ή ανακύκλωσης απορριμμάτων, ο περιορισμός της προηγούμενης παραγράφου εκτείνεται σε ακτίνα (13) χιλιομέτρων από το σημείο αναφοράς του Αεροδρομίου. Με αποφάσεις του Διοικητή της ΥΠΑ, μετά από εισήγηση της Διεύθυνσης Αερολιμένων, μπορεί να απαγορεύονται σε ακτίνα τριών χιλιάδων διακοσίων (3.200) μέτρων από το σημείο αναφοράς του αεροδρομίου: α) η καλλιέργεια σιτηρών, β) η καλλιέργεια οπορωφόρων, γ) η άροση κατά την ημέρα, δ) οι δραστηριότητες που προσελκύουν τρωκτικά ή έντομα, ε) οι εγκαταστάσεις κατακράτησης υδάτων και εναπόθεσης κοπριάς ανοικτού τύπου στ) οι εγκαταστάσεις ανοικτού τύπου για την επεξεργασία αποβλήτων, η) οι δραστηριότητες που προσελκύουν πτηνά. Κανονισμός για τη μείωση της απειλής προσκρούσεων πτηνών και ζώων σε αεροσκάφη πολιτικής αεροπορίας

Διατάξεις της Ελληνική Νομοθεσίας Για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως καταφυγίου άγριας ζωής εκδίδεται απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.... Σε περιοχές, στις οποίες λειτουργεί αεροδρόμιο, για το χαρακτηρισμό και την οριοθέτησή τους απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του ΥΠΕΝ, ύστερα από γνώμη της «Επιτροπής Φύση 2000» και του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σε εφαρμογή ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης (Ε.Π.Μ.), γίνεται ο χαρακτηρισμός των προστατευόμενων περιοχών …. καθώς και η οριοθέτηση και ο καθορισμός χρήσεων γης και δραστηριοτήτων μέσα σε αυτές …. Σε περιοχές, στις οποίες λειτουργεί πολιτικό αεροδρόμιο, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 3937/2011 «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις» άρθρο 6, 6.2 & 6.7)

Οι προσκρούσεις πτηνών δεν αφορούν μόνο όσους πετούν Αν εξαιρέσουμε τις ζημιές από μια πιθανή πτώση ενός αεροσκάφους σε περιοχές με ανθρώπινες δραστηριότητες, για τον έλεγχο των απειλών από τις προσκρούσεις πτηνών, ή άλλων ζώων, σε αεροσκάφη απαιτείται η συνεργασία των Αρχών που ρυθμίζουν τις χρήσεις γης και των Αρχών που καθορίζουν τις ζώνες προστασίας της βιοποικιλότητας Επιπλέον, επειδή τα πτηνά δεν γνωρίζουν σύνορα, και πολλά από αυτά μεταναστεύουν σε μεγάλες αποστάσεις, οι διεθνείς συνεργασίες με φορείς τόσο του τομέα προστασίας της βιοποικιλότητας (π.χ. Birdlife International), όσο και του τομέα της αεροπλοΐας (π.χ. ACI, ECAC, IATA, IFALPA, World Bird Strike Association), είναι απαραίτητες για την εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων μείωσης των απειλών από την πανίδα

Συνοψίζοντας Μόνο τα πτηνά είναι επικίνδυνα για την αεροπλοΐα – Μύθος Εκτός από πολύ σπάνια ατυχήματα, οι προσκρούσεις πτηνών ή άλλων ζώων αποτελούν μόνο μία απλή ενόχληση για τους ιπτάμενους – Μύθος Δεν είναι όλα τα πτηνά το ίδιο επικίνδυνα για την αεροπλοΐα – Αλήθεια Τα μεγάλα αεροσκάφη είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να αντέχουν τις προσκρούσεις με πτηνά ή άλλα ζώα – Αλήθεια Αν ο κινητήρας ενός σύγχρονου αεροσκάφους απορροφήσει πτηνά κατά την απογείωση, το αεροσκάφος θα πέσει – Μύθος Είναι αδύνατον να επιτευχθεί η πλήρης απομάκρυνση των πτηνών, ή άλλων ζώων, από ένα αεροδρόμιο – Αλήθεια Οι προσκρούσεις πτηνών ή άλλων ζώων αφορούν μόνο όσους πετούν – Μύθος

Ευχαριστώ για την προσοχή σας