ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ – ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Είδη και μορφές παραστατικών τεχνών: Πολυθέαμα Θεατρικό δρώμενο - Χάπενινγκ

Πολυθέαμα Τι είναι; Η πιο σύνθετη μορφή πολιτιστικής εκδήλωσης στο σχολείο. - Συναπαρτίζεται από επιμέρους καλλιτεχνικές δραστηριότητες (παντομίμα, χάπενινγκ, έκθεση φωτογραφίας, θεατρική παράσταση κ.α.) - Οι δραστηριότητες δεν λειτουργούν αθροιστικά, η μία μετά την άλλη, αλλά συνδυαστικά η μία με την άλλη υπηρετώντας έναν κοινό προκαθορισμένο στόχο. Απαιτεί τη συμμετοχή και τη συνεργασία πολλών συντελεστών (μαθητών – εκπαιδευτικών) οι οποίοι εκφράζονται καλλιτεχνικά για το κεντρικό θέμα-πυρήνα της εκδήλωσης. - Απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες μαθητών. Ενδείκνυται κατεξοχήν ως εκδήλωση λήξης του σχολικού έτους.

Κεντρικός άξονας – ιδέα Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη του πολύθεάματος είναι η ύπαρξη μιας κεντρικής ιδέας που θα ενοποιεί τις επιμέρους δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες διατηρούν την αυτοτέλειά τους αλλά ακολουθούν έναν κοινό θεματικό άξονα και λειτουργούν συμπληρωματικά, ως ψηφίδες του όλου. Πιθανοί θεματικοί άξονες: Εορταστικές επέτειοι (πχ. Επέτειος Πολυτεχνείου) Επέτειοι κοινωνικού χαρακτήρα (πχ. Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού) Θέματα με γενικότερο ενδιαφέρον (πχ. Προστασία του περιβάλλοντος)

Σημαντικό είναι: Να λαμβάνονται υπόψη οι προσδοκίες, τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες μαθητών και θεατών. Αφού επιλεχθεί το θέμα, να οριστεί ένας τίτλος που θα προσανατολίσει δεσμευτικά τις καλλιτεχνικές ενέργειες. Να οριοθετηθεί η κεντρική ιδέα κάτω από συγκεκριμένη οπτική προσέγγιση, ώστε η κάθε σχολική εκδήλωση να είναι μοναδική. Πχ. «Τιμή στους ήρωες του ‘21» / «Ελευθερία ή θάνατος» αντί για «25η Μαρτίου».

Διεξαγωγή πολυθεάματος Το πολυθέαμα μπορεί να περιλαμβάνει: Θέατρο σκιών Κουκλοθέατρο Παντομίμα Εικαστική δημιουργία - κολλάζ μαθητών Έκθεση φωτογραφίας, ζωγραφικής, γλυπτικής, βιβλίου κλπ Μουσικοχορευτικό πρόγραμμα Video art Απαγγελίες Αφηγήσεις Χάπενινγκ Θεατρικό αναλόγιο Αυτοσχεδιασμούς Θεατρική παράσταση

Οι δραστηριότητες διεξάγονται ταυτόχρονα ή διαδοχικά σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους για να είναι προσιτές στο κοινό, που μπορεί να τις παρακολουθήσει επιλεκτικά, συνεχόμενα ή με μικρά διαλείμματα. Αποφυγή φυσικής κόπωσης από τη στατική παρακολούθηση ενός και μόνο θεάματος, αφού μέσα από την κίνηση, την εναλλαγή εντυπώσεων και ερεθισμάτων, συναισθηματικών καταστάσεων και καλλιτεχνικών εμπειριών, διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι δραστηριότητες δεν γίνονται με οποιονδήποτε τρόπο. Διανέμεται αυστηρό πρόγραμμα στους θεατές με τις ώρες έναρξης και τους χώρους διεξαγωγής των δραστηριοτήτων. Οι δραστηριότητες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα και να μην λειτουργούν ανταγωνιστικά.

Χώρος διεξαγωγής Κλειστός / ανοιχτός / και τα δύο Κλασική σκηνή θεάτρου Δημιουργία πολυμορφικής σκηνής (περισσότερες δυνατότητες) Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων Αυλή, γυμναστήρια, αίθουσες διδασκαλίας, διάδρομος, μπαλκόνια και γενικά ολόκληρος ο περιβάλλον χώρος του σχολείου

Διάρκεια ανάπτυξης - Ξεκινάει από μερικές ώρες - Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να καλύψει μια ολόκληρη μέρα ή και περισσότερο, ανάλογα με το εύρος θέματος και διάσταση που δίνεται σε αυτό. Υπερβαίνει τα όρια της σχολικής εκδήλωσης και μετατρέπεται σε εορταστικό πανηγύρι όπου συμμετέχει ολόκληρη η σχολική κοινότητα.

Προετοιμασία ΧΡΟΝΟΣ ΧΡΗΜΑΤΑ Μακρόχρονη διαδικασία λόγω σύνθετου χαρακτήρα. Μπορεί να διαρκέσει ολόκληρη τη σχολική χρονιά. Περιορισμένος χρόνος όταν αναφέρεται σε ειδικές εορταστικές επετείους. ΧΡΗΜΑΤΑ Οικονομικές δαπάνες για την προετοιμασία και υποστήριξή του. Συνδρομή συλλόγου γονέων και κηδεμόνων Αυτοχρηματοδότηση μέσω: λαχειοφόρων αγορών, BAZΑAR με δημιουργίες μαθητών, έσοδα εκδηλώσεων με εισιτήριο κ.α.

Ώστε να μη δυσχεραίνεται η επικοινωνία θεατή - θεάματος Ιδιαίτερη προσοχή! Λόγω των ενδογενών δυσκολιών του πολυθεάματος, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα εξής: Σωστή οργάνωση και κατανομή των εργασιών Αλληλουχία των επιμέρους δραστηριοτήτων, ώστε να τεκμηριώνεται η ενότητα του όλου και να πραγματοποιείται η καλλιτεχνική και παιδαγωγική του αποστολή. Μικροφωνικές εγκαταστάσεις Επαρκής φωτισμός Σωστή προβολή εκδήλωσης (πρόγραμμα, αφίσες, προσκλήσεις, έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος) Ώστε να μη δυσχεραίνεται η επικοινωνία θεατή - θεάματος Κατά τη διάρκεια του πολυθεάματος το σχολείο ανοίγεται στην κοινωνία και αποτελεί πόλο έλξης για το ευρύτερο κοινό.

Πλεονεκτήματα Πολυθεάματος Το πολυθέαμα αποτελεί σύγχρονο μέσο αντιμετώπισης της γνώσης, ανάπτυξης της διαθεματικότητας και της διαπολιτισμικότητας και δίνει τη δυνατότητα για: Μεγάλη ευελιξία (δυνατότητα αντικατάστασης, αυτονόμησης, προσαρμογής δράσεων στο επίπεδο των μαθητών.) Πολύπλευρη καλλιέργεια των μαθητών (γνώση, πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση, προβληματισμός) Προσωπική έκφραση & καλλιτεχνική δημιουργία Συντονισμός και συνεργασία όλου του σχολικού δυναμικού. -> Ανάπτυξη συλλογικότητας και συμμετοχικότητας, δημιουργία κλίματος επικοινωνίας και ομάδας. -> Αντίβαρο στην απρόσωπη ζωή των σύγχρονων αστικών κέντρων.

Παράδειγμα πολυθεάματος Κεντρικός άξονας: Εξέγερση του Πολυτεχνείου Τίτλος: Εδώ Πολυτεχνείο Σε όλο το χώρο του σχολείου ακούγεται μουσική του Μ. Θεοδωράκη και ηχογραφημένα στιγμιότυπα από την εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού των έγκλειστων φοιτητών. Έκθεση ζωγραφικής και εικαστικών δημιουργιών των μαθητών, εμπνευσμένων από το θέμα της γιορτής. Σε κάποια αίθουσα προβάλλονται βίντεο με σχετικά ντοκουμέντα. Ανάγνωση κειμένων/Απαγγελία ποιημάτων στην αίθουσα τελετών σε συνδυασμό με οπτικά ντοκουμέντα. Ανάπτυξη θεατρικού αναλογίου ή θεατρικής παράστασης. Θεατρικό δρώμενο με σχετικό περιεχόμενο κατά την αποχώρηση των θεατών.

Θεατρικό δρώμενο - Χάπενινγκ Τι είναι; - Πρωτογενής μορφή θεατρικής έκφρασης, χωρίς στενή διασύνδεση με κάποια υπόθεση, που κινείται μεταξύ θεατρικού παιχνιδιού και δραματοποίησης. - Πραγματοποιείται οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε χώρο. - Απροσδόκητη δράση και απρόβλεπτο αποτέλεσμα. Στόχοι: αφύπνιση θεατών, ενδυνάμωση του προβληματισμού, κινητοποίηση του ενδιαφέροντος με τελικό σκοπό την ενεργοποίηση και εμπλοκή τους στα δρώμενα.

Το απρόβλεπτο στοιχείο Στο χάπενινγκ το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο. Δεν υπάρχει μια σαφής κατεύθυνση, ένα συμβατικό θεατρικό έργο ή μια τυπική γραμμική αφήγηση. Πιθανή απόκλιση από αρχικό σχεδιασμό. Η αλλαγή πορείας μπορεί να είναι γόνιμη και αποκαλυπτική. ΩΣΤΟΣΟ απαιτείται σχεδιασμός και οργάνωση για το αισθητικό αποτέλεσμα των δράσεων και την αποφυγή δυσάρεστων απροόπτων.

Το χάπενινγκ στο σχολείο Αξιοποιήσιμο στο σχολείο, καθώς προκύπτουν αφορμές από τη διδακτέα ύλη, επετειακά αλλά και τυχαία γεγονότα. Ευνοϊκοί παράγοντες: Δεν απαιτείται συγκεκριμένος χώρος. Δεν απαιτείται αυστηρή, κοπιαστική και χρονοβόρα προετοιμασία. Μπορεί να υλοποιηθεί με απλά αντικείμενα – σκηνικά. Δεν απαιτούνται οικονομικές δαπάνες. Το χάπενινγκ μπορεί να αποτελέσει αυτόνομη δραστηριότητα ή τμήμα ενός ευρύτερου πολυθεάματος. Μπορεί να λάβει χώρα σε οποιοδήποτε μέρος του σχολείου, ακόμα και μέσα στην τάξη.

Υλοποίηση θεατρικού δρώμενου Ο εκπαιδευτικός: επιλέγει το θέμα, διαμορφώνει το περίγραμμα δράσης, εποπτεύει διακριτικά τους μαθητές κατά τη διάρκεια του δρώμενου. Οι μαθητές: Ομαδικά ή ατομικά, προσχεδιασμένα ή αυθόρμητα, παρουσιάζουν το θέμα παραστατικά και δημιουργούν ένα σύντομο θεατρικό επεισόδιο μέσα από παντομιμικές/αυτοσχεδιαστικές/υποκριτικές κινήσεις, προμελετημένο ή αυθόρμητο διάλογο, ειδική μεταμφίεση, μουσική. Αν και βρίσκει εφαρμογή σε όλα τα επίπεδα του εκπαιδευτικού συστήματος, το χάπενινγκ ενδείκνυται για τις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού και κατεξοχήν για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Πλεονεκτήματα θεατρικού δρώμενου Παιδαγωγική, ψυχαγωγική, κοινωνική και καλλιτεχνική διάσταση, καθώς οι μαθητές: Εκφράζουν με τρόπο πρωτότυπο τις σκέψεις και τις απόψεις τους για το νόημα του εκάστοτε εορτασμού. Παραδειγματίζουν προτρεπτικά ή αποτρεπτικά τους θεατές. Ενεργοποιούν τις συνειδήσεις των συμμαθητών τους. Διασκεδάζουν με το θέαμα που παρουσιάζουν Συμμετέχουν με έναν προσωπικό τρόπο στα προτεινόμενα παιδαγωγικά μηνύματα και στις αξίες του σχολείου. Όλα αυτά συμβαίνουν διά του θεάτρου, ως συνισταμένης αισθητικών- καλλιτεχνικών και ιδεολογικών-παιδαγωγικών ζητουμένων.

Παράδειγμα Χάπενινγκ Ημέρα Περιβάλλοντος Επίσκεψη στο δάσος και παρουσίαση (σε συμμαθητές και ενήλικες) δράσεων που σχετίζονται με τη φύση και την οικολογία από ομάδες μαθητών που έχουν κάνει σχετική προετοιμασία. Ενδεικτικά: Ζωγραφική με θέμα τη φύση. Εικαστικές συνθέσεις με υλικά της φύσης. Χορογραφίες με θέματα από το δάσος (κίνηση κλαδιών/φύλλων κλπ) Αυτοσχεδιασμοί (το δέντρο που γίνεται χαρτί, η ρύπανση του δάσους) Σύντομες δραματοποιήσεις ιστοριών με θέμα τη φύση. Παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού Αφηγήσεις παραμυθιών Τραγούδια Πεζοπορίες, δενδροφυτεύσεις

Βιβλιογραφία: Οδηγός για Θεατρική Αγωγή Δημοτικού – Γυμνασίου Γραμματάς, Θ. (2013) Το πολυθέαμα. Ανακτημένο στις 17/5/18 από το διαδικτυακό τόπο: http://theodoregrammatas.com/el/το-πολυθέαμα/