Φυσικοί Παράγοντες

Φυσικοί παράγοντες Είναι μια επιπλέον κατηγορία βλαπτικών παραγόντων που μπορεί να εκτεθεί το προσωπικό των εργαστηρίων και περιλαμβάνουν: το φωτισμό, το θόρυβο, το μικροκλίμα και τους ρυπαντές του εσωτερικού αέρα.

Φωτισμός Ο κατάλληλος φωτισμός συμβάλλει στην ποιότητα και στην ασφαλή διεξαγωγή των εργασιών. Τα κύρια χαρακτηριστικά του φωτισμού είναι: η ισχύς (Lumen), η ένταση (Lux) και η λαμπρότητα (Nit). Οι ανάγκες για γενικό ή τοπικό φωτισμό εξαρτώνται από το είδος και τη φύση της εκάστοτε εργασίας. Κίνδυνοι από ακατάλληλο φωτισμό αποτελούν: ο ανεπαρκής φωτισμός, το εκθαμβωτικό φως, η οπτική κόπωση και τα στροβοσκοπικά φαινόμενα. Οι κίνδυνοι αυτοί ενέχουν κινδύνους, στους οποίους συνήθως δε δίνεται η αναγκαία προσοχή.

Φωτισμός Φυσικός φωτισμός: Όσο το δυνατόν περισσότερο φως από παράθυρα ή από διαφανή ανοίγματα στις οροφές. Τεχνητός φωτισμός: Φάσμα φωτός παρόμοιο με τον φυσικό φωτισμό. Ανάλογος με τις ανάγκες της εργασίας. Σωστή κατανομή στο χώρο. Αποφυγή της αντανάκλασης σε επιφάνειες. Πάνω στον εργαστηριακό πάγκο ο φωτισμός να είναι από 300-500 Lux και να χρησιμοποιείται ενισχυμένος τοπικός φωτισμός. Διακόπτες σε εμφανή σημεία, κοντά στις εισόδους και εξόδους. Εφεδρικός φωτισμός.

Θόρυβος Ήχος είναι το αίτιο που διεγείρει το αισθητήριο της ακοής. Θόρυβος είναι κάθε ανεπιθύμητο, ενοχλητικό ή δυσάρεστο ακουστικό ερέθισμα. Τα φυσικά χαρακτηριστικά του θορύβου: η συχνότητα (Hz), η ένταση (dB) και η χροιά. Η συνεχής έκθεση σε υψηλά επίπεδα θορύβου σε κλειστούς χώρους μπορεί να οδηγήσει σε ακουστικές και μη ακουστικές επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων. Οι ακουστικές επιπτώσεις: σχετίζονται με το αισθητήριο όργανο της ακοής, οδηγούν σε μείωση της ακουστικής οξύτητας, βαρηκοΐα ή και κόφωση και παρατηρούνται σε περιπτώσεις παρατεταμένης έκθεσης σε επίπεδα θορύβου >75 dB.

Θόρυβος Οι μη ακουστικές επιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε: διαταραχές στη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος με αγγειοσύσπαση, νευροψυχικές διαταραχές, επιτάχυνση της αναπνοής, πεπτικές διαταραχές, πονοκέφαλο, επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, μειωμένη απόδοση στην εργασία, δυσκολία στην επικοινωνία και μειωμένη αντίληψη πιθανών κινδύνων.

Θόρυβος Πηγές θορύβου: Τα όργανα και οι συσκευές π.χ. απαγωγοί, κλίβανοι, θάλαμοι βιολογικής ασφάλειας, φυγόκεντροι. Οι κλιματιστικές μονάδες. Το προσωπικό π.χ. ομιλίες, χειρισμός αντικειμένων. Οι εξωτερικοί θόρυβοι σε κεντρικά σημεία της πόλης. Μέτρα πρόληψης θορύβου: Θόρυβος <65 dB. Εγκατάσταση ηχοαπορροφητικών υλικών. Απομάκρυνση ή απομόνωση συσκευών που εκπέμπουν υψηλά επίπεδα θορύβου. Αντικατάσταση μηχανηματών με άλλα λιγότερο θορυβώδη.

Μικροκλίμα Οι παράμετροι που συνθέτουν το μικροκλίμα των εσωτερικών χώρων είναι: η θερμοκρασία, η υγρασία και η κίνηση του αέρα. Το εύρος διακύμανσης της θερμοκρασίας, υγρασίας και κίνησης αέρα, μαζί με τη ψυχική διάθεση του ατόμου ονομάζεται ζώνη ευεξίας ή θερμική ευεξία. Οι ακραίες τιμές των μικροκλιματικών παραγόντων επηρεάζουν τη θερμική ισορροπία. Όταν η θερμική ισορροπία μεταβάλλεται ο ανθρώπινος οργανισμός διατηρεί τη θερμοκρασία του γύρω στους 36,5-37 oC μέσω μηχανισμών, όπως της εφίδρωσης και της αποβολής θερμότητας μέσω της εξάτμισης του νερού από το δέρμα και τους πνεύμονες (άδηλη αναπνοή).

Ιδανικές τιμές μικροκλιματικών παραμέτρων Θερμοκρασία 20-22 oC για χειμερινή περίοδο 22-26 oC για θερινή περίοδο Σχετική υγρασία: 40-60% Ανανεώσεις αέρα: 2-3 ανανεώσεις/h σε χώρους με φυσιολογικές απαιτήσεις εξαερισμού 10-30 ανανεώσεις/h σε χώρους με αυξημένες απαιτήσεις

Μικροκλίμα Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσει σε: αίσθημα θερμότητας, ατονία, κεφαλαλγία, αδυναμία συγκέντρωσης, μειωμένη απόδοση και θερμοπληξία. Η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και η αδυναμία του οργανισμού να διατηρήσει τη θερμική ισορροπία μπορεί να οδηγήσει σε θερμική καταπόνηση ή θερμικό stress.

Μικροκλίμα Πηγές θερμότητας και υγρασίας: Κλίβανοι Μεγάλου μεγέθους αναλυτές Υδατόλουτρα Φωτόμετρα Ψυγεία, καταψύκτες Ελεύθερες φλόγες Όλες οι συσκευές που εκλύουν θερμότητα Μέτρα πρόληψης: Μόνωση πηγών θερμότητας Επαρκής γενικός αερισμός Εγκατάσταση κεντρικών συστημάτων κλιματισμού (ρύθμιση Τ, υγρασίας και εισαγωγής φρέσκου αέρα)

Ποιότητα εσωτερικού αέρα Οι ρυπογόνοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του εσωτερικού αέρα είναι: χημικές ουσίες, διάφορα αέρια, μικρόβια, καπνός, σκόνες, αιωρούμενα σωματίδια και περιβαλλοντικοί ρύποι αστικών περιοχών.

Χημικές ουσίες Οι σημαντικότερες οργανικές πτητικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως στα εργαστήρια μικροβιολογίας, κλινικής χημείας κ.ά. και απελευθερώνονται στον εσωτερικό αέρα είναι: Οι αλδεΰδες π.χ. φορμαλδεΰδη (ευρεία χρήση για διαγνωστικούς ή ερευνητικούς σκοπούς). Οι αλκοόλες π.χ. απόλυτη αιθανόλη, ισοπροπυλική αλκοόλη, μεθανόλη, κ.ά. (χρήση για απολύμανση). Οι κετόνες, οι εστέρες, οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες κ.ά. (χρήση σε εργαστηριακές μεθόδους). Οι κίνδυνοι από τη συχνή εισπνοή των παραπάνω ουσιών περιλαμβάνουν: ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος και των οφθαλμών, άσθμα, νευρολογικές διαταραχές, μεταλλάξεις, τερατογενέσεις και καρκινογένεση.

Άλλοι ρυπογόνοι παράγοντες Βρίσκονται σε μορφή αερίων οι οποίοι μπορούν να περιέχονται στον αέρα (εσωτερικό και εξωτερικό) και περιλαμβάνουν: CO Έιναι άχρωμο, άοσμο αέριο και παράγεται από ατελείς καύσεις και το κάπνισμα. Όταν εισπνέεται ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη και εμποδίζει την κατανομή του οξυγόνου στα κύτταρα. CO2 Προιόν τέλειας καύσης. Έχει οξειδωτική δράση με την παρουσία της υγρασίας. NO-NO2 Πιο συχνός παράγοντας εσωτερικής ρύπανσης. Προκαλει βλάβη στους πνεύμονες.

Άλλοι ρυπογόνοι παράγοντες Μικρόβια Μολυσματικά αερολύματα που παράγονται κατά την εκτέλεση εργαστηριακών τεχνικών με βακτήρια, μύκητες, ιούς, παράσιτα καθώς και από κλιματιστικές μονάδες. Αποτελούν πιθανό κίνδυνο για λοιμώξεις και αντιδράσεις ευαισθησίας στο αναπνευστικό σύστημα. Σκόνες-αιωρούμενα σωματίδια Στερεά σωματίδια→προκαλούν αλλεργίες και αναπνευστικά προβλήματα. Ίνες αμιάντου→όταν εισπνέονται εγκαθίστανται στους πνεύμονες, όπου προκαλούν αμιάντωση και κακοήθειες του αναπνευστικού. Rn Καπνός τσιγάρων Περισσότερες από 200 οργανικές χημικές ενώσεις και αιωρούμενα σωματίδια, που προέρχονται από την ατελή κάυση του καπνού και του χαρτιού. Έχουν τοξικές και καρκινογόνες ιδιότητες.

Το σύνδρομο του «ΑΡΡΩΣΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ» Ο όρος χρησιμοποιείται για κτίρια τα οποία στεγάζουν υπηρεσίες ή κατοικίες και εμφανίζουν πρόβλημα στην ποιότητα του εσωτερικού αέρα. Ως σύνδρομο του αρρώστου κτιρίου ορίζεται η παθολογική κατάσταση των κτιρίων αυτών και χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο συμπτωμάτων, τα οποία αποδίδονται στην κακή ποιότητα του εσωτερικού αέρα. Τα φαινόμενα εμφανίζονται κυρίως σε ερμητικά κλειστα κτίρια τα οποία χρησιμοποιούν κεντρικό σύστημα κλιματισμού, ρυθμίζοντας μηχανικά τη θερμοκρασία, την υγρασία και τις ανανεώσεις του εσωτερικού αέρα. Η συσσώρευση μικροβίων, σκόνης, αερίων και άλλων επιβλαβών παραγόντων καθώς και η απελευθέρωση τους στον εισπνεόμενο αέρα μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση του συνδρόμου στους εργαζομένους. Τα περισσότερα συμπτώματα είναι ήπια και υποχωρούν με την αποχώρηση από την εργασία.

Συμπτώματα συνδρόμου Ερεθισμός της αναπνευστικής οδού (δύσπνοια, ξηρός βήχας, πονόλαιμος). Δακρύρροια. Πονοκέφαλος. Ζαλάδες. Διαταραχές της γεύσης και της όσφρησης. Σωματική και πνευματική κόπωση. Υπνηλία. Η μακροχρόνια παραμονή στα «άρρωστα κτίρια» μπορεί να οδηγήσει σε ρινίτιδα, ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, επιπεφυκίτιδα, πνευμονία. Σπανιότερα εμφανίζονται σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού (π.χ. νόσος των λεγεωνάριων) και μυκητιάσεις.

Πρόληψη-Μέτρα βελτίωσης του εσωτερικού αέρα Εκτίμηση των βλαπτικών παραγόντων (ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό). Εγκατάσταση κεντρικών κλιματιστικών συστημάτων (παροχή ανάλογης ποσότητας και ποιότητας αέρα). Επαρκείς ανανεώσεις εσωτερικού αέρα με εισαγωγή φρέσκου αέρα (ανάλογα με το αντικείμενο εργασίας). Συστήματα εξαερισμού (απομάκρυνση επικίνδυνων ρύπων πριν φτάσουν σε βλαβερές συγκεντρώσεις). Μετρήσεις των επιπέδων των βλαπτικών παραγόντων (μέτρα και διορθωτικές ενέργειες σε περιπτώσεις υπέρβασης των οριακών τιμών). Τοποθέτηση ειδικών φίλτρων στα σημεία εισόδου και εξόδου του αέρα (για τη συγκράτηση επιβλαβών παραγόντων). Τακτικός έλεγχος και συντήρηση.