Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου 1914 - 1918 Ενότητα 31 Τα αίτια, η έκρηξη και τα μέτωπα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου 1914 - 1918

Διδακτικός χρόνος: 1 περίοδος Διδακτικοί στόχοι Οι μαθήτριες και οι μαθητές επιδιώκεται: Να κατανοήσουν τα αίτια του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου. Να γνωρίσουν τα αντίπαλα στρατόπεδα, τις κύριες φάσεις και την έκβαση του πολέμου. Διδακτικός χρόνος: 1 περίοδος

Παρακολουθήστε προσεκτικά Ουδέν νεώτερον από το Μέτωπο Παρακολουθήστε προσεκτικά Ουδέν νεώτερον από το Μέτωπο

Ουδέν νεώτερον από το Μέτωπο

Ποιο κλίμα επικρατεί κατά την έναρξη του πολέμου; Έχοντας παρακολουθήσει προσεκτικά το πιο πάνω απόσπασμα του ντοκιμαντέρ, να προβληματιστείτε για τα πιο κάτω ερωτήματα: Ποιο κλίμα επικρατεί κατά την έναρξη του πολέμου; Πώς, νομίζετε, εξηγείται αυτό το κλίμα; Πώς εξελίσσεται η κατάσταση στη συνέχεια, κατά τη διεξαγωγή του πολέμου;

Τα αίτια του πολέμου 1. Ο ιμπεριαλισμός* Το βιομηχανικό δυναμικό κάθε έθνους αναγκάζεται να υπερπαράγει. Αυτή την υπερπαραγωγή** πρέπει να τη διαθέσουμε. Κι έτσι ριχνόμαστε στις παγκόσμιες αγορές ενώ κλείνουμε τη δική μας αγορά με προστατευτικά μέτρα.[...] Έτσι με φυσική νομοτέλεια***, η μία χώρα βαδίζει εναντίον της άλλης, συγκρούεται μαζί της. Ποια θα εξασφαλίσει την οριστική υπεροχή των εθνικών βιομηχανικών της προϊόντων και με ποιο τρόπο; [...] Μήπως με πόλεμο; Η Αγγλία και η Γερμανία αλληλοϋποβλέπονται****· ο πόλεμος είναι η μόνη τους λύση. Α. Μερχέμ, Η εργατική ζωή, 1911 * ιμπεριαλισμός: επεκτατισμός σε βάρος της πολιτικής και οικονομικής ανεξαρτησίας άλλων κρατών ** υπερπαραγωγή: η παραγωγή προϊόντων σε ποσότητες μεγαλύτερες από τις ανάγκες της αγοράς *** φυσική νομοτέλεια: η φυσιολογική συνέχεια των πραγμάτων **** αλληλοϋποβλέπονται: βλέπουν με καχυποψία και φθόνο η μια την άλλη

Πού θα οδηγήσει η πιο πάνω σχέση, σύμφωνα με τον Α. Μέρχεμ; Αφού μελετήσετε την πιο πάνω γραπτή πηγή (σελίδα 89 του βιβλίου σας) και αξιοποιώντας τις πληροφορίες που δίνονται στην ίδια σελίδα του βιβλίου σας καθώς και τις ευρύτερες ιστορικές σας γνώσεις, που αποκομίσατε από την ενότητα «Αποικιοκρατία και αποικιακοί ανταγωνισμοί», να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της υπερπαραγωγής βιομηχανικών προϊόντων από τα βιομηχανικά ανεπτυγμένα κράτη; Ποια σχέση δημιουργείται μεταξύ των βιομηχανικά ανεπτυγμένων κρατών εξαιτίας του τρόπου αντιμετώπισης του προβλήματος της υπερπαραγωγής; Πού θα οδηγήσει η πιο πάνω σχέση, σύμφωνα με τον Α. Μέρχεμ;

*έθνος: συμβουλευθείτε το γλωσσάρι του βιβλίου σας 2. Ο εθνικισμός Ο θρίαμβος των εθνών* συνεπήρε ολόκληρη την Ευρώπη με μια μεταδοτική κίνηση που κάνει ολόκληρη την ήπειρο να ενδιαφέρεται για οποιαδήποτε αλλαγή επέρχεται σε μια από τις χώρες που την απαρτίζουν. Συγχρόνως το εθνικό συναίσθημα μετατράπηκε σιγά σιγά σε αλαζονικό** και απόλυτο πάθος, που δεν ικανοποιείται παρά μόνο με την εξύψωση ενός κράτους σε βάρος άλλων. S.Berstein & P.Milza, Ιστορία της Ευρώπης *έθνος: συμβουλευθείτε το γλωσσάρι του βιβλίου σας **αλαζονικό συναίσθημα: αλαζονεία, δηλαδή η υπερβολική, αδικαιολόγητη και περιφρονητική προς τους άλλους υπερηφάνεια, συνώνυμο: υπεροψία, έπαρση, ξυπασιά.

• Σε τι μετατράπηκε το εθνικό συναίσθημα στις ευρωπαϊκές χώρες; Αφού μελετήσετε την πιο πάνω γραπτή πηγή (σελίδα 89 του βιβλίου σας) και αξιοποιώντας τις πληροφορίες που δίνονται στην ίδια σελίδα του βιβλίου σας καθώς και τις ευρύτερες ιστορικές σας γνώσεις, που αποκομίσατε από την ενότητα «Αποικιοκρατία και αποικιακοί ανταγωνισμοί», να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: • Σε τι μετατράπηκε το εθνικό συναίσθημα στις ευρωπαϊκές χώρες; • Γιατί η λέξη εθνικισμός έχει αποκτήσει αρνητική σημασία, ενώ η αρχική του σημασία αναφέρεται στον πατριωτισμό και τη φιλοπατρία; (ερωτήματα από τη διδακτική πρόταση Κώστα Μέκκα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ελλάδος)

Τι απεικονίζουν οι φωτογραφίες;

Σχολιάστε την έκφραση του προσώπου των γυναικών στη φωτογραφία…

Αφού μελετήσετε την τρίτη γραπτή πηγή (σελίδα 89 του βιβλίου σας) και το σχετικό κείμενο της ιστορικής αφήγησης που αναφέρεται στο μιλιταρισμό, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: • Τι σημαίνει ο όρος μιλιταρισμός; • Να εντοπίσετε στη γραπτή πηγή λέξεις ή φράσεις που εξηγούν τον πιο πάνω όρο.

Αίτια Α΄ Παγκοσμίου πολέμου (1914-1918) Ιμπεριαλισμός: Η επεκτατική πολιτική των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών σε βάρος άλλων κρατών (οικονομικοί λόγοι). Εθνικισμός: Η ανάπτυξη εθνικιστικών συναισθημάτων από λαούς της Ευρώπης (καλλιέργεια μίσους για οτιδήποτε απειλούσε τα εθνικά συμφέροντα). Μιλιταρισμός: Η πεποίθηση ότι οι διακρατικές διαφορές μπορούσαν να επιλυθούν μόνο με ένοπλη σύγκρουση. Έτσι ξεκινά ένας ξέφρενος στρατιωτικός ανταγωνισμός.

Τα αντίπαλα στρατόπεδα Αφού παρατηρήσετε με προσοχή τον πιο κάτω χάρτη, να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί…

Η Ευρώπη του 1914 χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα

Τα αντίπαλα στρατόπεδα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου (1914- 1918) Οι δύο συνασπισμοί * Βασικοί σύμμαχοι πριν την έναρξη του πολέμου (1914) Ανακατατάξεις συμμάχων Νέοι σύμμαχοι

Τα αντίπαλα στρατόπεδα Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση (Αντάντ) Βασικοί σύμμαχοι πριν την έναρξη του πολέμου (1914) Γερμανία Αυστροουγγαρία Ιταλία Αγγλία Γαλλία Ρωσία Ανακατατάξεις συμμαχιών * Νέοι σύμμαχοι

Τα αντίπαλα στρατόπεδα (χάρτης σελ. 90)

Συμμαχίες και ανακατατάξεις Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση (Αντάντ) Βασικοί σύμμαχοι πριν την έναρξη του πολέμου (1914) Γερμανία Αυστροουγγαρία Ιταλία Αγγλία Γαλλία Ρωσία Ανακατατάξεις συμμαχιών Ιταλία (1915) Νέοι σύμμαχοι Οθωμανική Αυτοκρατορία (1914) Βουλγαρία (1915) Σερβία (1914) Μαυροβούνιο (1914) Ρουμανία (1916) Πορτογαλία (1916) Ελλάδα (1917) ΗΠΑ (1917)

Η αφορμή Η δολοφονία του διαδόχου του Αυστριακού θρόνου Φραγκίσκου Φερδινάνδου από ένα νεαρό Σέρβο εθνικιστή (Ιούνιος 1914) Πηγή: www.delivery.superstock.com

Τα κύρια μέτωπα Δυτικό μέτωπο

Πηγή: www.spartacus.schoolnet.co.uk

Ο πόλεμος των χαρακωμάτων Πηγή: http://www.spotsylvania.k12.va.us/sms/Reviews/Social%20Studies/trenches.jpg Πηγή: http://www.guardian.co.uk/world/2008/nov/10/first-world-war-siegfried-sassoon Πηγή: http://personal.monm.edu/JDRENDEL/Trench%20Warfare.htm

Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες στη νεκρή ζώνη Χριστούγεννα στα χαρακώματα 24 Δεκεμβρίου1914 Πλούχστιρτ της Φλάνδρας Εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου

Χριστούγεννα στα χαρακώματα Οι επιχειρήσεις στο Δυτικό Μέτωπο έχουν βαλτώσει. Η προέλαση των Γερμανών έχει ανακοπεί από τις δυνάμεις της Αντάντ. Οι δύο στρατοί επιδίδονται σ' έναν απάνθρωπο πόλεμο φθοράς μέσα στα χαρακώματα. Η βραδιά ήταν κρύα και υγρή την παραμονή των Χριστουγέννων. Γύρω στα μεσάνυχτα, βρετανοί στρατιώτες άκουσαν από τις γραμμές των Γερμανών μια χορωδία να ψάλει την Άγια Νύχτα και είδαν κεράκια να τρεμοσβήνουν σ' ένα υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο. Συνηθισμένοι να πυροβολούν και στο παραμικρό φως που εμφανιζόταν στον ορίζοντα, αυτή τη φορά κοντοστάθηκαν. Το πνεύμα των Χριστουγέννων είχε φωλιάσει στις καρδιές τους. Ο σπόρος της ανακωχής είχε ριζώσει. Οι Βρετανοί ανταπέδωσαν με τα δικά τους κάλαντα και σε σύντομο χρονικό διάστημα οι εκπρόσωποι των δύο εχθρικών δυνάμεων συναντήθηκαν στη νεκρή ζώνη, παρακούοντας τις εντολές των ανωτέρων τους. Ήταν μια μικρή ανταρσία και από τις δύο πλευρές, που σταμάτησε για λίγο τον πόλεμo

Χριστούγεννα στα χαρακώματα Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…». Στη συνέχεια έσφιξαν τα χέρια, φλυάρησαν, είπαν ο ένας στον άλλο τα παράπονά τους, αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα (ουίσκι, μαρμελάδες, τσιγάρα, σοκολάτες και τα σχετικά) και κατέβασαν πολλά λίτρα μπύρας. Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα, τον οποίο κέρδισαν οι Γερμανοί με 3-2. Η ειρήνη κράτησε μόνο 24 ώρες. Την επόμενη μέρα οι φίλοι έγιναν και πάλι εχθροί. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν ακόμα στην αρχή του. Θα κρατήσει ακόμη τέσσερα χρόνια και θα στοιχίσει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η πολεμική ταινία του Κριστιάν Καριόν «Καλά Χριστούγεννα», γαλλικής παραγωγής 2005, με τους Ντάνιελ Μπρούελ, Γκιγιόμ Καρνέ και Νταϊάν Κρούγκερ. Τα τραγούδια: - «Snoopy's Christmas» - The Royal Guardsmen (1967) - «Christmas 1914» - Mike Harding (1977) - «Christmas in the Trenches» - John McCutcheon (1984) - «All Together Now» - The Farm (1990) - «Belleau Woods» - Garth Brooks (1997)

Χημικά όπλα στον Πόλεμο

Χημικά όπλα στον Πόλεμο Στα νοσοκομεία οι προσβεβλημένοι από τα αέρια δεν μπορούν να αναπνεύσουν. Πνίγονται και όπως αναφέρει, παραστατικά, ο Έρικ Μαρία Ρεμάρκ στο έργο του «Ουδέν Νεώτερο από το Δυτικό Μέτωπο», «ξερνούν για μέρες τα κατακαμένα τους πνευμόνια, πριν πεθάνουν». Άλλοι, στα χαρακώματα, αυτοί που δεν πρόλαβαν να φορέσουν τις προσωπίδες τους, ανακαλύπτονταν κοκαλωμένοι. Ήταν η νέα μορφή πολέμου, η απόλυτη φρίκη, παρά το γεγονός ότι, τελικά, η θνησιμότητα από τα χημικά αέρια κατά τη διάρκεια του Α’ ΠΠ ήταν σχετικά μικρή.

Χημικά όπλα στον Πόλεμο Τα πρώτα χημικά αέρια που χρησιμοποιήθηκαν σε μάχη ήταν δακρυγόνα (βρομίδιο του βενζολίου) και χρησιμοποιήθηκαν, σε περιορισμένη κλίμακα, από τον Γαλλικό Στρατό. Στις 22 Απριλίου οι Γερμανοί εξαπέλυσαν την πρώτη, μεγάλης κλίμακας, χημική επίθεση, με το φονικό αέριο της «χλωρίνης», εξαπολύοντας 340 t. αέριου χλωρίου κατά των γαλλικών θέσεων. Από την επίθεση σκοτώθηκαν 800-1.400 άνδρες (οι πηγές δεν συμφωνούν μεταξύ τους) και τέθηκαν εκτός μάχης 2-3.000 άνδρες. Ανάλογη επίθεση στο Ανατολικό Μέτωπο, τον Μάιο του 1915, έθεσε εκτός μάχης 5.000 Ρώσους στρατιώτες.

Χημικά όπλα στον Πόλεμο Οι Βρετανοί απάντησαν, κατά τη μάχη του Λοός, τον Σεπτέμβριο του 1915, επίσης με χλώριο, προκαλώντας πανικό στους Γερμανούς στρατιώτες. Γερμανοί και Γάλλοι χρησιμοποίησαν το ιδιαίτερα φονικό φωσγένιο. Το 1917 οι αντίπαλοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τον υπερίτη, ένα αέριο που έμεινε γνωστό ως «αέριο της μουστάρδας», λόγω της ιδιάζουσας μυρωδιά του. Οι Γερμανοί το ονόμαζαν αέριο του «πράσινου σταυρού», λόγω της σήμανσης με το εν λόγω σημάδι, των πληρωμένων με το αέριο οβίδων. Την ίδια περίοδο οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν το αέριο του «μπλε σταυρού». Το χημικό αυτό είχε ως βάση ενώσεις άνθρακα και αρσενικού. Το αέριο αυτό «έκαιγε» κάθε εκτεθειμένο μέρος του σώματος, επί του οποίου επικαθόταν.

Χημικά όπλα στον Πόλεμο Οι συνολικές απώλειες από τα χημικά αέρια, κατά τον Α’ ΠΠ, υπολογίζεται σε 88.500 νεκρούς και 1.240.850 τραυματίες στρατιώτες.

Στις πεδιάδες της Φλάνδρας Το  ποίημα  In Flanders Fields  γράφτηκε από τον Καναδό  αντισυνταγματάρχη John  McCrae  και αποτελεί  φόρο τιμής στους νεκρούς  του Α παγκόσμιου πολέμου . Είναι εμπνευσμένο από το θάνατο ενός φίλου του στη δεύτερη μάχη της Φλάνδρας στο Ypres την άνοιξη του 1915 . Παπαρούνες  άνθισαν στο πεδίο τις μάχης λίγες μέρες μετά την μεγάλη καταστροφή... Στις πεδιάδες της Φλάνδρας, παπαρούνες ανθίζουν Ανάμεσα στους σταυρούς σειρά με σειρά, Την δικιά μας θέση έτσι θυμίζουν. Κορυδαλλοί θαρραλέα πετώντας, αψηφούν των όπλων την κλαγγή σπάνια κελαηδίσματα τραγουδώντας. Είμαστε  οι νεκροί. Πριν λίγες μέρες, ζήσαμε, νιώσαμε την αυγή και είδαμε την ομορφιά της δύσης. Αγαπήσαμε και αγαπηθήκαμε, και τώρα κειτόμαστε στις πεδιάδες τις Φλάνδρας. Κράτα αυτό που έμεινε από την μάχη μας με τον εχθρό. Σε σένα τ' αδύναμά μας χέρια παραδίδουν τον πυρσό.  Κάνε τον δικό σου, κράτα τον ψηλά.  Και αν η πίστη σου καμφθεί για μας που 'χουμε πεθάνει δεν θα κοιμηθούμε ποτέ, όσο φυτρώνουν παπαρούνες στις πεδιάδες της Φλάνδρας.

In Flanders Fields In Flanders fields the poppies blow Between the crosses, row on row, That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below. We are the dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved, and were loved, and now we lie In Flanders fields. Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields

  Οι σπόροι της παπαρούνας μπορούν να κοιμούνται για χρόνια στο έδαφος και βλαστάνουν ευκολότερα όταν το έδαφος "καλλιεργηθεί" δηλαδή όταν ανακατευθεί. Στη μάχη του Ypres λόγω του πλήθους των στρατιωτών αλλά και λόγω των βλημάτων και των οβίδων το έδαφος αναταράχθηκε και έτσι όταν ο McCrae επισκέφτηκε λίγο καιρό αργότερα το πεδίο της μάχης είδε με μεγάλη έκπληξη πλήθος παπαρούνες να έχουν φυτρώσει εκεί που είχαν χάσει τη ζωή τους χιλιάδες στρατιώτες θύματα της παράνοιας που γεννά ένας πόλεμος. Η παπαρούνα έγινε από τότε σύμβολο της θυσίας και επιμνημόσυνο ανάθεμα στους τάφους των νεκρών στρατιωτών.

Ανατολικό μέτωπο Πηγή: www.britanica.com

Η καμπή του 1917 – Προς το τέλος του πολέμου Ιδεολογία που ανατρέπει τα γεγονότα Γαλλία Ρωσία Γερμανία Σοσιαλιστική ιδεολογία Φεβρουάριος 1917: Ανατροπή τσάρου – Νέα φιλελεύθερη Κυβέρνηση Οκτώβριος 1917: Σοσιαλιστική επανάσταση Συνθήκη ειρήνης Γερμανίας και Σοσιαλιστικής Ρωσίας 1917: Ανάπτυξη ισχυρού αντιπολεμικού κινήματος με σοσιαλιστική ιδεολογία Ανταρσίες στο μέτωπο: Κατάπνιξη με εκτελέσεις δεκάδων στρατιωτών Φθινόπωρο 1918: Σοσιαλιστική επανάσταση Ανατροπή αυτοκράτορα Γουλιέλμου Στην εξουσία: Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Οι Κεντρικές Δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους άρχισαν να συνθηκολογούν

Η είσοδος των ΗΠΑ (1917) στον πόλεμο με το μέρος των δυνάμεων της Αντάντ, συνέβαλε καθοριστικά στην ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων. Οι ΗΠΑ προσέφεραν στον πόλεμο: 1.000.000 περίπου στρατιώτες ΄Αφθονη υλική και τεχνολογική υποστήριξη

Διερευνώ τις συνέπειες του πολέμου Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά τα πιο κάτω διαγράμματα, την αφίσα και τις φωτογραφίες, να καταγράψετε τα συμπερασματά σας για τις συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου: Απώλειες σε ανθρώπινες ζωές Τριπλή Συνεννόηση και σύμμαχοι Κεντρικές Δυνάμεις και σύμμαχοι Πηγή: http://el.wikipedia.org

Καταστροφή του Βερντέν της Γαλλίας, 1916. Βρετανοί στρατιώτες τυφλωμένοι από τα ασφυξιογόνα αέρια Υπρ Βελγίου Γερμανική αφίσα

Ανακεφαλαίωση Άσκηση αυτοαξιολόγησης Ανακεφαλαίωση Άσκηση αυτοαξιολόγησης

Άσκηση αυτοαξιολόγησης Να προσδιορίσεις αν οι ακόλουθες προτάσεις ανταποκρίνονται ή όχι στην ιστορική πραγματικότητα: Η εισβολή της Γερμανίας στο Βέλγιο (1914) αποτέλεσε την αφορμή για την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Όταν τελείωσε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος (1918) η Ιταλία βρισκόταν στο στρατόπεδο των ηττημένων. Η Ελλάδα μπήκε καθυστερημένα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1917) ως σύμμαχος της Αντάντ. Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος ξεκίνησε το 1914 και τέλειωσε το 1918

Αυτοαξιολόγηση Η ιμπεριαλιστική πολιτική των ισχυρών κρατών της Ευρώπης υπήρξε μια από τις κυριότερες αιτίες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος έμεινε στην ιστορία γνωστός και ως ο πόλεμος των χαρακωμάτων. Το δυτικό μέτωπο ήταν το μοναδικό μέτωπο του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Η επικράτηση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας συνέβαλε στη διαμόρφωση ισχυρών αντιπολεμικών στάσεων. Η Ευρώπη με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έβγαινε ακόμη πιο ισχυρή.

Αυτοαξιολόγηση Η Βουλγαρία εισήλθε στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Τον συνασπισμό της Αντάντ αρχικά αποτελούσαν η Ρωσία, η Γαλλία και η Γερμανία. Οι ΗΠΑ δεν έλαβαν μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ο στρατιωτικός ανταγωνισμός των ισχυρών χωρών της Ευρώπης (αρχές του 20ού αι.) αποτέλεσε ένα από τους λόγους που οδήγησαν στην έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Μετά την Επανάσταση τη Ρωσική Επανάσταση του Οκτωβρίου του 1917 η Ρωσία συνθηκολόγησε με τη Γερμανία και αποσύρθηκε από τον πόλεμο.

Χρήσιμοι όροι/έννοιες που πρέπει να κρατήσετε: Ιμπεριαλισμός Εθνικισμός Μιλιταρισμός Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία Εγκάρδια ή Τριπλή Συνεννόηση (Αντάντ) Δυτικό μέτωπο Ανατολικό μέτωπο Χαρακώματα/ πόλεμος των χαρακωμάτων Σοσιαλιστική ιδεολογία Έκβαση του πολέμου Πρωτοκαθεδρία