Prestiti linguistici e parole straniere nella lingua neogreca Lingua neogreca di base Giacomo Klein – gklein@units.it

“Ο γλωσσικός δανεισμός είναι ένα φαινόμενο που υπήρξε και θα υπάρχει σε όλες τις γλώσσες από τη στιγμή που οι ομιλητές μιας γλώσσας έρχονται σε επαφή με ομιλητές μιας άλλης” (Παπαναστασίου, 2001)

Una prima distinzione: - Prestiti comuni che entrano oralmente nella lingua greca - Prestiti dotti che entrano a far parte e vengono riutilizzati in greco principalmente per iscritto In entrambi i casi notiamo un forte adattamento alla lingua di arrivo e cioè al greco

Le categorie dei prestiti greci: 1) Prestiti esterni che etimologicamente hanno la loro origine in un’altra lingua 2) Prestiti interni cioè prestiti dai dialetti 3) Prestiti diacronici cioè prestiti dal greco antico (sono veri e propri prestiti?)

Vediamo tre esempi: 1) Το βαπόρι, prestito comune ed esterno (ita) 2)Κοπελιά, prestito interno dal dialetto di Rodi 3)Παρατάσσω, θάλασσα, άνθρωπος ecc. ecc.

I prestiti traduttivi Anche il greco è soggetto ai prestiti traduttivi cioè alla resa di una parola straniera con elementi consolidati nella lingua di arrivo. ουρανοξύστης, ποντίκι, αισθησιοκρατία, βιβλίο τσέπης, λέξη κλειδί κ.ά

In generale, i prestiti più antichi e quelli comuni si adattano di più alla lingua greca (si declinano) mentre quelli più recenti e quelli dotti restano spesso indeclinabili. Σαλόνι, βαπόρι VS σαλέ, σουξέ

Un’ultima categoria: i prestiti di ritorno (αντιδάνεια) Μπουτίκ (η) < γαλλ. boutique < ιταλ. bottega < λατ. apotheca –ae < ελλ. αποθήκη. Μπάνιο (το) < ιταλ. bagno < λατ. banyum < banium < *baneum < *banneum < balneum < balineum < ελλ. Βαλανείον

Le parole straniere nella lingue neogreca - Turco (pietanze, oggetti per la casa, aggettivi qualificativi) - Francese (moda, spettacolo, settore automobilistico) - Inglese (sport, economia, tecnologia)

Esempi dal turco: Αμανές, μπαξές, μπακλαβάς, μπαμπάς, χαλβάς, τσολιάς, γιαούρτι, γιουβέτσι, παπούτσι, γρουσούζης, γκαντέμης, ρεμπέτης, μπεκρής, σεργιάνι, τζάμπα, ντε.

Esempi dal francese: καλσόν, παλτό, μπλε, καναπές, γκαρσόν, μαγιονέζα, μοντάζ, φρικασέ, τελεφερίκ, ρεζερβουάρ, ρεβάνς, τουρνουά, κολάζ.

Esempi dall’inglese: άουτ, γουιντσέρφιγκ, σπόνσορας, ερ κοντίσιον, ντιζάιν, γιούνισεξ, αντεργκράουντ, βίντεο, στας, κλόουν, ντραμς, μιούζικαλ

Esempi da altre lingue: Italiano (βεντέτα, βίλα, μπαστούνι, ράτσα, ρεντίκολο, πόζα, μπάνιο, πόρτα, ρόδα, σαλάμι, σούπα, σκούρος, λάμπα, φουρτούνα)

Slavo (ρούχο, ντόμπρος) Albanese (γούβα, μπέσα, κοκορέτσι) Si registrano poi altre influenze dall’arabo, dall’egiziano, e dal vallacco.

Bibliografia: 1. Παπαναστασίου, Γ. (2001). Γλωσσικός δανεισμός. Στο Α Bibliografia: 1. Παπαναστασίου, Γ. (2001). Γλωσσικός δανεισμός. Στο Α.-Φ. Χριστίδης & Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.) Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 45-49. (το κείμενο είναι προσβάσιμο μέσα από τη διαδικτυακή τοποθεσία του Κόμβου του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας). 2. Μπαμπινιώτης, Γ. (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Aθήνα: Kέντρο Λεξικολογίας 3. http://www.greek-language.gr/greekLang/files/document/word2text/lexil_c.1.pdf