Η Ελλάδα ως προορισμός – τάσεις και προοπτικές

Θεματικές Ενότητες Ιστορικά στοιχεία του Τουρισμού στην Ελλάδα. Δομή του Ελληνικού τουρισμού: Προσφορά. Η συμβολή του Ελληνικού Τουρισμού στην οικονομία. Η συμβολή του Τουρισμού στην Περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη. Οι επιπτώσεις του Τουρισμού. Θετικοί και αρνητικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού. Προκλήσεις και ευκαιρίες για τον Τουρισμό: ανάγκη για δράση.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Σύμφωνα με την παγκόσμια κατάταξη, η Ελλάδα είναι μεταξύ των τριάντα πιο ανταγωνιστικών χωρών στον τουρισμό και κατέχει την 24η θέση (WEF, 2009). Το πλούσιο και ποικίλο φυσικό περιβάλλον, οι ακτές και τα νησιά, το ήπιο μεσογειακό κλίμα, η πλούσια ιστορία και η πολιτισμική παράδοση αποτελούν και συνθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που προσφέρονται για την ικανοποίηση κάθε ιδιαίτερης επιθυμίας του επισκέπτη-τουρίστα.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Ο διεθνής τουρισμός αναπτύχθηκε στην Ελλάδα με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς. Στις αρχές του 1950 οι αφίξεις ήταν λιγότερες από 70.000, το 1960 ξεπέρασαν τις 520.000, το 1970 τα 1,4 εκατομμύρια, το 1980 τα 6,5 εκατομμύρια, το 1990 έφτασαν σχεδόν τα 9 εκατομμύρια, το 2000 τα 13 εκατομμύρια και από το 2007 ξεπέρασαν τα 17,5 εκατομμύρια. Στις εξελίξεις αυτές θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ο εγχώριος τουρισμός που συμβάλλει με ένα υψηλό ποσοστό στη δια- μονή και στα έσοδα αλλά κυρίως στην άμβλυνση της εποχικότητας.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Οι περισσότεροι τουρίστες-επισκέπτες στην Ελλάδα είναι Ευρωπαίοι (σχεδόν 93%), κυρίως Βρετανοί (Ην. Βασίλειο) και Γερμανοί αντιπροσωπεύοντας το 25-30% περίπου του συνόλου ως προς τις αφίξεις και άνω του 35% σε διανυκτερεύσεις (Χατζηδάκης Α., 2008). Την τελευταία πενταετία αυξάνεται ο αριθμός των τουριστών από την κεντρική Ευρώπη, τη Ρωσία αλλά και τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία (λόγω διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ακόμα και την Κίνα.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Ο διεθνής τουρισμός στη χώρα προβλέπεται να αυξηθεί την επόμενη δεκαετία (γρηγορότερα από τον προβλεπόμενο ευρωπαϊκό μέσο όρο) παρόλο τον εντεινόμενο ανταγωνισμό στην ευρύτερη περιοχή από φθηνότερους προορισμούς (Τουρκία, Κροατία, Αίγυπτο, Τυνησία κ.λπ).

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Σε αυτό συνέβαλαν οι σημαντικές βελτιώσεις στις βασικές υποδο- μές (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικοί άξονες) και η ανάπτυξη (μέσω ενισχύσεων από τον αναπτυξιακό νόμο) τουριστικών μονάδων (και ενοι κιαζόμενων δωματίων) στην περιφέρεια. Από τις 9.207 ξενοδοχειακές μονάδες το 2007 στο σύνολο της χώρας, μόλις 7,7% βρίσκονται στην Αττική, περισσότερες από το ένα τέταρτο βρίσκονται στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα (κυρίως στη Ρόδο και την Κω) αντιπροσωπεύοντας και το 38% των κλινών (ΞΕΕ, 2008)

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Η επιτυχής διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων λειτούργησε καταλυτικά προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της Ελλάδας ως ασφαλούς προορισμού, με σημαντικές δυνατότητες και προοπτικές, στοχεύοντας σε ένα σημαντικό μερίδιο της τουριστικής αγοράς. Τα σύγχρονα καταλύματα, οι σύγχρονες νέες υποδομές (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικοί άξονες) και εξυπηρετήσεις (ευρυζωνικά δίκτυα, τηλεφωνία, τράπεζες κ.λπ.) έχουν βελτιώσει σημαντικά την εικόνα της χώρας παρά ορισμένα χρόνια προβλήματα και αδυναμίες (σκουπίδια, μέσα μαζικής μεταφοράς κ.λπ.).

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Ο μαζικός τουρισμός αποτελεί το κύριο πρότυπο που αντιπροσωπεύει το ελληνικό τουριστικό προϊόν τις τελευταίες δεκαετίες. Τα βασικά στοιχεία του περιλαμβάνουν τον ήλιο, την παραλία και τη θάλασσα, όπως και στους περισσότερους μεσογειακούς προορισμούς. Το πρότυπο αυτό διέπεται από βασικούς κανόνες και χαρακτηριστικά τόσο ως προς τη ζήτηση όσο και ως προς την προσφορά.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Αυτό σημαίνει ότι κύριες ανάγκες στις οποίες απευθύνεται το εν λόγω πρότυπο είναι η ξεκούραση και η αναψυχή, βασικά για τον μέσο ευρωπαίο πολίτη σε μια απόσταση δύο έως τριών ωρών (άλλωστε το συντριπτικό ποσοστό των επισκεπτών είναι Βρετανοί και Γερμανοί) που μετακινείται με μαζικό τρόπο (συνήθως αεροπορικώς για την Ελλάδα). Η διακίνηση των επισκεπτών-τουριστών κυριαρχείται από σχετικά περιορισμένο αριθμό μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών (όπως είναι η TUI, η Thomson κ.λπ.). Αντίστοιχα η παραμονή χαρακτηρίζεται από μια σχε- τική ομοιογένεια στις παρεχόμενες υπηρεσίες, συνήθως σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες σε περιοχές με εύκολη πρόσβαση.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Η ανάπτυξη αυτού του τύπου τουρισμού στη χώρα έχει αναδείξει, όπως και αλλού, σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με την έντονη εποχικότητα στη ζήτηση, τη συσσώρευση σε συγκεκριμένες περιοχές με αντίστοιχες δυσλειτουργίες, περιβαλλοντικές και άλλες επι- πτώσεις. Η ζήτηση είναι έντονα εποχική, σύμφωνα με τα στοιχεία των αφίξεων αλλά και της πληρότητας των ξενοδοχείων. Η περίοδος από τον Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο χαρακτηρίζεται από πληρότητες άνω του 65%, με ιδιαίτερη αιχμή τον Αύγουστο.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Ένα ποσοστό 68% του συνόλου των κλινών των ξενοδοχειακών μονάδων λειτουργεί εποχικά, με τις νησιωτικές περιοχές να ξεπερνούν το 80% όπως ανα- μένεται (ΞΕΕ, 2008). Ως προς τη συσσώρευση και τις επιπτώσεις στην Ελλάδα, σε αντιδιαστολή με άλλους μεσογειακούς προορισμούς (π.χ. Ισπανία) λόγω της πολυδιάσπασης του γεωγραφικού χώρου αλλά και της μικρής κλίμακας της ιδιοκτησίας, δεν αναπτύχθηκαν πολλές μονάδες πολύ μεγάλης κλίμακας, με αποτέλεσμα οι αρνητικές επιπτώσεις στους τόπους προορισμού να μην είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Μία από τις κυριότερες επιπτώσεις του τουρισμού είναι η ανεξέλεγκτη διάχυση στο χώρο, πρόβλημα γενικότερο με τον τρόπο που ανα- πτύσσεται οικιστικά η χώρα.

Ιστορικά στοιχεία για τον Τουρισμό στην Ελλάδα Αλλαγές στη διεθνή ζήτηση όμως, ως προς τον επιλεκτικό τουρισμό και τις ειδικές μορφές του, επηρεάζουν και την τουριστική αγορά στην Ελλάδα. Με βάση τον πλούτο και την ποικιλία του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής φύσης απαιτείται προσπάθεια να εμπλουτιστεί το ελληνικό τουριστικό προϊόν με νέες μορφές, ανταποκρινόμενο στις διεθνείς τάσεις που επικρατούν.

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Η ποιότητα του ξενοδοχειακού δυναμικού παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μόλις 1.247 μονάδες είναι τεσσάρων και πέντε αστέρων, αντιπροσωπεύοντας όμως το 36% της συνολικής δυναμικότητας σε κλίνες. Ένας μεγάλος αριθμός μονάδων (σχεδόν 70%) αντιστοιχεί σε πολύ χαμηλής κατηγορίας ξενοδοχεία, αν και σε αριθμό κλινών το ποσοστό αυτό είναι πολύ μικρότερο (περίπου 41%).

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Αντίστοιχη είναι η αναλογία που ισχύει και για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια (κατηγοριοποίηση σε κλειδιά). Αυτό όμως αποτελεί ένα βασικό πρόβλημα του σύγχρονου ελληνικού τουρισμού. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση υψηλής ποιότητας κλινών σημειώνεται κατά σειρά στην Κρήτη, στα Δωδεκάνησα, στην Αττική και στα Ιόνια.

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Αντίστοιχη είναι και η κατανομή της χαμηλότερης κατηγορίας κλινών, με συγκεντρώσεις στις ίδιες περιοχές περίπου συν τη Μακεδονία. Αν θεωρηθεί η κατανομή ανά κατηγορία εσωτερικά στις περιφέρειες της χώρας, τότε η υψηλότερη συγκέντρωση χαμηλής κατηγορίας κλινών είναι στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τις Κυκλάδες (ΞΕΕ, 2008).

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Η γενικότερη τάση τις τελευταίες δύο δεκαετίες είναι ότι οι νέες ξενοδοχειακές μονάδες ανήκουν στις υψηλότερες κατηγορίες (τεσσάρων ή πέντε αστέρων) και έχουν μεγαλύτερο μέγεθος, υποδεικνύοντας μια τάση βελτίωσης της ποιότητας και σε επίπεδο υπηρεσιών.

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Από την πλευρά της πολιτείας η υπαγωγή διαφόρων τύπων καταλυμάτων στους εκάστοτε αναπτυξιακούς νόμους δίνει τη δυνατότητα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, κυρίως, μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων μέσω επιδοτήσεων για ανακαινίσεις, επεκτάσεις, ίδρυση νέων μονάδων, μετατροπές παραδοσιακών ξενοδοχείων σε σύγχρονα, ενθαρρύνοντας επενδύσεις για ειδικές μορφές τουρισμού (γήπεδα γκολφ, μαρίνες, εκθεσιακούς χώρους, χιονοδρομικά κέντρα, θεματικά πάρκα κ.λπ.) με βασικό στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Δομή του ελληνικού τουρισμού: η προσφορά Οι επιδοτήσεις αυτές στοχεύουν στην προσέλκυση υψηλής ποιότητας τουρισμού, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και στην ισόρροπη ανάπτυξη μειονεκτικών περιοχών (νησιωτικών κοινοτήτων και ορεινών όγκων).

Η Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία Η συμβολή του τουρισμού στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας είναι πολυσήμαντη και πολυδιάστατη. Ο τουρισμός στην Ελλάδα αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πυλώνες της εθνικής οικονομίας. O τουρισμός αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα για την Ελλάδα συμβάλλοντας άμεσα και έμμεσα στο 15% περίπου του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος).

Η Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία Αντίστοιχα στις άλλες μεσογειακές χώρες η συμβολή του τουρισμού εκτιμάται ότι είναι περίπου στα ίδια επίπεδα (συν/πλην 2% έως 3%) (Αίγυπτο, Ισπανία, Τυνησία, Τουρκία) ενώ στις μικρές (Μάλτα και Κύπρο) κυμαίνεται περίπου στο 25%. Ο διεθνής μέσος όρος είναι περίπου 11%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του WTTC, ο δείκτης αυτός για την Ελλάδα θα κινείται στα ίδια επίπεδα την επόμενη δεκαετία.

Η Συμβολή του τουρισμού στην οικονομία Ως προς την απασχόληση, ο τουρισμός εκτιμάται ότι συμβάλλει στο 16% της συνολικής απασχόλησης, δηλαδή ο αριθμός των εργαζομένων που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό είναι περίπου 700.000 (δηλαδή μία στις έξι θέσεις εργασίας του συνολικού εργατικού δυναμικού). Αντίστοιχα, σε πολλές μεσογειακές χώρες η συμβολή του τουρισμού είναι σημαντική: για παράδειγμα, στην Τυνησία 17%, στην Αίγυπτο 13%, στην Ισπανία 19%, ενώ στις μικρότερες (Μάλτα και Κύπρο) συμβάλλει περίπου στο ένα τρίτο της απασχόλησης. Ο διεθνής μέσος όρος είναι περίπου 8,5%.

Η Συμβολή του τουρισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη Η δυναμική ανάπτυξη του τουρισμού τις περασμένες δεκαετίες συνοδεύτηκε και από μια σημαντική διάχυσή του στον ελληνικό χώρο. Σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλαν οι σημαντικές βελτιώσεις στις βασικές υποδομές (λιμάνια, αεροδρόμια, οδικούς άξονες, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.) και η ανάπτυξη (με τις ενισχύσεις μέσω αναπτυξιακού νόμου) τουριστικών καταλυμάτων στην περιφέρεια.

Η Συμβολή του τουρισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη Η συμβολή του τουρισμού στην τοπική ανάπτυξη είναι ακόμα πιο σημαντική για τις μειονεκτικές και απομονωμένες περιοχές που δεν έχουν άλλες σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες (π.χ. μικρά νησιά, ορεινές περιοχές κ.λπ.). Οι περιοχές όπου αναπτύσσεται ο τουρισμός επωφελούνται πολλαπλά καθώς ενθαρρύνεται η δημιουργία έργων υποδομών (συγκοινωνιακού δικτύου, λιμανιών, αεροδρομίων) για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών-τουριστών, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και δίνονται κίνητρα στους ντόπιους για ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων.

Η Συμβολή του τουρισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη Λόγω του τουρισμού, σε πολλές περιοχές βελτιώνεται γενικότερα η ποιότητα ζωής και των κατοίκων, καθώς αποκτούν πρόσβαση σε υπηρεσίες υψηλότερου επιπέδου σε σχέση με το μέγεθος του τοπικού πληθυσμού (π.χ. τράπεζες, ευρυζωνικό δίκτυο, συχνότερες συγκοινωνιακές εξυπηρετήσεις κ.λπ.).

Η Συμβολή του τουρισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη Ήδη σε πολλές περιοχές της χώρας όπου αναπτύχθηκε τουριστική δραστηριότητα έχει παρατηρηθεί αναζωογόνηση της τοπικής κοινωνίας με πολλαπλά οφέλη (π.χ. Ζαγόρια, ορεινή Αρκαδία, Αλόννησος, Καστελόριζο και σε πολλά άλλα μέρη). Επιπλέον, μέσω του τουρισμού προβάλλεται και ενισχύεται η ιδιαιτερότητα της κάθε περιοχής συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση της υπαίθρου και στην αποκέντρωση, προσφέροντας ευκαιρίες για εισόδημα και απασχόληση εκτός των αστικών κέντρων.

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Ο τουρισμός όμως δημιουργεί πιέσεις και ενδεχομένως προβλήματα σε τοπικό επίπεδο. Η συγκέντρωση τουριστών σε μια περιοχή δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις στους φυσικούς πόρους (νερό, έδαφος αλλά και ενέργεια), ενέχει κινδύνους για τα φυσικά οικοσυστήματα (με ιδιαίτερη σημασία για τα ευαίσθητα), δημιουργεί επιβαρύνσεις και προβλήματα στη λειτουργία των οικισμών (στάθμευση, κυκλοφορία, κοινωνική υποδομή, συγκρούσεις χρήσεων γης κ.λπ), στη διαχείριση των αποβλήτων, στην ποιότητα ζωής, στα τοπικά συστήματα διαχείρισης και οργάνωσης για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών (λιμάνια, αεροδρόμια κ.λπ.), στη δυναμική της ανάπτυξης (χρήσεις γης και δόμηση) (Κοκκώσης Χ. και Τσάρτας Π., 2001).

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Στις πιέσεις θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι διαφόρων τύπων επιδράσεις στην τοπική κοινωνία είτε λόγω των σημαντικών ευκαιριών στον τουρισμό και του ενδεχόμενου εκτοπισμού (και εγκατάλειψης) των παραδοσιακών δραστηριοτήτων είτε λόγω των ακραίων συμπεριφορών ορισμένων επισκεπτών που μπορεί να θίγουν τα ήθη, τα έθιμα και τις συνήθειες της τοπικής κοινωνίας, ακόμα και στη χώρα μας (π.χ. ακρότητες στο Φαληράκι ή στα Μάλλια).

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Στις περισσότερες περιπτώσεις στη χώρα μας οι επιπτώσεις σχετίζονται με τα ζητήματα άναρχης οικιστικής-τουριστικής ανάπτυξης με νεξέλεγκτη διάχυση στο χώρο, που προκαλεί κινδύνους για τα φυσικά οικοσυστήματα, ιδιαίτερα στις περιοχές ιδίαιτερου ενδιαφέροντος και προστασίας, αλλά και για το τοπίο.

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Αυτό το πρόβλημα όμως είναι γενικότερο που απλώς σε ορισμένες τουριστικές περιοχές μπορεί να είναι πιο έντονο. Άλλα προβλήματα που συνήθως αντιμετωπίζουν πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα είναι η διαχείριση των υγρών και των στερεών αποβλήτων, η κυκλοφορία και η στάθμευση, καθώς και ο θόρυβος.

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Το θέμα ως προς τις πιέσεις αφορά σε ένα μεγάλο βαθμό την ικανότητα πρόληψης και αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών που προκύπτουν από την ανάπτυξη του τουρισμού. Συχνά μάλιστα ο τουρισμός ≪δαιμονοποιείται≫ για επιπτώσεις που οφείλονται σε ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές με επίδραση στον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των τοπικών κοινωνιών

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Οι πιέσεις και οι επιπτώσεις σχετίζονται με τρεις βασικές παραμέτρους: το είδος του τουρισμού, τα χαρακτηριστικά του τόπου και Το σύστημα ≪διαχείρισης≫, δηλαδή τους μηχανισμούς και τα μέσα οργάνωσης της τουριστικής ανάπτυξης και της αντιμετώπισης των επιπτώσεών της (Κοκκώσης Χ. και Τσάρτας Π., 2001).

Οι Επιπτώσεις του τουρισμού Το πρόβλημα των πιέσεων είναι φυσικά ιδιαίτερα σημαντικό στους μικρού μεγέθους προορισμούς, καθώς η αντιμετώπισή τους συχνά ξεπερνά τις δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών λόγω μικρού μεγέθους και ελλείψεων σε πόρους και οργάνωση. Γι’ αυτό και ένα από τα ζητήματα που απασχολούν την τουριστική πολιτική είναι ο κορεσμός ή η φέρουσα ικανότητα της περιοχής (Coccossis Η. και Mexa Α., 2004). Η αντιμετώπιση των πιέσεων αυτών θα πρέπει να οργανωθεί στο πλαίσιο μιας τοπικής στρατηγικής για τον τουρισμό, ώστε να αναιρεθούν ή να αμβλυνθούν οι αρνητικές επιπτώσεις και να ενισχυθούν οι θετικές με καίριες παρεμβάσεις μακροχρόνιου χαρακτήρα.

Θετικοί και αρνητικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού Η προκαταρκτική έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC, 2007), ειδικότερα για τον Ελληνικό Τουρισμό, αναφέρει τα τρία βασικά προβλήματα που παρεμποδίζουν την τουριστική ανάπτυξη: Εποχικότητα και ανάγκη για νέα προϊόντα: η καθιέρωση της Ελλάδας ως προορισμού που προσφέρει ≪ήλιο και θάλασσα≫ και η παράλληλη ανάπτυξη ανταγωνισμού από γειτονικές χώρες επέτειναν το πρόβλημα της εποχικότητας, δημιουργώντας την ανάγκη για νέα τουριστικά προϊόντα.

Θετικοί και αρνητικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού Γραφειοκρατία (bureaucracy): η πολυπλοκότητα των γραφειοκρατικών διαδικασιών και η συναρμοδιότητα διαφόρων υπουργείων σε θέματα επενδύσεων και ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, σε αρκετές περιπτώσεις, δυσχεραίνουν την ανάπτυξη του τουρισμού.

Θετικοί και αρνητικοί παράγοντες για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού Σχέση ποιότητας-τιμής (value for money): με την ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ από το 2002 και μετά οι τιμές στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί περίπου κατά 6%. Ως αποτέλεσμα αυτής της γενικής αύξησης έχει επηρεαστεί και το τουριστικό προϊόν, το οποίο είναι αισθητά ακριβότερο από άλλους ανταγωνιστικούς προορισμούς (π.χ. Κροατία, Τουρκία, Τυνησία), οι οποίοι δεν έχουν ενταχθεί ακόμα στη ζώνη του ευρώ και στους οποίους υπάρχει εύφορο έδαφος για επενδύσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός έχει ανακάμψει από την περίοδο ύφεσης (αρχές του 2000) και με τη βοήθεια της προώθησής της λόγω Ολυμπιακών Αγώνων και της παράλληλης σημαντικής αναβάθμισης στις γενικές και τουριστικές υποδομές έχει επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά. Ως προορισμός είναι καλά εδραιωμένος στη συνείδηση (και την επιθυμία) του σύγχρονου τουρίστα.

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Όμως το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας είναι χαμηλότερης ποιότητας από ό,τι θα μπορούσε να είναι και αντιμετωπίζει σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα (π.χ. μικρές μονάδες, χαμηλής κατηγορίας, έντονη εποχικότητα, αρνητική εικόνα από τα σκουπίδια και κακή εξυπηρέτηση σε κρίσιμους προορισμούς όπως επανειλημμένα διαπιστώνεται στις αξιολογήσεις των τουριστών-επισκεπτών).

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Με βάση αυτά τα προβλήματα του τουρισμού είναι απαραίτητο να υπάρξουν δράσεις σε μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων για να ενισχυθούν η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια του ελληνικού τουριστικού προϊόντος

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Οι βασικοί άξονες δράσης περιλαμβάνουν: • Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας για την ανάπτυξη και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. • Ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, με στόχο τη διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος, τη διάχυση της τουριστικής ανάπτυξης στον γεωγραφικό χώρο και την άμβλυνση της εποχικότητας (τμηματοποίηση αγοράς).

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Αναβάθμιση και ανάδειξη των τουριστικών προορισμών (ανακαινίσεις, αναπλάσεις, βελτίωση πυλών εισόδου, σήμανση κ.λπ.), με ειδικές δράσεις για τους αναπτυγμένους, αναπτυσσόμενους και ειδικούς (νησιά και ορεινές περιοχές) τουριστικούς προορισμούς. Προβολή και προώθηση του ελληνικού τουρισμού με βάση επιστημονική έρευνα και ανάλυση των αγορών-στόχων, των τάσεων στη διεθνή αγορά και στις προτιμήσεις των τουριστών-επισκεπτών.

Προκλήσεις και ευκαιρίες από τον τουρισμό: ανάγκη για δράση Εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων διαχείρισης (παρακολούθησης και αξιολόγησης) του τουριστικού προϊόντος ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα τα προβλήματα και οι ανάγκες του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, ιδίως σε σύγκριση με τα δεδομένα ανταγωνιστικών προορισμών. Διαχείριση του τουρισμού σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο και όχι μόνο σε εθνικό, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε προορισμού (destination management).