Ο Αγώνας για την Μακεδονία

Από το 1821 ήδη οι Έλληνες της Μακεδονίας είχαν προσπαθήσει να ελευθερωθούν αλλά χωρίς επιτυχία.

Επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία Με τη βοήθεια εθελοντών από την ελεύθερη Ελλάδα οι Έλληνες της Μακεδονίας οργάνωσαν δύο επαναστατικά κινήματα το 1854 και το 1878. Στο δεύτερο κίνημα ξεσηκώθηκαν εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.

Αρχηγοί του κινήματος ήταν Έλληνες οπλαρχηγοί από τη Μακεδονία Αρχηγοί του κινήματος ήταν Έλληνες οπλαρχηγοί από τη Μακεδονία. Το επαναστατικό κίνημα απέτυχε και οι αρχηγοί του κατέφυγαν στην Ελλάδα. Ο Λευκός Πύργος στη Θεσσαλονίκη, χαρακτικό του 19ου αιώνα, Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Το θετικό του κινήματος αυτού ήταν ότι η κυβέρνηση έθεσε το θέμα της Μακεδονίας στο Συνέδριο του Βερολίνου και κατάφερε να μείνει επαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και δεν παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία που τη διεκδικούσε.

Οι Βούλγαροι επεδίωκαν την αυτονομία της Μακεδονίας, για να μπορέσουν ύστερα να την προσαρτήσουν πιο εύκολα. Άρχισαν τότε να στέλνουν στη Μακεδονία αντάρτες (κομιτατζήδες) και πράκτορες που πίεζαν τους κατοίκους.

Οι κομιτατζήδες άρχισαν να εκτελούν και να βασανίζουν ιερείς, δασκάλους, τοπικές προσωπικότητες, αλλά και απλούς πολίτες που αρνούνταν να πάνε με το μέρος των Βουλγάρων.

Μπροστά σ’ αυτή την απειλή οι ελληνικές κοινότητες αντέδρασαν αποτελεσματικά. Αξιωματικοί του ελληνικού στρατού όπως ο Παύλος Μελάς (Αθήνα), ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης, ο Σαράντος Αγαπηνός(Τέλλος Άγρας) και άλλοι πολλοί μαζί με πολλούς ντόπιους Έλληνες σχημάτισαν αντάρτικες ομάδες για την προστασία των Ελλήνων της Μακεδονίας. Αυτοί ήταν οι Μακεδονομάχοι που πολέμησαν για την ελευθερία της Μακεδονίας.

Ο Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13 Οκτωβρίου 1904) ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού και πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα.

Αντάρτικο σώμα μακεδονομάχων

Τις προσπάθειες των αντάρτικων ομάδων συντόνιζαν αξιωματικοί του ελληνικού στρατού αλλά και διπλωμάτες όπως ο πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς, ο υποπρόξενος στο Μοναστήρι Ίων Δραγούμης κ.ά. Κατά την περίοδο 1904-1908 το ελληνικό προξενείο της Θεσσαλονίκης αναδείχθηκε σε επιτελικό κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα. Σήμερα στεγάζει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

Οι μάχες στη λίμνη των Γιαννιτσών

Η λίμνη των Γιαννιτσών ή βάλτος, έγινε επίκεντρο των πολεμικών συγκρούσεων. Στη λίμνη συγκρούονταν Βούλγαροι και Έλληνες ενώ οι Τούρκοι ήταν παρατηρητές αυτής της κατάστασης. Όταν τα ελληνικά σώματα που υπήρχαν στη λίμνη δυνάμωσαν, ο αγώνας κορυφώθηκε. Δεκέμβριος 1906. Από αριστερά: Kωνσταντίνος Σάρρος (Kάλας), Σαράντος Αγαπηνός (Tέλλος Άγρας) και Iωάννης Δεμέστιχας (Nικηφόρος) στη λίμνη των Γιαννιτσών.

Ο Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) ήταν η τελευταία προσπάθεια του αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Αποτέλεσμα του αγώνα τους ήταν να ναυαγήσει το σχέδιο των Βουλγάρων και η Μακεδονία να απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό στους βαλκανικούς πολέμους (1912-1913).

Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 26 Οκτωβρίου 1912