Ενδοσχολική βία Μαθητές: Υπεύθυνη Καθηγ.: Κα. Τσούτσουρα Α. Γαβρίλη Α. , Γεροντάκη Α. , Καπέλλας Π. , Καρώνη Α.,Κόλιας Κ. , Μιχάλης Κ., Μπούρας Κ. , Παπασιδέρης Ι. , Πατσαούρας Λ. , Περιστέρης Δ. , Ποντικός-Πόντης Β. , Τζιώτης Π. ,Τριανταφυλλίδης Γ. , Τσέγκας Σ. , Χαραλαμπίδη Κ. Υπεύθυνη Καθηγ.: Κα. Τσούτσουρα Α.

Ενδοσχολική βία Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός μεταξύ των μαθητών έχει αρχίσει να γίνεται αντικείμενο προσοχής, συζήτησης και μελέτης και στην Ελλάδα. Θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας. Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός έχει πολλές και σοβαρές επιπτώσεις τόσο στη σωματική και ψυχική υγεία όσο και στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα οι συνέπειες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες και είναι δυνατόν να έχουν τραγικά αποτελέσματα.

Σχολικός εκφοβισμός Η επιθετική συμπεριφορά και η βία, ιδιαίτερα στο σχολείο, εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα στη διάρκεια της εφηβείας Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού έχει μεγάλη έκταση τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς Ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η επαναλαμβανόμενη υποβολή ενός μαθητή σε αρνητικές καταστάσεις από έναν ή περισσότερους άλλους μαθητές. Ο μαθητής που εκφοβίζεται είναι συχνά μικρότερης σωματικής διάπλασης, δύναμης ή ηλικίας και δεν έχει προκαλέσει το μαθητή-θύτη, ο οποίος με τη σειρά του επιθυμεί συνειδητά να βλάψει το μαθητή-θύμα. Ο εκφοβισμός παίρνει διαφορετικές μορφές, οι οποίες συχνά διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο και την ηλικία του εφήβου. Οι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το φαινόμενο είναι: «ενδοσχολική βία», «εκφοβισμός» και «θυματοποίηση». Ορίζουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόσκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στα σχολεία δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα.Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας αποσιωπούνται διότι θεωρείται ότι εκθέτουν και στιγματίζουν τους θύτες, τα θύματα και το κύρος του σχολείου. Γενικά, παρατηρείται έλλειμμα ενημέρωσης, περιορισμένη ευαισθητοποίηση και σχετική άγνοια για τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, καθώς οι γονείς μιλούν ελάχιστα για το πρόβλημα με τα παιδία τους, οι μαθητές-θύματα συχνά αντιδρούν με απόσυρση και αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια από τους ενήλικες και τέλος οι εκπαιδευτικοί συζητούν ελάχιστα στην τάξη τις συμπεριφορές βίας και εκφοβισμού.

Τα χαρακτηριστικά του δράστη ►Πειράζει, κοροϊδεύει, χτυπά τα πιο αδύναμα ή ανυπεράσπιστα παιδιά ► Είναι οξύθυμος, ευερέθιστος και παρορμητικός ►Είναι σωματικά δυνατότερος και αποτελεσματικός σε διάφορες δραστηριότητες που απαιτούν χρήση του σώματος (π.χ. αθλήματα).Είναι επίσης αντιδραστικός, ανυπάκουος και επιθετικός, ακόμα και σε ενήλικες. Είναι σκληρός με τα θύματα και δεν δείχνει συμπόνια γι’ αυτά. ► Έχει ανάγκη κυριαρχίας και υποταγής των άλλων και επιβάλλεται με απειλές και επίδειξη δύναμης:Έχει θετική εικόνα για τον εαυτό του. ►Δεν υπακούει σε κανόνες και υπερηφανεύεται για την «ανωτερότητά» του. Έχει μέτρια ή χαμηλή επίδοση.

Τα γενικά χαρακτηριστικά του θύματος ►Έχει μικρότερη σωματική δύναμη από τους συνομηλίκους του ►Είναι αγχώδες, ανασφαλές, δυστυχισμένο, καταθλιπτικό, με χαμηλή αυτοεκτίμηση.Για αυτό γίνεται εύκολος στόχος ►Είναι επιφυλακτικό, ευαίσθητο, ήσυχο, απομονωμένο, παθητικό, υποτακτικό και ντροπαλό.Δυσκολεύεται τις περισσότερες φορές να υπερασπιστεί τον εαυτό του. ►Κλαίει εύκολα. Η σχολική του επίδοση μπορεί να είναι χαμηλή, μέτρια ή και υψηλή.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΑΛΩΝΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΑΛΩΝΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Γιατί τους έβρισαν 16,8% Για αισθηματικές σχέσεις 14,9% Λόγω παρεξηγήσεων 12,3% Για αθλητικά 12,2% Για μαγκιά 10,4% Για διαφορά απόψεων 9,7%

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΑΛΩΝΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΑΛΩΝΟΥΝ ΣΥΝΗΘΩΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Για αισθηματικές σχέσεις: 21,7% Για αθλητικά: 17,6% Για προσωπικά ζητήματα: 10,7% Για διαφορά απόψεων: 7,6%

ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟ BULLYING Τα κριτήρια του σχολικού εκφοβισμού: Σωματική, λεκτική και ψυχολογική επίθεση Επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά Ανισορροπία δύναμης μεταξύ θύματος και δράστη Σκόπιμη συμπεριφορά

Τρόποι αντιμετώπισης της σχολικής βίας από τα παιδιά και τους γονείς τους Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που τις τελευταίες δεκαετίες έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις στις τάξεις και στις αυλές των σχολείων των ανεπτυγμένων κοινωνιών. Πρόκειται για μια από τις πολλές μορφές κακοποίησης, που αφορά την παιδική μέχρι και την εφηβική ηλικία και αναφέρεται σε κακοποίηση ανηλίκου από ανήλικο.

Ο θύτης, το παιδί-νταής, επιτίθεται σωματικά, λεκτικά ή σεξουαλικά ακόμα και κακοποιεί, πάντα με πρόθεση να πληγώσει, να απειλήσει, να τρομοκρατήσει, να μειώσει την αξία του παιδιού-θύματος. Ο διεθνής όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στις μέρες μας είναι “bullying” από το ρήμα ‘bully”, που σημαίνει “πληγώνω ή τρομοκρατώ άλλους, συχνά υποχρεώνοντάς τους με τη βία να κάνουν κάτι που δεν θέλουν”.   Το παιδί – ΘΥΜΑ Ακόμα και αν πούμε ότι οποιοδήποτε παιδί μπορεί να γίνει στόχος, κάποια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες. Συνήθως είναι παιδιά ιδιαίτερα ευαίσθητα και συμπονετικά, που δεν ξέρουν πώς να προστατευθούν από τη βία. Συχνά είναι ταλαντούχα, με χαρίσματα, ωριμότερα από την ηλικία τους ή με διαφορετικά ενδιαφέροντα. Οι καλοί μαθητές, για παράδειγμα, γίνονται στόχοι ευκολότερα και συχνότερα. Κυρίως όμως είναι παιδιά που τα έχουμε διδάξει να υπακούν απόλυτα στις επιθυμίες μας, που δεν τους επιτρέπουμε να έχουν χώρο για το δικό τους “θέλω και είμαι”, που δεν τους δίνουμε περιθώριο επιλογής. Παιδιά που τα έχουμε διδάξει να μας υπακούν ακόμα και με τη βία. Το σίγουρο πάντως είναι ότι παιδί-θύμα ή παιδί-θύτης, τελικά, υποφέρουν το ίδιο. Δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Το πρόβλημα και η διάγνωση είναι κοινά. Χαμηλή δεξιότητα αυτοπροστασίας και, κυρίως, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το παιδί – νταής Το παιδί υιοθετεί τον ρόλο του “εκφοβιστή” από την ανάγκη εκτόνωσης εσωτερικών ψυχικών συγκρούσεων που το τυραννούν. Το παιδί που νιώθει καλά με αυτό που είναι -καλός ή κακός μαθητής, όμορφος ή άσχημος- δεν έχει ανάγκη να μειώσει κάποιον άλλον για να αισθανθεί ανώτερο. Η βασική ανάγκη που προσπαθεί να ικανοποιήσει ο “εκφοβιστής” είναι η στιγμιαία ανακούφιση από το αφόρητο συναίσθημα της αναξιότητας και κατωτερότητας που νιώθει. Αυτό όμως είναι ένας φαύλος κύκλος, γιατί ύστερα από μερικά λεπτά το παιδί νιώθει ακόμα πιο ανάξιο, γιατί μέσα του ξέρει ότι έχει πονέσει τον άλλον αλλά θα ξανακάνει το ίδιο για να νιώσει πάλι αυτή τη στιγμιαία ανακούφιση. Η μη ανάγκη δε πραγματικής αφορμής για να γίνει επιθετικό ένα παιδί δείχνει το ψυχοκαταναγκαστικό της πράξης”. Αυτή η παράμετρος είναι πολύ σημαντική και πρέπει να γίνει σαφής στα παιδιά-”στόχους”, ώστε να μην παίρνουν προσωπικά τις επιθέσεις που δέχονται

Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού Η λέξη-κλειδί: AYTOEKTIMHΣΗ Αυτοεκτίμηση : είναι η αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας. Είναι τι νιώθουμε, τι σκεφτόμαστε και τι πιστεύουμε για εμάς. Αν πιστεύω ότι είμαι άξιος, καλός, ικανός, αγαπητός. Η αυτοεκτίμηση είναι κάτι που μαθαίνεται και η συμβολή των γονιών είναι καθοριστική. Το παιδί θα δώσει τόση αξία στον εαυτό του όση του έχει δώσει το περιβάλλον του και οι συμπεριφορές του θα εκφράζουν τον βαθμό της αυτοεκτίμησής του. Η αυτοεκτίμηση είναι η βάση της ευτυχίας. Δεν είναι τα λεφτά, οι υλικές απολαύσεις, η κοινωνική προβολή ή οι χίλιες σχέσεις αλλά η σχέση μας με τον εαυτό μας που μας καθορίζει.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς Αν πρέπει να ασκήσουν κριτική, να κριτικάρουν την πράξη και ποτέ το ίδιο το παιδί. Λόγια όπως: “Είσαι απαράδεκτος, άχρηστος, κακό παιδί” είναι ανεπίτρεπτο να ακούγονται. Το δεύτερο ενικό το χρησιμοποιούν μόνο για να επαινέσουν. “Είσαι αξιαγάπητος, όμορφος, έξυπνος..”. Να τιμωρούν αλλά να μην εκδικούνται. Aν πρέπει να τιμωρήσουν, προκειμένου να καταλάβει το παιδί τις ευθύνες των πράξεών του, η τιμωρία που επιβάλλεται πρέπει να είναι αφαίρεση προνομίων και επιβολή ορίων που έχουν ήδη προκαθοριστεί Να ακούνε τα ”θέλω” των παιδιών με σεβασμό προς την προσωπικότητά τους

Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνουν οι γονείς Σε καμία περίπτωση να εκφοβίζουν Να κάνουν συνεχή κριτική. Να υποτιμούν την αξία του παιδιού. Να εκβιάζουν το παιδί συναισθηματικά. (Αυτός είναι ο μη εμφανής, έμμεσος τρόπος και ο χειρότερος: ”θα έχεις την αγάπη και την έγκρισή μου υπό τον όρο ότι θα κάνεις ό,τι θέλω εγώ. Αλλιώς, δεν είσαι αποδεκτό”). Να ΥΠΕΡπροστατεύουν με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της προσωπικότητας του παιδιού Να φορτώνουν το παιδί με ενοχές του τύπου: ‘Αν δεν υπήρχες εσύ, εγώ θα ήμουν καλύτερα” να το κάνουν να νιώθει υπόλογο επειδή γεννήθηκε.

Υγιές συναισθηματικά είναι το παιδί που αποδέχεται τον εαυτό του όπως είναι που τολμά να δοκιμάσει. που μπορεί να εμπιστευθεί και να δημιουργήσει σχέσεις με τους άλλους. που αποδέχεται τον εαυτό του όπως είναι που έχει περιέργεια και ψάχνεται που δεν είναι κλεισμένο στον εαυτό του. που δεν φοβάται να αποτύχει ή και να πονέσει ακόμα που δεν φοβάται να πει την άποψή του παρά τις τυχόν διαφωνίες. που τολμά να πει ”ΟΧΙ ”. Η αδυναμία του παιδιού να λέει ”όχι” είναι από τα συμπτώματα της συνεξάρτησης, παθογένειας που ξεκινά από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και εκφράζεται με την αδυναμία να ορίσουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1) Φύλο:  Κορίτσι  Αγόρι 1.   2) Ηλικία:  15-16  17-18  19+ 1.  3)  Σας έχουν εξυβρίσει, προσβάλει ή παρενοχλήσει;  Ναι  Όχι 1.   4) Βρεθήκατε ποτέ στη θέση θύτη ή μάρτυρα περιστατικού ενδοσχολικής βίας;  Ναι  Όχι 1.  5) Αν ναι σε ποια ηλικία συνέβη το περιστατικό; …….χρονών 1.    6) Θα νιώθατε την ανάγκη να το συζητήσετε με κάποιον ώστε να βοηθήσει εσάς ή το άτομο που έχει πρόβλημα;  Ναι  Όχι 1.    7) Σε ποιες ηλικίες είναι πιο σύνηθες αυτό το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας;  6-11  12-14  15-17  18 & άνω 1.    10) Η βίαιη συμπεριφορά των παιδιών οφείλεται άμεσα ή έμμεσα στο οικογενειακό περιβάλλον;  Άμεσα  Έμμεσα  Καθόλου 1 8) Ποιοι τρόποι εκφοβισμού υφίστανται σε μεγαλύτερο ποσοστό;  Απειλές μέσω κινητού τηλεφώνου  Απειλές από άτομα στο διαδίκτυο  Εκφοβισμοί  Ψυχολογική βία  Σωματική βία  Σεξουαλική βία 1. 9)  Ανάλογα με ποια κριτήρια παρενοχλούνται τα παιδιά και οι έφηβοι από τους συνομήλικούς τους;  Φύλο  Ηλικία  Σωματότυπο  Σεξουαλικές ιδιαιτερότητες

Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου Αγόρια : 6 2) 15-16 Χρονών 3)  Ναι 78% 4)Nαί 67% 5) 7 ετών 5% 6)Ναι 49% Κορίτσια : 21 Όχι 22% Όχι 33% 13 ετών 11% Όχι 51% 14-15 ετ. 77% 16 ετών 5% 7) 6-11 7.5% 8) Απειλές από άτομα στο διαδίκτυο 26% 9) Φύλο 9% 12-14 & 15-17 92.5% Εκφοβισμοί 23% Ηλικία 22% Ψυχολογική βία 10% Σωματότυπος 47% Σωματική βία 28% Σεξουαλικές ιδιαιτερότητες 22% Σεξουαλική βία 13% 10) Άμεσα 69 % Έμμεσα 31%