ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα (GM foods και GMO foods) ονομάζονται τα τρόφιμα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς και η πρώτη απόπειρα παρασκευής τους έγινε στις Η.Π.Α το 1983, δημιουργώντας δενδρύλλια καπνού τα οποία ήταν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Με διάφορες μεθόδους της μηχανικής γενετικής μεταφέρονται γονίδια από έναν οργανισμό σε έναν άλλο εξασφαλίζοντας κατά αυτό τον τρόπο την παραγωγή οργανι-σμών με συγκεκριμένους επιθυμητούς χαρακτήρες. Οι μέθοδοι για τη μεταφορά ενός ξένου γονιδίου σε ένα φυτό είναι ποικίλες. Η πιο αξιόπιστη και αποτελεσματική τεχνική χρησιμοποιεί φυσικές ιδιότητες ορισμένων βακτηρίων του εδάφους (Agrobacteriumtume-faciens). Οι επιστήμονες εκμεταλλεύθηκαν τις ιδιότητες των αγροβακτηρίων προκειμένου να μεταφέρουν συγκεκριμένα γονίδια στα φυτά με κύρια τεχνική αυτή στην οποία ενεργούν ως Δούρειος Ίππος. Καταρχήν αφαιρείται το πλασμίδιο ενός βακτηρίου που διαθέτει ικανότητα διείσδυσης και στη συνέχεια εισάγεται σε αυτό το ενδιαφέρον γονίδιο, εκείνο δηλαδή το οποίο επιθυμούμε να μεταβιβάσουμε στο φυτό, και επανεισάγουμε το ανασυνδυασμένο πλασμιδιο ξανά στο βακτήριο..

Τι είναι η γενετική μηχανική Τα γονιδια περιέχουν τις πληροφορίες για κάθε τμήμα του οργανισμού. Γενετική μηχανική είναι η διαδικασία με την οποία τροποποιούνται τεχνητά αυτές οι πληροφορίες. Τέμνοντας και συγκολλώντας DNA, οι γενετιστές, μπορούν να μεταφέρουν γονίδια ειδικά σχεδιασμένα για έναν οργανισμό, σε κάποιον άλλο, μεταφέροντας επιθυμητά χαρακτηριστικά. Με την πρώτη ματιά φαίνεται γοητευτικό. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική παρατήρηση, αποκαλύπτει ότι προτεραιότητα έχουν εμπορικά ή και πολιτικά κίνητρα με μικρή φροντίδα για τους πιθανούς κινδύνους

Πως φθάσαμε στα  Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα  Αν και η χρήση της μοριακής βιολογίας για βελτίωση των χαρακτηριστικών ζώντων οργανισμών υπήρξε σημαντικό μέρος της ραγδαίας ανάπτυξης της βιοτεχνολογίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, μόλις πριν από 3-4 χρόνια άρχισε να ενσωματώνεται με τη μορφή νέων, γενετικά τροποποιημένων συστατικών ή οργανισμών σε κοινά τρόφιμα ευρείας κατανάλωσης. Τα τρόφιμα αυτά αναφέρονται με τον απλουστευμένο όρο “γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα”  (ΓΤΤ) ή με το λανθασμένο όρο “γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα”, αφού οι γενετικές αλλαγές δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίας μετάλλαξης, αλλά σκόπιμης και κατευθυνόμενης γενετικής τροποποίησης.

Στην Ελλάδα το πρώτο μεταλλαγμένο προϊόν που πήρε άδεια πειραματικής καλλιέργειας ήταν η ντομάτα της εταιρείας Zeneca που είχε υποστεί τροποποίηση για επιβράδυνση της ωρίμανσης της. Μετά ακολούθησε η άδεια για καλλιέργεια μεταλλαγμένου βαμβακιού της εταιρείας Monsanto που εμφανίζει εντομοκτόνο δράση και αντοχή σε ζιζανιοκτόνο της ίδιας εταιρείας. Μετά το βαμβάκι ήταν η σειρά του μεταλλαγμένου καλαμποκιού της εταιρείας Χελλασίντ για λογαριασμό της AgrEvo. Στη συνέχεια έχουμε τα μεταλλαγμένα ζαχαρότευτλα που έχουν υποστεί τροποποίηση ώστε να παρουσιάζεται αυξημένη αντοχή σε ζιζανιοκτό-να συγκεκριμένων εταιρειών. Προς το παρόν μόνο φυτικά τροποποιημένα τρόφιμα έχουνε εγκριθεί και κυκλοφορήσει στην αγορά. Έως και το Σεπτέμβριο του 2012 ο μοναδικός τροποποιη-μένος γενετικά ζωικός οργανισμός που έφτασε κοντά στην έκκριση του FDA (αμερικάνικος ΕΟΦ) αλλά για άγνωστους λόγους δεν την πήρε ποτέ ήτανε ο Salmon Salmonidae (ο κοινός σολωμός). Φυσικά τα πειράματα δεν σταματάνε ποτέ με κλασσικό παράδειγμα το κρέας με ανθρώπινο γονίδιο. Το γενετικά τροποποιημένο πρόβατο με το όνομα ”Tracy” περιέχει στο γενετικό του κώδικα το ανθρώπινο γονίδιο που παράγει την πρωτεΐνη άλφα-1-Αντιθρυψίνη, το γενετικά τροποποιημένο γουρούνι με ανθρώπινες αυξητικές ορμόνες γίνεται γιγάντιο, το κρέας του περιέχει λιγότερο λίπος, πάσχει όμως από την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και τέλος το κοτόπουλο με γονίδια μοσχαριού. Είναι κοτόπουλο γενετικά τροποποιημένο ώστε να παράγει την αυξητική ορμόνη των μοσχαριών, να γίνεται μεγαλύτερο και να περιέχει λιγότερο λίπος.

Επιπτώσεις και προβληματισμοί Ο διάλογος πάνω στις γεωργικές εφαρμογές της ΓΜ εστιάζεται σε διάφορα θέματα που άμεσα ή έμμεσα  ενδιαφέρουν κάθε σκεπτόμενο πολίτη, μιας και αφορούν: 1. Την υγεία και ασφάλεια του Καταναλωτή και την προστασία των δικαιωμάτων του 2. Το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα του πλανήτη 3. Τις δομές και το μέλλον της γεωργίας 4. Τον έλεγχο του διεθνούς εμπορίου και της  παγκόσμιας οικονομίας 5. Τις τοπικές κοινωνίες των αναπτυσσόμενων χωρών 6. Τον κοινωνικό ρόλο και την ηθική της επιστήμης και της τεχνολογίας 7. Την οριοθέτηση και ανάληψη ευθυνών σε περίπτωση απρόβλεπτων δυσμενών επιπτώσεων 8. Τη σήμανση και τη νομοθεσία  ελέγχου των ΓΤΤ.

Τα μεταλλαγμένα προϊόντα λοιπόν, αργά και σταθερά, διεισδύουν στη διατροφή μας και κάπου εδώ γεννιέται το ερώτημα: Τελικά τί είναι ακίνδυνο και τί πρέπει να τρώμε; Σε κάθε περίπτωση πάντως, είναι δικαίωμα όλων να γνωρίζουν αν ένα τρόφιμο είναι ή όχι γενετικά τροποποιημένο. Ας έχουμε λοιπόν πάντα στο νου μας τη φράση του Ιπποκράτη : Είμαστε ότι τρώμε…

Μαθητές Βασιλική Μαργαλιά Χριστίνα Σκόνδρα Φώτης Σκόνδρας Αρμπέν Χοντάι Φώτης Φραντζής