H οικονομική κρίση στην Ελλάδα και οι επιπτώσεις της στις γυναίκες International Women’s Day, Hannover 10 Μαρτίου 2013 Σοφία Κάντα Αντιπρόεδρος Γυναικών UNI-Europa Γραμματεία Ισότητας OTOE

Εγκαθίδρυση, δηλαδή, μιας Ευρώπης πολλών και άνισων ταχυτήτων. Η «αυθεντική» συνταγή της Λισσαβόνας το 2000 έθεσε στόχο να καταστεί η ΕΕ ως το 2010 η πιο δυναμική και ανταγωνιστική κοινωνία της γνώσης στον κόσμο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Σήμερα, 12 χρόνια μετά, εν μέσω μιας σφοδρής οικονομικής κρίσης, η «αυθεντική» συνταγή για την Ευρωζώνη είναι 2 επικίνδυνα σενάρια : 1. Έξοδος των αδυνάτων και ενίσχυση του «ισχυρού πυρήνα» Ή 2. Επίπονη προσαρμογή των αδυνάτων, μέσω ακραίων μέτρων λιτότητας, δραστικής εσωτερικής υποτίμησης και ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας. Εγκαθίδρυση, δηλαδή, μιας Ευρώπης πολλών και άνισων ταχυτήτων. Αυτό είναι ένα «ταξίδι» προς την μερική ή την ολική διάλυση.

Το εργασιακό τοπίο στην Ελλάδα 3 χρόνια και 3 μνημόνια μετά, η αδιέξοδη πολιτική συνεχίζεται, η οικονομία βυθίζεται στην ύφεση και η κοινωνία στην φτώχεια και την εξαθλίωση. Μείωση του κατώτατου μισθού (βάσει της ΕΓΣΣΕ) κατά 22% και κατά 32% για νέους 18- 25 ετών. Κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας το τέταρτο τρίμηνο του 2012 σε 27%, ενώ στους νέους έως 24 ετών η ανεργία έφτασε στο 61,7%. Από το ποσοστό αυτό οι 6 στους 10 είναι μακροχρόνια άνεργοι. Με αριθμούς αυτό σημαίνει 2.000.000άνεργοι. Κατάργηση ΟΛΩΝ των παροχών και δικαιωμάτων των ΣΣΕ μετά την καταγγελία τους από τον εργοδότη ή τη μη ανανέωση. Δικαίωμα στον εργοδότη, ΜΟΝΟΜΕΡΩΣ, να μετατρέπει τις συμβάσεις από πλήρους απασχόλησης, σε μερική. Αύξηση της δυνατότητας του εργοδότη να θέτει σε διαθεσιμότητα τους εργαζόμενους (9 μήνες το χρόνο). Αύξηση του ποσοστού ομαδικών απολύσεων (5% από 2,5%). Δραστική μείωση του χρόνου προειδοποίησης για απόλυση στο μισό, με ανάλογη μείωση της αποζημίωσης. Δραστική μείωση των κύριων και επικουρικών συντάξεων. Μείωση του αφορολόγητου ορίου στους μισθούς και στις συντάξεις (από 12.000 σε 5.000 Ευρώ) με εισοδηματικά κριτήρια.

Νέα ακραία μέτρα εις βάρος των εργαζομένων… Οι απαιτήσεις της Τρόικας για νέες ακραίες αλλαγές στην αγορά εργασίας πέρασαν πρόσφατα με τη μορφή νομοσχεδίου από την Βουλή, ενώ η ύφεση αγγίζει το 7,2% : Εισαγωγή «ενιαίου θεσμικού κατώτατου μισθού» χωρίς διακρίσεις μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων εργαζομένων, και χωρίς προσαυξήσεις πολυετίας και οικογενειακής κατάστασης. Επιπλέον μείωση κατά 15% του μοναδιαίου κόστους εργασίας έως το 2014 (σύμφωνα με το Eurostat, το δεύτερο τρίμηνο του 2012 το ωριαίο κόστος εργασίας στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 1,6%, ενώ στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 11.5%). Απολύσεις εργαζομένων στο δημόσιο. Περαιτέρω μείωση της περιόδου ειδοποίησης από τον εργοδότη για απόλυση καθώς και μείωση της αποζημίωσης κατά 50% (και τα δύο είχαν μειωθεί στις αρχές του 2012) Επιπλέον μειώσεις στις συντάξεις, ακόμη και αυτές που βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. Επιμήκυνση της ηλικίας συνταξιοδότησης κατά 2 χρόνια (για όλους τους εργαζόμενους χωρίς διακρίσεις). Περικοπές στα εφάπαξ για όσους συνταξιοδοτούνται. Μείωση στις ασφαλιστικές εισφορές και σε άλλα μη μισθολογικά κόστη που βαρύνουν τους εργοδότες (από 1,1% έως 3,9% στις εργοδοτικές εισφορές). Το ωράριο εργασίας των εργαζομένων δεν θα συνδέεται με το ωράριο λειτουργίας της επιχείρησης. Το ωράριο εργασίας μπορεί να καθοριστεί από τον εργοδότη σε ημερήσια ή σε εβδομαδιαία βάση (σήμερα σε 6μηνιαία βάση). Ο «ευέλικτος» εργαζόμενος μπορεί να δουλέψει έως 13 ώρες την ημέρα με την προϋπόθεση να μεσολαβήσουν 11 ώρες ανάπαυσης από την τελευταία βάρδια). Μειώνονται τα πρόστιμα για παραβιάσεις εργοδοτών και καταργείται η προέγκριση για υπερωριακή εργασία από την Επιθεώρηση Εργασίας.

Οι επιπτώσεις στις γυναίκες Διευρύνθηκαν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Όλα τα αποτελέσματα των ερευνών και των μελετών για τις συνέπειες των οικονομικών κρίσεων διαχρονικά στις γυναίκες, επιβεβαιώνονται απόλυτα και βιώνονται αυτή την περίοδο στην Ελλάδα. Α. Απασχόληση και εργασιακές σχέσεις Δραματική αύξηση της ανεργίας των γυναικών Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών φτάνει στο 31,1% στο τέταρτο τρίμηνο του 2012 (από 24,6% που ήταν το 2011). Το ποσοστό αυτό είναι το δεύτερο υψηλότερο ανάμεσα σε 34 κράτη μέλη του ΟΟΣΑ. Στις νέες γυναίκες φτάνει στο 62,1%. Δηλ. οι 6 στις 10 νέες γυναίκες μένουν χωρίς δουλειά. Αύξηση της μέσης διάρκειας της ανεργίας και του αριθμού των μακροχρόνια ανέργων. Οι 6 στους 10 άνεργους (59%) είναι μακροχρόνια άνεργοι. Από αυτούς η μεγάλη πλειοψηφία είναι γυναίκες των πιο παραγωγικών ηλικιών. Οι εργοδότες προβλέπουν μείωση του αριθμού των εργαζομένων κατά τους επόμενους μήνες, γεγονός που θα πλήξει ιδιαίτερα τις γυναίκες, διότι αφορά τομείς γυναικείας απασχόλησης (εμπόριο, μεταποίηση, τουρισμός, υπηρεσίες).

Επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων Η υποαπασχόληση, η μερική απασχόληση, η εκ περιτροπής εργασία με μονομερείς αποφάσεις των εργοδοτών, αποτελεί πλέον το εργασιακό καθεστώς για τις γυναίκες. Αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των ανασφάλιστων εργαζομένων γυναικών (1 στις 2 εργαζόμενες περίπου). Οι αλλοδαπές γυναίκες στη συντριπτική τους πλειοψηφία. Οι μονομερείς μετατροπές των συμβάσεων από πλήρη απασχόληση σε ελαστικές μορφές απασχόλησης αυξήθηκαν κατά 337%. Επίσης έχουμε έξαρση των ατομικών συμβάσεων. Ταυτόχρονα, τους τελευταίους 10 μήνες, 147.000 επιχειρήσεις προσέλαβαν νέο προσωπικό με συμβάσεις μερικής απασχόλησης σχεδόν αποκλειστικά. Καταστρατηγούνται όλες οι προστατευτικές διατάξεις στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας που αφορούν τις γυναίκες (μειωμένα ωράρια, άδειες μητρότητας κλπ.).

Σημαντική αύξηση του αριθμού των φτωχών και των κοινωνικά αποκλεισμένων Οι άνεργες γυναίκες, τα μονογονεϊκά νοικοκυριά με τουλάχιστον 1 παιδί και οι γυναίκες άνω των 65 ετών, είναι οι κατηγορίες του πληθυσμού που απειλούνται από την φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι μειώσεις στους μισθούς πλήττουν δυσανάλογα το εισόδημα των γυναικών, αφού το μισθολογικό χάσμα (που ήταν ήδη 20%), αυξάνεται. 120.000 και πλέον επιχειρήσεις καθυστερούν την καταβολή μισθών στους εργαζόμενους. Η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ωρομίσθιο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες που βρίσκονται σε κρίση ,(7,72 Ευρώ στην Αθήνα, στη Λισσαβόνα 8,18 και στη Μαδρίτη 11,16 και στο Δουβλίνο 15,13), αλλά τα τρόφιμα είναι ακριβότερα από ότι στο Βερολίνο.

Β. Παροχές και κοινωνικό κράτος Δραστική περικοπή δημοσίων δαπανών Η συνεχιζόμενη πολιτική λιτότητας οδήγησε στην κατάρρευση του κοινωνικού κράτους: Περικόπηκαν ή καταργήθηκαν όλα τα επιδόματα που στηρίζουν την οικογένεια (πχ. επίδομα μητρότητας, οικογενειακό ,τριτέκνων, κλπ) . Μειώθηκαν οι επιδοτήσεις στους παιδικούς σταθμούς ,που σε πολλές περιπτώσεις οδηγήθηκαν σε κλείσιμο. Έκλεισαν κέντρα ηλικιωμένων και συρρικνώθηκαν δραματικά οι πολιτικές πρόνοιας (πχ. βοήθεια στο σπίτι). Έγιναν σοβαρές περικοπές στις παροχές για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού (πχ. άτομα με αναπηρία, κλπ.), αλλά και στα επιδόματα ανεργίας. Οι εργαζόμενοι στις δομές πρόνοιας, (σχεδόν αποκλειστικά γυναίκες), μένουν απλήρωτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Η συνεχιζόμενη πολιτική λιτότητας οδήγησε στην χειροτέρευση της ποιότητας ζωής: Άλλαξε ριζικά το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Μειώθηκαν οι συντάξεις, αυξήθηκαν τα όρια ηλικίας, αυξήθηκε σημαντικά η συμμετοχή των ασφαλισμένων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Πολλές γυναίκες «εξαναγκάστηκαν» σε πρόωρη συνταξιοδότηση με προγράμματα εθελουσίας εξόδου, με κατακόρυφη μείωση του εισοδήματός τους. Τα κοινωνικά αγαθά, όπως η παιδεία και η υγεία, υπέστησαν τεράστιες περικοπές στη χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωσή τους και την χειροτέρευση της ποιότητάς τους.

Γ. Κοινωνικές και Ψυχολογικές επιπτώσεις Οι δύο βασικές προϋποθέσεις για την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών, είναι η οικονομική τους ανεξαρτησία και η ύπαρξη κοινωνικού κράτους και υποδομών που στηρίζουν την οικογένεια. Τα τελευταία τρία χρόνια και οι δύο αυτές προϋποθέσεις έχουν πάψει πλέον να υφίστανται. Προσωπικά, ανήκω στην μικρή πια κατηγορία των εργαζομένων Ελλήνων, που έχουν δύο εισοδήματα στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Αυτό πια για την Ελλάδα είναι πολυτέλεια. Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, μια θέση που έχει κατακτήσει με σκληρούς αγώνες, κινδυνεύει σοβαρά. Ο εξαναγκασμός και η πίεση για επιστροφή στους παραδοσιακούς ρόλους, της μητέρας, της νοικοκυράς και της νοσοκόμας, είναι η «πολιτική» τους απάντηση στην κρίση . Οι γυναίκες πέρα από την οικονομική κρίση βιώνουν και κρίση ταυτότητας γιατί αποκλείονται από την αγορά εργασίας, την επαγγελματική καταξίωση και την οικονομική ασφάλεια, με σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Αυξήθηκε ανησυχητικά ο αριθμός των κρουσμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας. Τα τελευταία 2 χρόνια διπλασιάστηκε ο αριθμός των γονέων που προσφεύγουν για βοήθεια σε ιδρύματα ή κέντρα φιλοξενίας παιδιών και αφήνουν τα παιδιά τους μη έχοντας την οικονομική δυνατότητα να τα μεγαλώσουν. Το 20% των περιπτώσεων αυτών είναι μονογονεϊκές οικογένειες με άνεργες μητέρες. Αυτό είναι κάτι που θεωρούνταν αδιανόητο τα προηγούμενα χρόνια. Στη διάρκεια των τελευταίων 18 μηνών με βάση επίσημα στοιχεία, έχουμε αύξηση της βίας εναντίον των γυναικών. Το 79% των περιπτώσεων αφορά σε ενδοοικογενειακή βία. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κακοποιημένων γυναικών είναι ηλικίας 40-54 ετών, μητέρες, άνεργες ή με σύζυγο άνεργο.

Αναβίωση παλιών ιδεολογιών και στερεοτύπων Αναβίωση παλιών ιδεολογιών και στερεοτύπων Οι γυναίκες σήμερα βρισκόμαστε απέναντι σε δύο μέτωπα Το ένα προϋπήρχε της οικονομικής κρίσης και αφορά τα ζητήματα των εργασιακών και κοινωνικών διεκδικήσεων, όπως η μισθολογική εξίσωση, τα ίσα δικαιώματα στην επαγγελματική ανέλιξη, η ίση συμμετοχή στη Δημόσια δράση, κλπ. Το άλλο μέτωπο, εξαιτίας της ανεργίας και της φτώχειας, είναι εκείνο της εξόδου από την αγορά εργασίας και της επιστροφής στο σπίτι. Της κοινωνικής περιθωριοποίησης και του αποκλεισμού.

ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΜΕ;

ΑΝΤΙΣΤΑΘΕΙΤΕ Οι γυναίκες ΔΕΝ θα γυρίσουμε πίσω. Αντίθετα, οι γυναίκες μέλη των συνδικάτων, συμμετέχουμε δυναμικά στις εκατοντάδες διαδηλώσεις, που έγιναν και γίνονται τα τελευταία 2 χρόνια. Συμμετέχουμε δυναμικά στα κινήματα αλληλεγγύης και σε όλες τις δράσεις ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ , στις ακραίες πολιτικές λιτότητας που μας επιβάλλονται. Παλεύουμε, ώστε η πολιτική ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ της Ευρώπης να είναι η ΑΝΑΠΤΥΞΗ και η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, με ίσες ευκαιρίες και για τα δύο φύλα. Παλεύουμε, να εξασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις, για μια κοινωνία με ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ και ΙΣΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ μεταξύ των μελών της. Και ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ

ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΡΑ!