ΔΙΑΛΕΞΗ 4η Ο κλάδος της ηθικής Παραδοσιακή ηθική Θεωρίες ηθικής Αρχές ηθικής Ηθική και δίκαιο Βιοηθική

Ηθική (1/2) Ο όρος ηθική έχει πολλές σημασίες που όλες συνδέονται με τα πρότυπα που κυβερνούν τη συμπεριφορά Η ηθική ορισμένες φορές συγχέεται με την εθιμοτυπία, τα πρότυπα δηλαδή και την ευπρέπεια που υιοθετεί μια συγκεκριμένη ομάδα Στο παρελθόν οι νοσηλευτές διδάσκονταν να είναι υπάκουοι παρά σκεπτόμενοι ηθικοί επαγγελματίες Η ηθική αποτελεί ένα σύστημα καθοδηγητικών αρχών και κανόνων, η λειτουργία των οποίων είναι ο προσδιορισμός του είδους των συμπεριφορών που επιτρέπονται, που απαιτούνται ή που απαγορεύονται

Ηθική (2/2) Η ηθική περιλαμβάνει συστηματική εξέταση της ηθικής ζωής και αναζητά αιτιολόγηση των αποφάσεων Η ηθική ορισμένες φορές χρησιμοποιείται για να γίνει αναφορά στα έθιμα μιας συγκεκριμένης ομάδας Ο όρος ηθική μπορεί επίσης να αναφέρεται στον τύπο της φιλοσοφικής εξέτασης που βοηθάει στην κατανόηση των ηθικών διαστάσεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς (τι είναι σωστό ή λάθος) Η νοσηλευτική ηθική είναι η φιλοσοφική εξέταση των ηθικών διαστάσεων της Νοσηλευτικής πρακτικής και περιλαμβάνει ανάλυση των ηθικών φαινομένων και κρίσεων των νοσηλευτών

Παραδοσιακή Ηθική Χαρακτηρίζεται από περιεχόμενο, μεθόδους, θεωρίες και αρχές Η ηθική μπορεί να εστιάζει σε διάφορους τρόπους και πεδία έρευνας Η κανονιστική ηθική εξετάζει τους κανόνες ή τα κριτήρια για σωστή ή λάθος συμπεριφορά Η μη κανονιστική ηθική περιλαμβάνει δύο μορφές εξέτασης: την περιγραφική ηθική και μεταηθική

Συνήθης θεωρίες ηθικής που χρησιμοποιούνται στην κανονιστική ηθική Ο ωφελιμισμός, θεωρία που υποστηρίζει ότι η ηθική ορθότητα των ενεργειών καθορίζεται από την ισορροπία των καλών και κακών συνεπειών αυτών των ενεργειών Νατουραλισμός, θεωρία που υποστηρίζει ότι το ανθρώπινο είδος δημιουργήθηκε με αναγνωρίσιμες τάσεις προς συγκεκριμένες αξίες Φορμαλισμός, θεωρία που υποστηρίζει ότι η ηθική ορθότητα των ενεργειών καθορίζεται από τη φύση ή τη μορφή τους Πραγματιστική, θεωρία που υποστηρίζει ότι η ηθική ορθότητα των ενεργειών καθορίζεται από το τι είναι πιο χρήσιμο

Περιγραφική ηθική - Μεταηθική Περιγραφική ηθική - Μεταηθική Η περιγραφική ηθική διερευνά και εξηγεί τα φαινόμενα των ηθικών πεποιθήσεων και τη συμπεριφορά Η μεταηθική ανάλυση της ηθικής γλώσσας και των εννοιών χρησιμοποιείται στην ηθική εξέταση και χρησιμοποιεί την λογική ως ηθική αιτιολόγηση Συνδέονται στενά και αλληλεπιδρούν η μια στην άλλη Κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει πρώτα την περιγραφική ηθική για να περιγράψει ένα ηθικό φαινόμενο, στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει την κανονιστική ηθική για να επιχειρηματολογήσει και τέλος να χρησιμοποιήσει τη μεταηθική για να εξηγήσει το νόημα της ευθύνης στην νοσηλευτική πρακτική

Μέθοδοι ηθικής Επίκληση της αυθεντίας η οποία τονίζει ότι κάποιος οφείλει να κάνει μια ενέργεια επειδή η αυθεντία το λέει Η επίκληση της ομοφωνίας η οποία αναφέρει την υποτιθέμενη συμφωνία των ανθρώπων για ένα θέμα για την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης ηθικής θέσης Επίκληση της ενόρασης μια μέθοδος με μεγάλη παράδοση στην ηθική από την εποχή του Πυθαγόρα στην αρχαία Ελλάδα Ο τύπος αυτός επιχειρήματος ισχυρίζεται ότι τουλάχιστον ορισμένες ηθικές κρίσεις είναι γνωστό ότι είναι ενορατικά αληθείς και ότι η ηθική ενόραση είναι μια αξιόπιστη μορφή ηθικής γνώσης Διαλεκτική ή Σωκρατική μέθοδος αρχίζει με ερωτήσεις και στη συνέχεια μελετά τις απαντήσεις που υποστηρίζονται από επιχειρηματική λογική σκέψη

Θεωρίες Ηθικής Οι θεωρίες της ηθικής ταξινομούνται με πολλούς τρόπους Ορισμένες είναι κλασικές και σύγχρονες Ένας άλλος τρόπος ταξινόμησης είναι να θεωρηθούν ως δυτικές (ευρωπαϊκά ή αμερικανικά φιλοσοφικά συστήματα) και ανατολικές (Ασιατικά, Ινδικά ή Αραβικά)

Αρχές Ηθικής Οι ηθικές αρχές είναι οδηγοί για την λήψη ηθικών αποφάσεων Συγκεκριμένες ενέργειες πρέπει ή δεν πρέπει να εκτελεστούν και χρησιμοποιούνται για να αιτιολογήσουν τους κανόνες που συχνά ακολουθούνται στη φροντίδα των ασθενών Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται αυτές οι αρχές σε μια συγκεκριμένη κατάσταση πιθανόν να διαφέρει στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κουλτούρας (για π.χ δεν πρέπει να λέει ψέματα στους ασθενείς)

Ευεργεσία και βλαπτικότητα (1/2) Οι δύο αρχές κλειδιά που θεμελιώνουν την ηθική πρακτική της νοσηλευτικής στη φροντίδα υγείας Ενώ οι αρχές αυτές συνδέονται, ωστόσο διαφέρουν και είναι σημαντικό να αναγνωρίζεται αυτή η διαφοροποίηση Η εφαρμογή των αρχών αυτών στη νοσηλευτική πρακτική συχνά προκαλεί προβλήματα στους νοσηλευτές Για παράδειγμα δεν είναι πάντα σαφές εάν ο νοσηλευτής υποχρεούται να μελετήσει όλους τους τρόπους με τους οποίους ο ασθενής πιθανόν να ευεργετηθεί και να μην υποφέρει

Ευεργεσία και βλαπτικότητα (2/2) Ένα δεύτερο πρόβλημα στην εφαρμογή αυτών των αρχών είναι η απόφαση εάν η υποχρέωση για την ευεργεσία των ασθενών αποτελεί προτεραιότητα έναντι της υποχρέωσης για αποφυγή βλάβης Η αποφυγή πρόκλησης εσκεμμένης βλάβης και τραύματος είναι στο πλαίσιο των δυνατοτήτων των επαγγελματιών και των διαθέσιμων πόρων Η αρχή της μη βλαπτικότητας μερικές φορές θεωρείται ισχυρότερο από το καθήκον της ευεργεσίας Οι νοσηλευτές πρέπει να είναι σαφείς σχετικά με τα όρια της υποχρέωσης τους να ευεργετούν και να αποφεύγουν τη βλάβη κατά την παροχή φροντίδας στον ασθενή

Δικαιοσύνη Η αρχή της Δικαιοσύνης αναφέρει ότι οι κινήσεις αυτές πρέπει να ενδιαφέρεται για το πως τα οφέλη και οι περιορισμοί θα κατανεμηθούν δίκαια στον πληθυσμό των ασθενών Επίσης σημαίνει ότι όταν ορισμένοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερες ανάγκες από άλλους, πρέπει να λαμβάνουν μεγαλύτερο ποσοστό των πόρων της υγείας Παρ’ όλα αυτά, επειδή είναι πιθανό να μην είναι δυνατή η ισότιμη παροχή των πόρων, η πολιτική πρέπει να διασφαλίζει ότι όλα τα άτομα θα έχουν ίση πρόσβαση σε όλους τους διαθέσιμους πόρους της φροντίδας υγείας

Αυτονομία Τα άτομα έχουν το δικαίωμα να τους παρέχεται η ελευθερία να καθορίζουν τις ενέργειές τους σύμφωνα με τα σχέδια που έχουν επιλέξει Αυτό σημαίνει σεβασμό στην αυτοδιάθεση των ατόμων Ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της αρχής της αυτονομίας είναι ότι οι ασθενείς συχνά έχουν διαφορετικές δυνατότητες για να ενεργούν αυτόνομα ανάλογα με τους εσωτερικούς (ηλικία, επίπεδο συνείδησης) και εξωτερικούς περιορισμούς (νοσοκομειακό περιβάλλον, διαθέσιμοι νοσηλευτικοί πόροι) Η αρχή της αυτονομίας πιθανόν να είναι δύσκολο να εφαρμοστεί όταν ο νοσηλευτής πιστεύει ότι ο σεβασμός της επιλογής του ασθενούς δεν προστατεύει τα συμφέροντά του

Ειλικρίνεια Η υποχρέωση να λέγεται η αλήθεια και να αποφεύγονται τα ψεύδη ή η εξαπάτηση των άλλων Σε πολλές κουλτούρες η ειλικρίνεια θεωρείται θεμελιώδης για την ύπαρξη εμπιστοσύνης ανάμεσα στα άτομα Τα άτομα έχουν το δικαίωμα να γνωρίσουν την αλήθεια και να μην εξαπατώνται Οι νοσηλευτές υποχρεούται να είναι ειλικρινείς κατά τρόπο που ταιριάζει με τη συγκεκριμένη κουλτούρα Η έλλειψη ειλικρίνειας πιθανό να επιφέρει ανεπιθύμητες συνέπειες για τις μελλοντικές σχέσεις με τους ασθενείς Πόση όμως αλήθεια πρέπει να λέγεται στον ασθενή;

Πιστότητα Η υποχρέωση να παραμείνει κάνει συνεπής στη δέσμευση του(σχέση εμπιστοσύνης ασθενή-νοσηλευτή) Τα άτομα έχουν τις ίδιες προσδοκίες όπως για π.χ την υποχρέωση τήρησης του απορρήτου που είναι μια από τις πιο βασικές απαιτήσεις της επαγγελματικής ηθικής στη φροντίδα υγείας Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις του νοσηλευτικού απορρήτου Οι νοσηλευτές προκειμένου να είναι πιστοί στη δέσμευση τους προς τους ασθενείς, πρέπει να μελετήσουν προσεκτικά τις πληροφορίες που πρέπει να τηρήσουν εμπιστευτικές και εκείνες που εύλογα θεωρούν ότι δεν πρέπει να τηρηθούν

Άλλες προσεγγίσεις στην ηθική Η θεωρία που στηρίζεται στην αρετή εστιάζει στα άτομα που εκτελούν τις ενέργειες και κάνουν διάφορες επιλογές Η θεωρία που στηρίζεται στα δικαιώματα δίνει έμφαση στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του ατόμου σε σχέση με τους άλλους (νομικά - ηθικά διακιώματα) Η θεωρία που στηρίζεται στην κοινότητα δίνει έμφαση στο κοινό καλό, στις αξίες της κοινότητας, στους κοινωνικούς σκοπούς και στην παράδοση ως θεμέλιο για τις ηθικές κρίσεις Η θεωρία που στηρίζεται στις σχέσεις δίνει έμφαση στα χαρακτηριστικά που είναι πολύτιμα στις στενές προσωπικές σχέσεις όπως η συμπάθεια, η συμπόνια, η πίστη, η αγάπη

Θεωρία της Νοσηλευτικής Ηθικής Πρέπει να έχει την ανθρώπινη ευεξία ως κεντρικό ηθικό αγαθό Πρέπει να δίνει έμφαση στην έννοια της φροντίδας ως ηθική υποχρέωση Πρέπει να δίνει έμφαση στη σπουδαιότητα του ηθικού χαρακτήρα στη σχέση νοσηλευτή- ασθενούς Οι ηθικές αρχές και οι κανόνες έχουν πρωταρχικό ρόλο στην παροχή ηθικής αιτιολόγησης για τις κρίσεις και τις ενέργειες των νοσηλευτών

Βιοηθική Η ανάπτυξη της ιατρικής και της τεχνολογίας έδωσε στο ιατρικό επάγγελμα αυξημένο έλεγχο πάνω στην αρρώστια και στο θάνατο Δημιούργησε πολλά ηθικά ερωτήματα σχετικά με το πως και πότε η τεχνολογία οφείλει να χρησιμοποιηθεί για να διατηρήσει τους ανθρώπους στη ζωή Βιοηθική=βίος (ζωή) + ηθική Το δεύτερο στάδιο ανάπτυξης της βιοηθικής συνέβη παράλληλα με την ανάπτυξη νέων γνώσεων διαμέσου συστηματικών πειραμάτων σε ανθρώπους Το τρίτο στάδιο ανάπτυξης υπογραμμίστηκε από προσπάθειες για τη δημιουργία κατευθυντήριων οδηγιών για τη δημόσια υγεία, τη κλινική φροντίδα, την κατανομή των πόρων και την πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ