Η Πρακτική Στροφή στη Διδακτική Άσκηση Ε. Φρυδάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια

Η Πρακτική Στροφή στην Άσκηση στηρίζεται στην παραδοχή … η γνώση χτίζεται μέσα στις πραγματικές καταστάσεις και περιβάλλοντα όπου συντελούνται μαθησιακές διαδικασίες, και τονίζει την κοινωνική και αλληλεπιδρασιακή φύση της εμπειρικής μάθησης (Hascher et al, 2004· Wang & Odell, 2002· Wang & Odell, 2007· Kemmis & Smith, 2008· Reid, 2011) .

Προηγούμενα μοντέλα πρακτικής άσκησης Προηγούμενα μοντέλα πρακτικής άσκησης Το μοντέλο της μαθητείας (apprenticeship) Εστιάζει στη μεταβίβαση, από τον έμπειρο στον αρχάριο, γνώσεων και τις αρχών που στηρίζουν την επαγγελματική του δραστηριότητα β) Το μοντέλο της κατάρτισης (training) Εστιάζει στον «αποτελεσματικό δάσκαλο» (γνώση μοντελοποιημένων μεθόδων και πρακτικών για την επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών και άλλων στόχων )

Κριτική που ασκήθηκε στα μοντέλα της πρακτικής ως μαθητείας και κατάρτισης Το μοντέλο της μαθητείας (apprenticeship) Υπαίτιο για την αναπαραγωγή παραδοσιακών διδακτικών μεθόδων από γενιά σε γενιά, για τα μικρά περιθώρια για αναστοχασμό και βελτίωση Στην καλύτερη περίπτωση, η εκπαίδευση των φοιτητών περιορίζεται σε κοινωνική μάθηση με μίμηση Το μοντέλο της κατάρτισης (training) η εκπαίδευση των φοιτητών περιορίζεται στη διαμόρφωσή τους σε «τεχνικούς της διδασκαλίας και της μάθησης» αδυνατεί να προάγει τον αυτοπροσδιορισμό τους σ’ έναν ορίζοντα σημαντικών ζητημάτων (διαμόρφωση εκπαιδευτικής, κοινωνικο-πολιτικής ταυτότητας/ ανάληψη υπεύθυνης δράσης )

Η Πρακτική Στροφή Με εξωτερικούς όρους: οι φοιτητές ασκούνται σε συγκεκριμένα σχολικά περιβάλλοντα, αντί να παρατηρούν διδασκαλίες σε μια ποικιλία σχολείων και να συζητούν γι’ αυτές με τον πανεπιστημιακό συνεργάτη που τους συνοδεύει, (και συχνά ερήμην του εκπαιδευτικού που δίδαξε). Στα σχολικά αυτά περιβάλλοντα, οι καθηγητές αναλαμβάνουν σημαντικότερους ρόλους για την εκπαίδευση των φοιτητών ως μέντορες. Με εσωτερικούς όρους:οι φοιτητές ασκούνται δίπλα σε έμπειρους αλλά και ανοιχτούς εκπαιδευτικούς, με σκοπό να αποκτούν επίγνωση των επιλογών τους, και να αναρωτιούνται για τους σκοπούς και τις συνέπειές τους, κάθε φορά μέσα στις συνθήκες της συγκεκριμένης κατάστασης. Προσδοκία: οι καθηγητές του σχολείου, ως μέντορες, μπορούν να αναπτύξουν ή και να μετασχηματίσουν τις αντιλήψεις για τη διδασκαλία και τη μάθηση, την αυτογνωσία και την επαγγελματική γνώση, όχι μόνο των εκπαιδευόμενων φοιτητών αλλά και τις δικές τους.

Τύποι σχέσεων που επηρεάζουν τις διαδικασίες και το αποτέλεσμα της εποπτείας α. Η ανθρωπιστική οπτική: σχέση συμβουλευτικού ψυχολόγου – νέου υπό πίεση β. Η οπτική του μαθητευόμενου: σχέση προπονητή -αθλητή. γ. Η κριτική- κονστρουκτιβιστική οπτική: σχέση συνερευνητών.

Η ανθρωπιστική οπτική Συναισθηματική και ψυχολογική υποστήριξη Βοηθά το φοιτητή να αποκτήσει θετικό αυτοσυναίσθημα και αυτοπεποίθηση, και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του· Οι δυνατότητές της να συμβάλει στην επαγγελματική ανάπτυξη και των δύο πλευρών κρίνονται περιορισμένες. Η εστίαση στην ενθάρρυνση και τις –ομολογουμένως σημαντικές– επικοινωνιακές δεξιότητες, αφήνει στην ευθύνη του ίδιου του φοιτητή το πώς θα μάθει να διδάσκει, και δεν βοηθά ούτε τον ίδιο ούτε το μέντορά του να εξετάσουν προσεκτικά και, ενδεχομένως, να μετασχηματίσουν διδακτικές απόψεις και πρακτικές

Η οπτική του μαθητευόμενου: σχέση προπονητή -αθλητή. Η οπτική του μαθητευόμενου: σχέση προπονητή -αθλητή. Απόκτηση εμπειρικής και πρακτικής γνώσης (διδακτικών τεχνικών και δεξιοτήτων, διαθέσιμων πηγών για τη διδασκαλία, αναγνώρισης των δεδομένων του περιβάλλοντος στο οποίο θα διδάξει, οργάνωσης της προετοιμασίας και του διδακτικού χρόνου). Η οπτική του μαθητευόμενου ενσωματώνει την υπόθεση ότι η μάθηση είναι μια γραμμική και βαθμιαία διαδικασία, και ότι ένας έμπειρος και ικανός μέντορας, που έχει συσσωρεύσει σημαντική πρακτική γνώση, αρκεί για να εισαγάγει έναν φοιτητή στην κουλτούρα και τις πρακτικές του επαγγέλματος.

Η κριτική- κονστρουκτιβιστική οπτική: σχέση συνερευνητών Ο μέντορας εστιάζει στη διερεύνηση και τον αναστοχασμό σε όλα τα επίπεδα: διερευνά τις ως τώρα απόψεις του φοιτητή για τη διδασκαλία και τη μάθηση, τις παραδοχές που στηρίζουν τις κρίσεις και τις διδακτικές του επιλογές («τι εννοείς ακριβώς;», «πώς το σκέφτηκες;», «τι νομίζεις ότι θα κερδίσουν οι μαθητές»), προβληματοποιεί τη γνώση για τη διδασκαλία και τη μάθηση, αντί να την προβάλλει ως βέβαιη, και αναζητεί εναλλακτικές μαζί με το φοιτητή. Η διαδικασία αυτή αφορά και το μέντορα, ο οποίος αναλύει επίσης τη συμπεριφορά του, αναγνωρίζει τις επιτυχημένες και τις ατυχείς επιλογές του, μαθαίνει να τις αποδέχεται ως στοιχεία επαγγελματικής ανάπτυξης.

To μοντέλο της επαγγελματικής ανάπτυξης μέσω του mentoring α) Δεν είναι κανονιστικό: Οι καλές πρακτικές δεν προκαθορίζονται, αλλά διερευνώνται οι όροι υπό τους οποίους γίνονται καλύτερες ή προτιμότερες από άλλες β) Ορίζει τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη όχι ως εφαρμογή της πρώτης στη δεύτερη, αλλά ως έναν διάλογο της θεωρίας με υφιστάμενες πεποιθήσεις και πρακτικές. γ) Προβληματοποιεί την εκπαιδευτική γνώση. δ) Είναι μετασχηματιστικό: όταν οι μέντορες και οι φοιτητές εμπλέκονται σε διαλόγους μέσω των οποίων προβληματοποιούν και διαπραγματεύονται τις ως τότε παραδοχές τους για τη διδασκαλία και τη μάθηση, τότε μπορούν και να τις μετασχηματίσουν.

Αποτιμήσεις & προσδοκίες των μεντόρων Αποτιμήσεις & προσδοκίες των μεντόρων ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΜΕΝΤΟΡΑΣ 1: «μου άρεσε πάρα πολύ κυρίως το γεγονός ότι μία νεαρή κοπέλα, που πριν λίγο άφησε το Λύκειο, ήρθε στη δική μου θέση και είδε τα πράγματα από τη δική μας οπτική γωνία, αλλά και η κριτική που μου έκανε. Αυτό το βρήκα πάρα πολύ παραγωγικό. Έγραψε ότι το μάθημα ήταν αρκετά συγκεντρωτικό, δηλαδή περισσότερο μιλούσα εγώ παρά τα παιδιά ανταποκρίνονταν. Και αυτό το κράτησα και το βρήκα εύστοχο»

Αποτιμήσεις & προσδοκίες των μεντόρων Αποτιμήσεις & προσδοκίες των μεντόρων ΜΕΝΤΟΡΑΣ 2:«…χρειαζόταν ένα έναυσμα για να γίνω υπεύθυνος για κάποιον. Με κατέστησε το Πανεπιστήμιο υπεύθυνο για κάποιον, οπότε κινητοποιήθηκα. Νέος ρόλος!» ΜΕΝΤΟΡΑΣ 3:«με βοήθησε στο να διακρίνω τα τρωτά μου, να δω τα λάθη που κάνω, διότι βλέποντας τους φοιτητές να κάνουν μάθημα, εγώ ήμουν από κάτω. Μπορούσα να δω τι βαριέμαι, τι με κουράζει, τι θα ήθελα να αλλάξει από τον τρόπο που μου κάνουν μάθημα· μπήκα στη θέση του μαθητή»

ΥΠΟΒΟΗΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΝ & ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΝΤΟΡΑΣ 1:«η εμπειρία αυτή με έβγαλε από μία αίσθηση απομονωτισμού που είχα στο χώρο της δουλειάς μου…, μου δόθηκε η ευκαιρία να μοιραστώ πολύτιμες εμπειρίες με τους συναδέλφους μου, και να στοχαστώ πάνω στις διδακτικές μου πρακτικές. Οι συζητήσεις με τους συναδέλφους μου, που παρακολούθησαν κάποιες διδασκαλίες μου δημιούργησαν νέες προοπτικές για το ρόλο μου ως μέντορα και άνοιξαν το πεδίο για ευρύτερες συνεργασίες»