Άρτεμις Αγησ.Ντονά Επικ. Καθηγήτρια Ερεθιστικά αέρια Άρτεμις Αγησ.Ντονά Επικ. Καθηγήτρια

Ερεθιστικά αέρια Η δράση τους εξαρτάται από την υδατοδιαλυτότητα του αερίου.

Ερεθιστικά αέρια Υδατοδιαλυτά (NH3 , SO2) Τοξική δράση: σε οφθαλμούς σε ανώτερες αναπνευστικές οδούς (ερεθισμός ρινός, φάρυγγα, τραχείας, βρόγχων, μεγάλων και μεσαίων βρογχιολίων) Κλινική εικόνα: επιπεφυκίτιδα, θόλωση,δακρύρροια, σιελόρροια, βήχας οπισθοστερνικό άλγος, δύσπνοια Ευαισθησία ατόμων με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα Προσοχή : σε οξείες δηλητηριάσεις η προσβολή των πνευμόνων είναι γενικευμένη

Ερεθιστικά αέρια μέτριας υδατοδιαλυτότητας (Cl2) Μηχανισμός τοξικής δράσης : καταστροφή αναπνευστικού επιθηλίου των κυψελιδικών μεμβρανών και ενδοθηλιακών κυττάρων των τριχοειδών αγγείων Τοξική δράση : λιγότερο σε οφθαλμούς και σε ανώτερες αναπνευστικές οδούς περισσότερο σε κατώτερες αναπνευστικές οδούς (τελικά βρογχιόλια, πνευμονικές κυψελίδες) Κλινική εικόνα: χημική πνευμονίτιδα, πνευμονικό οίδημα (δύσπνοια, κυάνωση, γρήγορη αναπνοή), καταπληξία

Δηλητηρίαση με φωσγένιο 40 ώρες 108 ώρες

Ερεθιστικά αέρια ελάχιστης υδατοδιαλυτότητας (ΝΟ2, ΝΟ, COCl2) Τοξική δράση : κυρίως σε κατώτερες αναπνευστικές οδούς Κλινική εικόνα: ίδια με Cl2 Προσοχή : σε οξείες δηλητηριάσεις προσβάλλονται και οι ανώτερες αναπνευστικές οδοί

Ερεθιστικά αέρια Θεραπευτική αντιμετώπιση Ερεθιστικά αέρια Θεραπευτική αντιμετώπιση Διατήρηση ανοιχτών των αναπνευστικών οδών Τεχνητή αναπνοή, χορήγηση O2 βρογχοδιασταλτικά αντιμετώπιση κυκλοφορικής καταπληξίας αντιμετώπιση πνευμονικού οιδήματος κορτικοστεροειδή-αντιβίωση ?

Ερεθιστικά αέρια Θεραπευτική αντιμετώπιση Ερεθιστικά αέρια Θεραπευτική αντιμετώπιση αντιμετώπιση του πνευμονικού οιδήματος (τεχνητή αναπνοή O2 υπό πίεση? βρογχοδιασταλτικά μορφίνη ? διουρητικά ? κορτικοστεροειδή? αντιβιοτικά?)

Αμμωνία (NH3) Δηκτική οσμή Βιομηχανία λιπασμάτων και εκρηκτικών Αύξηση βιομηχανικής παραγωγής από 30 στους 190 Μt/έτος Καύση μαλλιού, nylon Για τα εφέ σε ταινίες (π.χ. ομίχλη)

Ατύχημα με αμμωνία (Ιούλιος 2009) εργοστάσιο παραγωγής προϊόντων ζύμης 1 Θάνατος και 18 άτομα με δηλητηρίαση (αναπνευστικά προβλήματα, μικροεγκαυματα ,ερεθισμό σε οφθαλμούς και δέρμα)

Ερωτήματα σχετικά με το ατύχημα Γιατί γίνονταν όμως εργασίες συντήρησης την ώρα που ήταν οι εργάτες παρόντες, δεδομένης της επικινδυνότητας της ουσίας; Υπήρχε σχέδιο αντιμετώπισης τέτοιου ατυχήματος και αν ναι, είχαν εκπαιδευτεί σχετικά οι εργαζόμενοι; Υπήρχε σχετική αναφορά στη γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου που είναι υποχρεώμένος να έχει ο εργοδότης, όπως την εκδίδει ο τεχνικός ασφάλειας και ο ιατρός εργασίας;

Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Καβάλας (2008) διαρροή αερίου αμμωνίας αναμένεται το πόρισμα για τη διαρροή αμμωνίας και το εργατικό ατύχημα Ήταν άρτια η λειτουργία των μηχανημάτων στη μονάδα αμμωνίας; Νοσηλεία 2 εργαζομένων στην πνευμονολογική κλινική ΒΦΛ: αναμένεται το πόρισμα για τη διαρροή αμμωνίας και το εργατικό ατύχημα Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2008 Το πόρισμα της εξέτασης για τα αίτια του ατυχήματος στη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων έπειτα από τη διαρροή επικίνδυνο τοξικού αερίου αμμωνίας, ζητούν οι εργαζόμενοι το οποίο παρά λίγο να στοιχίσει τη ζωή σε δυο συναδέλφους τους.   Από την πλευρά της πάντως η διοίκηση του εργοστασίου κάνει λόγο για άρτια λειτουργία των μηχανημάτων στη μονάδα αμμωνίας και προσπαθεί να ρίξει το μπαλάκι στους εργαζόμενους κάνοντας λόγο για πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Καμία ανακοίνωση στο μεταξύ για το περιστατικό δεν έχει εκδοθεί από τη διεύθυνση της ΒΦΛ Α.Ε. παρά μόνο οι διευθύνοντες του εργοστασίου επιχειρούν να δώσουν εξηγήσεις για το θέμα, όταν ρωτώνται από δημοσιογράφους.   Οι δυο εργαζόμενοι εξακολουθούν να νοσηλεύονται στην πνευμονολογική κλινική του νοσοκομείου Καβάλας λαμβάνοντας σε τακτά διαστήματα οξυγόνο.

Μηχανισμός τοξικής δράσης: αντιδρά με το νερό  σχηματισμός ΟΗ-  ρευστοποίηση κυτταρικών μεμβρανών τοξική δράση: + καυστική διαβρωτική Δεν ασκει συστηματική δράση λόγω αντισταθμιστικής ικανότητας του οργανισμού να σχηματίζει ουρία Προσοχή αν συνυπάρχει ηπατική νόσος

Διοξείδιο του θείου (SO2) παραπροϊόν στα ορυχεία (στη εξόρυξη χαλκού), στη βιομηχανία θειϊκού οξέος, χαρτιού, ελαστικών συντηρητικό (σε τρόφιμα, κρασιά, φάρμακα) καύση λιθάνθρακα, πετρελαίου καπνιστικό εντομοκτόνο (καύση θείου) Μηχανισμός τοξικής δράσης : αντιδρά με το νερό  σχηματισμός Η+, θειωδών ανιόντων Κλινική εικόνα : + βρογχόσπασμος + αλλεργικές ατιδράσεις Επιδείνωση χρονίων καρδιοαναπνευστικών παθήσεων (άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, νόσο των στεφανιαίων αγγείων)

TLV SO2 TLV= 2 ppm Παρουσία άλλων ρυπαντών όπως το όζον 0,12 ppm όζον + [SO2] <TLV Βρογχοσπασμος σε ασθματικά άτομα

Χρόνια έκθεση στο SO2 [SO2] =9 mg/m3 για 1 χρόνο ελάττωση αναπνευστικής λειτουργίας Αύξηση επιρρέπειας σε λοιμώξεις αναπνευστικού, επίμονος βήχας Έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις μέχρι 10 ppm προκαλεί βλάβες των ανωτέρων αναπνευστικών οδών

Νιτρώδεις ατμοί (NO, N2O, NO2,N2O4) οσμή χλωρίνης υποκίτρινη έως ερυθροκαστανή χροία οργανική αποσύνθεση φυτικών υλών (σιλό) Κινητήρες εσωτερικής καύσης (ένωση Ο2 -Ν) καύση ενώσεων που περιέχουν Ν π.χ. κυτταρίνης, πετρελαίου, βενζίνης, τσιγάρου Ηλεκτροσυγκόλληση Επιδραση νιτρικού σε μέταλλα Φυσιολογικό συστατικό του οργανισμού

Νιτρώδεις ατμοί (NO, N2O, NO2,N2O4) Μηχανισμός τοξικής δράσης : Τα ΝΟ2 στον οργανισμό μετατρέπονται σε ΝΟ.Το ΝΟ προκαλεί μεθαιμοσφαιριναιμία αντιδρά με το νερό  σχηματισμός ΗΝΟ2 , ΗΝΟ3 Το ΝΟ2 προκαλεί υπεροξείδωση των λιπιδίων κυτταρικής μεμβράνης Σχηματισμός ελευθέρων ριζών Κλινική εικόνα: + Νόσος εργαζομένων στα silos Θεραπεία : + κυανό του μεθυλενίου

Νόσος εργαζομένων στα silos Συμπτώματα όπως της γρίππης Πυρετός Ρίγη Βήχας Αίσθημα σύσφιξης στο θώρακα δύσπνοια

Χλώριο (Cl2) ερεθιστική οσμή  εύκολη ανίχνευση βαρύτερο του αέρα εκλύεται μετά από ανάμιξη χλωρίνης & οξέων.

Χρήσεις χλωρίου Απολύμανση ποσίμου ύδατος (χλωρίωση ύδατος) Οικιακό περιβάλλον Υγιεινή και απολύμανση Καταναλωτικά προϊόντα Εξόρυξη χρυσού από μεταλλεύματα λευκαντικό βαμβακιού πολεμικό αέριο

Μηχανισμός τοξικής δράσης : αντιδρά με το νερό  σχηματισμός ΗCl, Ο. 20 φορές ισχυρότερο απλού HCl Καθυστέρηση εμφάνισης συμπτωμάτων μέχρι και 48 h.

Χρόνια δηλητηρίαση με χλώριο Από τους οφθαλμούς Επιπεφυκίτιδα Από το δέρμα Ακμοειδές εξάνθημα Προσθια επιφάνεια θώρακα Άνω άκρα Λαιμό

Φωσγένιο οσμή πρόσφατα κομμένου γρασιδιού ή χόρτου βαρύτερο του αέρα υπερθέρμανση και καύση χλωριωμένων υδρ/κων πυρόλυση PVC (πλαστικών) παλαιότερα στην κατάσβεση με CCl4 ενδιάμεσο στη σύνθεση ισοκυανιούχων, φαρμάκων και παρασιτοκτόνων πολεμικό αέριο

Μηχανισμός τοξικής δράσης αντιδρά με το νερό  σχηματισμός ΗCl, ισχυρότερο του Cl2 Ακυλίωση πυρηνόφιλων κέντρων των κυττάρων Δημιουργία ελευθέρων ριζών Καθυστέρηση εμφάνισης συμπτωμάτων μέχρι και 24h.

Φθόριο CaF2 και Να3ΑlF6 κρυόλιθος στη βιομηχανία αλουμινίου, χάλυβα Τρωκτικοκτόνα (φθοριοξεικό νάτριο) Σκλήρυνση των οστών, καταπολέμηση τεριδόνας

Φθόριο Παραγωγή φωσφωρικών Συντηρητικά ξύλου Κατασκευή κεραμικών (πυράκτωση) Επεξεργασία γυαλιού Freon ως ψυκτικά μιγματα Πολυτετραφθοριοαιθυλένιο (teflon)

Τοξική δράση Διαβρωτικό Δέσμευση Ca δέσμευση ενζύμων αναερόβιας γλυκόλυσης Επίδραση στα οστά: σκελετικές αλλοιώσεις. Τα οστά μοιάζουν σα κιμωλία και σπάζουν εύκολα με μαχαίρι = οστεοσκλήρυνση

Κλινική εικόνα σε χρόνια δηλητηρίαση με φθόριο Εργαζόμενοι σε επαφή με μεταλλεύματα οστεοσκληρυνση χωρίς εμφανή συμπτώματα στην αρχή . Άλγη στις μικρές αρθρώσεις ανω και κάτω άκρων Αργότερα κύφωση, περιορισμό κινήσεων σπονδυλικής στήλης, ισχύου και γονάτου Παράλυση λόγω δημιουργίας οστεοφύτων που πιέζουν τα νεύρα

Χρόνια δηλητηρίαση με φθόριο Εργαστηριακά ευρήματα Δεν μεταβάλεται [φθοριούχων] στο αίμα ή μόνο μικρή αύξηση, Δεν μεταβάλεται [Ca] oρού Δεν μεταβάλεται [φωσφορικών] oρού [φθοριουχα] ούρων = δεκτης έκθεσης [φθοριουχα] ούρων > 5 ppm χρόνια δηλητηρίαση

Χρόνια δηλητηρίαση με φθόριο Ακτινολογικά ευρήματα Αυξημένη σκιερότητα σε μακρά οστά λόγω εναπόθεσης φθοριουδροξυαπατίτη Εναπόθεση ασβεστίου σε αορτή

Θεραπευτική αντιμετώπιση Σε εγκαύματα στο δέρμα Αφαίρεση ενδυμάτων Πλύση με νερό Επάλειψη με αλοιφή ΜgO ένεση γλυκονικού ασβεστίου 10% με τοπική διήθηση κάτω από το πήγμα κατακρημνίζεται το ΗF

Σε εγκαύματα στους όνυχες Κινδυνος νέκρωσης αφαίρεση πρώτα ονύχων μετά ένεση γλυκονικού ασβεστίου 10% με τοπική διήθηση¨?? Όχι αφαίρεση ονύχων αλλά έγχυση τοπικά I.V.ή ενδοαρτηριακά.

Πρόγνωση Σε εισπνοή Η πρόγνωση είναι καλή αν επιβιώσει τις πρώτες 3-4 ημέρες Σε επαφή με το δέρμα Επούλωση εγκαυμάτων μετά 1-2 μήνες

Πολυτετραφθοριοαιθυλένιο (Teflon) Θερμανση στους 250ο C παράγεται HF Εισπνοή προκαλεί πυρετό εξ ατμών πολυμερούς Κλινική εικόνα Πυρετός Ρίγη Βηχας Οπισθοστερνικό άλγος με αίσθημα συσφίξεως Υποχώρηση συμπτωμάτων σε 24-48 ώρες