ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Φαρμακοτεχνικά σκευάσματα: Σκευάσματα που χορηγούνται από το στόμα Σκευάσματα που χορηγούνται από το ορθό και τον κόλπο Σκευάσματα που χορηγούνται από την παρεντερική οδό Σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για τοπικές εφαρμογές Σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για εισπνοές

΄ Σκευάσματα που χορηγούνται από το στόμα: ΄ Σκευάσματα που χορηγούνται από το στόμα: Κυρίως δίνονται για να απορροφηθούν από το στομάχι και το λεπτό έντερο Βρίσκονται σε υγρή και στερεή μορφή Παραδείγματα υγρών σκευασμάτων: σιρόπια, βάμματα, γαλακτώματα Παραδείγματα στερεών σκευασμάτων: δισκία, κάψουλες, παστίλιες

Σκευάσματα που χορηγούνται από την παρεντερική οδό: Σε μορφή ενέσεων Σκευάσματα που χορηγούνται από το ορθό και τον κόλπο: Πχ υποκλυσμοί, υπόθετα, κολπικά υπόθετα

Σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για τοπικές εφαρμογές: Πχ κρέμες, λοσιόν, αλοιφές, κολλόδιο Κολλόδιο: Κολλοειδές διάλυμα , το οποίο, όταν τοποθετηθεί στο δέρμα, στεγνώνει πολύ γρήγορα και μένει μόνο μια λεπτή μεμβράνη. Χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση της λύσης της συνεχείας του δέρματος από τομή ή εκτέλεση ένεσης ή για να διατηρηθεί ένα υγρό φάρμακο σε επαφή με το δέρμα για μεγάλη χρονική διάρκεια.

Σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για εισπνοές: Σήμερα, τα εισπνεόμενα φάρμακα είναι υγρά σκευάσματα σε δοχείο με πίεση αέρα. Όταν η πίεση ελευθερωθεί, τότε βγαίνει το υγρό από τη συσκευή σε πολύ μικρά σταγονίδια, τα οποία εισπνέονται, μεταφέρονται στο βρογχικό δέντρο και απορροφώνται από τον βλεννογόνο του. Επειδή η απορρόφηση γίνεται από εκτεταμένη επιφάνεια του βρογχικού δέντρου, η δράση τους είναι πολύ γρήγορη.

Λήψη μέτρων για την ασφαλή φύλαξη των φαρμάκων: Τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε ασφαλή χώρο, δηλαδή στο φαρμακείο της νοσηλευτικής μονάδας, το οποίο πρέπει να διατηρείται κλειδωμένο πάντοτε, να διαθέτει δικό του επαρκή φωτισμό και χώρο για την άνετη προετοιμασία των φαρμάκων. Ορισμένα φάρμακα, για την πρόληψη αλλοίωσης ή τη διατήρησή τους σε κατάσταση τέτοια που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν, φυλάσσονται σε χώρο με χαμηλή θερμοκρασία ή μακριά από την επίδραση φωτός ή υγρασίας. Το ψυγείο μπορεί να αποτελεί μέρος του φαρμακείου. Τα φάρμακα εσωτερικής χρήσης φυλάσσονται ξεχωριστά από τα φάρμακα εξωτερικής χρήσης για τον περιορισμό λαθών.

Λήψη μέτρων για την ασφαλή φύλαξη των φαρμάκων(συνέχεια): Τα ναρκωτικά πρέπει να φυλάσσονται σε ιδιαίτερο χώρο μέσα στο φαρμακείο, που να έχει δική του κλειδαριά. Φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, των οποίων έληξε η ημερομηνία χρήσης τους, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αλλά να επιστρέφονται αμέσως στο φαρμακείο για την σωστή καταστροφή. Η Προϊσταμένη Νοσηλεύτρια της νοσηλευτικής μονάδας έχει την ευθύνη του φαρμακείου. Ειδικότερα, είναι υπεύθυνη για την πρόβλεψη, παράβλεψη, φύλαξη και διάθεση των φαρμάκων, ώστε να καλύπτονται πλήρως οι ανάγκες των αρρώστων.

Γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την χορήγηση φαρμάκων: Ο νοσηλευτής χορηγεί όλα τα φάρμακα με οδηγία ιατρού ή άλλου που έχει νομική κατοχύρωση για συνταγογράφηση. Λαμβάνει το ιστορικό του αρρώστου σχετικά με τη χρήση φαρμάκων, δηλαδή πληροφορείται: 1.ποια φάρμακα έπαιρνε προηγουμένως ή εξακολουθεί να λαμβάνει, 2.για ποιο σκοπό έπαιρνε ή παίρνει το φάρμακο και αν ο σκοπός αυτός έχει επιτευχθεί, 3.εάν είναι αλλεργικός σε φάρμακα και ποια είναι αυτά. Ελέγχει τη διαδικασία της οδηγίας του ιατρού για τα φάρμακα. Η οδηγία του ιατρού για την χορήγηση του φαρμάκου είναι γραπτή και περιλαμβάνει:1.το ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ του ΑΣΘΕΝΗ, 2.την ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ και την ΩΡΑ που γράφτηκε η οδηγία, 3.την ΟΝΟΜΑΣΙΑ και τη ΔΟΣΗ του φαρμάκου, 4.την ΟΔΟ και τις ΩΡΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ του φαρμάκου, 5.την ΥΠΟΓΡΑΦΗ του ΙΑΤΡΟΥ

Γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την χορήγηση φαρμάκων(συνέχεια): Γνωρίζει τον άρρωστο και το φάρμακο, δηλαδή 1.εάν ο άρρωστος λαμβάνει και άλλο ή άλλα φάρμακα (για τυχόν αλληλεπίδραση), 2.την ανάγκη διαφοροποίησης του διαιτολογίου του αρρώστου, 3.τη σημασία και τη σχέση της δόσης του φαρμάκου με την ηλικία του αρρώστου. Ο ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΟΡΗΓΕΙ ΦΑΡΜΑΚΑ!

Γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την χορήγηση φαρμάκων(συνέχεια): Χρησιμοποιεί ασφαλή μέτρα κατά την προετοιμασία και τη χορήγηση των φαρμάκων, δηλαδή: 1. Διαβάζει προσεκτικά την οδηγία για το φάρμακο, πριν το ετοιμάσει και το χορηγήσει στον ασθενή 2. Βεβαιώνεται πως ετοιμάζει το φάρμακο που πρέπει να πάρει ο άρρωστος 3. Δίνει το φάρμακο στον άρρωστο και βεβαιώνεται ότι το πήρε, πριν απομακρυνθεί από κοντά του. 4. Όταν ο άρρωστος παίρνει περισσότερα από ένα φάρμακα, δίνει το κάθε φάρμακο χωριστά. 5. Δεν εγκαταλείπει το φάρμακο στο κομοδίνο του αρρώστου.

Γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την χορήγηση φαρμάκων(συνέχεια): 6. Περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν χορηγείται το φάρμακο στον άρρωστο, όπως άρνηση του αρρώστου, προετοιμασία για διαγνωστικό έλεγχο όπου απαιτείται ο άρρωστος να μην πάρει τίποτε από το στόμα, διαχειρίζονται ανάλογα. 7. Αν συμβεί κάποιο λάθος κατά την χορήγηση του φαρμάκου α)παρακολουθούμε στενά και άμεσα την κατάσταση του αρρώστου, β)ενημερώνουμε τον θεράποντα ιατρό και καθορίζουμε μέτρα για την βοήθεια του αρρώστου, γ)καταγράφουμε το λάθος, καθώς και τα μέτρα τα οποία ελήφθησαν για την αντιμετώπισή του. Δεν χορηγεί φάρμακα από το στόμα σε άρρωστο που βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση

Γενικές αρχές που πρέπει να ακολουθούνται κατά την χορήγηση φαρμάκων(συνέχεια): Ο Νοσηλευτής χορηγεί τα φάρμακα μέσα σε 30λεπτά από τον καθορισμένο χρόνο, με σκοπό τη διατήρηση σταθερών των επιπέδων του φαρμάκου στο αίμα, ώστε το όφελος να είναι το αναμενόμενο.

Χορήγηση φαρμάκων από το στόμα: Το πεπτικό σύστημα αρχίζει από τη στοματική κοιλότητα και τελειώνει στο απευθυσμένο (στοματική κοιλότητα, οισοφάγος, στομάχι, λεπτό έντερο, παχύ έντερο, ορθό). Η απορρόφηση του φαρμάκου που λαμβάνεται από το στόμα γίνεται κυρίως στο λεπτό έντερο. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ: Ο Νοσηλευτής πρέπει: 1. Να μειώνει τους φόβους και την ανησυχία του αρρώστου για την χορήγηση του φαρμάκου και τα αποτελέσματά του 2. Να χορηγεί το ΣΩΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟ, στην ΑΚΡΙΒΗ ΔΟΣΗ, στον ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ, στον ΣΩΣΤΟ ΑΡΡΩΣΤΟ, από την ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΗ ΟΔΟ 3. Να παρακολουθεί τον άρρωστο για την έγκαιρη επισήμανση ανεπιθύμητων ενεργειών του φαρμάκου 4. Να αντιμετωπίζει τις ανεπιθύμητες ενέργειες από το φάρμακο 5. Να παρακολουθεί τον άρρωστο και να αξιολογεί την ευεργετική επίδραση του φαρμάκου

Χορήγηση φαρμάκων από το στόμα Νοσηλευτικές ενέργειες: Υγρά φάρμακα, εκτός από σιρόπια, διαλύονται σε αρκετή ποσότητα νερού για την καλύτερη απορρόφησή τους. Ελαιούχα φάρμακα χορηγούνται κρύα γιατί μυρίζουν λιγότερο και λαμβάνονται πιο εύκολα. Δισκία που δεν έχουν εγκοπή δεν σπάζονται, για να μην περιοριστεί η πιθανότητα χορήγησης του φαρμάκου στην ακριβή του δόση. Για ορισμένα φάρμακα, πριν χορηγηθούν, λαμβάνονται ειδικά μέτρα αξιολόγησης του αρρώστου. Πχ πριν από την χορήγηση γλυκοσιδών (digoxin κ.α.) μετράμε τις σφύξεις του αρρώστου. Αν ο άρρωστος έχει βραδυσφυγμία (σφύξεις κάτω των 60/λεπτό) πριν χορηγηθεί το φάρμακο, ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός ή αν οι αναπνοές του αρρώστου είναι λιγότερες από 12/λεπτό, δεν χορηγούνται ναρκωτικά φάρμακα.

Χορήγηση φαρμάκων από το στόμα Νοσηλευτικές ενέργειες(συνέχεια): Αποφεύγουμε να πιάνουμε τα στερεά φάρμακα με το χέρι, για την πρόληψη μικροβίων. Τα φάρμακα που προκαλούν ερεθισμό του στομάχου, τα δίνουμε με τα γεύματα. Τα υπογλώσσια δισκία τοποθετούνται μόνο κάτω από τη γλώσσα και δεν συνοδεύονται με νερό. Αν ο άρρωστος αρνείται να πάρει το φάρμακό του , το αναφέρουμε και πετάμε το φάρμακο (αναλόγως την περίπτωση). Εξασφαλίζουμε ότι ο άρρωστος πήρε το φάρμακο. Μετά την χορήγηση του φαρμάκου, ο άρρωστος παρακολουθείται για τα αποτελέσματα της δράσης του, πχ ελάττωση του πόνου ή του πυρετού, ανεπιθύμητες ενέργειες κτλ.

Χορήγηση φαρμάκων από την παρεντερική οδό: Πρόκειται για την είσοδο φαρμάκου σε ιστό του ανθρώπινου οργανισμού με τη βοήθεια ειδικών οργάνων (βελόνα, σύριγγα) Υπάρχουν διάφορα είδη ενέσεων, όπως ενδομυϊκή, υποδόρια, ενδοδερμική, ενδοφλέβια, ενδαρθρική, ενδοκαρδιακή, ενδαρτηριακή.

Ενδομυϊκή ένεση: Η ενδομυϊκή οδός συνήθως χρησιμοποιείται όταν: 1. Πρόκειται να χορηγηθεί φάρμακο που ερεθίζει τους ιστούς (οι μύες έχουν λιγότερες νευρικές απολήξεις) 2. Επιθυμούμε ταχεία απορρόφηση του φαρμάκου (λόγω της μεγάλης αιμάτωσης των μυών) 3. Η ποσότητα του φαρμάκου που πρόκειται να χορηγηθεί δεν υπερβαίνει τα 5ml 4. Η λήψη του φαρμάκου δεν μπορεί να γίνει από το στόμα (πχ διαταραχές απορρόφησης, αδυναμία κατάποσης) 5. Το φάρμακο είναι ελαιώδες (απαγορεύεται η ενδοφλέβια χορήγηση)

Τεχνική ΙΜ ένεσης

Θέσεις για ΙΜ ένεση

Θέσεις για ΙΜ ένεση

Ενδομυϊκή ένεση(συνέχεια): Σημεία ιδιαίτερης σημασίας κατά την εκτέλεση της ενδομυϊκής ένεσης είναι η επιλογή της σωστής και κατάλληλης θέσης, η τήρηση άσηπτης τεχνικής, η χρησιμοποίηση κατάλληλου υλικού και η εφαρμογή της σωστής τεχνικής. Αν δεν ληφθούν τα παραπάνω μέτρα, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν επιπλοκές, όπως απόστημα, νέκρωση ιστών, βλάβη νεύρων, παράταση της διάρκειας του πόνου και περιοστίτιδα

Ενδομυϊκή ένεση(συνέχεια): Γίνεται σε περιοχή του σώματος με μεγάλους μύες, μακριά από μεγάλα αγγεία, νεύρα και οστά. Οι μύες που προτιμούνται είναι οι εξής: ΔΕΛΤΟΕΙΔΗΣ: Προσεγγίζεται εύκολα λόγω της θέσης του, όταν ο ασθενής βρίσκεται σε καθιστική θέση. Χρησιμοποιείται όταν πρόκειται να ενεθεί μικρή ποσότητα φαρμάκου (1-2ml). Επειδή η επιφάνειά του είναι μικρή, περιορίζεται ο αριθμός των ενέσεων που μπορούν να γίνουν στην περιοχή αυτή και δεν συνιστάται για μικρά παιδιά, επειδή ο δελτοειδής μυς δεν έχει πλήρως αναπτυχθεί κατά την νηπιακή και παιδική ηλικία, ώστε να μπορεί να απορροφά φάρμακα. ΜΕΣΟΣ ΓΛΟΥΤΙΑΙΟΣ: Ο μυς αυτός χρησιμοποιείται για την σε βάθος ενδομυϊκή ένεση φαρμάκου. Η μυική αυτή μάζα μάλλον ατροφεί στα ηλικιωμένα άτομα, στους κλινήρεις και σε πολύ αδύνατους οργανισμούς.

Ενδομυϊκή ένεση(συνέχεια): ΜΕΙΖΩΝ ΓΛΟΥΤΙΑΙΟΣ: Ο μυς αυτός χρησιμοποιείται για την σε βάθος ενδομυϊκή ένεση, όταν ο όγκος του φαρμάκου είναι 3ml, σε κατακεκλιμένα, ηλικιωμένα και αδύνατα άτομα. Η ένεση στους γλουτιαίους συνοδεύεται από τον κίνδυνο τραυματισμού του ισχιακού νεύρου και της άνω γλουτιαίας αρτηρίας, αν δεν προσδιοριστεί η σωστή της θέση. Η σωστή περιοχή είναι το άνω και έξω τεταρτημόριο του γλουτού.

Υποδόρια ένεση: Είναι η εισαγωγή φαρμάκου στον υποδόριο ιστό Υποδόρια ένεση: Είναι η εισαγωγή φαρμάκου στον υποδόριο ιστό. Υποδορίως χορηγούμε το φάρμακο που: Θέλουμε να έχει βραδύτερη απορρόφηση απ’ ότι στην περίπτωση της ενδομυϊκής ένεσης Δεν ερεθίζει τους ιστούς Ο όγκος του δεν είναι μεγαλύτερος από 0,5 έως 2ml

Υποδόρια ένεση(συνέχεια): Σημεία προσοχής κατά την εφαρμογή της υποδόριας ένεσης: Επιλέγονται περιοχές που έχουν χαλαρό συνδετικό ιστό, δεν έχουν πολλά αιμοφόρα αγγεία και νεύρα. Κατάλληλη είναι η θέση εκείνη στην οποία δεν υπάρχει σκληρία, οίδημα, ερυθρότητα και πόνος. Σε διενέργεια επαναλαμβανόμενων ενέσεων, η θέση εναλλάσσεται και αναγράφεται σε διάγραμμα που βρίσκεται στο σχέδιο νοσηλευτικής φροντίδας του αρρώστου. Η εναλλαγή της θέσης της ένεσης προλαμβάνει ερεθισμό των ιστών και επιτρέπει την πλήρη απορρόφηση του φαρμάκου. Σημαντική είναι η επιλογή κατάλληλου μεγέθους βελόνας. Η ηλικία και η ανατομική κατασκευή του ατόμου καθορίζουν το μέγεθος της βελόνας, ώστε το άκρο τους να φτάσει στον υποδόριο ιστό.

Υποδόρια ένεση(συνέχεια): Σημεία προσοχής κατά την εφαρμογή της υποδόριας ένεσης: Σε αρρώστους με φτωχή περιφερική κυκλοφορία αίματος, αποφεύγεται η εφαρμογή της υποδόριας ένεσης στους βραχίονες και τους μηρούς Αν και ο υποδόριος ιστός υπάρχει σε όλη την επιφάνεια του σώματος, πλέον κατάλληλες περιοχές για υποδόρια ένεση είναι οι βραχίονες, οι μηροί, τα πλάγια τοιχώματα της κοιλιάς και η πλάτη δεξιά και αριστερά της σπονδυλικής στήλης. Αυτές οι περιοχές έχουν νεύρωση περιορισμένη σε αισθητικά νεύρα. Η απορρόφηση του φαρμάκου είναι πιο βραδεία από την ενδομυϊκή ένεση. Η κυκλική χρησιμοποίηση των περιοχών, στις οποίες μπορεί να γίνει υποδόρια ένεση, περιορίζει τον ερεθισμό των ιστών και βελτιώνει την απορρόφηση του φαρμάκου.

Ενδοδερμική ένεση: Είναι η εισαγωγή φαρμάκου στο δέρμα Ενδοδερμική ένεση: Είναι η εισαγωγή φαρμάκου στο δέρμα Περιοχές που επιλέγονται είναι η εσωτερική επιφάνεια του αντιβραχίου και πολύ σπανιότερα η περιοχή της ωμοπλάτης. Ιδιαίτερη σημασία στο είδος αυτό της ένεσης έχει η ακριβής παρατήρηση σημείων φλεγμονής ή ιστικής αντίδρασης, γι’αυτό επιλέγονται περιοχές δέρματος με λιγότερες χρωστικές, λεπτή κεράτινη στιβάδα και απουσία τριχωτού. Τα υγρά που εγχύονται ενδοδερμικά, απορροφώνται βραδέως από τα ελάχιστα τριχοειδή αγγεία του δέρματος. Χρησιμοποιείται πού μικρή ποσότητα υγρού, συνήθως μερικές σταγόνες. Οι ενδοδερμικές ενέσεις χρησιμοποιούνται για διαγνωστικό σκοπό, όπως το BCG, η δερμοαντίδραση Mantoux και για τη διαπίστωση ευαισθησίας του ατόμου σε διάφορες αλλεργιογόνες ουσίες. Το πλεονέκτημα της ενδοδερμικής ένεσης που γίνεται για διαγνωστικούς σκοπούς είναι ότι η σωματική αντίδραση στην ουσία που ενύεται, είναι ορατή και κατά συνέπεια, είναι ευχερής η αξιολόγησή της.