ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Επιδημιολογικά Στοιχεία Άνδρες 35-74

Άνδρες 35-74

Επιδημιολογικά Στοιχεία Είναι η σημαντικότερη αιτία θανάτου στους άνδρες ηλικίας 35-55 ετών στις δυτικές χώρες Ευθύνονται για το 55% των θανάτων στις γυναίκες και 43% στους άνδρες Στον Ελληνικό πληθυσμό η θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι σχετικά χαμηλή Την δεκαετία του 1960 η θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν η χαμηλότερη στην Ευρώπη

WHO, 2008

WHO, 2008

WHO, 2008

Μορφές Καρδιαγγειακών Νοσημάτων Στεφανιαία Νόσος (συχνότερη των καρδιαγγειακών νοσημάτων) = στηθάγχη + έμφραγμα του μυοκαρδίου Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο Συγγενής Καρδιοπάθεια Εν τω Βάθει Φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή Περιφερική αρτηριοπάθεια

Παράγοντες Κινδύνου Διατροφή Κάπνισμα Υπερβολική κατανάλωση Οινοπνεύματος Μειωμένη Φυσική Δραστηριότητα Αυξημένη αρτηριακή πίεση Δυσλιπιδαιμία Σακχαρώδης Διαβήτης Παχυσαρκία

Επιθυμητά Επίπεδα LDL (mg/dl) Φάρμακα: ρητίνες, στατίνες Oι LDL είναι πλούσιες σε χοληστερόλη και φτωχές σε τριγλυκερίδια Χρησιμεύουν για την μεταφορά της χοληστερίνης από το ήπαρ στο πλάσμα Ονομάζονται και “κακή χοληστερόλη” Αύξηση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση της καρδιαγγειακής νόσου H μείωση των επιπέδων LDL οδηγεί σε σημαντική μείωση της επίπτωσης της στεφανιαίας νόσου Επιθυμητά Επίπεδα LDL (mg/dl) Φυσιολογική <150 Σε αγγειοπλαστική <130 Σε bypass <100 Φάρμακα: ρητίνες, στατίνες

Ολική Χοληστερόλη Ολική Χοληστερόλη (mg/dl) Φυσιολογικά <200 Οριακή Αύξηση 200-239 Υψηλή ≥240 Περιεκτικότητα Χοληστερόλης σε τρόφιμα (mg/100γρ) Συκώτι, Νεφρά 400 Αρνί, Χοιρινό 110 Γαρίδες, Μύδια 150 Αυγό ολόκληρο 274

HDL Οι HDL σχηματίζονται στο ήπαρ και στο λεπτό έντερο Δεσμεύουν την πλεονάζουσα χοληστερόλη από τα αρτηριακά τοιχώματα και την μεταφέρουν στο ήπαρ Επιθυμητά Επίπεδα (mg/dl) Φυσιολογική >45 Υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων των HDL και του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου Μείωση της HDL κατά 1mg/dl αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της καρδιαγγειακής νόσου κατά 2-3% Αύξηση της LDL χοληστερόλης κατά 1mg/dl αυξάνει τον κίνδυνο κατά 1%

Τριγλυκερίδια (mg/dl) Είναι πιθανόν η υπερτριγλυκεριδαιμία να συμβάλλει σημαντικά στην αθηροσκληρωτική διαδικασία Υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων και τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου Παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων είναι η αύξηση του σωματικού βάρους, η μείωση της σωματικής δραστηριότητας, το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος, νοσήματα (διαβήτης), φάρμακα (οιστρογόνα) Τριγλυκερίδια (mg/dl) Φυσιολογικά <150 Οριακή Αύξηση 150-199 Υπερτριγλυκεριδαιμία 200-499 Φάρμακα: φιμπράτες

Διατροφικοί Παράγοντες Κορεσμένα λίπη- Το κυριότερο συστατικό της διατροφής που επηρεάζει την LDL χοληστερόλη Για κάθε αύξηση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών οξέων κατά 1%, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης αυξάνονται κατά 2% Μυριστικό Λαυρικό Παλμιτικό

Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα Η αντικατάσταση κορεσμένων από πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου ω-6 πολυακόρεστα (φυτικά έλαια): Η αντικατάσταση των υδατανθράκων και των κορεσμένων λιπαρών από ω-6 λιπαρά οξέα οδηγεί σε μείωση των επιπέδων LDL και HDL χοληστερόλης ω-3 πολυακόρεστα (ψάρια, ιχθυέλαια): Ασκούν προστατευτική δράση έναντι της εμφάνισης στεφανιαίας νόσου ↓ τριγλυκερίδια , ↓ θρόμβωση, ↓ φλεγμονή Έχουν συσχετισθεί από πολλούς ερευνητές με χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και χαμηλή εμφάνιση στεφανιαίας νόσου Μονοακόρεστα Λιπαρά Οξέα

Υδατάνθρακες-Πρωτεΐνες Θεωρούνται ουδέτεροι ως προς την επίδρασή τους στα επίπεδα χοληστερόλης του ορού Ωστόσο η υψηλή πρόσληψη έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τριγλυκεριδίων Οι υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα ολικής και LDL χοληστερόλης του ορού - φρούτα, λαχανικά, όσπρια, βρώμη Οι μη διαλυτές φυτικές ίνες δεν έχουν επίδραση στα επίπεδα χοληστερόλης - σιτάρι, ψωμί, δημητριακά ολικής αλέσεως Φυτικές Ίνες

Αλκοόλ - καφές Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με χαμηλότερη θνητότητα Το κόκκινο κρασί περιέχει φλαβονοειδή τα οποία εμποδίζουν την οξείδωση της LDL χοληστερόλης Η υπερκατανάλωση αυξάνει τα τριγλυκερίδια, αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τη δυσλειτουργία του μυοκαρδίου Η υψηλή κατανάλωση καφέ προκαλεί μικρού βαθμού αύξησης της ολικής, LDL και HDL χοληστερόλης Ο ελληνικός καφές (που παρασκευάζεται με βρασμό) προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη αύξηση των επιπέδων των λιπιδίων Οι περισσότερες μελέτες απέτυχαν να συσχετίσουν την κατανάλωση καφέ με τη συχνότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου

ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σε πανδημία σε όλο το δυτικό κόσμο, κυρίως λόγω της αυξημένης νοσηρότητας και θνητότητας στο γενικό πληθυσμό Είναι σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από συμφόρηση ή ανεπαρκή αιμάτωση των ιστών οφειλόμενα σε δυσλειτουργία της καρδιάς και συνοδεύονται από νευροορμονικές διαταραχές, δύσπνοια και οιδήματα στα σφυρά Η θεραπεία της ΧΚΑ αποβλέπει 1) στην πρόληψη (αντιμετώπιση των παραγόντων που οδηγούν σε ΚΑ) 2) ελάττωση των συμπτωμάτων = βελτίωση των ασθενών, 3) στην καθυστέρηση της εξέλιξης του κλινικού συνδρόμου = να βελτιώσει την πρόγνωση θνητότητα

Μη – Φαρμακολογικές Παρεμβάσεις Απώλεια σωματικού βάρους (παρακολούθηση) Απότομη αύξηση = κατακράτηση υγρών, ενώ απώλεια βάρους = επιδείνωση της ασθένειας και «καχεξία» Διακοπή καπνίσματος Περιορισμός λήψεως υγρών (<700 ml) και αλατιού Εμβολιασμός (αντιγριπικό εμβόλιο) Αποφυγή φαρμάκων που προκαλούν κατακράτηση Αποφυγή ταξιδιών σε πολύ θερμά ή κρύα κλίματα Αποφυγή υπερβολικής κοπώσεως (άσκηση με μέτρο)

Φαρμακευτική Αγωγή Η θεραπεία της ΧΚΑ με φάρμακα αρχίζει ουσιαστικά στην δεκαετία του 1960, με την χρήση των διουρητικών με στόχο την αποσυμφόρηση από την κατακράτηση υγρών Στην δεκαετία του 1970 εισέρχεται η δακτυλίτιδα Στην δεκαετία του 1980 αρχίζει η χρήση των αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου (ΑΜΕ) Στη δεκαετία του 1990 καθιερώνεται πλέον η αγωγή με βήτα αναστολείς και αναστολείς της αλδοστερόνης

Διαιτητική Αντιμετώπιση Η διαιτολογική παρέμβαση είναι σημαντική στην καρδιακή ανεπάρκεια, όπως και σε άλλες χρόνιες παθήσεις Έχει ως σκοπό: την παροχή επαρκούς και ισορροπημένης διατροφής, που θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του οιδήματος σε ασθενείς με κατακράτηση υγρών στη βελτίωση της διατροφικής κατάστασης ασθενών με καρδιακή καχεξία στη βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας σε ασθενείς με δύσπνοια, με τη λιγότερο δυνατή επιβάρυνση της καρδιάς

Μεταμόσχευση καρδιάς Αυξάνει την επιβίωση, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και καθιστά τους ασθενείς ικανούς να επανέλθουν στην εργασία τους Τα 2/3 εξ αυτών έχουν πλήρη απασχόληση τον 1ο χρόνο μετά την μεταμόσχευση Σκοπός της διαιτολογικής παρέμβασης είναι η προαγωγή της βέλτιστης διατροφικής κατάστασης των ασθενών πριν και μετά τη μεταμόσχευση και η αντιμετώπιση των διατροφικών επιπλοκών Η διαιτητική παρέμβαση μπορεί να διαχωριστεί σε τρία στάδια: α) πριν τη μεταμόσχευση, β) αμέσως μετά τη μεταμόσχευση και γ) μακροπρόθεσμα μετά τη μεταμόσχευση

Διαιτητική Παρέμβαση Α. Η διατροφική κατάσταση των υποψηφίων για μεταμόσχευση, επηρεάζει το αποτέλεσμα της εγχείρησης, τις ημέρες νοσηλείας στη ΜΕΘ, το συνολικό χρόνο νοσηλείας στο νοσοκομείο, τη νοσηρότητα και θνησιμότητα Β. Η περίοδος αυτή θεωρείται καταβολική, οι ενεργειακές και πρωτεϊνικές ανάγκες είναι αυξημένες και γι’ αυτό η επαρκής διατροφή είναι ζωτικής σημασίας για την ανάρρωση των ασθενών Γ. Η μακροπρόθεσμη διαιτητική θεραπεία μετά τη μεταμόσχευση είναι η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και η πρόληψη διαφόρων σχετιζόμενων επιπλοκών (λαμβάνοντας υπόψη τα φάρμακα)

Υπέρταση Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πιο συχνά προβλήματα υγείας σε όλο τον κόσμο (έχει προσβάλλει περίπου 1 δισεκατομμύριο άτομα) Με τον όρο υπέρταση εννοούμε την αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις της συστολικής πίεσης >140 mmHg και της διαστολικής πίεσης >90 mmHg Αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων Θεωρείται ως μια ιδιαίτερα επικίνδυνη ασθένεια, καθώς δεν έχει συμπτώματα και κατά συνέπεια δεν υπάρχει έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου

Ταξινόμηση της Αρτηριακής Πίεσης Κατηγορία Συστολική Διαστολική Βέλτιστη <120 <80 Φυσιολογική 120-129 80-84 Οριακή φυσιολογική 130-139 85-89 Βαθμός 1 υπέρτασης (ήπια) 140-159 90-99 Βαθμός 2 υπέρτασης (μέτρια) 160-179 100-109 Βαθμός 3 υπέρτασης (σοβαρή) >180 >110 Μεμονωμένη συστολική πίεση >140 <90

Θεραπευτική Αγωγή Θεραπεία δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη φαρμακευτική αγωγή Μελέτες έχουν υποδείξει τη σημασία της μείωσης του σωματικού βάρους (ΔΜΣ <25 kg/m2), αύξηση της σωματικής δραστηριότητας (τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα για 30 min), μείωση της κατανάλωσης άλατος (μικρότερο 6 g/ημέρα), αύξηση της κατανάλωσης καλίου (άνω των 3,5 g/ημέρα), μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ (30 g/ημέρα για τους άνδρες και 15 g/ημέρα για τις γυναίκες), λήψη ασπιρίνης σε ασθενείς υψηλού κινδύνου Ακόμη και αν χρειασθεί φαρμακευτική αγωγή, η αλλαγή τρόπου ζωής θα πρέπει να εξακολουθήσει, αφού θα χρειασθεί λιγότερος αριθμός φαρμάκων και μικρότερη δοσολογία

Διατροφικοί παράγοντες Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση υπέρτασης είναι η παχυσαρκία (το 60% των υπερτασικών είναι παχύσαρκοι) Υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στο προσλαμβανόμενο αλάτι και την αρτηριακή πίεση και πιο συγκεκριμένα ότι διαφοροποίηση στην πρόσληψη NaCl κατά 6 g, είχε ως αποτέλεσμα μεταβολή στην συστολική πίεση κατά 3-6 mmHg Το κάλιο συσχετίζεται αρνητικά με την υπέρταση, καθώς αυξημένη πρόσληψη καλίου από τα τρόφιμα, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης

Διατροφικοί παράγοντες Η πρόσληψη ασβεστίου από τη διατροφή συσχετίζεται αρνητικά με την αρτηριακή πίεση (μέση ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου κοντά στα 1000 mg οδήγησε σε μείωση της συστολικής πίεσης κατά 1,44 mmHg) Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει μια αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στο προσλαμβανόμενο από τη διατροφή μαγνήσιο και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο στο ιστορικό ενός ασθενούς, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης υπέρτασης, αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού στην αντιϋπερτασική αγωγή και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου

Διατροφικοί παράγοντες Η πρωτεϊνική πρόσληψη και η υπέρταση συσχετίζονται με αρνητική συσχέτιση (αύξηση πρωτεϊνών = μείωση ΑΠ) Υπάρχει συσχέτιση της ΑΠ με την πρόσληψη αμύλου από τη διατροφή (οι υδατάνθρακες προκαλούν κατακράτηση νατρίου και υγρών = την αύξηση της αρτηριακής πίεσης) Δεν έχει αποδειχθεί κάποιου είδους συσχέτιση ανάμεσα στην ολική πρόσληψη λίπους από τη διατροφή και στη μεταβολή της αρτηριακής πίεσης (η ποσότητα λίπους στη διατροφή δεν επηρεάζει με κανένα τρόπο τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης)

Διατροφικοί παράγοντες Η καφεΐνη και το πορτοκάλι, θεωρούνται ότι ανεβάζουν την ΑΠ ενώ αντίθετα το σκόρδο την μειώνει Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης σε οξεία φάση, δηλαδή αμέσως μετά την κατανάλωσή της (γρήγορα όμως αναπτύσσεται κάποια ανοχή από τον οργανισμό) Δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι το πορτοκάλι αυξάνει την πίεση. Αντίθετα, το πορτοκάλι είναι πλούσιο σε κάλιο =μείωση της αρτηριακής πίεσης Το σκόρδο μπορεί να μειώσει τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, όμως αυτό είναι δυνατό να συμβεί εφόσον καταναλώνονται υπερβολικά μεγάλες ποσότητες ημερησίως (πάνω από 15-20 σκελίδες)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ