ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Η αναγνώριση/ανάγνωση και η γραφή του ονόματος Η γραφή των παιδιών στα πρώτα στάδιά της περιλαμβάνει γράμματα του ονόματός τους Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πρωτομαθαίνουν το όνομα του αρχικού γράμματος του ονόματός τους και το γράφουν καλύτερα Το 41% των τυχαίων γραμμάτων που γράφουν παιδιά ηλικίας 3-5 ετών περιλαμβάνονται στη γραφή του ονόματός τους Αρχικά τα παιδιά είναι ικανά να αναγνωρίζουν το όνομά τους και αργότερα να το γράφουν Στα αρχικά στάδια αναγνώρισης του ονόματός τους τα παιδιά το ταυτίζουν συχνά από το αρχικό γράμμα του, το οποίο είναι και το πρώτο συμβατικό γράμμα που σημειώνουν (Γιαννικοπούλου, 2001)

Το προσυλλαβικό επίπεδο γραφής Ένα παιδί για να γράψει ο,τιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα- κεφαλαία ή πεζά ή με εναλλαγή- γράμματα που γνωρίζει συνήθως από τη γραφή του ονόματός του

Η αναγνώριση του ονόματός του από το παιδί Μάθηση σχετικά εύκολη, όταν γίνεται σχετική προσπάθεια για να το βλέπει γραμμένο Η αναγνώριση γίνεται πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά όταν (στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο) το βλέπει γραμμένο με διαφορετικού μεγέθους και μορφής γράμματα (πεζά, κεφαλαία, τυπογραφικά, χειρόγραφα, καλλιγραφικά και συνδυασμούς τους) σε διαφορετικά σημεία Σιγά σιγά, το νήπιο εμπεδώνει οπτικά την «εικόνα» του ονόματός του, την αναγνωρίζει σφαιρικά, όπως αναγνωρίζει τη φωτογραφία του (οπτικό λεξιλόγιο) Η ανάγνωση και η γραφή έχει συχνά αφετηρία δραστηριότητες επί του ονόματος (Κορτέση- Δαφέρμου, 2001)

Ενδείκνυται η διαφορετική σε μέγεθος και μορφή παρουσίαση του ονόματος Ενδείκνυται η διαφορετική σε μέγεθος και μορφή παρουσίαση του ονόματος Εξοικειώνονται με τους διαφορετικούς χαρακτήρες τους οποίους προοδευτικά ταυτοποιούν, αναγνωρίζουν/διαβάζουν Ανακαλύπτουν τους διαφορετικούς τύπους γραφής τους οποίους μπορούν να συγκρίνουν με τη γραφή την οποία συναντούν σε διαφόρων τύπων έντυπα και κείμενα

Η εξέλιξη της αναγνώρισης του γραπτού ονόματός του από το παιδί ηλικίας 3-5 ετών Ακολουθεί μια σαφή εξελικτική πορεία Αρχικά, το παιδί έχει μια αδιαφοροποίητη αντίληψη ανάμεσα στα τμήματα/μέρη (αρχή, τέλος, μέση) και του όλου/συνόλου του ονόματός του Οποιοδήποτε μέρος της γραφής του ονόματός του (αρχικό, τελικό, μεσαίο) αναγνωρίζεται/διαβάζεται ως να είναι πλήρες το όνομα Όνομα: Δήμητρα Το αρχικό τμήμα <Δημ ή ΔΗΜ> Το τελικό τμήμα <τρα ή ΤΡΑ> Το μεσαίο τμήμα <μητ ή ΜΗΤ> αναγνωρίζονται ως <Δήμητρα ή ΔΗΜΗΤΡΑ>

Στη φάση αυτή το παιδί δεν έχει γνώση της ηχητικής/φωνητικής αξίας κάθε γράμματος του ονόματος Δεν έχει συνείδηση της σχέσης την οποία των γραμμάτων του ονόματος με το όνομα ως σύνολο Το όνομα αναγνωρίζεται σφαιρικά, ολικά, λογογραφικά με βάση την ανάγλυφη μορφή του και κυρίως: την αρχική συλλαβή ή το αρχικό γράμμα (Μαρία- Σοφία) ή το μέγεθος, αριθμός γραμμάτων- μήκος (Άννα- Αλεξάνδρα) ή αρχικό και τελικό γράμμα συγχρόνως (Μαρία- Μαίρη)

Επόμενη εξελικτική φάση Το παιδί αντιστοιχίζει μέρη του γραπτού ονόματος με ένα μέρος του προφορικού ονόματος και κυρίως του αρχικού μέρους Η εκκίνηση της αναγνώρισης είναι από τη συλλαβή του ονόματός του στη γραφημική παράστασή του (λέει τη συλλαβή /Μι/, βλέπει το γράμμα <Μ> και αναγνωρίζει Μιχάλης ή Μύρων ή Μίμης) Γνωρίζει κυρίως τα γράμματα του ονόματός του, βασίζεται στην προφορά των γραμμάτων αυτών την οποία αντιστοιχίζει με την προφορά τμημάτων του ονόματος και κυρίως του αρχικού μέρους Στη φάση αυτή αρχίζει να αντιλαμβάνεται μερικώς την αντιστοιχία τμημάτων του προφορικού ονόματος με τμήματα του γραπτού και υιοθετεί το κριτήριο της συλλαβικής υπόθεσης (π.χ. νύχι> 2 γράμματα, πιρούνι > 3 γράμματα)

Τελευταία εξελικτική φάση Πετυχαίνει την αντιστοιχία μεταξύ των προφερόμενων τμημάτων και γραμμένων τμημάτων του ονόματός του είτε με δοκιμές ανάγνωσης είτε επαγωγικά Στη φάση αυτή έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί την αλφαβητική αρχή και να κάνει χρήση της, γιατί έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των γραμμάτων των οποίων τη μορφή, το όνομα ή και το φώνημα γνωρίζει Συνειδητοποιεί ότι στο αρχικό τμήμα του γραπτού ονόματος αντιστοιχεί η αρχή της προφοράς, στο τέλος το τέλος της προφοράς και στο μεσαίο τμήμα του γραπτού, το ενδιάμεσο τμήμα της φωνητικής εκπομπής του

Κλείδα διάγνωσης του βαθμού κατοχής της ικανότητας αναγνώρισης του ονόματός τους από παιδιά ηλικίας 3-6 ετών (Βάμβουκας, 2009) Το παιδί αναγνωρίζει το όνομά του ανάμεσα σε τέσσερα του ίδιου μήκους (ίσου αριθμού γραμμάτων) όπως: Μαρία, Σοφία, Ράνια, Θωμαή Το αρχικό γράμμα του ονόματος δεν αρκεί για την αναγνώριση του ονόματός του. Από τα τέσσερα προτεινόμενα ονόματα τα τρία έχουν το ίδιο αρχικό γράμμα και ένα από αυτά είναι του παιδιού, όπως: Μέλπω, Μαρία, Μίκα, Σοφία Η σύνταξη των γραμμάτων (τάξη διαδοχής) του ονόματος προέχει στην αναγνώριση του ονόματός του. Παρουσιάζονται τρία ονόματα με αντιμετάθεση των γραμμάτων του ονόματος και ένα κανονικό, όπως: Μαρία, Μραία, Μιάρα, Μαίρα

Η επιμήκυνση του ονόματος με την προσθήκη ενός, δύο ή τριών γραμμάτων γίνεται αντιληπτή από το παιδί όπως: Μαρεία, Μαρούλα, Μαρία, Μαριάννα Η συντομογραφία του ονόματος με την απάλειψη ενός, δύο ή τριών γραμμάτων γίνεται αντιληπτή, όπως: Μα, Μαρ, Μαρί, Μαρία Το αρχικό γράμμα αρκεί στην αναγνώριση του ονόματος, όπως: Σαρία, Καρία, Μαρία, Λαρία.

Η γραφή του ονόματος (1) Από την άποψη της ψυχογένεσης της γραφής η παραγωγή του ονόματος θεωρείται ως η πρώτη γραπτή μορφή με σταθερότητα και νόημα και ως ο «πρωτότυπος» κάθε μεταγενέστερης γραφής Η πορεία ανάπτυξης της ικανότητας γραφής του ονόματος εκτυλίσσεται παράλληλα με εκείνη της αναγνώρισής του Γύρω στο 4ο έτος μπορεί ορισμένα παιδιά να γράφουν όλα τα γράμματα που περιλαμβάνονται στο όνομά τους, αλλά να είναι άτακτα και τυχαία διευθετημένα Στη φάση αυτή μπορεί να αγνοεί πλήρως τη συμβατική φωνητική αξία καθενός γράμματος που σημειώνει Για να μάθει να αναπαραγάγει την τάξη των γραμμάτων που συγκροτούν το γραπτό όνομά του, δεν είναι απαραίτητο να έχει καταλάβει το αλφαβητικό σύστημα γραφής

Στη φάση αυτή το παιδί είναι ανίκανο να εγκαθιστά σχέσεις μεταξύ του γραπτού ονόματός του και των μερών του προφερόμενου ονόματός του Είναι δυνατό να μάθει να αναπαράγει την τάξη/σειρά των γραμμάτων του ονόματός του χωρίς να καταλαβαίνει τη σχέση την οποία τα μέρη αυτά της γραφής (γράμματα ή ομάδες γραμμάτων-συλλαβές) διατηρούν με το όλον του ονόματος Στο αρχικό στάδιο γραφής του ονόματός του από το νήπιο, φαίνεται ότι οι δύο συνιστώσες του γραπτού λόγου, γραφή και ανάγνωση, δεν είναι αναστρέψιμες δραστηριότητες, αφού το παιδί που γράφει μνημονικά το όνομά του μπορεί να αδυνατεί να το διαβάσει βλέποντάς το γραμμένο

Η γραφή του ονόματος (2) Σε μια επόμενη φάση το παιδί συνειδητοποιεί ότι το πρώτο ή τα δύο ή τρία πρώτα γράμματα πρέπει να λένε το μέρος που αρχίζει το όνομα Αυτός ο τύπος σκέψης του παιδιού συνιστά την πρώτη φάση ενός στοχασμού επί της συμβατικής ηχητικής αξίας των γραμμάτων, γιατί αν και το πρώτο γράμμα παίρνει τη φωνητική αξία της πρώτης συλλαβής και όχι του πρώτου φωνήματος, πρόκειται ήδη για ένα από τα πρώτα γράμματα της συλλαβής Έτσι, ένα όνομα κάποιου/ας που ονομάζεται Μάριος ή Μαρία ή Μηνάς ή Μιχάλης ή Μίμης μπορεί να γράφεται με το γράμμα <Μ> και για τις επόμενες συλλαβές να σημειώνονται αντίστοιχα γράμματα, τη φωνημική αξία των οποίων γνωρίζει το παιδί

Για να γράψει το όνομα πρέπει να έχει ανακαλύψει ότι η γραφή είναι αναπαράσταση των φθόγγων του λόγου και να συσχετίσει αυτή την αναπαράσταση με εκείνη της συνείδησης της τμηματικής δομής του προφορικού ονόματος Όταν το παιδί αναλύει το όνομα στα συλλαβικά του στοιχεία και εγκαθιστά μια αντιστοιχία όρου προς όρο μεταξύ δύο ακολουθιών (προφορική-γραφημική), εκτελεί ένα έργο πολύπλοκο, λόγω του ότι απαιτεί ταυτόχρονα το χειρισμό των δύο ακολουθιών Ο βαθμός δυσκολίας του εξαρτάται από το βαθμό της ψυχογνωστικής και ψυχογλωσσικής του ανάπτυξης- οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον- ατομικό ρυθμό μάθησης

Το συλλαβικό επίπεδο γραφής Διαμορφώνεται η συλλαβική υπόθεση, σύμφωνα με την οποία το όνομα ενός υποκειμένου πρέπει να έχει τόσα γραφήματα όσες είναι και οι συλλαβές του ονόματος/λέξης (π.χ. νύχι> 2 γράμματα, πιρούνι > 3 γράμματα)

Το συλλαβικο-αλφαβητικό επίπεδο γραφής Χωρίς να απορρίψουν εντελώς τη συλλαβική υπόθεση κατορθώνουν να αναλύουν τις λέξεις που έχουν να γράψουν σε συλλαβές και σε φωνήματα

Η γραφή του ονόματος (3) Η τελευταία φάση στη γνώση της γραφής του ονόματος συνίσταται στην αλφαβητική ή και την ορθογραφημένη γραφή του Η φάση αυτή αποτελεί ασφαλή ένδειξη ότι το παιδί έχει συνειδητοποιήσει ότι ο γραπτός λόγος μεταγράφει τον προφορικό Η γνώση αυτή της γραφής του ονόματος δείχνει ότι γνωρίζει τη συμβατική φωνημική αξία των γραμμάτων- έχει συνειδητοποιήσει ότι οποιοδήποτε σύνολο γραμμάτων δε χρησιμεύει στη γραφή του ονόματός του και κατ’ επέκταση μιας οποιασδήποτε λέξης- η διάταξη των γραμμάτων δεν είναι τυχαία Βοηθά το παιδί να συνειδητοποιεί τη συλλαβική και φωνημική δομή των λέξεων

την ολική μορφή της λέξης/ονόματός του τα γράμματα του ονόματός του Μέσα από τη γραφή του ονόματός του το παιδί αποκτά προοδευτικά γνώσεις για: την ολική μορφή της λέξης/ονόματός του τα γράμματα του ονόματός του τις σχέσεις μεταξύ των προφορικών τμημάτων (συλλαβών και φωνημάτων) και της γραπτής μορφής (γραφημάτων και γραμμάτων) του ονόματός του Η σημασία της γνώσης της γραφής του ονόματος είναι μεγάλη και ουσιώδης στην απρόσκοπτη μάθηση της πρώτης γραφής Στην αρχή της Α΄ τάξης η πλειονότητα των παιδιών κατέχει αυτή τη δεξιότητα

Το αλφαβητικό επίπεδο γραφής Υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ του αριθμού των φωνημάτων της λέξης και του αριθμού των γραφημάτων που χρησιμοποιεί το παιδί για την παράστασή τους

Κατηγοριοποίηση της γραπτής παραγωγής του ονόματος Ορθή γραφή του ονόματος Σχεδόν ορθή γραφή (παραπλήσια της συμβατικής, όπου εύκολα διαπιστώνεται ότι είναι γραμμένο το όνομα του παιδιού) Ελλιπής γραφή (γραφή ονόματος όπου μόνο το πρώτο γράμμα ή τα δύο πρώτα ή τα τρία πρώτα είναι σωστά γραμμένα ανάλογα με το μέγεθος- αριθμό γραμμάτων- του ονόματος) Ασύμβατη γραφή (γραφή που δεν έχει σχέση με τη συμβατική-χρησιμοποιεί ψευδογράμματα, αριθμητικά ψηφία κτλ.) Ασαφής γραφή (το παιδί συγχέει δύο λέξεις/ονόματα. Η γραφή είναι αμάλγαμα λέξεων)

Επίπεδα στη διαδικασία ανάδυσης της αναγνώρισης και γραφής του ονόματος από παιδιά ηλικίας 4-7 ετών (Βάμβουκας, 2009) Αδυναμία προσδιορισμού αν το παιδί ξέρει να γράφει ή να αναγνωρίζει το όνομά του Η αντιστοιχία μεταξύ του ονόματος και μιας μορφής γραφισμού είναι σφαιρική και μη αναλυτέα. Η γραφή δεν εκλαμβάνεται ακόμη ως μια αναπαράσταση του προφορικού λόγου (λογογραφική ανάγνωση/γραφή) Εμφάνιση της αλφαβητικής υπόθεσης. Αναζήτηση ελάχιστων μονάδων μιας έως τριών που συνθέτουν την ολότητα αυτού που είναι γραμμένο Συλλαβική υπόθεση και απαρχή της αλφαβητικής αρχής (αντιστοιχία ενός φωνήματος σε ένα γράφημα). Οι επιπλέον γραφισμοί ωθούν την ανάλυση πέραν της συλλαβής Η ανάγνωση και η γραφή γίνονται επί αλφαβητικών αρχών. Τα προβλήματα που μένουν να επιλυθούν είναι κυρίως ορθογραφικά.

Παρουσιολόγιο (Πίνακας διπλής εισόδου) Το παρουσιολόγιο μπορεί να λάβει διαφορετικό σχήμα (μαργαρίτα με πέταλα- όνομα ή μήνυμα) Πίνακας καθηκόντων

Η έννοια του όρου λέξη στο παιδί και η απόκτησή της Την πρώτη περίοδο ανάπτυξης, το παιδί δεν είναι ακόμη ικανό να κάνει τη λέξη και τις σχέσεις των λέξεων ένα αντικείμενο στοχασμού Γενικά, στα μικρά παιδιά η παράσταση της λέξης είναι ασαφής και δύσκολη στην απομόνωσή της, όταν εγκλείεται ανάμεσα σε άλλες, παρά το χωρισμό τους. Επιπλέον, όταν παρουσιάζεται μεμονωμένη, δε λαμβάνονται υπόψη όλα τα γράμματά της. Φαίνεται ότι το μικρό παιδί επεξεργάζεται τη λέξη ως ένα φυσικό αντικείμενο Η λέξη αναγνωρίζεται από το μικρό παιδί χάρη σε αυθαίρετους συνδυασμούς γραφικών χαρακτηριστικών της Οι συνδυασμοί αυτοί δεν είναι γενικοί και σταθεροί σε όλα τα παιδιά για μια δεδομένη λέξη, αλλά ειδικοί, καθόσον κάθε παιδί μπορεί να κάνει διαφορετικούς συνδυασμούς

Η πλήρης απόκτηση της έννοιας της λέξης προϋποθέτει τρία πράγματα: Την κατοχή της λέξης ως γλωσσικής μονάδας Την κατοχή της ως αφηρημένου φωνολογικού σήματος Την κατανόηση του μεταφωνολογικού όρου «λέξη» Ο χειρισμός του γραπτού απαιτεί ένα συνειδητό και σκόπιμο έλεγχο τόσο σε επίπεδο λέξης και μικρότερων μονάδων όσο και σε μονάδες μεγαλύτερες από τις λέξεις Καμία όμως από τις συνθήκες αυτές δεν είναι σαφώς κατακτημένη ικανότητα πριν την ηλικία των 7 ετών

Παρατηρήσεις- εμπειρικές έρευνες Πριν την έναρξη της τυπικής μάθησης της ανάγνωσης και γραφής, τα παιδιά έχουν κάποια γνώση της σκοπιμότητας και των κυριότερων συμβάσεων του γραπτού λόγου όπως: της κατεύθυνσης της φοράς γραφής και ανάγνωσης γνωρίζουν ορισμένα γράμματα και τα ονομάζουν διακρίνουν αναμεταξύ τους μια λέξη, ένα γράμμα κι έναν αριθμό που παρουσιάζονται γραπτώς μπορούν να αναγνωρίζουν ορισμένες λέξεις, όταν παρουσιάζονται σε οικείο περιβάλλον Αυτή η γνώση των γενικών χαρακτηριστικών του γραπτού λόγου και η απαρχή της κατάκτησης των γραφημικών χαρακτηριστικών θεωρούνται παράγοντες διευκολυντικοί στη μεταγενέστερη μάθηση της γραφής και της ανάγνωσης

5 κατηγορίες γνώσεων και δεξιοτήτων που αποκαλύπτονται από την εκτέλεση έργων/ασκήσεων από παιδιά ηλικίας 3-7 ετών (Βάμβουκας, 2009) Γνώση των γενικών χαρακτηριστικών του γραπτού λόγου Σκοπιμότητα του γραπτού λόγου Διάκριση μεταξύ γραφής και ιχνογραφήματος Διάκριση μεταξύ διαβάζω και βλέπω Διάκριση μεταξύ μιας λέξης και μιας φράσης Γνώση της κατεύθυνσης της κίνησης γραφής και ανάγνωσης Αναγνώριση λέξεων εντός περιβαλλοντολογικού συγκείμενου

2. Γραφημική κατοχή Αναγνώριση ενός γράμματος που παρουσιάζεται μόνο του γραπτώς Αναγνώριση ενός γράμματος που παρουσιάζεται σε ένα σύνολο γραμμάτων Αναγνώριση ενός γράμματος που παρουσιάζεται γραπτά σε ένα σύνολο γραμμάτων σε τέσσερις διαφορετικούς προσανατολισμούς (π.χ. Σ, W, Μ, Λ, Δ ή ε, θ, 3, δ, β, ω, m) Αναγνώριση μιας λέξης σε ένα γραπτό κατάλογο 3. Φωνημική κατοχή Σύζευξη εικόνων με βάση το αρχικό ή τελικό φώνημα των ονομάτων των παριστανόμενων αντικειμένων Διάκριση λέξεων που δε διαφέρουν παρά σε ένα φώνημα (π.χ. βίδα- γίδα)

4. Γνώση της γραφοφωνημικής αντιστοιχίας Ανάγνωση κεφαλαίων γραμμάτων Ανάγνωση πεζών γραμμάτων Σύζευξη εικόνων με βάση το αρχικό γράμμα του ονόματος των παριστανόμενων αντικειμένων Ανάγνωση λέξεων, μετά από προφορική παρουσίαση λέξεων που διαφέρουν μόνο σε ένα σύμφωνο και στις οποίες έχει υποκαταστηθεί ένα γράφημα Αυστηρή ιεραρχία: οι γνώσεις των γενικών χαρακτηριστικών του γραπτού λόγου βρίσκονται υψηλότερα από τη γραφημική κατοχή και αυτή πάλι πιο υψηλά από τη φωνημική κατοχή ΓΓΧΓ ΓΡΑΦ.ΚΑΤΟΧΗ ΦΩΝ.ΚΑΤΟΧΗ ΓΓΦΑ>61% στην ανάγνωση

Αναγνώριση λέξεων Οι γραπτές λέξεις αφομοιώνονται προοδευτικά με τη συνειδητοποίηση ενός ολοένα αυξανόμενου αριθμού οπτικών δεικτών που προέρχονται από τα γράμματα Η εξέλιξη της παράστασης μιας λέξης από το παιδί προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας διέρχεται χονδρικά από τρεις φάσεις Το παιδί ταυτοποιεί μια λέξη της οποίας γνωρίζει το νόημα από την παρουσία ενός ή μερικών γραμμάτων και κυρίως του αρχικού ή των ακραίων, αρχικού και τελικού (Μπορεί να αναγνωρίζει τη λέξη /γάλα/ από τα δύο πρώτα γράμματα γα**, /ψωμί/> ψ***. γάτα από το αρχικό και τελικό γράμμα (γάλα, γάζα..) ψωμί από το αρχικό (ψάρι, ψέμα, ψήνω, ψίχα…)

2. Η λέξη θεωρείται ως το σύνολο όλων των γραμμάτων της, χωρίς η τάξη/σειρά τους να είναι η κατάλληλη (το σύνολο των γραμμάτων <ωιμψ> ή <μψωι> ή <ιμψω> μπορεί να δηλώνει ψωμί για ένα παιδί, γιατί έχει τα γράμματα που έχει η λέξη /ψωμί/) 3. Η λέξη θεωρείται ως μια ακολουθία συντεταγμένων γραμμάτων σε μια ορισμένη τάξη Η ανάγκη να διακρίνει το παιδί λέξεις των οποίων το νόημα του είναι γνωστό, το παρωθεί να λαμβάνει υπόψη του ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό γραμμάτων και την τάξη/σειρά διαδοχής τους Οι τρεις αυτές φάσεις έχουν διάρκεια μικρή ή μεγάλη ανάλογα με το παιδί Για τα παιδιά που εκτίθενται συχνά στο γραπτό λόγο, η περίοδος δόμησης της έννοιας της λέξης μπορεί να είναι εξαιρετικά σύντομη ή να φαίνεται σχεδόν ανύπαρκτη

Η γνώση του παιδιού για την τάξη των χαρακτήρων/γραμμάτων Η γνώση ότι η τάξη των χαρακτήρων/γραμμάτων του ιδιαίτερου αντικειμένου που είναι η λέξη είναι μια γνώση καθοριστική για τη μάθηση του γραπτού λόγου, ανάγνωσης και γραφής, γιατί σε αυτή θεμελιώνεται η κατάκτηση της γραφοφωνολογικής αντιστοιχίας Μερικά παιδιά αρχίζουν τη μάθηση της φωνογραφημικής αντιστοιχίας χωρίς να έχουν ακόμη καταλάβει ότι η τάξη των γραμμάτων είναι απολύτως αναγκαία, ως συναφής της έννοιας της λέξης (εκδηλώνουν δυσκολίες στη γραφή και την ανάγνωση) Η κατοχή της γνώσης αυτής αν και αναγκαία δεν είναι επαρκής για το έργο της γραφοφωνολογικής αντιστοιχίας, καθώς επιβάλλεται διπλός συντονισμός: Της σειράς/τάξης γραμμάτων ή συμπλεγμάτων Της σειράς/τάξης πραγμάτευσης φωνημάτων

Η τάξη των φωνημάτων είναι φευγαλέα και πρέπει να απομνημονεύεται Η διαδρομή της τάξης των γραμμάτων είναι πιο εύκολη επειδή η γραπτή λέξη μένει σταθερή Η τάξη των φωνημάτων είναι φευγαλέα και πρέπει να απομνημονεύεται Δύσκολή διεργασία για το μικρό παιδί- οφείλει να διαχειρίζεται ταυτόχρονα τις δύο ακολουθίες Η απόκτηση του γνωστικού αυτού εργαλείου γίνεται γύρω στην ηλικία των 6 ετών Τα παιδιά που πρόκειται να διδαχθούν συστηματικά ανάγνωση και γραφή πρέπει να κατέχουν τη γνώση ότι η σειρά/τάξη των γραμμάτων είναι απαραίτητη, αλλά και ότι είναι ικανά να πραγματώνουν μια διπλή διαδρομή τάξης φθόγγων και γραμμάτων.