ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΞΙΔΙΟΥ ΣΕ ΟΞΙΚΟ ΟΞΥ Εργαστηριακή άσκηση Γ΄ Λυκείου Κατεύθυνσης

ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ Προχοΐδα με στήριγμα Κωνική φιάλη των 250ml Διάλυμα NaOH 0,1M Δείκτης Φαινολοφθαλεΐνη Ξύδι του εμπορίου Απιονισμένο νερό Προαιρετικά: κρασί, αναψυκτικό, λύχνος, τρίποδας, πλέγμα, αλάτι

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΑ ΕΞΟΙΚΕΙΩΘΟΥΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΞΗΣ ΕΝΝΟΙΕΣ: Ογκομέτρηση: η διαδικασία ποσοτικού προσδιορισμού μιας ουσίας με μέτρηση όγκου διαλύματος γνωστής συγκέντρωσης (πρότυπο) που χρειάζεται για πλήρη αντίδραση με την ουσία Ισοδύναμο σημείο: Το σημείο της ογκομέτρησης που έχει αντιδράσει πλήρως η ουσία (στοιχειομετρικά) με ορισμένη ποσότητα διαλύματος

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΑ ΕΞΟΙΚΕΙΩΘΟΥΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΞΗΣ ΕΝΝΟΙΕΣ: Τελικό σημείο ή πέρας Ογκομέτρησης: το σημείο που παρατηρείται η χρωματική αλλαγή. Όσο πιο κοντά είναι το ισοδύναμο σημείο με το τελικό σημείο, τόσο πιο ακριβής είναι η ογκομέτρηση. Σε μια ογκομέτρηση χρησιμοποιούμε εκείνο το δείκτη για τον οποίο το πεδίο pH αλλαγής χρώματος περιλαμβάνει το ισοδύναμο σημείο ή βρίσκεται στο κατακόρυφο τμήμα της καμπύλης ογκομέτρησης.

1ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΞΙΔΙΟΥ ΣΕ ΟΞΙΚΟ ΟΞΥ Παίρνουμε 5ml ξίδι και τα αραιώνουμε με απιονισμένο νερό ως τα 250ml (στον ογκομετρικό κύλινδρο) Από το αραιωμένο διάλυμα ρίχνουμε 50ml στην κωνική φιάλη Προσθέτουμε μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης

1ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΞΙΔΙΟΥ ΣΕ ΟΞΙΚΟ ΟΞΥ Ογκομετρούμε με το διάλυμα NaOH μέχρις ότου η σταγόνα να δώσει ανοιχτό κόκκινο χρώμα, σταθερό για 60s τουλάχιστον Επαναλαμβάνουμε τη μέτρηση δύο ακόμα φορές

1ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΞΙΔΙΟΥ ΣΕ ΟΞΙΚΟ ΟΞΥ Βρίσκουμε το μέσο όρο του όγκου V του διαλύματος NaOH που καταναλώθηκε για την εξουδετέρωση του οξικού οξέος Υπολογίζουμε τα mol NaOH που αντέδρασαν και βρίσκουμε την περιεκτικότητα του ξιδιού σε οξικό οξύ

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΡΑΣΙ Το κρασί περιέχει πλήθος οξέων στη σύσταση του (τρυγικό, μηλικό, κιτρικό, ηλεκτρικό, κ. α.) το σύνολο των οποίων διαμορφώνει την τιμή του pH (ολική οξύτητα). Ο προσδιορισμός της ολικής οξύτητας, ή καλύτερα της ογκομετρούμενης οξύτητας, είναι μια από τις σημαντικότερες χημικές αναλύσεις του κρασιού, διότι είναι ο δείκτης της έντασης της όξινης γεύσης, αλλά ακόμη, σε συνδυασμό με άλλες αναλύσεις , μας δίνει πληροφορίες για την υγιεινή κατάσταση του κρασιού. Στην μέτρηση της οξύτητας, δεχόμαστε ότι το τρυγικό οξύ (ή το H2SO4 κατά μια άλλη μέθοδο) αντιπροσωπεύει το σύνολο των οξέων στο κρασί. Η τιμή της οξύτητας επομένως είναι συμβατική και δεν απεικονίζει πλήρως την σύσταση του κρασιού στα οξέα που περιέχονται.

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΡΑΣΙ Παίρνουμε 5ml κρασί και τα αραιώνουμε με απιονισμένο νερό ως τα 250ml (στον ογκομετρικό κύλινδρο) Από το αραιωμένο διάλυμα ρίχνουμε 50ml κωνική φιάλη Προσθέτουμε μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης Ογκομετρούμε με το διάλυμα NaOH μέχρις ότου η σταγόνα να δώσει ανοιχτό κόκκινο χρώμα, σταθερό για 60s τουλάχιστον

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΡΑΣΙ Κατά την ογκομέτρηση καταναλώθηκαν VB= mL διαλύματος NaOH 0,1Μ Επομένως τα mol της βάσης είναι nΒ= VB 10-4 mol Επειδή το τρυγικό οξύ (Mr=150) είναι διπρωτικό οξύ της μορφής C2H4O2(COOH)2, η εξουδετέρωση περιγράφεται από την χημική εξίσωση: C2H4O2(COOH)2 + 2 NaOH  C2H4O2(COONa)2 + 2Η2Ο Επομένως στο δείγμα μας υπήρχαν nοξ= nB/2 mol οξέως Η μάζα του οξέος που περιέχεται στα 1mL κρασί είναι mοξ= 75 VB 10-4 g Η ογκομετρούμενη οξύτητα που εκφράζεται σε g/L τρυγικού οξέος θα είναι: 7,5 VB g/L

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Τα αναψυκτικά που αφρίζουν έχουν όξινη αντίδραση. Αυτό οφείλεται στο CO2 που υπάρχει διαλυμένο και συμπεριφέρεται σαν ανθρακικό οξύ H2CO3, καθώς επίσης και σε άλλα οξέα, όπως το κιτρικό οξύ H3C6H5O7, που συμπεριφέρεται σαν τριπρωτικό οξύ.

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Μετράμε 100ml αναψυκτικό στον ογκομετρικό κύλινδρο και τα ρίχνουμε στην κωνική φιάλη (χωρίς ανατάραξη) Προσθέτουμε μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης Ογκομετρούμε με το διάλυμα NaOH μέχρις ότου η σταγόνα να δώσει ανοιχτό κόκκινο χρώμα, σταθερό για 60s τουλάχιστον (χωρίς ανάδευση) Υπολογίζουμε τα mol n0 του NaOH που καταναλώσαμε

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Μετράμε 100ml αναψυκτικό στον ογκομετρικό κύλινδρο και τα ρίχνουμε στην κωνική φιάλη Θερμαίνουμε αναδεύοντας για να απομακρυνθεί όλο το CO2 ή προσθέτουμε λίγο αλάτι (εξαλάτωση) Προσθέτουμε μερικές σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης Ογκομετρούμε με το διάλυμα NaOH μέχρις ότου η σταγόνα να δώσει ανοιχτό κόκκινο χρώμα, σταθερό για 60s τουλάχιστον Υπολογίζουμε τα mol n1 του NaOH που καταναλώσαμε

2ο ΠΕΙΡΑΜΑ: ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΣΕ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ Τα mol του κιτρικού οξέος είναι nk=n1/3, οπότε βρίσκουμε την περιεκτικότητα του αναψυκτικού σε κιτρικό οξύ (Mr=192) Τα mol του διαλύματος NaOH, που αντιστοιχούν στο διπρωτικό H2CO3 είναι n2=n0-n1, οπότε τα mol του H2CO3 είναι nα=n2/2, οπότε βρίσκουμε την περιεκτικότητα του αναψυκτικού σε ανθρακικό οξύ (Mr=62)