ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΔΙΑΒΗΤΗ 14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΑΓ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Μ. Αντωνοπούλου Ιατρός Γενικής Ιατρικής

Ο προληπτικός έλεγχος για τον Σακχαρώδη διαβήτη αλλάζει όλη την πορεία της νόσου και μειώνει τις επιπλοκές Ο διαβήτης είναι τεράστιο πρόβλημα σε όλο τον κόσμο: 415.000.000 ενήλικες ζούσαν με διαβήτη το 2015 και προβλέπεται να αυξηθούν σε περίπου 642.000.000 ή περίπου ο 1 στους 10 μέχρι το 20401 1 στους 2 ενήλικες με διαβήτη είναι αδιάγνωστος1 Πολλοί άνθρωποι πάσχουν από διαβήτη για πολλά χρόνια χωρίς να το γνωρίζουν και όταν πια διαγνωσθεί έχουν ήδη εμφανίσει επιπλοκές Το 70% των περιπτώσεων με διαβήτη θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί ή καθυστερήσει αν υιοθετούσαμε πιο υγιεινό τρόπο ζωής, περίπου 160.000.000 μέχρι το 20401 Η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης στα παιδιά σε πολλές χώρες, η εμφάνιση του διαβήτη τύπου ΙΙ στην παιδική ηλικία τείνει να γίνει πρόβλημα παγκόσμιας δημόσιας υγείας. Το 12% του συνολικού κόστους για την υγεία ξοδεύεται στον διαβήτη. 1. IDF Diabetes Atlas 7th edition www.idf.org/diabetesatlas www.idf.org/diabetesatlas 2. Diabetes Eye Health: A Guide for Health www.idf.org/eyehealth

Γιατί μας ενδιαφέρει τόσο πολύ ο διαβήτης Σε πολλές χώρες ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία τύφλωσης, καρδιαγγειακών παθήσεων, νεφρικής ανεπάρκειας και ακρωτηριασμών στα κάτω άκρα.1 Από τα 415.000.000 που πάσχουν σε όλο τον κόσμο από διαβήτη, πάνω από το 1/3 θα εμφανίσει κάποιου βαθμού διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια- μια επιπλοκή που οδηγεί σε διαταραχές της όρασης και τύφλωση.2 Οι επιπλοκές μπορούν να αποφευχθούν με τη ρύθμιση του σακχάρου, τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και τη μείωση της χοληστερόλης. Με τον έγκαιρο και επαναλαμβανόμενο προληπτικό έλεγχο πολλές από αυτές τις επιπλοκές μπορούν να βρεθούν σε πρώιμο στάδιο και η κατάλληλη θεραπεία να μη αφήσει να εξελιχθούν σε σοβαρές. 1. IDF Diabetes Atlas 7th edition www.idf.org/diabetesatlas www.idf.org/diabetesatlas 2. Diabetes Eye Health: A Guide for Health www.idf.org/eyehealth

ΤI EINAI O ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Όλοι οι Υδατάνθρακες αλλά και ένα μεγάλο μέρος από τις πρωτεΐνες της τροφής μας, ακόμα και τα λίπη, θα μετατραπούν τελικά σε γλυκόζη, μια απλή μορφή Υδατάνθρακα (μονοσακχαρίτης), ώστε να μπορέσουν τα κύτταρά μας να τη χρησιμοποιήσουν σαν ενέργεια Η γλυκόζη (ζάχαρη), αλλά και οι πρώτες ύλες της τροφής που περισσεύει, θα αποθηκευτούν σα λίπος για να ξαναμετατραπούν σε γλυκόζη όταν το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη καταλύτης για όλες τις παραπάνω μετατροπές, προάγοντας από τον εγκέφαλο, τους μυς και φυσικά όλους τους άλλους ιστούς την απορρόφηση της γλυκόζης, αλλά και συμμετέχοντας στην αποθήκευσή της, ώστε να ξαναχρησιμοποιηθεί, όταν το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια. Το πάγκρεας με τα β - κύτταρά του παράγει την ινσουλίνη Ο Σακχαρώδης Διαβήτης= ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ είναι μία χρόνια κατάσταση, κατά την οποία η γλυκόζη του αίματος, είτε κατά την νηστεία είτε μεταγευματικά, λαμβάνει τιμές υψηλότερες του φυσιολογικού Μπορεί να οφείλεται στην πλήρη (τύπος Ι), ή στη σχετική έλλειψη ινσουλίνης (τύπος ΙΙ), όπου συνυπάρχει με μία «αντίσταση» των κυττάρων μας στη δράση της ινσουλίνης.

Μήπως έχω Σακχαρώδη Διαβήτη; Αν και δεν υπάρχουν για πολλά χρόνια ειδικά ή εμφανή συμπτώματα, παραπάνω από τη συνηθισμένη δίψα Πολυουρία- συχνουρία κόπωση –εξάντληση Θολή όραση ανεξήγητη απώλεια βάρους συχνές λοιμώξεις, ιδίως μυκητιάσεις, Στον τύπο 1, η έναρξη σύντομα συνοδεύεται από οξέα συμπτώματα πολυουρίας, πολυδιψίας, συχνά υπνηλίας και κόπωσης ή και σύγχυσης και χρειάζεται άμεση ιατρική φροντίδα. Αντίθετα, στον τύπου 2 τα συμπτώματα είναι ανύπαρκτα, δυστυχώς, για πολλά χρόνια μετά την έναρξη του.

Η διάγνωση του διαβήτη τύπου 2 Επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1C) ≥ 6,5% Η εξέταση πρέπει να πραγματοποιείται σε ένα εργαστήριο με πιστοποιημένες και τυποποιημένες μεθόδους προσδιορισμού Ή επίπεδα γλυκόζης πλάσματος νηστείας (FPG): ≥ 126 mg/dL (7,0 mmol/L) Ως νηστεία ορίζεται η μη θερμιδική πρόσληψη για διάστημα τουλάχιστον 8 ωρών Από του στόματος δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (OGTT) γλυκόζη πλάσματος στις 2ώρες ≥ 200mg/dL (11,1 mmol/L) Η εξέταση πρέπει να διεξάγεται σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ, χρησιμοποιώντας φορτίο γλυκόζης ισοδύναμο με 75 g άνυδρης γλυκόζης διαλυμένης σε νερό* Για ασθενείς με κλασικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμική κρίση: τυχαία μέτρηση γλυκόζης πλάσματος ≥ 200 mg/dL (11,1 mmol/L) *Σε περίπτωση μη σαφούς ύπαρξης υπεργλυκαιμίας, το αποτέλεσμα πρέπει να επιβεβαιωθεί μέσω επανάληψης της εξέτασης Γενικά, ο διαβήτης τύπου 2 διαφέρει από το διαβήτη τύπου 1 ως προς τη μεταγενέστερη έναρξη και τη βραδεία εξέλιξη της νόσου Standards of Medical Care in Diabetes, 2013. Diabetes Care 2013, 36: 1): S11-S66

Πώς θα ξέρω αν κινδυνεύω για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου II, και πόσο συχνά πρέπει να εξετάζομαι; παχυσαρκία, ιδίως όσοι εμφάνισαν μεγάλη αύξηση του βάρους τους σε σχέση με το αρχικό τους βάρος, γυναίκες που εμφάνισαν Διαβήτη της κυήσεως όσοι που έχουν συγγενείς, κυρίως Α βαθμού, με Σακχαρώδη Διαβήτη Καπνιστές όσοι κάνουν καθιστική εργασία με σχεδόν ελάχιστη άσκηση στη ζωή τους οι καρδιοπαθείς όσοι λαμβάνουν φάρμακα για αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. κορτιζόνη) Υπολογίζεται ότι, περίπου οι μισοί από τους Διαβητικούς τύπου II στον πλανήτη δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν και ότι οι μισοί από αυτούς θα επισκεφθούν γιατρό όταν θα έχουν ήδη παρουσιάσει επιπλοκές.

Κριτήρια προληπτικού ελέγχου για διαβήτη ασυμπτωματικών ενηλίκων 1. Μέτρηση σακχάρου σε όλους τους υπέρβαρους ενήλικες (BMI  25 kg/m2 ) με 2 ή περισσότερους επιπλέον παράγοντες κινδύνου: καθιστική ζωή πρώτου βαθμού συγγενή με διαβήτη εθνικότητα αυξημένου κινδύνου (e.g., African American, Latino, Native American, Asian American, Pacific Islander) γυναίκες που γέννησαν παιδιά με βάρος > 4 κιλά ή διαβήτη κύησης υπέρταση ( 140/90 mmHg ή σε θεραπεία για υπέρταση) HDL cholesterol level < 35 mg/dL και/ή τριγλυκερίδια >250 mg/dL γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες A1C  5.7%, IGT, or IFG σε προηγούμενη εξέταση Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου 2. Η εξέταση για όλους ξεκινάει στα 45 έτη 3. Σε φυσιολογικά αποτελέσματα επανεξέταση κάθε 3 χρόνια American Diabetes Association, 2016

Πως μπορώ να προλάβω τον Διαβήτη και τις επιπλοκές του; αλλαγή τρόπου ζωής διακοπή του καπνίσματος μέτρια αλλά συστηματική άσκηση μεσογειακή διατροφή (πολλά ψάρια, όσπρια μαγειρεμένα σε χαμηλή φωτιά και λίγο ελαιόλαδο, ωμό πάντα, πράσινα λαχανικά, φρούτα και μικρή ποσότητα οίνου, πολλές φυτικές ίνες, λίγο κρέας και λίπη) απώλεια ακόμη και λίγων κιλών (5-10% του αρχικού μας βάρους) μπορούν να μειώσουν κατά 56-60% την εμφάνιση νέων περιπτώσεων Διαβήτη τύπου ΙΙ και ως και 40% όλες τις επιπλοκές του προληπτικά, φαρμακευτικών ουσίες στο προ-διαβήτη...

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία στο διαβήτη; Θεραπεία σημαίνει όχι μόνο ρύθμιση του διαβήτη, αλλά πρόληψή και μείωση των επιπλοκών, για την πραγματική ποιότητα και τη διάρκεια ζωής Δεν φτάνει από μόνη της η καλή ρύθμιση του σακχάρου Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η καλή ποιότητα ζωής επιτυγχάνεται από την αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου ή αλλιώς του «Μεταβολικού Συνδρόμου»: παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης >102 εκ. ΑΝΔΡΕΣ/88 ΓΥΝΑΙΚΕΣ), αρτηριακή πίεση≥ 130/85, υπερλιπιδαιμία (τριγλυκερίδια >150mg, HDL<40mg ΑΝΔΡΕΣ/50 ΓΥΝΑΙΚΕΣ, σάκχαρο≥110mg Πρέπει να ρυθμιστεί εκτός από το σάκχαρο, η πίεση, η χοληστερόλη, να μειωθεί το βάρος, να αυξηθεί η άσκηση, να βελτιωθεί η διατροφή

Τι σημαίνει καλή ρύθμιση στο διαβήτη 1. Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαρίνη A1C < 7.0%* 2. Σάκχαρο νηστείας 80–130 mg/dL* 3. Σάκχαρο μεταγευματικό † <180 mg/dL* *Η ρύθμιση εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, τη διάρκεια του διαβήτη και τα συνοδά νοσήματα, επιπλοκές από το καρδιαγγειακό, νεφρά, μάτια κλπ., υπογλυκαιμίες. †Όταν ο στόχος της A1C δεν επιτυγχάνεται παρόλο τα καλά επίεπδα του σακχάρου νηστείας, πρέπει να δοθεί έμφαση στη ρύθμιση των μεταγευματικών τιμών. Η μέτρηση πρέπει να γίνεται 1-2 ώρες μετά το γεύμα, μετρώντας από την έναρξη του φαγητού. IDF 2015

Τι άλλο, εκτός από το σάκχαρο, πρέπει να ελέγχεται Ρύθμιση του σωματικού βάρους Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης (<140/90) Ρύθμιση λιπιδίων (LDL <70/100, Τριγλυκερίδια <150, HDL>40/50) Πόδια (δέρμα, πληγές, χρώμα, σφύξεις, αισθητικότητα κλπ) για νευροπάθεια και αγγειοπάθεια Μάτια-ΒΥΘΟΣΚΟΠΗΣΗ κάθε 1-2 χρόνια Νεφρά- κάθαρση κρεατινίνης, λεύκωμα ούρων ADA2016- ΕΔΕ 2013

MΑΚΡΟΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΙΚΡΟΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ 1. Οι μακροχρόνιες αγγειακές επιπλοκές του διαβήτη επηρεάζουν πολλαπλά σημαντικά όργανα Οι περισσότερες επιπλοκές προέρχονται από βλάβες στα μικρά αιμοφόρα αγγεία και τη στένωση των μεγάλων αρτηριών (αθηροσκλήρυνση) λόγω της χρόνιας υπεργλυκαιμίας MΑΚΡΟΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΙΚΡΟΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια Κύρια αιτία τύφλωσης σε ενήλικες Διαβητική νεφροπάθεια νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου Καρδιαγγειακή νόσος Εγκεφαλικό επεισόδιο Διπλάσια έως τετραπλάσια αύξηση στην καρδιαγγειακή θνησιμότητα και τα εγκεφαλικά επεισόδια Διαβητική νευροπάθεια/ διαβήτης ποδός Κύρια αιτία ακρωτηριασμού όχι λόγω τραυματισμού των κάτω άκρων Οκτώ στα δέκα άτομα που πάσχουν από διαβήτη πεθαίνουν από καρδιαγγειακά συμβάματα UKΡDS Group. Diabetes Res 1990, 13:1-11, Fong DS και Συν. Diabetes Care 2003, 26:99-102, Hypertension in Diabetes Study. J Hypertens 1993, 11:309-17, Molitch ΜΕ και Συν. Diabetes Care 2003, 26:94-8, Kannel WB και Συν. Am Heart J 1990, 120:672-6, Gray RP και Συν. στο: Textbook of Diabetes 2η έκδοση, 1997, King’s Fund. Λονδίνο: British Diabetic Association, 1996, Mayfield JA και Συν. Diabetes Care 2003, 26:78-9

Επιπλοκές Διαβήτη Επιτάχυνση αθηροσκλήρυνσης – μακροαγγειοπάθεια Επιπλοκές Διαβήτη Επιτάχυνση αθηροσκλήρυνσης – μακροαγγειοπάθεια Έμφραγμα μυοκαρδίου Εγκεφαλικό επεισόδιο Γάγγραινα κάτω άκρου Μικροαγγειοπάθεια Αμφιβληστροειδοπάθεια Νεφροπάθεια Νευροπάθεια