Αξιολόγηση κάθετων συμφωνιών υπό το πρίσμα του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού (κάθετοι περιορισμοί) Δημήτρης Λουκάς Αντιπρόεδρος Επιτροπής Ανταγωνισμού Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εθνικών Δικαστών – Ε.Ε. Αθήνα, 29/9 – 2/10

Εισαγωγή Διάκριση μεταξύ κάθετων και οριζόντιων συμφωνιών Πιθανές αντι-ανταγωνιστικές επιπτώσεις: αποκλεισμός ανταγωνιστών (market foreclosure of competitors) ή/και οι καταναλωτές αναγκάζονται να πληρώνουν υψηλότερες τιμές για προϊόντα και υπηρεσίες Εμπόδια εισόδου (entry barriers) Δια-σηματικός ανταγωνισμός (inter-brand competition) Ενδο-σηματικός ανταγωνισμός (intra-brand competition) Εμπόδια στο διακοινοτικό εμπόριο (barriers to cross-border trade) Αισθητές αντι-ανταγωνιστικές επιπτώσεις προκύπτουν μόνον στην περίπτωση που ο προμηθευτής ή/και ο αγοραστής κατέχουν σημαντική δύναμη στην αγορά Οριοθέτηση της σχετικής αγοράς (market definition) και ενδεικτικά κατώφλια μεριδίου αγοράς (market share thresholds) Ανακοίνωση για τις συμφωνίες ήσσονος σημασίας (de Minimis Notice)

Ενωσιακοί και εθνικοί κανόνες Κανονισμός (ΕΚ) 1/2003: αυτοαξιολόγηση (self-assessment) Κανόνες για την αξιολόγηση κάθετων περιορισμών Κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορίες για τις κάθετες συμφωνίες (Vertical Agreements Block Exemption Regulation): Κανονισμός (EΕ) 330/2010 Κατευθυντήριες Γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς (OJ C 130, 19 Μαίου2010) http://ec.europa.eu/competition/antitrust/legislation/vertical.html Η «περιοχή ασφαλείας» («safe harbour») του Κανονισμού Τεκμήριο νομιμότητας Μερίδιο αγοράς να μην υπερβαίνει το όριο του 30% Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας («hardcore restrictions») Αποκλειόμενοι περιορισμοί («non-exempted restrictions») Άρση του ευεργετήματος απαλλαγής κατά κατηγορίες Εκτός περιοχής ασφαλείας: κατά περίπτωση αξιολόγηση / δυνατότητα ατομικής εξαίρεσης

Πεδίο εφαρμογής Συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ δύο ή περισσοτέρων επιχειρήσεων καθεμία εκ των οποίων δραστηριοποιείται, για τους σκοπούς της συμφωνίας, σε διαφορετικό επίπεδο της αλυσίδας παραγωγής ή διανομής Συμφωνίες που αφορούν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τα μέρη δύνανται να προμηθεύονται, να πωλούν ή να μεταπωλούν ορισμένα αγαθά ή υπηρεσίες· Εξαιρέσεις: Ενδοομιλικές συμφωνίες Συμφωνίες (γνήσιας) εμπορικής αντιπροσωπείας

Αξιολόγηση – βήματα Ο τύπος της συμφωνίας εμπίπτει στον Κανονισμό; Τα εμπλεκόμενα μέρη θεωρούνται «ανταγωνιστές»; Το μερίδιο αγοράς του προμηθευτή ή του αγοραστή υπερβαίνει το όριο του 30% ; Αν ΝΑΙ, η συμφωνία δεν μπορεί να επωφεληθεί της απαλλαγής κατά κατηγορίες Η συμφωνία εμπεριέχει περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας («hardcore restrictions»); Αν ΝΑΙ, η συμφωνία δεν μπορεί να επωφεληθεί της απαλλαγής κατά κατηγορίες. Επιπλέον,η συμφωνία τεκμαίρεται ότι περιορίζει τον ανταγωνισμό κατά την έννοια του άρθρου 101(1) ΣΛΕΕ και ότι είναι απίθανο να τύχει ατομικής εξαίρεσης βάσει του άρθρου 101(3) ΣΛΕΕ Η συμφωνία εμπεριέχει αποκλειόμενους περιορισμούς («non-exempted restrictions»); Αν ΝΑΙ, ο συγκεκριμένος περιορισμός δεν μπορεί να επωφεληθεί της απαλλαγής κατά κατηγορίες (αλλά η συμφωνία μπορεί να «επιζήσει», αν ο συγκεκριμένος όρος μπορεί να διαχωριστεί)

Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας Καθορισμός τιμών μεταπώλησης (RPM) Εξαιρέσεις (δηλ. επιτρέπονται): μέγιστες τιμές & προτεινόμενες τιμές Περιορισμοί ως προς τις περιοχές / πελάτες που ο αγοραστής μπορεί να πωλεί τα αγαθά/υπηρεσίες σύμβασης Εξαιρέσεις (δηλ. επιτρέπονται): Περιορισμός των ενεργητικών πωλήσεων στην αποκλειστική περιοχή ή σε αποκλειστική πελατεία που προορίζεται για τον προμηθευτή ή έχει παραχωρηθεί από τον προμηθευτή σε άλλο αγοραστή, εφόσον ο περιορισμός αυτός δεν περιορίζει τις πωλήσεις από τους πελάτες του αγοραστή (= παθητικές πωλήσεις πρέπει να είναι ελεύθερες) περιορισμός των πωλήσεων στους τελικούς χρήστες από αγοραστή που δραστηριοποιείται σε επίπεδο χονδρικής πωλήσεως περιορισμός των πωλήσεων από τα μέλη επιλεκτικού συστήματος διανομής σε μη εξουσιοδοτημένους διανομείς στη συγκεκριμένη περιοχή εντός της οποίας ο προμηθευτής εφαρμόζει το σύστημα αυτό περιορισμό της δυνατότητας του αγοραστή να πωλεί εξαρτήματα που προορίζονται για ενσωμάτωση, σε πελάτες που θα τα χρησιμοποιήσουν για την παραγωγή προϊόντων ομοειδών με αυτά του προμηθευτή

Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας (συνεχ.) Περιορισμοί των ενεργητικών ή παθητικών πωλήσεων σε τελικούς χρήστες από τα μέλη επιλεκτικού συστήματος διανομής που δραστηριοποιούνται σε επίπεδο λιανικής πωλήσεως Εξαίρεση (δηλ. επιτρέπεται): απαγόρευση σε μέλος του δικτύου να ασκεί τις δραστηριότητές του από μη εγκεκριμένο σημείο εγκατάστασης· Περιορισμοί των αμοιβαίων προμηθειών μεταξύ διανομέων στο πλαίσιο επιλεκτικού συστήματος διανομής Ορισμένοι άλλοι περιορισμοί που αφορούν στην πώληση εξαρτημάτων ως ανταλλακτικών

Αποκλειόμενοι περιορισμοί Υποχρέωση μη άσκησης ανταγωνισμού, η διάρκεια της οποίας είναι αόριστη ή υπερβαίνει τα πέντε έτη (συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης αγορών πάνω από 80% από τον προμηθευτή) Υποχρέωση δυνάμει της οποίας ο αγοραστής, μετά τη λύση της συμφωνίας, δεν μπορεί να παράγει, να αγοράζει, να πωλεί ή μεταπωλεί αγαθά ή υπηρεσίες Εξαιρέσεις

Εκτός περιοχής ασφαλείας – Ατομική αξιολόγηση Εκτός περιοχής ασφαλείας – Ατομική αξιολόγηση Η συμφωνία εμπεριέχει περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας («hardcore restrictions»); Κατά περίπτωση αξιολόγηση προκειμένου να διερευνηθεί η δυνατότητα ατομικής εξαίρεσης βάσει του άρθρου 101(3) ΣΛΕΕ Βελτιώσεις αποτελεσματικότητας (efficiency gains); Δίκαιο τμήμα οφέλους στους καταναλωτές? Έλεγχος αναλογικότητας / απαραίτητος περιορισμός για την επίτευξη της επικαλούμενου πλεονεκτήματος για τους καταναλωτές; Χωρίς να καταργείται ο ανταγωνισμός? Σχετικοί παράγοντες: χαρακτήρας συμφωνίας, θέση προμηθευτή / αγοραστή στην αγορά, θέση ανταγωνιστών στην αγορά, βαθμός συγκέντρωσης στην αγορά, φραγμοί εισόδου, ωριμότητα της αγοράς, αντισταθμιστική ισχύς αγοραστών / προμηθευτών, φύση προϊόντος / υπηρεσίας, επιπέδο εμπορίου κ.αλ.