Η Σκύλλα του Συγκεκριμένου και η Χάρυβδη της Αφαίρεσης Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας Η Σκύλλα του Συγκεκριμένου και η Χάρυβδη της Αφαίρεσης Μια νέα θέση ισορροπίας για τη διδασκαλία της Φυσικής στον 21ο αιώνα

Vassili Kandinsky, στροφορμή, αλήθεια, πρόσημο, αθωότητα. Οι κόσμοι εμφανίζονται «δύο» Από τη μια, εκείνος με τις νεραντζιές, με τους χρωματιστούς μαρκαδόρους, με το ψαλιδάκι για να κόβεις τα νύχια σου, με μπάλες του μπάσκετ, γυαλιά μυωπίας, βότσαλα, χρονόμετρα, παντόφλες, καρπουζόφλουδες, χαρταετούς που ανεβαίνουν στον ουρανό, μηχανές εσωτερικής καύσεως, βολτόμετρα, ακορντεόν, συρματόσκοινα, τηλεσκόπια και δεκοχτούρες. Κόσμος πολύχρωμος, με μυρωδιές, με σχήματα, με γεύσεις. Το βασίλειο του συγκεκριμένου. Κι απέναντι ο κόσμος της αφαίρεσης, με τους ρόμβους και με τους αριθμούς, με τα αόρατα σημεία, και με τις αφηρημένες τυπικές έννοιες . Ήθος, αιτία, μνήμη, αδράνεια, συνείδηση, μικροψυχία, πεδίο βαρύτητας, πεχά, πολυώνυμο, διαίσθηση, τροχιακό, έρωτας, ηλεκτρομαγνητικό κύμα, Vassili Kandinsky, στροφορμή, αλήθεια, πρόσημο, αθωότητα.

Τους κατοικούμε και τους δυο. Όχι, όμως, ισόρροπα Τους κατοικούμε και τους δυο. Όχι, όμως, ισόρροπα. Μερικοί από μάς ζουν μέσα στο ΧΕΙΡΟΠΙΑΣΤΟ πολύ περισσότερο. Απολαμβάνουν τα αντικείμενα, αξιοποιούν με εντυπωσιακή δεξιότητα τις δυνατότητες της τεχνολογίας, αντιμετωπίζουν με οικειότητα τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, κυκλοφορούν μέσα στα γεγονότα, οι ημερήσιες λέξεις τους περιέχουν κυρίως αυτά. Και συνήθως οι ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ τους συμμετέχουν και οι πέντε μαζί σε πρωινά ή και σε μεταμεσονύχτια πάρτι.

Τα παιδιά του Αριστοτέλη και τα παιδιά του Πλάτωνα. Στην άλλη όχθη οι συχνότερα επισκεπτόμενοι τις γειτονιές της ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ. Τα σύμβολα και τα αφηρημένα ουσιαστικά, κυκλοφορούν με άνεση στη γλώσσα τους και στους συλλογισμούς τους. Διακρίνουν τα όρια της κοινής λογικής και τις δυνατότητες που προσφέρει η μερική παράγωγος, η ποίηση, η σχηματοποίηση, η αποστασιοποίηση και το «να κατασκοπεύει κανείς τον εαυτό του». Τα παιδιά του Αριστοτέλη και τα παιδιά του Πλάτωνα.

Ο ένας, κρατώντας στο αριστερό τον Τίμαιο, τεντώνει τον δείκτη του άλλου χεριού προς τον ουρανό, ενώ ο άλλος τεντώνει το δεξί χέρι προς τα μπρος, διατηρώντας το οριζόντιο, με τεντωμένα τα πέντε δάκτυλα θέλοντας να θυμίσει τα πέντε στοιχεία. Έτσι τουλάχιστον τους φαντάζεται το 1510 ο Raffaello Sanzio στο Scuola di Atene – Σχολή των Αθηνών. Ο ένας να κοιτάζει τον άλλο και να διαλέγονται

Δύο ιδιοσυγκρασίες εντελώς διαφορετικές. ο «λογικός» Αριστοτέλης που θεμελίωσε την κοσμοεικόνα του πάνω στην κοινή λογική. Ο Πλάτων, ο μυστικιστής Δύο ιδιοσυγκρασίες εντελώς διαφορετικές. Για τον έναν η αλήθεια βρίσκεται έξω από τον κόσμο των αντικειμένων και οι αντιλήψεις του φέρνουν σε αμηχανία τον κοινό νου Στον άλλον η ενασχόληση με τα επίγεια και η κοινή λογική έχουν τον πρώτο λόγο. Ο Αριστοτέλης που ζει μελετώντας τις ιτιές και τα δελφίνια. Ο Πλάτων που περιφρονεί τις φυσικές επιστήμες Ο ακριβολόγος και σχολαστικός Αριστοτέλης Ο διφορούμενος Πλάτων .

« τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ και η ΦΥΣΙΚΗ μπορούν να συμβιβαστούν; » Στο ερώτημα εάν « τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ και η ΦΥΣΙΚΗ μπορούν να συμβιβαστούν; » έδιναν και οι δύο αρνητική απάντηση αλλά διαφωνούσαν στο «γιατί» Για τον άλλον δεν συμβιβάζονται διότι : Για τον ένα δεν συμβιβάζονται διότι: το «πραγματικό» το μελετά η φυσική, ενώ ο Κόσμος περιέχει ιδιότητες, μορφές και λεπτές διακρίσεις που δεν μπορούν να εκφραστούν με τους ακριβείς, ποσοτικούς και απόλυτα εξωπραγματικούς όρους των μαθηματικών. οι μαθηματικές σχέσεις είναι αιώνιες και ιδανικές και συνεπώς αληθινές ενώ η φυσική δεν είναι παρά μία πιθανή εκδοχή - εικώς μύθος - για τον κόσμο των αντικειμένων.

Η σύνθεση φαινόταν αδύνατη μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Αρχιμήδης για να διατυπώσει τον νόμο του μοχλού χωρίς να κάνει πείραμα. Οδηγήθηκε σ’ αυτόν εμπιστεύομενος την έννοια «συμμετρία».

κάτι δηλαδή που είχαν θεωρήσει αδύνατον Ήταν ο πρώτος αρραβώνας της ιδανικής γεωμετρίας με τα φθαρτά αντικείμενα, κάτι δηλαδή που είχαν θεωρήσει αδύνατον τόσο ο Πλάτων όσο και ο Αριστοτέλης. Αλλά η εποχή δεν επέτρεψε τον γάμο Στους δεκαοκτώ αιώνες που ακολούθησαν, κανένας άλλος αρραβώνας αυτού του τύπου δεν πραγματοποιήθηκε, ως τη στιγμή που πήρε τη σκυτάλη ο Γαλιλαίος.

Σιμπλίτσιο: Αυτές οι μαθηματικές λεπτότητες ταιριάζουν πάρα πολύ στο αφηρημένο, εάν όμως τις εφαρμόσουμε στη φυσική και αντιληπτή ύλη δεν καταλήγουμε πουθενά Σαλβιάτι: Θα ήταν πραγματικά πρωτάκουστο οι υπολογισμοί και οι αναλογίες που γίνονται στους αφηρημένους αριθμούς να μην ανταποκρίνονται κατόπιν στο συγκεκριμένο, στα χρυσά και στα ασημένια νομίσματα και στα εμπορεύματα. Ξέρεις Σιμπλίτσιο τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Όπως αυτός που θέλει να υπολογίσει τη ζάχαρη , το μετάξι και το μαλλί, πρέπει να αγνοήσει τα κιβώτια τα δέματα και τις άλλες συσκευασίες , έτσι και ο filosofo geometra που θέλει να αναγνωρίσει στο συγκεκριμένο τα αποτελέσματα που έχει αποδείξει στο αφηρημένο, πρέπει να αφαιρέσει τα υλικά εμπόδια και εάν κατορθώσει να το κάνει, σε βεβαιώνω ότι τα πράγματα θα συμφωνούν όσο και οι αριθμητικοί υπολογισμοί. Γαλιλαίος , Διάλογος πάνω σε δύο νέα συστήματα

Στη σκέψη του Γαλιλαίου μία αριστοτελική θεώρηση των πραγμάτων, σύμφωνα με την οποία η ενασχόληση με τα επίγεια και ο κοινός νους έχουν τον πρώτο λόγο, συστεγάζεται με έναν πλατωνισμό ο οποίος δίνει το προβάδισμα στα γεωμετρικά αντικείμενα και σε προεπινοημένα μοντέλα βάσει των οποίων θα έπρεπε να γίνονται οι πειραματικές «ανακρίσεις» Η πρότασή του έδειχνε ικανή να περιγράψει το πραγματικό μέσα από το ιδανικό και το ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ μέσα από την ΑΦΑΙΡΕΣΗ. Ήταν μία από τις καλύτερες συναντήσεις του Αριστοτέλη με τον Πλάτωνα.

Δεκαεπτά αιώνες μετά τον Αρχιμήδη ο νέος Η αμέσως προηγούμενη είχε γίνει 1800 χρόνια νωρίτερα με το έργο του Αρχιμήδη. Δεκαεπτά αιώνες μετά τον Αρχιμήδη ο νέος «ιστορικός συμβιβασμός» έμελλε να δώσει καρπούς. Χωρίς αυτόν η νεογέννητη ευρωπαϊκή επιστήμη θα δυσκολευόταν να τραφεί και να ανατραφεί και να γίνει αυτό που τελικά έγινε. Και ήταν φυσικό η γλώσσα του «νεογέννητου» να εμπεριέχει δύο ανταγωνιζόμενες «διαλέκτους». Στο εσωτερικό, δηλαδή, της γλώσσας της επιστήμης η εμπεριέχουσα το αληθοφανές αριστοτελικής καταγωγής διάλεκτος της αισθητηριακής πραγματικότητας συστεγάζεται με μία πλατωνικής καταγωγής διάλεκτο γεμάτη ευθείες κύκλους επιφάνειες, φυσικές αφηρημένες έννοιες και αριθμούς.

Oι αρχαίοι έκαναν διάκριση ανάμεσα στη Γεωμετρία και στη Μηχανική. Η μία ήταν ορθολογική και αφηρημένη η άλλη είχε να κάνει με τις χειρωνακτικές τέχνες Ισαάκ Νεύτων Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας Στον δρόμο που είχε πλέον ανοιχτεί, περπάτησε -μερικές δεκαετίες αργότερα- ο Ισαάκ Νεύτων μέσα από τον οποίον τα μαθηματικά, οι αφηρημένες έννοιες και τα θεωρητικά αντικείμενα έγιναν το αναπνευστικό σύστημα της νέας επιστήμης. Ο τίτλος εξάλλου του σημαντικότερου έργου του, το οποίο απετέλεσε και το «ευαγγέλιο» των φυσικών όλου του κόσμου, επισημαίνει αυτό ακριβώς το γεγονός: Philosophiae Naturalis Principia Mathematica δηλαδή Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας. Ταυτόχρονα, όμως, και για πρώτη φορά, η θεωρία «κοίταξε στα μάτια» το πείραμα και το αντιμετώπισε ισότιμα. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η θεωρητική φυσική έγινε μία προέκταση του πλατωνισμού μέσα στην επιστήμη. Στην απέναντι όχθη ο ενθουσιασμός για το πείραμα απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Οι πειραματικοί φυσικοί υπήρξαν οι μεγάλοι τεχνίτες της επιστήμης. Και είναι αλήθεια ότι ποτέ δεν είδαν ανταγωνιστικά την τάξη που κατακτάται με τη συσσώρευση και με την ταξινόμηση των γεγονότων με την διαφορετική εκείνη τάξη που κατακτάται με την αφαίρεση και με τα μαθηματικά

Ίσως το ότι «οι δύο Κόσμοι είναι ένας» να είναι μεγαλύτερης ηλικίας από τον Νεύτωνα Στα μέσα του 20ου αιώνα, ο Κλωντ Λεβί Στρος στο βασικό του θεωρητικό έργο « Άγρια Σκέψη» θα αμφισβητήσει την ύπαρξη διαβάθμισης ανάμεσα στη «μαστορική» - τη science του ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ, όπως την αποκαλεί – και στη Σκέψη τη θεμελιωμένη σε αφηρημένες ΕΝΝΟΙΕΣ

η Σκύλλα του ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ διεισδύει μέσα στη Χάρυβδη της ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ Ίσως η Σκύλλα του ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ διεισδύει μέσα στη Χάρυβδη της ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ

-Dx – bdx/dt = md2x/dt2

" είναι βαρύ, το νιώθεις" λέει ο κύριος Γιώργος

Είναι ο καθηγητής της φυσικής, για τους μαθητές Μ’ έμαθε να κοιτάζω τα πράγματα …Μου μαθαίνει τι χαριτωμένες είν ’ οι πέτρες όταν οι άνθρωποι τις κρατούν στο χέρι και τις κοιτάζουν αργά Fernando Pessoa, Poemas de Alberto Kaeiro Είναι ο καθηγητής της φυσικής, για τους μαθητές «κύριος Γιώργος». Είναι κοινό το μυστικό ότι αγαπάει τα χελιδόνια και τις κερασιές αλλά και όλα τα αντικείμενα. Τα ελατήρια, τα κομπολόγια, τις τροχαλίες, τα σαξόφωνα. Τις προάλλες έφερε στην τάξη την “ποτίστρα” που’ χει στο σπίτι για να πίνει νερό το καναρίνι του. Την έφερε θέλοντας να τους πείσει ότι οι έννοιες της φυσικής, όπως η υδροστατική πίεση, βρίσκονται στο ίδιο “σύμπαν” με τα γεγονότα της καθημερινής μας ζωής. Και το μάθημα οδηγήθηκε στο ερώτημα «πώς λειτουργεί η ποτίστρα;».

Σπάνια κάθεται στην καρέκλα, στην έδρα του καθηγητή. Στο έργο που ανεβάζει καθημερινά, το σώμα του πρωταγωνιστεί . Δεν σταματάει να το περιφέρει από τη μιαν άκρη της αίθουσας στην ακριβώς απέναντι, λες και θέλει να αξιοποιήσει όλο τον χώρο της σχολικής αίθουσας.

Πλησιάζει το πρώτο θρανίο αριστερά. Είναι άδειο. Λείπει σήμερα ο μαθητής που κάθεται εκεί, συνήθως μόνος του. Σκύβει και το σηκώνει, αφήνοντας τους μαθητές να αφουγκράζονται την προσπάθειά του. “Είναι βαρύ, το νιώθεις . Είναι, βλέπετε, η δύναμη που του ασκεί η Γη, αυτήν εξουδετερώνω” τον ακούς να λέει.

Νιώθει μια τρυφερότητα για τις αισθήσεις του και μιαν ανομολόγητη εμπιστοσύνη στη γνώση που βασίζεται σ’ αυτές. Η συμπάθεια για τα αντικείμενα, η ροπή προς το ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ και η εμπιστοσύνη στην αισθητηριακή αντίληψη. Ο καθηγητής Γιώργος είναι ένας γνήσιος εγγονός του Αριστοτέλη από τα Στάγειρα.

τα μαθηματικά και τις έννοιες η κυρία Παπαδημητρίου, αγαπάει τα μαθηματικά και τις έννοιες

«Η Φυσική είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΕΝΝΟΙΕΣ, ΝΟΜΟΙ» ΕΚΕΙΝΗ νιώθει πάρα πολύ καλά με τα μαθηματικά και με τις έννοιες. Για τους καθισμένους σε θρανία μαθητές της είναι «η κυρία Παπαδημητρίου», η φυσικός. Κάθε τόσο τους λέει ότι «Η Φυσική είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΕΝΝΟΙΕΣ, ΝΟΜΟΙ» αλλά τα χειροπιαστά ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ τα υποτιμά Τα βολτόμετρα, τα βαρίδια, οι ηλεκτροστατικές μηχανές, οι χρονομετρητές με χαρτοταινία, τα ελατήρια και τα κεκλιμένα επίπεδα είναι γι αυτήν εικόνες σχεδιασμένες με άσπρη κιμωλία σε πράσινο πίνακα

Επιμένει στο να κατανοούν οι μαθητές της τις έννοιες Επιμένει στο να κατανοούν οι μαθητές της τις έννοιες. Κάθε φορά που διδάσκει ΟΡΜΗ ενός συστήματος, ΔΙΑΦΟΡΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΠΙΕΣΗ αερίου και ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ πυκνωτή η κυρία Παπαδημητρίου δίνει ρεσιτάλ «οικοδόμησης» για κάθε μια από τις έννοιες αυτές. Είναι ιδιαίτερα προσεκτική στην παρουσίαση του ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΥ. Της αρέσει να τονίζει ότι όλα αυτά είναι μια ΘΕΩΡΙΑ για έναν παράξενο Κόσμο με κινούμενα σωματίδια τα οποία δεν έχουν θερμοκρασία και μυρωδιά και το μόνο που κάνουν είναι ότι ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ και ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΟΥΝ

Της αρέσει να γράφει και να ξαναγράφει στον πίνακα τις δύο ανεξάρτητες εξισώσεις που απορρέουν από τον δεύτερο νευτωνικό νόμο της κίνησης και να τις συνδυάζει με άλλες εξισώσεις για να λύνει κάθε φορά την άσκηση. Αδιαφορεί για το ΕΚΦΕ. Δεν έχει πειστεί ότι η ενασχόληση με τα εργαστήριο και η αξιοποίηση των ειδικών λογισμικών αφήνουν στους διδασκόμενους γεύσεις απόλαυσης. Πιστεύει ότι τέτοιου είδους δραστηριότητες είναι χαμένος χρόνος γιατί «πρέπει να βγει η ύλη» αλλά και διότι δεν συμβάλλουν ιδιαίτερα στο να κατανοήσουν οι μαθητές τις αφηρημένες έννοιες

Η κυρία Παπαδημητρίου είναι πάνω απόλα ένα δισέγγονο του Πλάτωνα. Η «κυρία Παπαδημητρίου», καθηγήτρια της Φυσικής δεν ξέρει να αλλάζει λάστιχο, δεν έχει δοκιμάσει να φτιάξει τα ζύγια και να πετάξει χαρταετό, δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη γαζία από τη μουριά, αλλά τα καταφέρνει στις διαφορικές εξισώσεις. Τις προάλλες, συζητώντας με συναδέλφους, εξηγούσε ότι στο φαινόμενο «εξαναγκασμένη ταλάντωση» η λύση της διαφορικής είναι ο μόνος τρόπος για να εξηγηθεί αυτό που συμβαίνει . Η κυρία Παπαδημητρίου είναι πάνω απόλα ένα δισέγγονο του Πλάτωνα.

πώς πρέπει να διδάσκουμε τη Φυσική ; πόση Φυσική πρέπει να διδάσκουμε ; ποια Φυσική πρέπει να διδάσκουμε ;

Το «πώς πρέπει να διδάσκουμε τη Φυσική» αλλά και το «πόση και ποια Φυσική πρέπει να διδάσκουμε» είναι ερωτήματα στα οποία – εμείς οι Έλληνες εκπαιδευτικοί – δεν έχουμε καταφέρει να δώσουμε πειστικές απαντήσεις και οι όποιες προτάσεις μας δεν έχουν υιοθετηθεί παρά από μια μικρή μειοψηφίες διδασκόντων

της τελευταίας εικοσαετίας είναι : τα καινοφανή της τελευταίας εικοσαετίας είναι :

1. μία εκ των άνω προσπάθεια για την προώθηση της αδικημένης πειραματικής /εργαστηριακής διδασκαλίας, με τη δημιουργία των ΕΚΦΕ, των Εργαστηριακών Κέντρων 2. μία περιορισμένη, προς το παρόν, υπονόμευση της εδραιωμένης αντίληψης ότι η Φυσική είναι «παίρνουμε τον τύπο και τον εφαρμόζουμε», και η διακριτική εμφάνιση του διδακτικού στόχου «κατανόηση της φύσης της επιστήμης».

3. η ιδέα ότι θα μπορούσαμε να μπολιάσουμε τη διδασκαλία με στοιχεία από την φιλοσοφία και την ιστορία της επιστήμης 4. οι ιδέα να εμπλουτίσουμε τη διδασκαλία με σκίτσα, γελοιογραφίες, κόμικς, πίνακες ζωγραφικής και με θέατρο.

5. οι ιδέες που παρουσιάστηκαν με την εμφάνιση της Διδακτικής- ειδικά με το ρεύμα του κονστρουκτιβισμού- και το ενδιαφέρον για τα εννοιολογικά εμπόδια και γενικότερα για «αυτό που μεταφέρει κάθε διδασκόμενος στις αποσκευές του» 6. η ΕΜΠΕΙΡΙΑ από τα πέντε Συνέδρια του Κόμβου για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών ( ΚοΔΙΦΕΕΤ) , από τα τέσσερα Συνέδρια της Ένωσης για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών ( ΕΔΙΦΕ) από τα δέκα Συνέδρια της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών αλλά και από δεκάδες ημερίδες

7. η εμφάνιση των νέων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας, με αιχμή την αξιοποίηση του Power Point, των ειδικών λογισμικών και του Διαδικτύου. 8. η ιδέα να εμπλουτιστούν τα Αναλυτικά Προγράμματα με στοιχεία από τη Φυσική του 20ου και του 21ου αιώνα.

Ορισμένα από αυτά είναι : Ο δρόμος που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα διαφορετικής ποιότητας «αύριο» είναι ένας δρόμος μετ’ εμποδίων και τα εμπόδια έχουν ύψος σημαντικό. Ορισμένα από αυτά είναι :

Η σαφώς διατυπωμένη άρνηση από μια σημαντική μερίδα κυρίως των παλαιότερων εκπαιδευτικών τόσο για τις ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ όσο και για τη συνύπαρξη της παραδοσιακής διδασκαλίας με εκείνη που ανταποκρίνεται στην ενστικτώδη συμπάθεια των νέων ανθρώπων για ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ δραστηριότητες.

διδάσκεται με βασικό σκοπό οι μαθητές 2. Η διάχυση σε πολλά κοινωνικά στρώματα αλλά και η διείσδυση στις συνειδήσεις των μαθητών της άποψης ότι η Φυσική - κυρίως στο Λύκειο – διδάσκεται με βασικό σκοπό οι μαθητές «να γράψουν καλά σε κάποιες τελικές εξετάσεις» και η διαμόρφωση ενός είδους πεποίθησης ότι η διδασκαλία της πρέπει να αποβλέπει κυρίως σε «αυτό».

3. Η ασκούμενη στον εκπαιδευτικό πίεση για το «πρέπει να βγει η ύλη», με συνέπεια οι περισσότερες από τις παραπάνω καινοτομίες να θεωρούνται ως αντιπολιτευόμενες τον «απώτερο στόχο». Και η πίεση αυτή δεν ασκείται μόνο από φορείς, όπως το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, αλλά και από μια μεγάλη μερίδα γονέων των μαθητών. 4. Η αδιαφορία της πολιτείας για τις νέες ιδέες και η συνεπαγόμενη ανάθεση για διαμόρφωση συγκρότηση Αναλυτικών Προγραμμάτων σε ανθρώπους οι οποίοι αγνοούν βασικά στοιχεία από τη Φιλοσοφία της εκπαίδευσης, από τη σύγχρονη Επιστημολογία και από τη σύγχρονη Διδακτική.

5. Η ανύπαρκτη παράδοση ΔΙΑΛΟΓΟΥ μεταξύ των Ελλήνων εκπαιδευτικών και η συνεπαγόμενη δυσχέρεια για μια γόνιμη σύγκρουση μεταξύ μας, τόσο για το «τι είναι Φυσική» όσο και για τις νέες κατευθύνσεις της διδασκαλίας της. Η απουσία, λόγου χάρη, της σχετικής κουλτούρας διαλόγου αφήνει εκτεθειμένα και χωρίς διάθεση αναζήτησης απαντήσεων σε ερωτήματα όπως το «είναι δεοντολογικά σωστό να ωθούμε παιδιά 11 ετών στο να ομολογούν το πιστεύω εις ένα κουάρκ ; » αλλά και το «πρέπει να διδάξουμε στους μαθητές του Λυκείου κάποια στοιχεία από τη Φυσική του σήμερα ;»

6. Το περιορισμένο ενδιαφέρον που δείχνει μια μερίδα από εμάς τους εκπαιδευτικούς για τη συνεχή βελτίωση του διδακτικού μας έργου και η σχετική αυταρέσκεια η οποία εκδηλώνεται χωρίς στοιχειώδη αυτοκριτική. 7. Η φυσική δυσκολία της συγκατοίκησης των νέων τεχνολογιών με την εκτέλεση εργαστηριακών δραστηριοτήτων.

8. Η δύσκολη συνύπαρξη της κομψής και αυστηρής γλώσσας της επιστήμης με μια πιο δροσερή που να συνδέει τα διδασκόμενα με τον κοινό νου και την υπόλοιπη ζωή μας. 9. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για το σοβαρότατο ζήτημα της αναζήτησης ενός σημείου ισορροπίας ανάμεσα στη Σκύλα του Συγκεκριμένου και στη Χάρυβδη της Αφαίρεσης.

Η εικόνα είναι μια διελκυνστίδα ανάμεσα σε ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΛΑΓΝΟΥΣ οι οποίοι -ανομολόγητα συνήθως- αδιαφορούν για την οικοδόμηση των εννοιών και σε ΕΝΝΟΙΟΛΑΤΡΕΣ που υποτιμούν την εργαστηριακή συνιστώσα της διδασκαλίας. Ένα τεντωμένο σκοινί ανάμεσα σε δύο ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ, οι οποίες κατά τη δική μας άποψη αγνοούν – και οι δύο- το «τι είν΄ αυτό που το λένε Φυσική», ουσιαστικά δύο παρεξηγημένες αναγνώσεις τόσο της αριστοτελικής όσο και της πλατωνικής πλευράς της επιστήμης

Στο μεταξύ, η εξάπλωση της αντίληψης ότι η Φυσική διδάσκεται με βασικό σκοπό οι μαθητές «να γράψουν καλά σε κάποιες μελλοντικές εξετάσεις» υπονομεύει τόσο τους μεν όσο και τους δε. Φαίνεται να εξωθεί τα πράγματα προς την πλευρά μεριά της Χάρυβδης της Αφαίρεσης αλλά στην ουσία ούτε και αυτό συμβαίνει. Αυτό που συμβαίνει είναι η διδασκαλία της Φυσικής – κυρίως στο Λύκειο- να μετατρέπεται σε μια φροντιστηριακού χαρακτήρα «εκγύμναση σε τεχνικές εφαρμογής τύπων»

Το επερχόμενο ΑΥΡΙΟ Ένας διαφορετικής λογικής σχεδιασμός για τις δεκαετίες που έρχονται απαιτεί από εμάς δύο φαινομενικά αντιφάσκουσες συμπεριφορές. Η μία εμπεριέχει στοιχεία ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ και η άλλη μια ΓΟΝΙΜΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

«αναζήτησης κοινού τόπου» Όταν λέμε στοιχεία συμβιβασμού εννοούμε ότι ο δρόμος προς το αύριο οφείλει να είναι, εκτός των άλλων, και ένας δρόμος «αναζήτησης κοινού τόπου» ανάμεσα στο ΕΦΙΚΤΟ και στις ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ

ΕΦΙΚΤΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ

η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ΣΥΝΘΕΣΗ Αναφερόμαστε όμως και σε ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ διότι εκτιμούμε ότι μόνο μια σύγκρουση ιδεών θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε ΣΥΝΘΕΣΗ η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ΣΥΝΘΕΣΗ η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός νέου ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ για μια δεοντολογία του « πόση και ποια Φυσική πρέπει να διδάσκουμε » και του « πως πρέπει να τη διδάσκουμε »

Μερικές από τις προτάσεις που θα οδηγούσαν στη διαμόρφωση Το νέο ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ Μερικές από τις προτάσεις που θα οδηγούσαν στη διαμόρφωση του νέου αυτού ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ είναι :

1. Να επιδιώξουμε ανοικτή σύγκρουση στο ζήτημα «γιατί διδάσκεται η Φυσική» και ειδικά σε μια επανεκτίμηση των στόχων. Ποια πρέπει να είναι η ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ; Η Φυσική διδάσκεται με σκοπό οι μαθητές «να εξοικειωθούν με την τεχνολογία» , « να κατανοήσουν τη φύση της επιστήμης και τον χαρακτήρα της μεθόδου της » «να γνωρίσουν τους νόμους του Σύμπαντος» . . .

2. Να βρεθούμε ενωμένοι σε μια άρνηση της σχεδόν εδραιωμένης σήμερα άποψης ότι η διδασκαλία της Φυσικής είναι μια «εκγύμναση σε τεχνικές εφαρμογής τύπων» 3. Να επιδιώξουμε μια ανοικτή σύγκρουση ανάμεσα σε πειραματολάτρες και σε εννοιολάτρες με σκοπό μια νέα ΣΥΝΘΕΣΗ, ένα νέο σημείο ισορροπίας ανάμεσα στο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ και την ΑΦΑΙΡΕΣΗ

4. Τόσο για τα σχολικά βιβλία όσο και για τη γλώσσα της διδασκαλίας μέσα στη σχολική αίθουσα να αναζητήσουμε μια νέα «συγκατοίκηση» της κομψής και αυστηρής γλώσσας της επιστήμης με μια πιο δροσερή που να συνδέει τα διδασκόμενα με τον κοινό νου και την υπόλοιπη ζωή μας.

5. Να εκφράσουμε δημόσια τις διαφωνίες μας ή την ενθάρρυνσή μας στην εισαγωγή στοιχείων από την Ιστορία της Επιστήμης για τη διδασκαλία 6. Να ενθαρρύνουμε τη εισαγωγή των νέων τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας και να ενδιαφερθούμε – συμφωνώντας ή διαφωνώντας - για τη συνύπαρξη τους με την παραδοσιακή πειραματική διδασκαλία

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ 7. Να επεξεργαστούμε σε γνωστικά αντικείμενα όπως η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ, η οικοδόμηση της ΚΒΑΝΤΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ το κβαντικό πεδίο και το virtual φωτόνιο, η QED, η έννοια ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΡΗΞΗ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑΣ η ΗΛΕΚΤΡΑΣΘΕΝΗΣ Θεωρία και η QCD το STANDARD MODEL το οποίο ενοποιεί τις δύο τελευταίες η έννοια Υπερσυμμετρία, η Θεωρία Υπερχορδών, οι έννοιες dark matter και dark energy Να ερευνήσουμε κατά πόσον το αποτέλεσμα αυτής της επεξεργασίας θα μπορούσε να εμπλουτίσει τα Προγράμματα Σπουδών για τη διδασκαλία της Φυσικής

8. Να ενδιαφερθούμε για τα πορίσματα της Διδακτικής των επιστημών και να προχωρήσουμε ακόμα πιο πέρα στη αξιοποίησή τους μέσα από τα Αναλυτικά Προγράμματα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το να εξοικειωθούν όλοι οι διδάσκοντες – μέσω επιμορφώσεων – με ζητήματα όπως το «πώς οδηγείται στην κατανόηση των εννοιών» ένας νέος άνθρωπος, και η σημασία των εμποδίων που οφείλονται σε προϋπάρχουσες πεποιθήσεις. Να μετακινηθούμε από τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το ΛΑΘΟΣ σε μια άλλη θεώρηση σύμφωνα ότι τα λάθη μπορούν να αποτελέσουν ορυχεία για την ανεύρεση νέων τρόπων διδασκαλίας . Το ΛΑΘΟΣ να ΠΑΡΟΥΜΕ ΑΓΚΑΛΙΑ

Αναγκαία όμως προϋπόθεση για να φθάσουμε αλλά και για να προχωρήσουμε παρά πέρα είναι το να προηγηθεί η διαμόρφωση ενός διαφορετικού «ΕΜΕΙΣ». Μόνο στο εσωτερικό ενός « ΕΜΕΙΣ» θα μπορέσουμε να ομονοήσουμε, να διαφωνήσουμε, να συνθέσουμε και να συγκροτήσουμε μια νέα δεοντολογία. Και στο ζήτημα αυτό ο ρόλος των Ενώσεων θα είναι σημαντικός. Πριν απόλα η Ένωση Ελλήνων Φυσικών, αλλά και ο ΚοΔΙΦΕΕΤ, η ΕΔΙΦΕ, το e-Δίκτυο ΤΠΕ και όχι μόνο.

users.sch.gr/kassetas