ΔΙΑΛΕΞΗ 10η Μέθοδοι συλλογής δεδομένων Ερωτηματολόγιο Συνέντευξη Παρατήρηση

Βασικά χαρακτηριστικά των μεθόδων συλλογής δεδομένων Δομή (συγκεντρώνονται οι ίδιες ακριβώς πληροφορίες με ένα προκαθορισμένο τρόπο) Ποσοτικότητα (πρέπει να συγκεντρώνονται με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να ποσοτικοποιηθούν) Αντίθετα, δεδομένα που πρόκειται να αναλυθούν ποιοτικά συλλέγονται με διηγηματική μορφή Αντιδραστικότητα (αν τα υποκείμενα γνωρίζουν το ρόλο τους σε μία μελέτη, η συμπεριφορά τους θα μπορούσε να μην είναι φυσιολογική) Αντικειμενικότητα (το επιθυμητό για όλους τους ερευνητές)

Μέθοδοι αυτοαναφοράς Τα ερωτηματολόγια μπορούν να είναι δομημένα, ημιδομημένα και μη δομημένα («διερευνητικές», «εις βάθος», «ελεύθερου τύπου» συνεντεύξεις) Τα δομημένα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν τη χρήση καθορισμένων (τυποποιημένων) ερωτήσεων, με προκωδικοποιημένες επιλογές απαντήσεων Τα ημιδομημένα σχήματα συνέντευξης περιλαμβάνουν κυρίως καθορισμένες ερωτήσεις, αλλά με ελάχιστες κωδικοποιημένες απαντήσεις Χρησιμοποιούνται με τρόπο ευέλικτο για να επιτρέπουν στον ερευνητή να βολιδοσκοπεί τους αποκρινόμενους και να τους δίνει τη δυνατότητα να εγείρουν ζητήματα που δεν καλύπτονται από το σχήμα της συνέντευξης

Πλεονεκτήματα των δομημένων ερωτηματολογίων Είναι η δυνατότητά τους να συγκεντρώνουν σαφείς και εύκολα μετρήσιμες απαντήσεις Είναι σχετικά οικονομική και μπορούν να περιληφθούν μεγάλα δείγματα ατόμων Πληροφορίες ρουτίνας μπορούν να συγκεντρωθούν από τους ασθενείς Μειονεκτήματα των δομημένων ερωτηματολογίων Οι επιλογές των απαντήσεων μπορεί να μην είναι κατανοητές και να μην μπορούν εύκολα να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις επιλέγουν μη κατάλληλες που δεν αντιπροσωπεύουν πλήρως τις απόψεις τους πιθανή προκατάληψη

είναι οικονομική ως προς το χρόνο και τους οικονομικούς πόρους Συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο Πλεονεκτήματα διευκρινίζουν ασάφειες υποβάλλονται πολύπλοκες και λεπτομερείς ερωτήσεις πληροφορίες εις βάθους ελέγχονται παρερμηνείες δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση οι ερωτήσεις υποβάλλονται με προκαθορισμένη σειρά ποσοστά απόκρισης υψηλά Πλούσιο υλικό Μειονεκτήματα είναι δαπανηρές, χρονοβόρες πιθανότητα σφάλματος Τηλεφωνικές συνεντεύξεις Πλεονεκτήματα είναι οικονομική ως προς το χρόνο και τους οικονομικούς πόρους η υποβοηθούμενη μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή τηλεφωνική συνέντευξη Μειονεκτήματα είναι κατάλληλη μόνο για χρήση με σύντομα ερωτηματολόγια και για μη ευαίσθητα θέματα

Ερωτηματολόγιο ως εργαλείο έρευνας Αποτελεί ένα από τα κυριότερα εργαλεία/όργανα μέτρησης Δεν αναφέρεται απλά σε έναν κατάλογο ερωτήσεων αλλά έχει μεγαλύτερη σημασία το περιεχόμενο και η σειρά των ερωτήσεων Καταγράφονται γραπτώς οι απαντήσεις ή αντιδράσεις του ατόμου σε ένα θέμα Μπορεί να είναι: Απευθείας συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο (ο ερωτώμενος συμπληρώνει μόνος του την απάντηση του είτε με ταχυδρομική αποστολή είτε με διανομή σε ομαδικό πλαίσιο) Εμμέσως συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο (προσωπική συνέντευξη, τηλεφωνική επικοινωνία = δημοσκοπήσεις)

Πλεονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων Μειονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων Πλεονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων Μειονεκτήματα κλειστών ερωτήσεων Επηρεάζουν τον ερωτώμενο Μπορεί να προκαλέσουν δυσαρέσκεια στους ερωτώμενους Απλές απαντήσεις σε πολύπλοκα ζητήματα Επιτρέπει να περάσει απαρατήρητη η όποια παρεξήγηση του πραγματικού περιεχομένου μιας ερώτησης Επιλέγει από μια σειρά προκαθορισμένων διαθέσιμων απαντήσεων Απαντώνται πιο εύκολα και πιο γρήγορα Ευκολότερη σύγκριση μεταξύ των απαντήσεων διαφορετικών ερωτώμενων Οι απαντήσεις κωδικοποιούνται ευκολότερα και γρηγορότερα Καθιστούν το περιεχόμενο της ερώτησης πιο εύληπτο Οι ερωτώμενοι απαντούν ευκολότερα σε ευαίσθητα ζητήματα

Πλεονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων Μειονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων Πλεονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων Μειονεκτήματα ανοικτών ερωτήσεων Δυνατότητα για παροχή μη ουσιωδών πληροφοριών Η διαδικασία της σύγκρισης, κωδικοποίησης και στατιστικής ανάλυσης είναι δυσκολότερη Δυνατότητα πλατειασμού, ειδικά αν οι ερωτήσεις είναι πολύ γενικές Απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο συμπλήρωσης και ανάλυσης Επιτρέπουν την διατύπωση άπειρου αριθμού απαντήσεων Παρέχουν τη δυνατότητα για διατύπωση λεπτομερών απαντήσεων Δυνατότητα καταγραφής μη αναμενόμενων πληροφοριών Αποκαλύπτουν στοιχεία της λογικής της διαδικασίας και σκέψεων των ερωτώμενων

Η δημιουργία ενός ερωτηματολογίου Απαιτεί λεπτομερή και ενδελεχή προεργασία στα πλαίσια δόμησης του Απαραίτητη είναι και η κριτική του αναθεώρηση προτού προχωρήσει ο ερευνητής στη διαδικασία της συμπλήρωσης Τα στάδια για τη δημιουργία ενός ερωτηματολογίου (εφόσον έχουν καθοριστεί οι ερευνητικοί σκοποί και το δείγμα της έρευνας) είναι: 1. Καθορισμό του περιεχομένου των θεμάτων του ερωτηματολογίου (ποια θέματα θα διερευνηθούν)

Στάδια δημιουργίας ερωτηματολογίου 2. Καθορισμό της διαμόρφωσης του ερωτηματολογίου. Ο ερευνητής καλείται να αποφασίσει για θέματα που αφορούν Το τύπο των ερωτήσεων (κλειστές, ανοικτές, συνδυασμός) Τη γλώσσα του ερωτηματολογίου (απλή, σύνθετους όρους) Τον τρόπο επεξεργασίας του ερωτηματολογίου (Η/Υ) 3. Θέματα οικονομίας του ερωτηματολογίου (τρόπο παρουσίασης του ερωτηματολογίου – σειρά ερωτήσεων) 4. Δομή του ερωτηματολογίου (πιλοτική εφαρμογή) 5. Τελική μορφή του ερωτηματολογίου (τύπος, περιεχόμενο, σύνταξη, δομή, τρόπος συμπλήρωσης) 6. Κωδικοποίηση του ερωτηματολογίου (ανάλυση)

Χαρακτηριστικά ενός καλού ερωτηματολογίου (1/2) Ευανάγνωστη μορφή Η διατύπωση των ερωτήσεων σε γλώσσα απλή, σαφή και κατανοητή Η σειρά των ερωτήσεων είναι σημαντικοί Αποφυγή διατύπωσης ερωτήσεων που μπορεί να προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις Το μέγεθος του να μην είναι αποτρεπτικό και ιδιαίτερα κουραστικό Να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένο στο πληθυσμό-στόχο της μελέτης (ηλικιωμένοι-παιδιά) Η αλληλουχία στη σειρά των ερωτήσεων να διέπεται από τη λογική

Χαρακτηριστικά ενός καλού ερωτηματολογίου (2/2) Να παρέχονται όλες οι απαραίτητες οδηγίες για τη συμπλήρωση του Να είναι καλαίσθητα γραμμένο και τυπωμένο Να επιτρέπει την επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων (ειδικός χώρος για κωδικοποίηση ) Να έχει ελεγχθεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητα του Να έχει αξιολογηθεί μέσω πιλοτικής εφαρμογής Σχήματα ερωτήσεων (ανοικτού - κλειστού τύπου) Μορφή και σύνολα απαντήσεων

Στανταρισμένα ερωτηματολόγια Πολλές φορές η δημιουργία ενός νέου ερωτηματολογίου, δεν είναι δυνατή (έλλειψη εμπειρίας του ερευνητή, χρόνος) Χρησιμοποιεί τα ήδη αξιολογηθέντα ερωτηματολόγια (ελεύθερα είτε επί πληρωμή) = τα οποία καλούνται στανταρισμένα ή πρότυπα ή τυποποιημένα ερωτηματολόγια Έχουν αναπτυχθεί από διάφορους οργανισμούς υγείας ή άλλους ερευνητικούς φορείς και τα οποία αποσκοπούν στη διεξαγωγή ερευνών στον τομέα της Υγείας Συνήθως, τα ερωτηματολόγια αυτά έχουν συνταχθεί στην αγγλική γλώσσα

Μετάφραση εργαλείου Η μετάφραση ενός εργαλείου έρευνας σε μια άλλη γλώσσα δεν συνίσταται απλώς στη μετάφραση και αντίστροφη μετάφραση πριν εκτιμηθεί αν είναι κατάλληλο για χρήση Η δομή της γλώσσας επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο είναι κατανοητή (α) να εξασφαλίζονται ικανοί μεταφραστές που είναι εξοικειωμένοι με το θέμα, (β) να χρησιμοποιούνται δύο δίγλωσσοι μεταφραστές (ένας για τη μετάφραση και ένας για την αντίστροφη μετάφραση, χωρίς να έχει δει το πρωτότυπο), (γ) να συνέρχεται μια επιτροπή επιθεώρησης (που θα εκτιμά τις μεταφράσεις και την ορθότητα εκφράσεων της καθομιλουμένης

Συνέντευξη Μια από τις κυριότερες τεχνικές ποιοτικής έρευνας (η άλλη είναι η παρατήρηση) Επαφίεται στον ερευνητή να επιλέξει την προσφορότερη προσέγγιση κάθε φορά Αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα εργαλεία της ποιοτικής έρευνας Δίνει μεγάλη ευελιξία στον ερευνητή Μπορεί να είναι

Η δομημένη συνέντευξη ακολουθεί έναν συγκεκριμένο και αυστηρά προκαθορισμένο κορμό ερωτήσεων, οι οποίες υποβάλλονται πάντοτε οι ίδιες και με την ίδια σειρά σε όλους τους ερωτώμενους Η ημι-δομημένες συνεντεύξεις παραμένουν προκαθορισμένες, εντούτοις υπάρχει η δυνατότητα και η ευελιξία αλλαγής σειράς και περιεχομένου με βάση τις απαντήσεις του ερωτώμενου Η μη δομημένη συνέντευξη βασίζεται στην απουσία προκαθορισμένων ερωτήσεων (βασίζεται στην αλληλεπίδραση του ερωτώμενου και του ερευνητή)

Η επιλογή της συνέντευξης προτείνεται: 1. Όταν απαιτείται η διερεύνηση του υποκειμενικού νοήματος σε ένα φαινόμενο 2. Όταν απαιτείται η περαιτέρω διερεύνηση των ευρημάτων μιας ποσοτικής έρευνας 3. Όταν απαιτείται η διερεύνηση για τον εντοπισμό διαφόρων παραμέτρων πριν την εφαρμογή μιας ποσοτικής έρευνας 4. Όταν η έρευνα αφορά προσωπικές ή κοινωνικές στάσεις, αντιλήψεις, συμπεριφορές, ιδέες Αντίθετα, η συνέντευξη δεν αποτελεί ενδεδειγμένη μέθοδο όταν δεν υπάρχει: - Επαρκής χρόνος - Το μέγεθος του δείγματος είναι πολύ μεγάλο - Όταν άλλες μέθοδοι είναι καταλληλότερες

Συνέντευξη Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Συνέντευξη Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Νέες πληροφορίες Ρυθμός απάντησης υψηλός Δυνατότητα συλλογής πληροφοριών από ευαίσθητες ομάδες (παιδιά, τυφλοί, γέροι) Αποφυγή παρεξηγήσεων Πλούσιο υλικό πληροφοριών Συλλογή πληροφοριών για διαμόρφωση ερωτηματολογίου Ικανότητα από τους ερευνητές (επικοινωνία, σεβασμός, εγρήγορση) Χρονοβόρα διαδικασία Μεγάλος όγκος πληροφοριών Υποκειμενικό χαρακτήρα των ευρημάτων

Οδηγίες για την επιτυχή διεξαγωγή μιας συνέντευξης Αναγνώριση των ατόμων Καθορισμός της μορφής της συνέντευξης Αξιοποίηση υλικοτεχνικών μέσων Τήρηση σύντομων σημειώσεων Καταλληλότητα του χώρου συνέντευξης Εξασφάλιση έγκυρης και ενημερωμένης συναίνεσης Δημιουργία ενός αναλυτικού σχεδίου της συνέντευξης Αξιοποίηση περιφραστικών ή άλλων λεκτικών σχημάτων Επαγγελματική συμπεριφορά του ερευνητή (εκπαίδευση)

Παρατήρηση Παρατηρεί άμεσα ένα φαινόμενο ή μια συμπεριφορά Επιτρέπει την καταγραφή των αλληλεπιδράσεων που συντελούνται μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον Η μέθοδος εφαρμόζεται σε μικρές ομάδες ατόμων Είναι χρήσιμη όταν το ζητούμενο είναι η μελέτη συμπεριφορών Η παρατήρηση απαιτεί α) ακρίβεια στην αντίληψη των λεπτομερειών, β) προσεκτική εκπαίδευση και γ) πρακτική εξάσκηση για να μειωθεί η τάση αναφοράς ερμηνευμένων συμβάντων Οι συμμετέχοντες παρατηρητές πρέπει να είναι προσεκτικοί ώστε η συμμετοχή τους στο ερευνητικό περιβάλλον να μην περιορίζει τον τρόπο που το αντιλαμβάνονται ή το κατανοούν

Κατηγορίες παρατήρησης Πλήρως συμμετέχων ερευνητής. Ο ερευνητής γίνεται πλήρες μέλος της ομάδας που παρατηρεί. Συμμετέχει σε κάθε δραστηριότητα καταγράφοντας παράλληλα κάθε συμπεριφορά, αντίδραση ή πράξη. Μπορεί να οδηγήσει σε διαστρέβλωση των ίδιων των δεδομένων. Ο συμμετέχων ως παρατηρητής. Δεν έχει κανένα ειδικό ρόλο αλλά γνωστοποιεί στην ομάδα την ιδιότητα του. Συμμετέχει ενεργά σε όλες τις δραστηριότητες και επομένως συλλέγει μεγάλο όγκο πληροφοριών. Επειδή γνωρίζουν την ιδιότητα του, μπορεί οι απόψεις και οι ενέργειες των μελών να είναι πλασματικές (διαβρώνεται με την πάροδο του χρόνου) Ο παρατηρητής ως συμμετέχων. Αποκαλύπτει την ιδιότητα του, καταγράφει τις παρατηρήσεις αλλά δεν συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες Ο πλήρως παρατηρητής. Δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα του στην ομάδα, κάνει καταγραφή των παρατηρήσεων του χωρίς να συμμετέχει στις δραστηριότητες (η συγκάλυψη μερικές φορές είναι ο μόνος τρόπος αποκόμισης περισσότερων πληροφοριών για την κοινωνία)

Τα ερευνητικά στάδια στη παρατήρηση Καθορισμό του ερευνητικού ζητήματος και του ερευνητικού πεδίου Εξασφάλιση της πρόσβασης Ανάπτυξη σχέσεων πεδίου (σχέσεις ερευνητή με τα μέλη της ομάδας) Συλλογή και καταγραφή των δεδομένων (επάρκεια χρόνου, καταλληλότητα χώρου, οικειότητα, κοινωνική συναίνεση) Ανάλυση και παρουσίαση των ευρημάτων (εξαρτάται από τον τρόπο που θα διαχειριστεί τα δεδομένα)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ