Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΟΝΕ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΤΗ ΔΙΕΠΟΥΝ Προπτυχιακή εργασία στο πλαίσιο του μαθήματος: Οικονομικό Δίκαιο της ΕΕ Χαραλαμπία Βαρβαρέσσου, Α.Μ. : 1340201300729 Αλέξανδρος – Σωτήριος Ντόβας, Α.Μ. : 1340201400262 Ευγενία Χατζηαντωνίου, Α.Μ. : 1340201400736

Η Δημιουργία της ΟΝΕ Προετοιμασία για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση Το σύστημα Bretton Woods ΕΟΚ [1957] Έκθεση Werner [1970] “The Snake in the Tunnel” [1971 – 1973] Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα & ECU [1979] Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη [1986] Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ινστιτούτο [1990] Μετάβαση στο € [1999-2002]

Η Δημιουργία της ΟΝΕ Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα & ECU [1979] 1971: Κατάρρευση Συστήματος Bretton Woods 1972: «Φίδι στη Σήραγγα» Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, ο ΜΣΙ Ι.: Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες βασίστηκαν σε κεντρικές ισοτιμίες έναντι της ECU («Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα») ECU: Ευρωπαϊκή λογιστική μονάδα, με βάση τον Μέσο Όρο των συμμετεχόντων νομισμάτων Ένα πλέγμα διμερών επιτοκίων υπολογίστηκε με βάση αυτές τις κεντρικές ισοτιμίες εκφρασμένες σε ECU και οι διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών εντός περιθωρίου 2,25% εκατέρωθεν των διμερών ισοτιμιών Διάρκεια δέκα ετών Αποτέλεσμα: η ευελιξία του συστήματος, σε συνδυασμό με την πολιτική βούληση για οικονομική σύγκλιση, επέτρεψε τη βιώσιμη νομισματική σταθερότητα. «αδύνατο τρίγωνο»: (μακροπρόθεσμα ασυμβίβαστες πολιτικές) ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων σταθερότητα της συναλλαγματικής ισοτιμίας οι ανεξάρτητες νομισματικές πολιτικές

Η Δημιουργία της ΟΝΕ Jacques Delors Έκθεση της Επιτροπής Delors [1989] Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Ανόβερο [1988] Επιτροπή εμπειρογνωμόνων υπό την προεδρία του Jacques Delors -> σχέδιο για την επίτευξη της νομισματικής σταθερότητας Στρατηγικός στόχος : σταθερές και μόνιμες ισοτιμίες των εθνικών νομισμάτων, ώστε να αντικατασταθούν τα εθνικά νομίσματα από ένα πραγματικό, πλέον, και όχι λογιστικό κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κεντρικών τραπεζών μέχρι του βαθμού δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών - αυτοτελής κοινοτικός θεσμός, στον οποίο οι χώρες-μέλη θα μεταβίβαζαν σταδιακά τις εξουσίες τους στον τομέα της νομισματικής πολιτικής Συγκεκριμένοι κανόνες δημοσιονομικής σύγκλισης, προκειμένου να εξαλειφθούν οι αιτίες που εμπόδιζαν τη νομισματική σταθερότητα Jacques Delors

Η Δημιουργία της ΟΝΕ Συνθήκη του Μάαστριχτ ή « Συνθήκη για την ΕΕ » Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Επίσημα σε ισχύ από 1.11.1993. 4. κριτήρια ένταξης στο ευρώ και καθορισμός του χρονοδιαγράμματος για την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος (Ευρωπαϊκή ιθαγένεια, κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, στενότερη συνεργασία μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστικών αρχών σε ποινικές υποθέσεις) Κριτήρια του Μάαστριχτ ή κριτήρια σύγκλισης: Πληθωρισμός (έως 4-5%) 2. Η συμφωνία υπεγράφη από 12 χώρες και στη συνέχεια εντάχθηκαν άλλες 16 Μείωση των ελλειμμάτων του Δημοσίου, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο 3% (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο) Περιορισμός δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 60%. 3.Υιοθετήση του σχέδιο Delors: θεμέλια για το ευρώ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών και περιγραφή των στόχων τους Επιτόκια των δανείων: να μην υπερβαίνουν τις 2 ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με τα χαμηλότερα επιτόκια των χωρών - μελών της ΕΟΚ Κύριος στόχος ΕΚΤ: η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών (διαφύλαξη της αξίας του ευρώ) 5. Τεράστιο άλμα προς τα εμπρός για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση

Η Δημιουργία της ΟΝΕ Ευρωζώνη και Συνθήκη της Λισαββώνας [2009] Σύστημα σταθερής Συναλλαγματικής ισοτιμίας μέσω του ECU – Μετατροπή μέσω συστήματος τριγωνικών συναλλαγών Δεκέμβριος 1998: 1 ECU = 1 € €: κοινό νόμισμα & μοναδικό νόμιμο χρήμα Τριετής περίοδος μετάβασης στο € [έως το 2002] Δημιουργία ΜΣΙ ΙΙ [1999] Οικονομική Κρίση στην Ευρωζώνη 2007-2008 ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΑΒΒΩΝΑΣ 2009

Η Αρχιτεκτονική της ΟΝΕ Οικονομική οικονομικός συντονισμός διακρατική συνεργασία σταθερότητα και ανάπτυξη Νομισματική σταθερότητα συναλλαγματικών ισοτιμιών & € σταθερότητα τιμών αποκλειστική αρμοδιότητα ολοκληρωμένο σύστημα λειτουργίας με ανεπτυγμένο παράγωγο δίκαιο 4 λέξεις-κλειδιά: συμφωνία, «δράση» , σκοπός, μέσον Όλοι στην Ο.Ε. (γένος και εξαίρεση- παρέκκλιση) - εθνικές πολιτικές (Σ. Λ. Ε. Ε. 5) υφέρπουσες συντρέχουσες αρμοδιότητες: εσωτερική αγορά και οικονομική συνοχή (Σ.Λ.Ε.Ε. 4) ≠ Ενισχυμένη συνεργασία η Ν.Ε. (είδος και κανόνας η Ευρωζώνη) - αποκλειστική αρμοδιότητα (Σ. Λ. Ε. Ε. 3).

Η Αρχιτεκτονική της ΟΝΕ Β)Επιμέρους Δράσεις Ο.Ν.Ε.: Γ) Θεμέλια της Ο. Ν. Ε.: Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των Κρατών Μελών Συντονισμός και πολυμερής εποπτεία των δημοσιονομικών (ελλείμματα, χρέη κλπ.) Ανεξάρτητος και κεντρική νομισματική πολιτική (Ε. Κ. Τ.) Ενιαίοι κανόνες, στόχοι και εποπτεία (κυρίως τραπεζική) στην Ευρωζώνη Ευρώ: € Άρθρ. 3 § 3 Σ.Ε.Ε. «εσωτερική αγορά», «ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη», «σταθερότητα τιμών», «οικονομική συνοχή και αλληλεγγύη») Άρθρ. 3 § 4 Σ.Ε.Ε. (=> expressis verbis: Ο. Ν. Ε.) Εξειδίκευση: Σ.Λ.Ε.Ε. 119επ., § 1 Ο.Ε. και § 2 Ν. Ε.

Η Αρχιτεκτονική της ΟΝΕ Δ) Αρχές σταυροειδής διατύπωση παρ. 3 άρθρου 119 ΣΛΕΕ : σταθερές τιμές (Ν. Ε.) υγιή δημόσια οικονομικά (Ο. Ε.) σταθερό ισοζύγιο πληρωμών (Ο. Ε.) υγιείς νομισματικές συνθήκες (Ν. Ε.) + (άρθρα 120 και 127 Σ. Λ. Ε. Ε.) ανοικτή αγορά ελεύθερος ανταγωνισμός αποτελεσματική κατανομή πόρων

Η Αρχιτεκτονική της ΟΝΕ Ε) Μορφή & Δράση Οικονομική Ένωση Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θέτει στόχους (π. χ. <3% έλλειμμα, <60% Α. Ε. Π. χρέος κ. τ. τ.). Το Συμβούλιο τής Ε. Ε. συντονίζει και αξιολογεί υφιστάμενα και μη (υποψήφια) μέλη Ευρωζώνης. Το Eurogroup: συντονίζει εντός τής Ευρωζώνης Τα Κράτη-Μέλη (εθνικές Κυβερνήσεις) εξειδικεύουν κι εφαρμόζουν (π. χ. προϋπολογισμός, δημοσιονομικά) + πρωτοβουλία επί π. χ. φορολογίας, προνοίας κλπ. Η Επιτροπή συνεπικουρεί το Συμβούλιο στην εποπτεία και αξιολόγηση των οικονομικών πολιτικών. Νομισματική Ένωση Η Ε. Κ. Τ. θέτει στόχους, συντονίζει, εφαρμόζει κι εποπτεύει τη νομισματική πολιτική Ε.Κ.Τ. ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Ε.Σ.Κ.Τ. ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ Ε.Σ.Κ.Τ. Ε.Κ.Τ. ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Όργανά της (ΔΣ & Εκτελεστική Επιτροπή) Άρθρ. 9 § 2 του 4ου Πρωτ. ΣΛΕΕ

Νομολογία Υπόθεση Thomas Pringle κατα Government of Ireland (C-370/12) Απόρριψη προσφυγής του Pringle ενώπιον του High court της Ιρλανδίας κατά της επικύρωσης της συμφωνίας ΕΜΣ (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας)από τη χώρα του και άσκηση αναίρεσης ενώπιον του supreme court Υποβολή τριών προδικαστικών ερωτημάτων από το supreme court βάσει του αρ. 267 ΣΛΕΕ στο Δικαστήριο: H τροποποίηση του άρθρου 136 ΣΛΕΕ αφορά αποκλειστικώς διατάξεις του τρίτου μέρους της ΣΛΕΕ; Επάγεται διεύρυνση των ανατεθειμένων στην ΕΕ βάσει των συνθηκών αρμοδιοτήτων (άρθρο 48 παρ.6 ΣΕΕ <<.....Το Ευρωπαικό Συμβούλιο δύναται να εκδώσει απόφαση, η οποία τροποποιεί, εν όλω ή εν μέρει, τις διατάξεις του τρίτου μέρους της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ.......Η απόφαση αυτή δεν μπορεί να αυξάνει τις αρμοδιότητες που απονέμονται στην Ένωση από τις Συνθήκες.>>) Επάγεται παραβίαση των συνθηκών η των γενικών αρχών του δικαίου της ένωσης; (4παρ.3 και 13 ΣΕΕ και 2,3,119,121,122,123,125 και 126 ΣΛΕΕ και αρχές ένδικης προσφυγής, δικαστικής προστασίας και ασφάλειας δικαίου)γ)εξαρτάται η θεμελίωση του δικαιώματος να συνάψει και να επικυρώσει τη Συνθήκη ΕΜΣ από την έναρξη ισχύος της απόφασης 2011/99/EE (περί τροποποιήσεως του άρθρου 136 ΣΛΕΕ)

Νομολογία Υπόθεση Thomas Pringle (συνέχεια) Η τροποποίηση του άρθρου 136 ΣΛΕΕ(περιεχόμενο νέας τρίτης παραγράφου) <<τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ μπορούν να θεσπίζουν μηχανισμό σταθερότητας, ο οποίος θα ενεργοποιείται εφόσον κρίνεται απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίζεται η σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στο σύνολο της. Η παροχή τυχόν απαιτούμενης χρηματοοικονομικής συνδρομής δυνάμει του μηχανισμού θα υπόκειται σε αυστηρούς όρους>> 1ο προδικαστικό ερώτημα : Prima facie τροποποιείται διάταξη μόνο του τρίτου μέρους Ουσιαστικώς δεν θίγεται η αποκλειστική αρμοδιότητα της ένωσης στον τομέα της νομισματικής πολιτικής(άρθρο 3 παρ.1 ΣΛΕΕ)και στον τομέα του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών(άρθρα 2παρ.3,5 παρ.1,119,120-126,143 ΣΛΕΕ-Η διάταξη του νέου άρθρου 3 αναφέρεται σε αρμοδιότητες κρατών μελών και όχι της ΕΕ(αβάσιμο το επιχείρημα περί συγκεκαλυμμένης διεύρυνσης αρμοδιοτήτων) 2ο προδικαστικό ερώτημα: Διαφορετικός ο σκοπός του ΕΚΣΤ και του ΕΜΣ.Ο σκοπός του ΕΚΣΤ σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ1 γ ΣΛΕΕ και 282 ΣΛΕΕ είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών ενώ του ΕΜΣ (άρθρο 3 παρ1 και 3παρ12 ΕΜΣ) η διαφύλαξη της χρηματοοικονομικής σταθερότητας της ζώνης του ευρώ στο σύνολο της. Δεν προσβάλλονται οι συντονιστικές αρμοδιότητες της ΕΕ(2παρ3,119-121,126ΣΛΕΕ)Συγχρονίζονται με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος(126παρ.9 ΣΛΕΕ).Δεν θίγεται η αρμοδιότητα του Συμβουλίου να απευθύνει συστάσεις. Το άρθρο 123 αναφέρεται αποκλειστικά σε απαγορεύσεις προς την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών και όχι προς τα κράτη μέλη. Το 125 δεν απαγορεύεται οποιασδήποτε συνδρομής στα κράτη μέλη αρκεί να υπάρχει πιστωτικό όριο και σύμβαση δανείου .

Νομολογία Υπόθεση Thomas Pringle (συνέχεια) Δεν παραβιάζονται οι αρχές της ένδικης προσφυγής, δικαστικής προστασίας και ασφάλειας δικαίου(άρθρο 4 παρ3ΣΕΕ,13ΣΕΕ και 273 ΣΛΕΕ) Ειδικότερα συνάδει η ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Επιτροπή, την ΕΚΤ και το Δικαστήριο με το άρθρο 13 ΣΕΕ καθώς για τις δύο πρώτες δεν αλλοιώνονται οι αρμοδιότητες που τους απονέμονται στις Συνθήκες και για το Δικαστήριο επιτρέπεται αναλογικά και η προηγούμενη συμφωνία για ανάθεση επίλυσης συγκεκριμένων διαφορών. Η θέσπιση του ΕΜΣ δεν αντιβαίνει στο άρθρο 47 του ΧΘΔ καθώς τα κράτη δεν εφαρμόζουν Ενωσιακό Δίκαιο σε αυτή την περίπτωση. 3ο προδικαστικό ερώτημα: Δεν εξαρτάται η θεμελίωση δικαιώματος σύναψης και επικύρωσης της συνθήκης από την έναρξη ισχύος της απόφασης καθώς δεν ανατίθεται στα κράτη μέλη καμιά νέα αρμοδιότητα στην 2011/199/ΕΕ

Νομολογία Υπόθεση Peter Gauweiler κατα Deutscher Bundestag (C-62/14) Αίτηση προδικαστικής απόφασης από το Bundesvefassungsgericht στο ΔΕΕ στο πλαίσιο συνταγματικών προσφυγών που ασκήθηκαν ενώπιον του σχετικά με τη συνδρομή που παρέσχε η Bundesbank για την εφαρμογή του προγράμματος 0ΜΤ. Ερωτήματα: Eμπίπτει το πρόγραμμα στις αρμοδιότητες του ΕΣΚΤ, «όπως αυτές καθορίζονται από τις Συνθήκες»; Συνάδει προς την αρχή της αναλογικότητας; Είναι συμβατό με την απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης των κρατών μελών; 1) Το ΕΣΚΤ συμπληρώνει την αποστολή του για τη χάραξη και την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής της Ένωσης κατά τρόπο ανεξάρτητο(άρθρο 130 ΣΛΕΕ). Δεν τίθεται θέμα εξομοίωσης του προγράμματος με μέτρο οικονομικής πολιτικής καθώς το ΕΣΚΤ με την επιφύλαξη του σκοπού της σταθερότητας των τιμών στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ένωση(άρθρα 119παρ2,127παρ.1,282παρ2)

Νομολογία Υπόθεση Peter Gauweiler κατα Deutscher Bundestag (συνέχεια) 2) Δεν παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας.Οι λόγοι που οδήγησαν την ΕΚΤ στη λήψη του εν λόγω μέτρου παρατέθηκαν σαφώς και δεν είναι διφορούμενοι(άρθρο 296παρ2 ΣΛΕΕ)Η λήψη του δικαιολογείται από τις αποκλίσεις των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων των διαφόρων κρατών της ζώνης του ευρώ που οφείλονταν στην απαίτηση υπερβολικών ασφαλίστρων κινδύνου.Το πρόγραμμα αφορά μόνο ένα περιορισμένο τμήμα κρατικών ομολόγων(μακροοικονομικής προσαρμογής)που λήγουν μετά από τουλάχιστον τρία έτη και το ΕΣΚΤ διατηρεί δικαίωμα επαναπώλησης. 3) Το άρθρο 123παρ.1και τα 17 έως 24 του Πρωτοκόλλου περί της ΕΚΤ και του ΕΣΚΤ δεν αποκλείουν την ευχέρεια του ΕΣΚΤ να επαναγοράζει από τους πιστωτές κράτους μέλους χρεόγραφα που αυτό προηγουμένως έχει εκδώσει,αρκεί οι δράσεις που αναλαμβάνει το ΕΣΚΤ βάσει του 123 να μην καθιστούν ανενεργή ως προς τα οικεία κράτη μέλη την παρότρυνση να ακολουθούν υγιή δημοσιονομική πολιτική και να μην έχουν αποτέλεσμα ισοδύναμο προς αυτό της απευθείας αγοράς κρατικών ομολόγων στις πρωτογενείς αγορές.

Βιβλιογραφία Thomas Pringle κατά Government of Ireland κ.λπ., 27.11.2012, C‑370/12, Ψηφιακή Συλλογή (Γενική Συλλογή). Peter Gauweiler κ.λπ. κατά Deutscher Bundestag, 16.6.2015, C-62/14, Ψηφιακή Συλλογή (Γενική Συλλογή). Official website of the European Union. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://europa.eu/european-union/index_en [Πρόσβαση 15 May 2017]. The European Commission. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/euro-area/enlargement-euro-area/introducing-euro/adoption- fixed-euro-conversion-rate/erm-ii-eus-exchange-rate-mechanism_en [Πρόσβαση 16 May 2017]. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΩΝ. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://www.euretirio.com/posotiki-xalarosi-quantitative-easing/ [Πρόσβαση 18 5 2017]. Hämäläinen, S., 1999. European Central Bank. [Ηλεκτρονικό] Available at: https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/1999/html/sp990225.en.html [Πρόσβαση 18 May 2017]. Verbeken, D., 2017. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. [Ηλεκτρονικό] Available at: http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/en/displayFtu.html?ftuId=FTU_4.1.1.html [Πρόσβαση 9 5 2017]. Βασίλειος, Χ. Α., 2010, 2011. Εισαγωγή στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αθήνα: ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Βασίλειος, Χ. Α., 2012. Συνθήκη ΕΕ και ΣΛΕΕ : Κατ' άρθρο ερμηνεία / επιμέλεια Βασίλειος Α. Χριστιανός. Αθήνα: ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Μανώλης, Π., 2013. Παρουσίαση και σχολιασμός της απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Pringle (C-370/12) σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και την υπό αυστηρούς όρους παροχή χρηματοοικονομικής βοήθειας προς κράτος μέλος της Ευρωζώνης. Νομικό Βήμα, Τόμος 61, pp. 572-594. Ψυχομάνης, Σ., 2016. Εγχειρίδιο Τραπεζικού Δικαίου. Β' έκδοση επιμ. Αθήνα: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ ΑΘΗΝΑ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!