ΔΙΑΛΕΞΗ 10 Ντελίριο, άνοια και άλλες γνωστικές διαταραχές Αιτιολογία Αξιολόγηση Διαφορική διάγνωση μεταξύ ντελίριου και άνοιας Νοσηλευτικές διαγνώσεις Σχεδιασμός Ειδικές διαταραχές

Ντελίριο Οξεία, συνήθως αναστρέψιμη, εγκεφαλική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από θόλωση της συνείδησης και έκπτωση της ικανότητας συγκέντρωσης και διατήρησης της προσοχής Εξελίσσεται μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα Ντελίριο οφειλόμενο σε: τοξίκωση από ουσίες σε στέρηση ψυχοτρόπων ουσιών πολλαπλά αίτια μη προσδιοριζόμενο

Άνοια (1/2) Χρόνια, μη αναστρέψιμη, εγκεφαλική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από έκπτωση της μνήμης, της αφηρημένης σκέψης και της κριτικής ικανότητας, καθώς και αλλαγές στην προσωπικότητα Αφασία: απώλεια της ικανότητας κατανόησης ή χρήσης της γλώσσας Απραξία: αδυναμία εκτέλεσης σκόπιμων κινήσεων που απαιτούν δεξιότητα Αγνωσία: ανικανότητα αναγνώρισης οικείων καταστάσεων, προσώπων ή ερεθισμάτων (δεν σχετίζεται με βλάβη των αισθητήριων οργάνων)

Άνοια (2/2) Η εξέλιξη της νόσου είναι ύπουλη και προοδευτική Χαρακτηρίζεται από σταδιακή έναρξη και συνεχώς εξελισσόμενη γνωστική έκπτωση Προκαλεί σημαντική έκπτωση στην κοινωνική ή επαγγελματική λειτουργικότητα Τύποι άνοιας: α. Άνοια τύπου Alzheimer β. Αγγειακή άνοια γ. Άνοια οφειλόμενη σε άλλες γενικές σωματικές κλινικές καταστάσεις δ. Οφειλόμενη σε ουσίες ε. Άνοια οφειλόμενη σε πολλαπλές αιτίες στ. Άνοια μη άλλως προσδιοριζόμενη

Αμνησιακές διαταραχές Ανάπτυξη διαταραχών μνήμης, που χαρακτηρίζονται από αδυναμία εκμάθησης νέων πληροφοριών Οι διαταραχές μπορεί να είναι παροδικές ή χρόνιες Οι διαταραχές προκαλούν σημαντική έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (1/2) Παρεμπόδιση της αιματικής ροής στον εγκέφαλο Ελάττωση της αιματικής ροής στον εγκέφαλο: καρδιακή ανακοπή, αρρυθμίες Λοιμώξεις (HIV) Ενδοκρινικές και μεταβολικές διαταραχές (διαβήτης, υποθυρεοειδισμός) Ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, καρκινώματα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (2/2) Η έκθεση σε τοξικές ουσίες Φάρμακα (αντιεπιληπτικά, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά) Κατάχρηση ψυχοτρόπων ουσιών Γενετικά ή ιογενή νοσήματα μπορεί να προκαλέσουν παθολογοανατομικές ή βιοχημικές αλλαγές, που διαταράσσουν την αιματική ροή στον εγκέφαλο (Alzheimer, Parkinson, σύνδρομο Down)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (1/2) Το ντελίριο έχει αιφνίδια έναρξη και συγκεκριμένη αναγνωρίσιμη αιτία Κλινική εξέταση και έλεγχο παρακλινικών εξετάσεων, ο οποίος αποκαλύπτει παθολογικές εργαστηριακές τιμές Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ), που επιβεβαιώνει εγκεφαλική δυσλειτουργία Αποπροσανατολισμός που επιδεινώνεται στο τέλος της ημέρας, το οποίο, συνήθως, αναφέρεται ως σύνδρομο ηλιοβασιλέματος Λήθαργος, απάθεια, συμπεριφορά απόσυρσης Αποπροσανατολισμός στο χρόνο και στο χώρο

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (2/2) Η άνοια είναι μια προοδευτική νόσος Τα συμπτώματά της θεωρείται ότι εκδηλώνονται σε τρία στάδια Στάδιο 1 (διαρκεί από 1 έως 3 έτη) Δυσχέρεια στην εκτέλεση σύνθετων καθηκόντων Ατημέλητη εξωτερική εμφάνιση Αποπροσανατολισμός στο χρόνο (θυμάται πρόσωπα και τοποθεσίες)

Στάδιο 2 (διαρκεί περίπου 2 έως 10 έτη) Ελλιπής έλεγχος των παρορμήσεων, με συχνά ξεσπάσματα Επιθετική συμπεριφορά, ψευδαισθήσεις Αφασία που καταλήγει στη χρήση περιορισμένου λεξιλογίου Υπερδραστηριότητα του στοματικού αντανακλαστικού (διερευνά με το στόμα οποιοδήποτε αντικείμενο μπορεί να τοποθετηθεί στη στοματική κοιλότητα) Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές Μυθοπλασία Αδυναμία ανάγνωσης ή γραφής Ανικανότητα αναγνώρισης οικείων καταστάσεων, προσώπων ή ερεθισμάτων

Στάδιο 3 (διαρκεί από 8 έως 10 έτη πριν επέλθει ο θάνατος) Επιδείνωση της υπερδραστηριότητας του στοματικού αντανακλαστικού και υπερβολική κατανάλωση τροφής Σταδιακή αποδιοργάνωση της κινητικότητας Σταδιακή ελάττωση της ανταπόκρισης σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα Σοβαρή έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας Σοβαρή διαταραχή του λόγου

Διαφορική διάγνωση μεταξύ ντελίριου και άνοιας Το ντελίριο μπορεί να συνυπάρχει με άνοια, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής η ακριβής αξιολόγηση και η χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας Ψευδοάνοια: αναστρέψιμη διαταραχή, που συχνά μιμείται την άνοια (η κατάθλιψη αποτελεί τη συχνότερη μορφή ψευδοάνοιας) Ψευδο-ντελίριο: συμπτώματα ντελίριου χωρίς κάποιο αναγνωρίσιμο οργανικό αίτιο

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΙΣ Οξεία σύγχυση, σχετιζόμενη με κατάχρηση αλκοόλ Κίνδυνος αυτοτραυματισμού, που σχετίζεται με επιθετική συμπεριφορά Διαταραγμένη λεκτική επικοινωνία, που σχετίζεται με αφασία Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου, που σχετίζεται με φόβο Χαμηλή αυτοεκτίμηση, που σχετίζεται με απώλεια της αυτόνομης λειτουργικότητας Κίνδυνος βίας προς τον εαυτό ή τους άλλους, που σχετίζεται με σύγχυση

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 1. Ψυχοφαρμακολογία Αναστολείς της χολινεστεράσης, οι οποίοι μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ήπιας προς μέτρια μορφής άνοιας 2. Ομαδικές και ατομικές θεραπείες Θεραπεία ενδυνάμωσης της μνήμης ή ανασκόπησης της ζωής, κατά την οποία στόχος είναι η προαγωγή συζητήσεων γύρω από θέματα που σχετίζονται με συγκεκριμένες μεταβατικές περιόδους της ζωής

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ Ο πάσχων θα παραμένει ελεύθερος τραυματισμών Ο πάσχων θα συμμετέχει στην αυτοφροντίδα του Ο πάσχων θα εκφράζει τις βασικές ανάγκες του με τη χρήση λεκτικών μηνυμάτων Ο πάσχων θα αλληλεπιδρά με τους άλλους σε ομαδικές δραστηριότητες Ο πάσχων θα κοιμάται 5 έως 7 ώρες τη νύχτα, και 1 έως 2 ώρες το μεσημέρι, κάθε ημέρα Ο πάσχων θα διατηρεί σταθερά τα ζωτικά του σημεία και το σωματικό του βάρος

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Άνοια τύπου Alzheimer Οι γνωστικές διαταραχές δεν οφείλονται σε άλλες παθολογικές καταστάσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος Συμβαίνει σε άτομα ηλικίας > των 65 ετών Πρώιμης έναρξης άνοιας: συμβαίνει σε άτομα < των 65 ετών Η διάγνωση συνήθως προκύπτει δια αποκλεισμού άλλων αιτιών Χρησιμοποιούνται νευροαπεικονιστικές μέθοδοι για τη διαπίστωση εγκεφαλικής ατροφίας

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ήπια νευρογνωστική διαταραχή έκπτωση της γνωστικής λειτουργικότητας, όπως αποδεικνύεται από την κλινική αξιολόγηση, συνοδευόμενη από δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος Μεταδιασεισική διαταραχή προκύπτει μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση, και εκδηλώνεται με έκπτωση της μνήμης ή της προσοχής