1 Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Διδάσκων: Δημ. Δρογκούλας ΛΑΡΙΣΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 «ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ » COST ACCOUNTING

Λειτουργική διάρθρωση των εμπορικών επιχειρήσεων Παρουσιάζεται κατά κανόνα με το ακόλουθο σχήμα: ΔΙΟΙΚΗΣΗ Γραμματεία ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ (ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

Λειτουργική διάρθρωση των μεταποιητικών επιχειρήσεων μικρού και μεσαίου μεγέθους Παρουσιάζεται κατά κανόνα με το ακόλουθο σχήμα: ΔΙΟΙΚΗΣΗ Γραμματεία ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΕΙΤΟYΡΓΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ Γραμματεία Σύμβουλοι Διοικήσεως ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΡΕΥ- ΝΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Λειτουργική διάρθρωση των μεταποιητικών επιχειρήσεων μεγάλου μεγέθους

5 Τι είναι η Λογιστική?  Mέσο παροχής οικονομικών πληροφοριών προς διάφορες ομάδες ενδιαφερομένων για την πορεία μιας επιχείρησης που στόχο έχει τη διευκόλυνση της λήψης οικονομικών αποφάσεων Μέτοχοι Προμηθευτές Πελάτες Στελέχη Κράτος Τράπεζες Αναλυτές Τιμολόγηση Αγορά μετοχών Σύναψη δανείου Φορολόγηση

6 Λογιστικοί κλάδοι Διοικητική Λογιστική Κοστολόγηση Λογιστική Δημόσιου Τομέα Ελεκτική Φορολογική Λογιστική Διεθνής Λογιστική Χρηματοοικονομική Λογιστική

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ (MANAGEMENT ACCOUNTING) Ασχολείται με την εσωτερική πληροφόρηση της επιχείρησης σε όλα τα επίπεδά της σε ότι αφορά :  Την ανάλυση του κόστους λειτουργίας (cost accounting).  Τον προγραμματισμό δράσης (planning).  Τον έλεγχο της υλοποίησης του προγραμματισμού (control).  Την αξιολόγηση της απόδοσης ατόμων και δραστηριοτήτων (evaluation).

8 Διοικητική Λογιστική Προγραμματισμός Κοστολόγηση Έλεγχος Λήψη αποφάσεων

9 Στόχοι – Αντικείμενο Δ.Λ.  Εξοικείωση με θέματα κατάρτισης, παρακολούθησης και ελέγχου του συνολικού προϋπολογισμού των επιχειρήσεων και της ανάλυσης των αποκλίσεων που προκύπτουν από τη σύγκριση των προϋπολογισμών με τους απολογισμούς Προγραμματισμός

10 Στόχοι – Αντικείμενο Δ.Λ.  Γνώση της μεθοδολογίας για τη λήψη αποφάσεων στο βραχυπρόθεσμο διάστημα και για την ανάλυση των σχέσεων κόστους – όγκου – κέρδους Λήψη αποφάσεων

11 Στόχοι – Αντικείμενο Δ.Λ.  Εξοικείωση με τις μεθόδους αξιολόγησης των τμημάτων των επιχειρήσεων και των στελεχών τους βάσει ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων Έλεγχος

12 Στόχοι – Αντικείμενο Δ.Λ. Επαφή με τις σύγχρονες τάσεις στον τομέα της κοστολόγησης –Αctivity based costing –Target costing Κοστολόγηση

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ (FINANCIAL ACCOUNTING)  Ασχολείται με την πληροφόρηση των ενδιαφερομένων εκτός επιχείρησης, π.χ. κράτος, τράπεζες κ.τ.λ.  Έχει τη μορφή προδιαγεγραμμένων εκθέσεων- καταστάσεων.  Δημοσιοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα.  Πληροφορεί σε μεγάλο ποσοστό μέσω των οικονομικών καταστάσεων τέλους χρήσης (annual financial statements).

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣΚυρίως εκτός της επιχείρησης Εντός της επιχείρησης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑΓενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές Ευελιξία – ανάλογα με τον στόχο ΕΜΦΑΣΗΣτο σύνολο της επιχείρησηςΣτα τμήματα & τις διαδικασίες της επιχείρησης ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΦΟΡΩΝ Σε τακτά χρονικά διαστήματα Ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης ΕΦΑΡΜΟΓΗΥποχρεωτικήΠροαιρετική ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Με το εμπορικό & το φορολογικό δίκαιο Σημαντική ποικιλία (π.χ. χρηματοοικονομικά) ΟΡΙΖΟΝΤΑΣΈμφαση στα ιστορικά – απολογιστικά στοιχεία Έμφαση στα μελλοντικά προϋπολογιστικά στοιχεία

15 Γενικά Παραδεκτές Λογιστικές Αρχές GAAP(Generally accepted accounting principles)(1) Η αρχή της αυτοτελούς λογιστικής οντότητας –Η επιχείρηση είναι ανεξάρτητη από τους ιδιοκτήτες της Η αρχή της συνέχειας της επιχειρηματικής δραστηριότητας –Η επιχείρηση θα ασκεί τη δραστηριότητα της και στο μέλλον Η αρχή της περιοδικότητας –Ανάγκη για υπολογισμό αποτελέσματος σε τακτά χρονικά διαστήματα Η αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων –Από τα έσοδα της χρήσης θα πρέπει να αφαιρούνται τα έξοδα που σχετίζονται με αυτά

16 Βασικές Λογιστικές Καταστάσεις Ισολογισμός Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης

17 Ισολογισμός Ο Ισολογισμός είναι η λογιστική κατάσταση που εμφανίζει συνοπτικά, με χρηματικές μονάδες και με βάση τις γενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές, τα στοιχεία του Ενεργητικού μιας λογιστικής μονάδας και τις πηγές προέλευσής τους (Παθητικό) σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή

18 Μορφή Ισολογισμού ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ Α. ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Β.ΕΞΟΔΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ. ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ ΥΠΕΡ ΤΟ ΑΡΤΙΟ Ι. ΑΣΩΜΑΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ– ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΙΙ. ΕΝΣΩΜΑΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙV. ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΙΙΙ. ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ & ΑΛΛΕΣ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ V. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣ ΝΕΟ Δ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Ι. ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ B. ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΑ ΙΙ. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Γ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΙΙ. ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ Ι. ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙV. ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΙΙ. ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ε. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Δ. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ

19 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣΙΣ ΠάγιαΠΕ Μείον αποσβέσεις (συσσωρευμένες)ΑΠΣ Καθαρά ΠάγιαΠΕ-ΑΠ ΑποθέματαΑΠΟΘ ΠελάτεςΠΕΛΑ Άλλες απαιτήσειςΑΛΛΑ ΔιαθέσιμαΔΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΚΕ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥΣΕ (ΠΕ-ΑΠΣ)+ΑΠΟΘ+ΠΕΛΑ+ΑΛΛΑ+ΔΕ = ΣΕ (ΠΕ-ΑΠΣ)+ΚΕ = ΣΕ

20 Μετοχικό κεφάλαιοΜΕΤ Αποθεματικά (παρακ/ντα κέρδη)ΚΕΝ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΙΚ Μακροπρόθεσμες υποχρεώσειςΜΠ ΠρομηθευτέςΠΡΟΜ Άλλες υποχρεώσειςΑΛΛΥ Σύνολο Βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεωνΒΠ ΣΥΝΟΛΟ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝΣΥ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥΣΠ ΙΚ+ΜΠ+ΒΠ = ΣΠ ΜΕΤ+ΚΕΝ = ΙΚ ΠΡΟΜ+ΑΛΛΥ= ΒΠ ΜΠ+ΒΠ = ΣΥ

21 Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης (ΚΑΧ) ονομάζεται η λογιστική κατάσταση στην οποία συσχετίζονται περιληπτικά, με βάση τις παραδεκτές λογιστικές αρχές, οι προσδιοριστικοί παράγοντες του αποτελέσματος που πραγματοποιήθηκε σε μία λογιστική χρήση.

22 Μορφή κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσης ΠωλήσειςΧΧΧ Κόστος πωληθέντωνΧΧΧ Μικτά αποτελέσματα εκμετάλλευσηςΧΧΧ - Έξοδα διοίκησηςΧΧΧ - Έξοδα έξοδα έρευνας και ανάπτυξηςΧΧΧ -Έξοδα διάθεσηςΧΧΧ Μερικά αποτελέσματα εκμετάλλευσηςΧΧΧ +/- Χρηματοοικονομικά έσοδα και έξοδαΧΧΧ Ολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσηςΧΧΧ +/- Έκτακτα και ανόργανα έσοδα/κέρδη και έξοδα/ζημιέςΧΧΧ Αποτέλεσματα χρήσης προ φόρωνΧΧΧ

23 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ Πωλήσεις - Κόστος πωληθέντων =Μικτό κέρδος -Έξοδα διοίκησης και διάθεσης -Χρηματοοικονομικά έξοδα =Κέρδος Χρήσης , , , , , ,50

24 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣΑΧ Κύκλος εργασιών (Πωλήσεις)Π Μείον κόστος πωλήσεωνΚΠ Μεικτά κέρδηΜΚ Μείον έξοδαΕΞ ΑποσβέσειςΑΠ Κέρδη προ τόκων & φόρωνΚΠΤΦ Χρηματοοικονομικές δαπάνες(ΤΟΚΟΙ)ΤΟ Κέρδη προ φόρωνΚΠΦ Φόροι (50%)ΦΟ ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗΚΚ Π-ΚΠ = ΜΚ ΜΚ-ΕΞ-ΑΠ = ΚΠΤΦ ΚΠΤΦ-ΤΟ = ΚΠΦ ΚΠΦ-ΦΟ = ΚΚ

25 ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ---->ΠΕΛΑΤΕΣ ΑΓΟΡΕΣ >ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ Αρχικά αποθέματαΑΑ ΑγορέςΑΓ Τελικά αποθέματαΤΑ ΑΑ+ΑΓ-ΤΑ = ΚΠ

26 Άσκηση Δίδονται : Εμπορεύματα 31/12/01 = 5,000,000 Εμπορεύματα 31/12/02 = 6,000,000 Αγορές το 2002 = 10,000,000 Κόστος πωληθέντων το 2002 = 9,000,000

27 Άσκηση Δίδονται : Πάγια 31/12/01 = 5,000,000 Πάγια 31/12/02 = 6,000,000 Πωλήσεις παγίων το 2002 = 1,000,000 Αγορές παγίων το 2002 = 2,000,000

ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ Χαρακτηριστικά γνωρίσματα κόστους: Α. Το κόστος αποτελεί επένδυση αγοραστικής δύναμης σε αγαθά και υπηρεσίες Β. Το κόστος αποτελεί στοιχείο του Ενεργητικού Γ. Το κόστος αλλάζει μορφή (συνήθως) μέσα στην επιχείρηση Δ. Το κόστος εξαφανίζεται όταν το αγαθό ή η υπηρεσία όπου είναι ενσωματωμένο πουληθεί, απολεσθεί ή διατεθεί σε τρίτους

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ΕΞΟΔΟΥ - Το έξοδο προέρχεται από το κόστος, δημιουργείται από αυτό και συνεπώς προϋπάρχει πάντοτε ως κόστος. -Το έξοδο αντιστοιχεί στο κόστος που εκπνέει κατά την διάρκεια μιας περιόδου και αφαιρείται από το έσοδο της περιόδου για να προσδιορισθεί το αποτέλεσμα της περιόδου(κέρδος ή ζημία). -Τα έξοδα που αφαιρούνται από τα έσοδα μιας περιόδου αντιστοιχούν στο κόστος των πωληθέντων. -Τα έξοδα που αφαιρούνται από το μικτό αποτέλεσμα αποτελούνται από το κόστος των λειτουργιών Διοικήσεως, Διαθέσεως, Ερευνών και χρηματοδοτήσεων

Ομοιότητες και Διαφορές κόστους, εξόδου, δαπάνης - Το κόστος είναι στοιχείο του ενεργητικού ενώ το έξοδο είναι στοιχείο διαμορφωτικό των αποτελεσμάτων. -Το κόστος μπορεί να μεταφέρεται από μια χρήση σε άλλη ενώ τα έξοδα επιβαρύνουν τη χρήση ή την περίοδο μέσα στην οποία πραγματοποιούνται. -Το κόστος προϋπάρχει πάντοτε του εξόδου ενώ δεν συμβαίνει το αντίθετο. -Το κόστος όταν αλλάζει μορφή δεν παράγει αποτέλεσμα αφού συγκρίνεται με ένα άλλο κόστος διαφορετικής μορφής αλλά ίσου ποσού

- Το έξοδο αντίθετα, συγκρίνεται πάντοτε με το έσοδο και από τη σύγκριση προσδιορίζεται πάντα ένα αποτέλεσμα δεδομένου ότι σπάνια τα δύο μεγέθη ταυτίζονται. - Το κόστος και το έξοδο ταυτίζονται ποσοτικά μεταξύ τους αφού το έξοδο προέρχεται από το κόστος που εξαφανίζεται με την πώληση του αγαθού. - Η δαπάνη ταυτίζεται τόσο με το κόστος όσο και με το έξοδο.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΟΣΤΟΥΣ Α. Με βάση τον τρόπο ενσωμάτωσης στο κόστος ΑΜΕΣΑ ΕΜΜΕΣΑ Πρώτες Ύλες Άμεσο κόστος Άμεση εργασία Γ.Β.Ε Έμμεσο κόστος ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Β. Με βάση την συμπεριφορά τους προς την δραστηριότητα της Οικονομικής μονάδας. ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΕΤΑΒΛΗΤΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ 0 5ΟΟΟ Κ Ο 20 Σ Τ Ο Σ 15 10

Γ. Ανάλογα με την ενσωμάτωση ή μη στο κόστος παραγωγής Κοστολογήσημα - μη Κοστολογήσημα Άμεσα υλικά Βοηθ. Ύλες Άμεσα εργατικά Έμμεσα εργατικά Ενοίκια Φόροι Τακτικές αποσβέσεις κ.τ.λ υπέρμετρη φύρα χρεωστική συναλ/κή διαφορά έκτατες αποσβέσεις αποζημιώσεις πέρα των νομίμων κ.τ.λ

Δ. Με βάση τον χρόνο υπολογισμού τους ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ (δεδουλευμένα) ιστορικό κόστος ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΕΝΑ (μη δεδουλευμένα) προϋπολογιστικό κόστος---πρότυπο κόστος

Ε. Με βάση τον τρόπο εκδήλωσ ή ς τους ΕΜΦΑΝΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ Αμοιβές προσωπικού Αμοιβή επιχειρηματία Έξοδα κίνησης αυτοκινήτων Τόκοι ιδίων κεφαλαίων Καύσιμα εργοστασίου Τεκμαρτό ενοίκιο …………………. ……………….

Ζ. Ανάλογα με την φύση ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤ΄ ΕΙΔΟΣ Ανάλογα με τις περιοχές δραστηριότητας ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ

ΑΡΧΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΜΕΣΑ ΥΛΙΚΑ + ΑΜΕΣΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΜΕΣΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ + Γ.Β.Ε ΑΜΕΣΑ ΥΛΙΚΑ + ΑΜΕΣΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ + Γ.Β.Ε Το κόστος όλων των λειτουργιών της επιχείρησης Κόστος Παραγωγής + Έξοδα Διάθεσης

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΛΙΚΩΝ 24 ΠΡΩΤΕΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΥΛΕΣ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ 25 ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ ΥΛΙΚΑ μικρά εργαλεία λιγνίτης πετρέλαιο μαζούτ λοιπά καύσιμα – λιπαντικά …………………………………………………………… 26 ΑΝΤΑΛΑΚΤΙΚΑ ΠΑΓΙΩΝ 28 ΕΙΔΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΥΛΙΚΩΝ ΑΜΕΣΑ ΥΛΙΚΑ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΜΜΕΣΑ ΥΛΙΚΑ Γ.Β.Ε Ο διαχωρισμός των υλικών σε άμεσα και έμμεσα είναι θέμα οργάνωσης της επιχείρησης και δεν εξαρτάται από την φυσική υπόσταση των υλικών.

ΚΟΣΤΟΣ ΚΤΗΣΕΩΣ ΥΛΙΚΩΝ = ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΑΞΙΑ + ΕΙΔΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΑΓΟΡΩΝ ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΑΓΟΡΩΝ ΚΑΤΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΠ΄ ΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛ/ΣΜΟ (ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΣΗΣ) ΤΩΝ ΛΟΓ/ΣΜΩΝ 20,24,25,26 ΚΑΙ 28 Η΄ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓ/ΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ 6 Π.Χ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΓΙΑ ΑΓΟΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΕΞΟΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΓΟΡΩΝ Α) ΣΤΙΣ ΒΙΟΜ/ΚΕΣ ΕΠΙΧ/ΣΕΙΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΕΞΟΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Β) ΣΤΙΣ ΕΜΠ/ΚΕΣ ΕΠΙΧ/ΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΞΟΔΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Αγορά πρώτων και βοηθητικών υλών Έστω ότι ο προμηθευτής Ψ αποστέλλει τα υλικά αξίας με Δελτίο Αποστολής (Δ.Α) χωρίς να εκδίδει ταυτόχρονα τιμολόγιο. Γίνονται οι εγγραφές: Γενική λογιστική Με το ΔΑ καμία εγγραφή Μέσα σε 25 ημέρες από τη λήψη του τιμολογίου του προμηθευτή: 24 Πρώτες και βοηθητικές ύλες-Υλικά συσκευασίας Αγορές χρήσεως Αγορές χρήσεως εσωτερικού Υποχρεώσεις από φόρους-τέλη Φόρος προστιθέμενης αξίας ΦΠΑ πρώτων και βοηθη- τικών υλών 18% Προμηθευτές 50.00Προμηθευτής εσωτερικού ΧΧ Προμηθευτής Ψ [1.000=τιμολογιακή αξία αγοράς υλικών]

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Α.ΣΥΣ T ΗΜΑ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ( job-order costing system) Η΄ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ Η΄ ΕΡΓΟ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Β. ΣΥΣΤΗΜ A ΜΑΖΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η΄ ΚΑΤΑ ΦΑΣΗ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ (process costing system) Γ. ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ( activity based costing)

ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΥΝ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ΠΕΛΑΤΩΝ (ναυπηγικές επιχειρήσεις,δομικές, κατασκευαστικές,μηχανουργεία κ.α ) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΥΝ ΧΑΡΙΝ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ (ορισμένα επιπλοποιεία,υποδηματοποιία κ.α)

ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΖΙΚΗΣ (κατά φάση) ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: ποσότητα, συνεχής, τυποποιημένη 1.ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΜΟΝΟΦΑΣΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Πλινθοποιία, Κεραμοποιία, Κονσερβοποιία….. 2.ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ  ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ  ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΦΑΣΕΙΣ  ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΕ ΚΑΤ’ ΕΠΙΛΟΓΗ ΦΑΣΕΙΣ  ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΛΛΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

47 Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Διδάσκων: Δημ. Δρογκούλας ΛΑΡΙΣΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 «Αποθέματα»

Είδη αποθεμάτων Αποθέματα είναι τα υλικά αγαθά τα οποία ανήκουν στην επιχείρηση και: –Προορίζονται να πωληθούν Προϊόντα –Βρίσκονται στη διαδικασία της παραγωγής Ημιτελή προϊόντα –Προορίζονται να αναλωθούν για την παραγωγή των προϊόντων Υποπροϊόντα Πρώτες και βοηθητικές ύλες 48

Είδη αποθεμάτων (2) Αποθέματα είναι τα υλικά αγαθά τα οποία ανήκουν στην επιχείρηση και: –Προορίζονται να αναλωθούν για την καλή λειτουργία της παραγωγικής διαδικασίας και την ιδιοπαραγωγή προϊόντων Αναλώσιμα υλικά Ανταλλακτικά παγίων στοιχείων –Προορίζονται να χρησιμοποιηθούν στην συσκευασία των προϊόντων ή εμπορευμάτων Υλικά συσκευασίας Είδη συσκευασίας (επιστρεπτέα και μη) 49

Είδη προϊόντων Έτοιμα προϊόντα Ημιτελή προϊόντα Υποπροϊόντα – Παράγονται μαζί με τα κύρια – Επαναχρησιμοποιούνται σαν πρώτη ύλη ή πωλούνται αυτούσια Συμπαράγωγα Ελαττωματικά Υπολείμματα – Κατάλοιπα της παραγωγικής διαδικασίας κατά κανόνα άχρηστα. Επίσης ακατάλληλα για βιομηχανοποίηση ή κανονική αξιοποίηση διάφορα υλικά ή έτοιμα ή ημιτελή προϊόντα 50

Απογραφή τέλους χρήσης Σειρά ενεργειών που γίνονται κατά κανόνα στο τέλος της χρήσης –Φυσική απογραφή τέλους χρήσης Κατά την απογραφή πρέπει: –να αναγνωρίζονται, –να καταμετρούνται, –να καταγράφονται και –να αποτιμώνται όλα τα αποθέματα –κατά είδος, ποιότητα και ποσότητα και να γίνεται η κατάταξη στους επιμέρους λογαριασμούς των αποθεμάτων 51 Είδη που βρίσκονται σε τρίτους για πώληση, για ενέχυρο ή για άλλους λόγους, καταχωρούνται ιδιαίτερα στην απογραφή Δυσκολίες...

Αποτίμηση αποθεμάτων στην απογραφή τέλους χρήσης Αποθέματα προερχόμενα από αγορές αποτιμώνται –Στη χαμηλότερη τιμή μεταξύ της τρέχουσας και της τιμής κτήσεως Τρέχουσα τιμή = Τιμή προμήθειας του αγαθού την ημέρα απογραφής κάτω από συνήθεις συνθήκες 52

Είδη απογραφής αποθεμάτων Υπάρχουν δύο είδη απογραφών αποθεμάτων κατά τη διάρκεια της χρήσης –Η περιοδική απογραφή Υπολογίζεται το κόστος των πωληθέντων προϊόντων ή εμπορευμάτων μια φορά στο τέλος της χρήσης –Η συνεχής απογραφή Υπολογίζεται συνεχώς (για κάθε πώληση) το κόστος των πωληθέντων προϊόντων ή εμπορευμάτων 53 Πως παρακολουθώ τα αποθέματα ??

Περιοδική Απογραφή - Χαρακτηριστικά  Η φυσική απογραφή  Μια φορά στο τέλος της χρήσεως  Δεν τηρούνται οι αναλυτικοί λογαριασμοί (καρτέλες) των εμπορευμάτων κατά ποσότητα  Δεν τηρείται ο λογαριασμός «Kόστος πωληθέντων»  Ο λογαριασμός «Εμπορεύματα» εμφανίζει μόνο το αρχικό απόθεμα των εμπορευμάτων  Κάθε αγορά εμπορευμάτων που πραγματοποιείται καταχωρείται στο λογαριασμό «Αγορές» 54

Πως υπολογίζεται η τιμή κτήσης του τελικού αποθέματος? Πρόβλημα –Κατά τη διάρκεια της χρήσης αγοράζω το ίδιο απόθεμα με διαφορετικές τιμές Εναλλακτικές μέθοδοι υπολογισμού της τιμής κτήσης του τελικού αποθέματος –Μέθοδος του σταθμικού μέσου όρου –Μέθοδος του κυκλοφοριακού μέσου όρου ή των διαδοχικών υπολοίπων –Μέθοδος L.I.F.O (List in, First out) –Μέθοδος F.I.F.O (First in, First out) 55

Μέθοδος του σταθμικού μέσου όρου 56

Μέθοδος του κυκλοφοριακού μέσου όρου ή των διαδοχικών υπολοίπων 57

Μέθοδος F.I.F.O (Fist in, First out) Γίνεται η υπόθεση ότι η πρώτη εισαγωγή (αγορά) εξάγεται πρώτη και ότι τα αποθέματα της απογραφής προέρχονται από τις τελευταίες αγορές της χρήσεως και αποτιμούνται στις τιμές που αντίστοιχα αγοράστηκαν Για τον υπολογισμό του τελικού αποθέματος γίνεται από την τελευταία αγορά (τελευταία τιμολόγια) 58

Μέθοδος L.I.F.O (Last in, First out) Γίνεται η υπόθεση ότι πρώτη εξαγωγή προέρχεται από την τελευταία εισαγωγή και ότι τα αποθέματα τέλους χρήσεως προέρχονται από τις παλαιότερες εισαγωγές Η έναρξη για τον υπολογισμό του τελικού αποθέματος γίνεται από το αρχικό απόθεμα 59

Άσκηση Σας δίνονται οι εξής πληροφορίες για το εμπόρευμα Α: – Αρχικό απόθεμα 200 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 20 – Αγορά 400 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 30 – Αγορά 600 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 40 – Αγορά 700 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 50 – Αγορά 250 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 60 Οι πωλήσεις της χρήσεως ανήλθαν σε € Το τελικό απόθεμα των εμπορευμάτων ανέρχεται στις 350 μονάδες. Ζητείται – Ο υπολογισμός της αξίας του τελικού αποθέματος και του μικτού κέρδους της επιχείρησης υποθέτοντας ότι η επιχείρηση εφαρμόζει την περιοδική απογραφή και αποτιμά τα αποθέματά της χρησιμοποιώντας τη μέθοδο: α) F.I.F.O, β) L.I.F.O. και γ) το Μέσο σταθμικό όρο. 60 Τι είχαμε πει για την καρτέλα?

Μεθοδολογία επίλυσης Βήμα 1ο: Υπολογισμός της αξίας του τελικού αποθέματος με κάθε μια από τις 3 μεθόδους- Σύγκριση με τρέχουσα τιμή - Επιλογή της χαμηλότερης αξίας Βήμα 2ο: Υπολογισμός του κόστους πωληθέντων με βάση τον τύπο ΑΑ+Αγορές - ΤΑ = ΚΠ Βήμα 3ο: Υπολογισμός μικτού κέρδους = Πωλήσεις - Κόστος Πωληθέντων 61 Όμοιο για όλες τις μεθόδους αποτίμησης

Βήμα 1ο Υπολογισμός της αξίας του τελικού αποθέματος με κάθε μια από τις 3 μεθόδους 62

Τελικό απόθεμα - FIFO Η αποτίμηση του τελικού αποθέματος γίνεται με βάση τις τελευταίες αγορές, δηλ.: 250 μονάδες Χ τιμή κτήσεως 60 = μονάδες Χ τιμή κτήσεως 50 = Σύνολο T.A.(FIFO) =

Τελικό απόθεμα - LIFO Η αποτίμηση του τελικού αποθέματος γίνεται με βάση το αρχικό απόθεμα (200 μονάδες) συν κάποιες από τις πρώτες αγορές (150 μονάδες), δηλ.: 200 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 20 = € 150 μονάδες Χ τιμή κτήσεως € 30 = € Σύνολο € 64 T.A.(LIFO) = € 8.500

Τελικό απόθεμα - ΜΣΟ Με αυτή την μέθοδο, το τελικό απόθεμα αποτιμάται στη μέση σταθμική τιμή κτήσεως. 65 Βήμα 1: Υπολογίζουμε τη συνολική αξία του αποθέματος αρχής και των αγορών της περιόδου, δηλ. Αξία αρχικού αποθέματος € Σύνολο αγορών € Συνολική αξία € Βήμα 2ο: Υπολογίζουμε τη συνολική ποσότητα του αποθέματος αρχής και των αγορών της περιόδου Αρχικό απόθεμα 200 μονάδες Αγορές μονάδες Σύνολο 2.150

Τελικό απόθεμα - ΜΣΟ Βήμα 3ο: Υπολογίζουμε τη μέση σταθμική τιμή κτήσεως της περιόδου από την παρακάτω σχέση: Μέση σταθμική τιμή = Συνολική αξία / Σύνολο μονάδων δηλ. € / μονάδες = € 41,86 66 Επομένως Αξία τελικού αποθέματος = 350 μονάδες Χ € 41,86 = € T.A.(ΜΣΟ) = €

Βήμα 2ο και 3ο Υπολογισμός του κόστους πωληθέντων με βάση τον τύπο ΑΑ+Αγορές - ΤΑ = ΚΠ και Υπολογισμός μικτού κέρδους = Πωλήσεις - Κόστος Πωληθέντων 67

ΑΑ + Αγορές Αξία αρχικού αποθέματος Σύνολο αγορών € Συνολική αξία € Για όλες τις περιπτώσεις ΑΑ+Αγορές = €

ΚΠ - Μικτό κέρδος - FIFO ΑΑ+Αγορές - ΤΑ = ΚΠ Πωλήσεις - ΚΠ = Αποτέλεσμα

ΚΠ - Μικτό κέρδος - LIFO ΑΑ+Αγορές - ΤΑ = ΚΠ Πωλήσεις - ΚΠ = Αποτέλεσμα

ΚΠ - Μικτό κέρδος - ΜΣΟ ΑΑ+Αγορές - ΤΑ = ΚΠ Πωλήσεις - ΚΠ = Αποτέλεσμα

Διαρκής απογραφή - Χαρακτηριστικά  Η φυσική απογραφή  Τουλάχιστον μια φορά στο τέλος της χρήσεως.  Τηρούνται οι αναλυτικοί λογαριασμοί των εμπορευμάτων κατά ποσότητα και αξία  Τηρείται ο λογαριασμός «Κόστος πωλήσεων»  Κινείται ο λογαριασμός «Εμπορεύματα» με  Το αρχικό απόθεμα των εμπορευμάτων  Τις αγορές που πραγματοποιούνται 72

Διαρκής απογραφή Γραμμογράφηση καρτέλας 73

74 Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Διδάσκων: Δημ. Δρογκούλας ΛΑΡΙΣΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 «Οριακή Κοστολόγηση-Σημείο Εξίσωσης ( ΝΕΚΡΟ ΣΗΜΕΙΟ)-Πρότυπο κόστος »

Οριακό κόστος - Κόστος παραγωγής Kόστος παραγωγής βάσει οριακού κόστους –Πρώτες ύλες –Άμεση εργασία –Μεταβλητά ΓΒΕ Τα σταθερά ΓΒΕ θεωρούνται σταθερό κόστος περιόδου και δεν συμμετέχουν στο κόστος παραγωγής των προϊόντων 75

Οριακό κόστος Περιλαμβάνονται όλοι οι συντελεστές του κόστους παραγωγής 76 Μεταβλητό κόστος Σταθερό κόστος Πλήρες κόστος Οριακό κόστος Άμεση εργασία Πρώτες ύλες ΓΒΕ

Οριακό κόστος - Γενικά Κατά την οριακή κοστολόγηση διαχωρίζονται: –Τα μεταβλητά έξοδα Παραγωγής Πωλήσεων –Τα σταθερά έξοδα Παραγωγής. Πωλήσεων Διοίκησης Τα σταθερά έξοδα θεωρούνται σταθερό κόστος περιόδου Αφαιρούνται συνολικά για τον υπολογισμό του αποτελέσματος από το περιθώριο συμμετοχής Η οριακή κοστολόγηση χρησιμοποιείται για την έλεγχο και τη λήψη αποφάσεων 77

Περιθώριο Συμμετοχής - Contribution Margin Η διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης και οποιουδήποτε μεταβλητού κόστους (παραγωγής, πωλήσεων, κτλ) Το ποσό που απομένει από την πώληση μιας μονάδας προϊόντος για την κάλυψη του σταθερού κόστους 78 Τιμή - Μεταβλητό κόστος = Περιθώριο Συμμετοχής

Απορροφητική κοστολόγηση 79 Πωλήσεις ΧΧΧ Κόστος πωληθέντωνΧΧΧ Μικτό αποτέλεσμαΧΧΧ Μείον:Έξοδα ΔιοίκησηςΧΧΧ Έξοδα ΠωλήσεωνΧΧΧ Αποτέλεσμα χρήσηςΧΧΧ Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης με βάση την πλήρη κοστολόγηση

Οριακή κοστολόγηση 80

Άσκηση Μια επιχείρηση παράγει και πουλάει ένα μόνο προϊόν στην τιμή των 20,00 €. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους λειτουργίας της η επιχείρηση δεν είχε αρχικά αποθέματα. Το κόστος παραγωγής μιας μονάδας προϊόντος έχει ως εξής:  Μεταβλητό κόστος παραγωγής 8,00 € ανά μονάδα  Σταθερό κόστος παραγωγής 9.600,00 € Επίσης, η επιχείρηση έχει σταθερό κόστος πωλήσεων 5.400,00 €. Το πρώτο χρόνο λειτουργίας η επιχείρηση είχε προϋπολογίσει ότι θα παράγει και θα πουλήσει μονάδες προϊόντος. Πραγματικά, κατά τη διάρκεια της περιόδου παρήχθησαν και πωλήθηκαν μονάδες προϊόντος. 81

Άσκηση (συνέχεια) Ζητείται: –Υπολογίστε το κέρδος της επιχείρησης για την πρώτη περίοδο χρησιμοποιώντας την απορροφητική και την οριακή κοστολόγηση –Υπολογίστε το κέρδος της επιχείρησης για την πρώτη περίοδο χρησιμοποιώντας την απορροφητική και την οριακή κοστολόγηση υποθέτοντας ότι οι πωλήσεις της περιόδου ανήλθαν σε μονάδες και 500 μονάδες έμειναν ως τελικό απόθεμα –Υπολογίστε το κέρδος της επιχείρησης για την επόμενη περίοδο χρησιμοποιώντας την απορροφητική και την οριακή κοστολόγηση υποθέτοντας ότι την επόμενη αυτή περίοδο το κόστος παρέμεινε το ίδιο και προϋπολογίστηκε η παραγωγή μονάδων αλλά τελικά παράχθηκαν μονάδες. Επίσης, πουλήθηκαν μονάδες χρησιμοποιώντας το απόθεμα των 500 μονάδων της προηγούμενης περιόδου 82

Ζήτημα 1 83

Ζήτημα 2 84

Ζήτημα 3 85

Εφαρμογές οριακής κοστολόγησης Σημείο εξίσωσης συνολικών εσόδων και εξόδων σε ποσότητες και αξίες Επίπεδο παραγωγής (ή πωλήσεων) για την επίτευξη συγκεκριμένου επιπέδου κέρδους Ανάλυση ευαισθησίας (αύξηση ή μείωση όγκου πωλήσεων) Επιπτώσεις στο αποτέλεσμα λόγω σύνθεσης μείγματος προϊόντων 86

Σημείο εξίσωσης (Break Even Point) To Break Even Point είναι: –Το σημείο στο οποίο τα έσοδα ισούνται με το κόστος, άρα η επιχείρηση έχει κέρδος 0 (μηδέν) –Το σημείο όπου το συνολικό περιθώριο συμμετοχής ισούται με το σταθερό κόστος 87

88 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων n Περιθώριο συμμετοχής (ανά μονάδα) = Τιμή - Μεταβλητό κόστος n Σημείο εξίσωσης (σε μονάδες) = Σταθερό κόστος Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα n % Περιθώριο συμμετοχής = Περιθώριο συμμετοχής Τιμή n Σημείο εξίσωσης (σε αξία) = Σταθερό κόστος % Περιθώριο συμμετοχής

89 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων n Περιθώριο συμμετοχής (ανά μονάδα) = Τιμή - Μεταβλητό κόστος n Σημείο εξίσωσης (σε μονάδες) = Σταθερό κόστος Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα n % Περιθώριο συμμετοχής = Περιθώριο συμμετοχής Τιμή n Σημείο εξίσωσης (σε αξία) = Σταθερό κόστος % Περιθώριο συμμετοχής Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = € = € /4 = μονάδες 4/10= 40% /40% = € Ή μονάδες Χ €10 =€10.000

90 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = €4.000 BEP (μον.) = μονάδες BEP (αξίες) = € Α) ( ) Χ (10-6) = 100 Χ 4 = € 400 Ζητείται: Αποτέλεσμα α) μονάδες β) 850 μονάδες γ) € δ) €7.000 Διαφορά στις μονάδες σε σχέση με το BEP Περιθώριο Συμμετοχής Επαλήθευση: Έσοδα - Έξοδα = Αποτέλεσμα μον.Χ €10/μον. - [(1.100 μον. Χ €6)+4.000]= 400

91 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = €4.000 BEP (μον.) = μονάδες BEP (αξίες) = € Β) ( ) Χ (10-6) = -150 Χ 4 = € Ζητείται: Αποτέλεσμα α) μονάδες β) 850 μονάδες γ) € δ) €7.000 Διαφορά στις μονάδες σε σχέση με το BEP Περιθώριο Συμμετοχής Επαλήθευση: Έσοδα - Έξοδα = Αποτέλεσμα 850 μον.Χ €10/μον. - [(850 μον. Χ €6)+4.000]= = - €600

92 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = €4.000 BEP (μον.) = μονάδες BEP (αξίες) = € Γ) ( ) Χ 40% = €2.000 Χ 40% = € 800 Ζητείται: Αποτέλεσμα α) μονάδες β) 850 μονάδες γ) € δ) €7.000 Διαφορά στην αξία πωλήσεων σε σχέση με το BEP % Περιθώριο Συμμετοχής (10-6)/10 =40% Επαλήθευση: Έσοδα - Έξοδα = Αποτέλεσμα [( Χ 60%)+4.000]= ( ) = 800 ΜΚ ως% της αξίας των πωλήσεων

93 Σημείο Εξίσωσης Συνολικών Εσόδων - Εξόδων Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = €4.000 BEP (μον.) = μονάδες BEP (αξίες) = € Δ) ( ) Χ 40% = € Χ 40% =€ Ζητείται: Αποτέλεσμα α) μονάδες β) 850 μονάδες γ) € δ) €7.000 Διαφορά στην αξία πωλήσεων σε σχέση με το BEP % Περιθώριο Συμμετοχής Επαλήθευση: Έσοδα - Έξοδα = Αποτέλεσμα [(7.000 Χ 60%)+4.000]= ( ) = ΜΚ ως% της αξίας των πωλήσεων

94 Σ Σχέση Κόστους - Όγκου - Κέρδους n Απαιτούμενος όγκος πωλήσεων (μονάδες) = Σταθερό κόστος + απαιτούμενα κέρδη Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα n Απαιτούμενος όγκος πωλήσεων (σε αξία) = Σταθερό κόστος + απαιτούμενα κέρδη % Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα

95 Σ Σχέση Κόστους - Όγκου - Κέρδους n Απαιτούμενος όγκος πωλήσεων (μονάδες) = Σταθερό κόστος + απαιτούμενα κέρδη Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα n Απαιτούμενος όγκος πωλήσεων (σε αξία) = Σταθερό κόστος + απαιτούμενα κέρδη % Περιθώριο συμμετοχής ανά μονάδα Τιμή = €10/μονάδα Μεταβλητό κόστος = €6/μονάδα Σταθερό κόστος = €4.000 Απαιτούμενο κέρδος = € (αγνοούνται οι φόροι) = ( )/ (10-6)= 6.000/4= μονάδες = ( )/ [(10-6)/10] = 6.000/40%= € ή μονάδες Χ €10/μονάδα =

Παράδειγμα BEP Μια επιχείρηση παρήγαγε και πούλησε μονάδες προϊόντος Χ με 32 €/μονάδα. Η παραγωγή αυτή ανέρχεται στο 60% της παραγωγικής της δυναμικότητας. Τα κόστη που σχετίζονται με αυτό το επίπεδο παραγωγής είναι τα εξής: 96 Ζητείται: 1. Να υπολογιστεί το BEP σε μονάδες και αξίες και το επίπεδο παραγωγικής δυναμικότητας στο οποίο αντιστοιχεί 2. Να υπολογιστεί το ύψος των πωλήσεων προκειμένου η επιχείρηση να έχει μετά φόρων κέρδη € (Φ.Σ 40%)

Λύση παραδείγματος 97 ΒΕP (μονάδες)= = μονάδεςΒΕP (αξία) = = € ΠΣ =18%ΠΣ=56,25% % δυναμικότητας = 45% (0,6*45.000/60.000) Πωλήσεις= = € ,4 56,25%

Σημείο εξίσωσης όταν υπάρχουν δύο προϊόντα (1) BEP (μονάδες) = Σταθερό κόστος Σταθμικό περιθώριο συμμετοχής Σταθμικό περιθώριο συμμετοχής = % πωλήσεων Α (μονάδες) * ΠΣ Α + % πωλήσεων Β (μονάδες) * ΠΣ Β 98

Σημείο εξίσωσης όταν υπάρχουν δύο προϊόντα (2) BEP (αξίες) = Σταθερό κόστος Ποσοστιαίο σταθμικό περιθώριο συμμετοχής Ποσοστιαίο σταθμικό περιθώριο συμμετοχής = % πωλήσεων Α (αξίες) * %ΠΣ Α + % πωλήσεων Β (αξίες)* %ΠΣ Β ή ΒEP ( € ) = BEP Α (μονάδες) * Τ Α + BEP Β (μονάδες) * Τ Β 99

Παράδειγμα BEP (2 προϊόντα) Μια επιχείρηση παράγει 2 είδη ποδηλάτων, ποδήλατα υψηλής ποιότητας και ποδήλατα μέτριας ποιότητας. Η επιχείρηση αναμένει να πουλήσει 480 ποδήλατα εκ των οποίων τα 360 θα είναι μέτριας ποιότητας. Τα ετήσια σταθερά κόστη της επιχείρησης είναι € Ζητείται: 1. Να υπολογιστεί το BEP σε μονάδες των δύο ειδών ποδηλάτων και σε αξίες.

ΛΥΣΗ Είδος ποδηλάτουΤιμή πώλησηςΤεμάχια% Κόστο ς Προμήθειε ς ΚΕΡΔΟ Σ%ΜΕΣΟ % Υψηλή ποιότητα % ,40,1429 Μέτρια ποιότητα % ,50,3214 ΠΑΓΙΑ = €480100% 0,4643 Ν.Σ.(ΜΟΝΑΔΕΣ)400ΕΣΟΔΑ% Υψηλή ποιότητα ,3571 Μέτρια ποιότητα ,

Λύση παραδείγματος 102 ΒΕP (μονάδες)= ,5 = 400 ποδήλατα ΠΣ = 25% * [500 -(275+25)] +75% *[300-(135+15)] Μονάδες Υψηλής ποιότητας = 25% *400 = 100 Μονάδες Μέτριας ποιότητας = 75% *400 = 300 ΒΕP (αξίες)= ,424% = € %ΠΣ = 40% *( 500/1400 ) + 50% (900/1400) Επειδή η αναλογία είναι 1 προς 3 για την πώληση 4 ποδηλάτων το έσοδο θα είναι 500+3*300=1.400

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ του Ν.Σ. 103

Παράδειγμα 104 Ζητείται: α) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες β) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες εάν καταργηθεί το προϊόν Α γ) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες εάν οι πωλήσεις του Α = € , Β = € και Γ = €

Παράδειγμα (α) 105 Ζητείται: α) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες ,62% =

Παράδειγμα (β) 106 Ζητείται: β) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες εάν καταργηθεί το προϊόν Α ,33% = € ,33% Μείωση κέρδους κατά , όσο το Π.Σ του Α Αύξηση του συνολικού % Π.Σ

Παράδειγμα (γ) 107 Ζητείται: γ) Να υπολογιστεί το BEP σε αξίες εάν οι πωλήσεις του Α = € , Β = € και Γ = € ,76% = € Μείωση του συνολικού % Π.Σ Χ 40% = Χ 50% = Χ 60% = Μείωση κέρδους κατά ?

Απόφαση κατάργησης προϊόντος - λειτουργίας Ελέγχω εάν το προϊόν ή η λειτουργία έχει θετικό περιθώριο συμμετοχής λαμβάνοντας υπόψη το σχετικό έσοδο και το σχετικό κόστος –Εάν έχει αρνητικό περιθώριο συμμετοχής το καταργώ –Εάν έχει θετικό περιθώριο συμμετοχής ελέγχω εάν με τους πόρους που διαθέτω για αυτό μπορώ να επιτύχω μεγαλύτερο περιθώριο συμμετοχής Εάν όχι, το διατηρώ 108

Παράδειγμα κατάργησης προϊόντος 109 Τα ποσά σε €

Παράδειγμα κατάργησης προϊόντος 110 Τα ποσά σε €

Παράδειγμα κατάργησης προϊόντος (2) Έστω ότι με την διακοπή της παραγωγής του προϊόντος Γ θα συνέβαιναν τα ακόλουθα γεγονότα:  Τα ενοίκια των εγκαταστάσεων θα μειώνονταν κατά € Η μείωση αυτή των ενοικίων οφείλεται στο γεγονός ότι η επιχείρηση θα πάψει να νοικιάζει χώρους και μηχανήματα που σχετίζονται αποκλειστικά με την παραγωγή του προϊόντος Γ.  Το κόστος της επίβλεψης δεν θα επηρεαστεί.  Τα γενικά έξοδα θα μειωθούν κατά €  Το κόστος συντήρησης θα μειωθεί κατά €  Το κοινό επιμεριζόμενο κόστος δεν θα επηρεαστεί. Επομένως, το κοινό κόστος των € θα κατανεμηθεί στα προϊόντα των οποίων η παραγωγή θα συνεχισθεί, δηλαδή στο προϊόν Α και στο προϊόν Β. 111

Παράδειγμα κατάργησης προϊόντος (3) 112

Λήψη ειδικής παραγγελίας Ελέγχω εάν έχω την απαραίτητη δυναμικότητα –Εάν όχι, δεν την αναλαμβάνω εκτός εάν με συμφέρει να διακόψω την κανονική μου παραγωγή –Εάν ναι, ελέγχω εάν το περιθώριο συμμετοχής της παραγγελίας είναι θετικό λαμβάνοντας υπόψη το σχετικό έσοδο και το σχετικό κόστος Εάν είναι θετικό την αναλαμβάνω Εάν είναι αρνητικό δεν την αναλαμβάνω 113

Παράδειγμα λήψης παραγγελίας Μεταβλητό κόστος παραγωγής €4/μονάδα Σταθερό κόστος παραγωγής €30/μήνα Όγκος παραγωγής 15 μονάδες/μήνα (δυναμικότητα 25 μονάδες/μήνα) Τιμή πώλησης € 8/μονάδα 114 Προσφορά: 5 τεμάχια αντί €4,5 ?? Απόφαση Πλήρες κόστος: 4 + (30/15) = 4+2 = € 6 Αύξηση Π.Σ: 5 Χ (4,5- 4) = 5 Χ 0,5 = € 2,5 ΌΧΙ ΝΑΙ Έλεγχος δυναμικότητας

Παράδειγμα λήψης παραγγελίας Μεταβλητό κόστος παραγωγής €4/μονάδα Σταθερό κόστος παραγωγής €30/μήνα Όγκος παραγωγής 15 μονάδες/μήνα (δυναμικότητα 25 μονάδες/μήνα) Τιμή πώλησης € 8/μονάδα 115 Προσφορά: 5 τεμάχια αντί €4,5 ?? Απόφαση Απώλεια Π.Σ = 5 Χ (8 - 4) = € 20 Εξοικονόμηση Π.Σ: 5 Χ (4,5- 4) = 5 Χ 0,5 = € 2,5 Καθαρή απώλεια Π.Σ = 20 -2,5 = € 17,5 15

Λειτουργική μόχλευση Με λειτουργική μόχλευση εννοούμε το φαινόμενο κατά το οποίο μια δεδομένη ποσοστιαία μεταβολή των πωλήσεων προκαλεί μια μεγαλύτερη μεταβολή στα ΚΠΤΦ. Η λειτουργική μόχλευση οφείλεται στην ύπαρξη σταθερού λειτουργικού κόστους στο συνολικό κόστος παραγωγής το οποίο πρέπει να καλυφθεί ανεξάρτητα από το επίπεδο πωλήσεων της εταιρείας. Η λειτουργική μόχλευση καθιστά τα ΚΠΤΦ πιο μεταβλητά Η λειτουργική μόχλευση μπορεί να οριστεί (και να μετρηθεί) με μεγαλύτερη ακρίβεια χρησιμοποιώντας την έννοια της ελαστικότητας. Πιο συγκεκριμένα ο ΒΛΜ είναι ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβολής στα ΚΠΤΦ προς την ποσοστιαία μεταβολή στο επίπεδο παραγωγής. Γνωρίζουμε ότι ΚΠΤΦ = Χ (Τ-μκ) - ΣτΚ, άρα ΔΚΠΤΦ = ΔΧ (Τ-μκ) 116

Πρότυπο κόστος Τι είναι: –Πολύ σωστά και πολύ λεπτομερειακά υπολογισμένο προϋπολογιστικό κόστος Τι εκφράζει: –Στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν στην παραγωγή –Βάση σύγκρισης για τα απολογιστικά δεδομένα Υπολογισμός αποκλίσεων Ανάλυση - Αιτιολόγηση αποκλίσεων Δεν υποκαθιστά το πραγματικό κόστος 117

Πρότυπο Κόστος Το πρότυπο κόστος είναι ένα προκαθορισμένο κόστος υπολογισμένο με βάση: –Ένα προδιαγεγραμμένο σύνολο συνθηκών παραγωγής –Προκαθορισμένες τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος –Οι προδιαγραφές αυτές αφορούν τις απαιτούμενες πρώτες ύλες και την άμεση εργασία σε τιμές και αμοιβές που αναμένεται να εφαρμοσθούν κατά τη διάρκεια της περιόδου για την οποία υπολογίζεται το πρότυπο κόστος, συν τα αναλογούντα ΓΒΕ, τόσο μεταβλητά όσο και σταθερά 118

Πρότυπα πρώτων υλών Ποσότητα α΄υλών –Υπεύθυνοι: Μηχανικοί –Βάση υπολογισμού: τεχνικές προδιαγραφές προϊόντος, τεχνικά χαρακτηριστικά α΄υλών Αξία α΄υλών –Υπεύθυνοι: Τμήμα προμηθειών –Βάση υπολογισμού: Τιμές α’ υλών στην αγορά, συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά 119

Πρότυπα άμεσης εργασίας Απόδοση εργαζομένων –Βάση υπολογισμού: καθορισμός των εργασιών που συμμετέχουν και μέτρηση χρόνου εκτέλεσης τους Πολλές χρονομετρήσεις Αλλαγή εκτέλεσης της εργασίας αλλαγή προτύπου Ωρομίσθιο αμοιβής εργαζομένων –Υπεύθυνοι: Γραφείο προσωπικού –Βάση υπολογισμού: Βαθμός εξειδίκευσης, πολιτική αμοιβών επιχείρησης, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, κτλ. 120

Πρότυπα ΓΒΕ Ανάλυση των ΓΒΕ –Μεταβλητά και –Σταθερά Προϋπολογισμός –Απλή επέκταση του παρελθόντος –Προσεκτική εξέταση των μελλοντικών συνθηκών Υπεύθυνοι: Τα στελέχη που ελέγχουν το εκάστοτε ΓΒΕ 121

Ανάλυση αποκλίσεων Υπολογισμός αποκλίσεων –Σύγκριση μεταξύ πρότυπου και πραγματικού κόστους Χαρακτηρισμός αποκλίσεων –Ευμενής απόκλιση ( πραγματικό <πρότυπο) –Δυσμενής απόκλιση (πραγματικό > πρότυπο) Αιτιολόγηση αποκλίσεων –Εξωγενείς παράγοντες –Ενδογενείς παράγοντες Αποφάσεις για την εξάλειψή τους Αναζήτηση των υπευθύνων 122

Συνολική απόκλιση α’ υλών 123 Κατά την αγορά διαφορετική τιμή από την πρότυπη Κατά την ανάλωση διαφορετική ποσότητα από την πρότυπη

Συνολική απόκλιση ΑΕ 124 Οφείλεται στη διαφορά αμοιβής των εργαζομένων Οφείλεται στη διαφορά απόδοσης εργαζομένων

Συνολική απόκλιση ΓΒΕ 125 Οφείλεται σε διαφορά τιμών κόστους Οφείλεται σε διαφορά επιπέδου παραγωγής Οφείλεται σε διαφορά απόδοσης εργαζομένων

126 Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Διδάσκων: Δημ. Δρογκούλας ΛΑΡΙΣΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2013 «Συνολικός Προϋπολογισμός» Master Budget

127 Προϋπολογισμοί Εργαλείο συντονισμού των δραστηριοτήτων της επιχείρησης Ποσοτική έκφραση των στόχων της επιχείρησης Μέσο παρακολούθησης της προόδου πραγματοποίησης των στόχων αυτών

128 Σκοπιμότητα προϋπολογισμών Ποσοτική έκφραση των στόχων της επιχείρησης –Αύξηση μεριδίου αγοράς –Αύξηση αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων –Μείωση ποσοστού κόστους πωληθέντων προς πωλήσεις Εργαλείο συντονισμού των δραστηριοτήτων της επιχείρησης Μέσο παρακολούθησης της προόδου πραγματοποίησης των στόχων αυτών

129 Διαδικασία κατάρτισης προϋπολογισμών Bottom - up προσέγγιση: –ανύψωση ηθικού και αισθήματος ανήκειν –περισσότερο ακριβείς προβλέψεις –δέσμευση εκπλήρωσης στόχων –αδυναμία επίκλησης δικαιολογιών Top - down προσέγγιση: –δεν εξασφαλίζεται δέσμευση επίτευξης των στόχων –δικαιολογίες μη αντικειμενικότητας στόχων Μικτή προσέγγιση –Συνεργατική προσπάθεια

130 Είδη προϋπολογισμών Στατικοί προϋπολογισμοί –Αναφέρονται σε συγκεκριμένο επίπεδο δραστηριότητας Ελαστικοί προϋπολογισμοί –Αναφέρονται σε εναλλακτικά επίπεδα δραστηριότητας –Αλγόριθμος προϋπολογισμού

Κατάρτιση συνολικού προϋπολογισμού

132 Συνολικός προϋπολογισμός Αποθέματα πρώτων υλών Αποθέματα ετοίμων

133 Ανάπτυξη συνολικού προϋπολογισμού (συν.) Η ανάπτυξη του συνολικού προϋπολογισμού συντελείται σε βήματα –Ορισμένοι επιμέρους προϋπολογισμοί αναπτύσσονται σειριακά Πωλήσεις  Παραγωγή Πωλήσεις  Διανομή –Άλλοι προϋπολογισμοί αναπτύσσονται ανεξάρτητα Προϋπολογισμός διοίκησης

134 Προϋπολογισμός πωλήσεων Αποτελεί τη βάση του συνολικού προϋπολογισμού Καταρτίζεται αναλυτικά ανά προϊόν, μήνα, πελάτη, κτλ. Γίνεται εκτίμηση της τιμής πώλησης –Πολιτική εκπτώσεων –Ομαδοποιήσεων προϊόντων Για την κατάρτισή του λαμβάνονται υπόψη: –Εσωτερικοί παράγοντες –Εξωτερικοί παράγοντες

135 Προϋπολογισμός πωλήσεων Τιμή πώλησης € 70/μονάδα Εκτιμώμενες πωλήσεις2.000 μονάδες Προϋπολογισμός πωλήσεων = 70 Χ = €

136 Συνολικός προϋπολογισμός Παραγωγή

137 Προϋπολογισμός παραγωγής Για τον προϋπολογισμό της παραγωγής λαμβάνονται υπόψη: –Αναμενόμενες πωλήσεις –Αρχικά αποθέματα ετοίμων –Επιθυμητά τελικά αποθέματα Συνήθως καταρτίζεται ανά προϊόν σε μηνιαία βάση

138 Προϋπολογισμός παραγωγής Για τον προϋπολογισμό της παραγωγής λαμβάνονται υπόψη: –Αναμενόμενες πωλήσεις –Αρχικά αποθέματα ετοίμων –Επιθυμητά τελικά αποθέματα μονάδες 150 μονάδες 300 μονάδες Παραγωγή = = μονάδες

139 Προϋπολογισμός χρησιμοποίησης α΄υλών Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού χρησιμοποίησης α΄υλών λαμβάνονται υπόψη: –Το προϋπολογισθέν επίπεδο της παραγωγής –Οι τεχνικές προδιαγραφές των προϊόντων συμπεριλαμβανομένης και της φύρας μονάδες 3 κιλά α’ ύλης, € 10 κιλό Χρησιμοποίηση α΄υλών (αξία) = Χ 3 Χ 10 = € Χρησιμοποίηση α΄υλών (κιλά) = Χ 3 =6.450 κιλά

140 Προϋπολογισμός αγοράς α΄υλών Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού αγοράς α΄υλών λαμβάνονται υπόψη: –Ο προϋπολογισμός χρησιμοποίησης α΄υλών –Τα αρχικά αποθέματα α’ υλών –Τα επιθυμητά τελικά αποθέματα α’ υλών –Οι τιμές των α΄υλών Συμπεριλαμβανομένων εξόδων αγοράς τους

141 Προϋπολογισμός αγοράς α΄υλών Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού αγοράς α΄υλών λαμβάνονται υπόψη: –Ο προϋπολογισμός χρησιμοποίησης α΄υλών –Τα αρχικά αποθέματα α’ υλών –Τα επιθυμητά τελικά αποθέματα α’ υλών –Οι τιμές των α΄υλών κιλά 250 κιλά 100 κιλά €10/ κιλό Απαιτούμενες αγορές (κιλά) = = κιλά Αγορά α΄υλών (αξία) = Χ 10 = €63.000

142 Προϋπολογισμός άμεσης εργασίας Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού άμεσης εργασίας λαμβάνονται υπόψη: –Ο προϋπολογισμός της παραγωγής –Το κόστος της άμεσης εργασίας Καθορίζονται οι ανάγκες σε ώρες άμεσης εργασίας σε κάθε παραγωγικό τμήμα της επιχείρησης Προσδιορίζονται οι ανάγκες για μόνιμο, εποχικό προσωπικό και υπερωρίες

143 Προϋπολογισμός άμεσης εργασίας Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού άμεσης εργασίας (AE) λαμβάνονται υπόψη: –Ο προϋπολογισμός της παραγωγής –Το κόστος της άμεσης εργασίας Τμήμα Α = €5 /ΩΑΕ Τμήμα Β = €8/ΩΑΕ –Καθορίζονται οι ανάγκες σε ώρες άμεσης εργασίας σε κάθε παραγωγικό τμήμα της επιχείρησης Τμήμα Α = 2 ΩΑΕ / μονάδα Τμήμα Β = 1 ΩΑΕ / μονάδα μονάδες Απαιτούμενες ΩΑΕ(Τμήμα Α) = Χ 2 = ΩΑΕ Απαιτούμενες ΩΑΕ(Τμήμα Β) = Χ 1 = ΩΑΕ Κόστος ΑΕ = Χ Χ 8 = €

144 Προϋπολογισμός ΓΒΕ Ο προϋπολογισμός των ΓΒΕ αφορά τα έξοδα των κύριων και των βοηθητικών τμημάτων της παραγωγής Ο προϋπολογισμός κάθε κατηγορίας ΓΒΕ θα πρέπει να είναι επαρκώς τεκμηριωμένος

145 Προϋπολογισμός ΓΒΕ Προϋπολογισμός ΓΒΕ (Τμήματα Α και Β) –Αποσβέσεις € –Έμμεση εργασία € –Επισκευές € –Φωτισμός€ 800 –Ενέργεια κίνησης μηχανών € –Σύνολο ΓΒΕ€ Συντελεστής καταλογισμού (burden rate) = € ( ) ΩΑΕ = € 1.05/ΩΑΕ

146 Προϋπολογισμός εξόδων πωλήσεων Ο προϋπολογισμός αφορά κυρίως: –Έξοδα κίνησης πωλητών –Έξοδα εκθέσεων –Αναλώσιμα για την παροχή υπηρεσιών μετά την πώληση –Αμοιβές πωλητών και προμήθειες

147 Προϋπολογισμός εξόδων πωλήσεων Ο προϋπολογισμός αφορά κυρίως: –Έξοδα κίνησης πωλητών ( 5 αυτοκίνητα Χ € 70/μήνα = € 4.200) –Έξοδα εκθέσεων (π.χ 2 εκθέσεις Χ € = €10.000) –Αναλώσιμα για την παροχή υπηρεσιών μετά την πώληση –Αμοιβές πωλητών και προμήθειες (π.χ € Χ 2% = € 2.800)

148 Προϋπολογισμός εξόδων διοίκησης Ο προϋπολογισμός αυτός αφορά κυρίως σταθερές δαπάνες. Παραδείγματα τέτοιων δαπανών είναι: –Έξοδα καθαριότητας –Αμοιβές Δ.Σ –Αμοιβές ελεγκτών –Αποσβέσεις, ενοίκια, κτλ. Ορισμένες από τις παραπάνω δαπάνες προϋπολογίζονται συγκεντρωτικά στη συνέχεια επιμερίζονται σε άλλες διευθύνσεις και συμπεριλαμβάνονται στον προϋπολογισμό τους

149 Προϋπολογισμός κόστους ανά μονάδα προϊόντος Α ύλες (3 Χ €10)€ 30 Άμεση εργασία (5Χ2+8Χ1)€ 18 ΓΒΕ (3 ΩΑΕΧ 1,05) € 3,15 Κόστος ανά μονάδα € 51,15 Κόστος παραχθέντων = Χ 51,15 = € ,50 Α ύλες = € Α.Ε = € ΓΒΕ = €

150 Ταμειακός προϋπολογισμός Τα στοιχεία που συμμετέχουν στο συνολικό προϋπολογισμό μετατρέπονται σε ταμειακούς όρους –Πωλήσεις –Αγορές πρώτων υλών –Αμοιβές εργαζομένων Οι αποσβέσεις και οι επισφαλείς πελάτες δεν αντιπροσωπεύουν ταμειακές εκροές Καταρτίζεται συνήθως σε μηνιαία βάση

151 Ταμειακός προϋπολογισμός Επιτρέπει τη λήψη αποφάσεων αναφορικά με: –Την πιστοληπτική πολιτική –Την πιστοδοτική πολιτική εκπτώσεις –Το χρονισμό αγοράς παγίων - διενέργειας επενδύσεων –Τη σύναψη δανείων όροι δανείων

152 Ταμειακός προϋπολογισμός Για την κατάρτιση του ταμειακού προϋπολογισμού λαμβάνονται υπόψη: –Το αρχικό ταμειακό υπόλοιπο –Οι εισπράξεις κάθε περιόδου (μήνας, τρίμηνο, κτλ.) Επηρεάζονται από τους όρους πίστωσης που δίνονται στους πελάτες Πωλήσεις παγίων, εισπράξεις τραπεζικών τόκων, κτλ. –Οι πληρωμές κάθε περιόδου Επηρεάζονται από το διακανονισμό των πωλήσεων και το είδος της δαπάνης Δάνεια, αγορές παγίων, κτλ.

153 Προϋπολογιστική ΚΑΧ Οι προϋπολογισμοί –των πωλήσεων, –του κόστους πωληθέντων –των εξόδων πώλησης και των διοικητικών εξόδων –και των χρηματοοικονομικών εξόδων εμφανίζονται συνοπτικά στην προϋπολογισθείσα Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης

154 Προϋπολογιστική ΚΑΧ Πωλήσεις - Κόστος πωληθέντων =Μικτό κέρδος -Έξοδα διοίκησης και διάθεσης -Χρηματοοικονομικά έξοδα =Κέρδος Χρήσης , , ,50 21,45% , , ,50 5,73% Στόχοι ?

155 Προϋπολογιστικός Ισολογισμός Πάγιο ενεργητικό –Ο Ισολογισμός της προηγούμενης περιόδου –Αγορές παγίων –Πωλήσεις παγίων –Αποσβέσεις (συσσωρευμένες προηγούμενης χρήσης + αποσβέσεις της χρήσης) Κυκλοφορούν –Αποτίμηση αποθεμάτων τέλους χρήσης Τελικά αποθέματα x κόστος αγοράς και Τελικά αποθέματα x κόστος παραγωγής –Μέθοδος αποτίμησης (FIFO, LIFO, MΣΟ)

156 Προϋπολογιστικός Ισολογισμός Κυκλοφορούν ενεργητικό –Απαιτήσεις Υπόλοιπα απαιτήσεων –Αρχικό υπόλοιπο + Απαιτήσεις - Εισπράξεις –Χρεόγραφα Υπόλοιπα χρεογράφων –Αρχικό υπόλοιπο + Αγορές - Πωλήσεις –Διαθέσιμα Υπόλοιπο ταμείου και καταθέσεων όψεως –Η πληροφορία αντλείται από τον ταμειακό προϋπολογισμό

157 Προϋπολογιστικός Ισολογισμός Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις –Δάνεια σε τράπεζες Υπόλοιπα υποχρεώσεων –Αρχικό υπόλοιπο + Νέα δάνεια - Αποπληρωμένες δανείων –Υποχρεώσεις σε προμηθευτές Υπόλοιπα προμηθευτών –Αρχικό υπόλοιπο + Αγορές επί πιστώσει - Πληρωμές –Φόροι πληρωτέοι Φόρος εισοδήματος τέλους χρήσης (εκτίμηση βάση ΚΑΧ x φορολογικό συντελεστή) –Αρχικό υπόλοιπο + φόρος εισοδήματος τέλους χρήσης - πληρωμές φόρων –Πιστωτές διάφοροι Εξαρτάται από τις αναμενόμενες ενέργειες κατά τη χρήση

158 Προϋπολογιστικός Ισολογισμός Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις –Δάνεια σε τράπεζες, κτλ. Υπόλοιπα υποχρεώσεων –Αρχικό υπόλοιπο + Νέα δάνεια - Αποπληρωμένες δανείων Προβλέψεις –Βάσει εκτιμήσεων (ανάλογα με τη μέθοδο) Ίδια κεφάλαια –Μετοχικό κεφάλαιο Αρχικό υπόλοιπο + νέες καταβολές + κεφαλαιοποιήσεις - μειώσεις –Αποθεματικά Διάφορα αποθεματικά –Αρχικό υπόλοιπο (βλ. προηγούμενο Ισολογισμό) + Νέα αποθεματικά - χρήσεις αποθεματικών Αποτελέσματα εις νέο –Αρχικό υπόλοιπο (βλ. προηγούμενο Ισολογισμό) +/- Αποτελέσματα περιόδου που θα διακρατηθούν

159 Είδη προϋπολογισμών Στατικοί προϋπολογισμοί (Static Budgets) –Αναφέρονται σε συγκεκριμένο επίπεδο δραστηριότητας Ελαστικοί προϋπολογισμοί (Flexible Budgets) –Αναφέρονται σε εναλλακτικά επίπεδα δραστηριότητας –Αλγόριθμος προϋπολογισμού (Budget Formula)

160 Χρήση ελαστικών προϋπολογισμών Έλεγχος εναλλακτικών σεναρίων –εκ των προτέρων ανάλυση –π.χ. Εναλλακτικά επίπεδα κέρδους για εναλλακτικά επίπεδα πωλήσεων –Σενάρια: Απαισιόδοξο, αισιόδοξο, αναμενόμενο Αξιολόγηση της απόκλισης από τις αρχικές εκτιμήσεις (το σενάριο που έχει προκριθεί) λαμβάνοντας υπόψη τον πραγματικό όγκο δραστηριότητας –Εκ των υστέρων ανάλυση –Προϋπολογισμένο κόστος τμήματος παραγωγής για μονάδες = € –Πραγματικό κόστος παραγωγής για μονάδες = € –Συμπέρασμα ??? –Απόδοση ευθυνών - επιβράβευση 12,5/μονάδα €

161 Χρησιμότητα ελαστικών προϋπολογισμών Οι ελαστικοί προϋπολογισμοί χρησιμοποιούνται κυρίως –Προϋπολογιστικά στα πλαίσια σεναρίων και αναλύσεων ευαισθησίας –Απολογιστικά για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας Σύγκριση πραγματικού κόστους - «κανονικού κόστους» Σε όλα τα τμήματα της επιχείρησης? Τμήμα ΠαραγωγήςΤμήμα Λογιστηρίου

162 Παράδειγμα Διοργάνωση μουσικής συναυλίας Η ορχήστρα θέλει αμοιβή € και 15% ποσοστό επί των εσόδων από τα εισιτήρια της παράστασης. Το ενοίκιο του χώρου της συναυλίας είναι € πλέον 5% επί των εσόδων από τα εισιτήρια. Η εταιρία για την εξασφάλιση της ασφάλειας των παρευρισκομένων σκοπεύει να προσλάβει ιδιωτικούς αστυνομικούς σε αναλογία ένα ιδιωτικό αστυνομικό ανά 200 άτομα. Η αμοιβή είναι € 80/ αστυνομικό. Δαπάνες δημοσιοποίησης και ασφάλειας για λοιπούς κινδύνους οι οποίες ανέρχονται σε Η τιμή του εισιτηρίου σε € 32. Ζητείται: Να καταρτίσετε ελαστικούς προϋπολογισμούς για 3.000, και εισιτήρια.

163 Παράδειγμα

164 Παράδειγμα

165 Παράδειγμα

166 Παράδειγμα

167 Αποκλίσεις Προϋπολογισμών Actual Πραγματοποιούμενα ποσά Budget of actual Ευέλικτος Προϋπολογισμός στο πραγματικό επίπεδο δραστηριότητας Static Budget Στατικός Προϋπολογισμός Spending Variance Απόκλιση Δαπάνης Volume Variance Απόκλιση όγκου Συνολική Απόκλιση Total Variance Κοινό: Όγκος Οι αποκλίσεις οφείλονται σε τιμές Κοινό: Τιμές Οι αποκλίσεις οφείλονται σε όγκους

168 Χαρακτηρισμοί Αποκλίσεων Ευμενείς αποκλίσεις (Favorable Variances - F) –Αφορούν: Μείωση κόστους Αύξηση εσόδων Δυσμενείς αποκλίσεις (Unfavorable Variances -U) –Αφορούν Αύξηση κόστους Μείωση εσόδων

169 Συνέχεια παραδείγματος Το ρεαλιστικό σενάριο που αποφασίστηκε αφορούσε άτομα. Στην συναυλία παραβρέθηκαν άτομα. Τα έσοδα από την συναυλία ήταν € (δόθηκαν και φοιτητικά εισιτήρια με έκπτωση και προσκλήσεις). Η επιχείρηση πλήρωσε την ορχήστρα και το ενοίκιο σύμφωνα με την αρχική συμφωνία. Η επιχείρηση χρησιμοποίησε τελικά 25 ιδιωτικούς αστυνομικούς. Οι δαπάνες δημοσιοποίησης και ασφάλειας ανήλθαν σε Ζητείται: 1. Να καταρτίσετε έναν ελαστικό προϋπολογισμό για εισιτήρια. 2. Να υπολογίσετε τη συνολική απόκλιση 3. Να υπολογίσετε και να χαρακτηρίσετε τις αποκλίσεις δαπάνης και όγκου

170 Ελαστικός για εισιτήρια

171 Συνολική Απόκλιση - Total variance Ορχήστρα % x Ενοίκιο % x

172 Απόκλιση δαπάνης - Spending Variance Actual Budget Ορχήστρα % x 32x 4.500

173 Απόκλιση όγκου - Volume Variance Σε σχετικό εύρος δραστηριότητας είναι πάντα 0

174 Ανάλυση απόκλισης κερδών €6.500 Πραγματοποιούμενα ποσά € Ευέλικτος Προϋπολογισμός στο πραγματικό επίπεδο δραστηριότητας Στατικός Προϋπολογισμός (U) Απόκλιση Δαπάνης (F) Απόκλιση όγκου Συνολική Απόκλιση Total Variance (F)