Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία Θεματική ενότητα 2. (4. Αίτια, χρόνος & τόπος κατοικιδιοποίησης) Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα

Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 1 Θεωρίες που έχουν διατυπωθεί σχετικά με τα αίτια που ώθησαν τον άνθρωπο να προβεί στην κατοικιδιοποίηση ορισμένων ειδών ο χρόνος που συνέβη η κατοικιδιοποίηση και οι αντίστοιχες περιοχές.

Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα 1 αίτια της κατοικιδιοποίησης, χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης στα σημαντικότερα παραγωγικά ζώα

Μαθησιακοί στόχοι 1 (1/2) Από τις διάφορες απόψεις που έχουν διατυπωθεί ως προς το κίνητρο που ώθησε τον άνθρωπο να προβεί στην κατοικιδιοποίηση των ζώων, επικρατέστερες είναι οι θεωρίες που συνδέουν τις σημαντικές μεταβολές του περιβάλλοντος με την τήξη των παγετώνων κατά το τέλος της Πλειστοκαίνου (θεωρία της κλιματικής κρίσης και θεωρία της όασης) σε συνδυασμό με το κοινωνικό ένστικτο του ανθρώπου.

Μαθησιακοί στόχοι 1 (2/2) Οι μέχρι τώρα γνώσεις μας για τον χρόνο και τον τόπο της κατοικιδιοποίησης βασίζονται σε αρχαιολογικά και ζωο-αρχαιολογικά ευρήματα ενώ τα τελευταία χρόνια σημαντική είναι η συμβολή της γονιδιακής τεχνολογίας. Η αίγα και το πρόβατο είναι από τα πρώτα είδη παραγωγικών ζώων που κατοικιδιοποιήθηκαν γύρω στο 9000 με π.Χ. σε περιοχές του Ιράκ. Ο χοίρος κατοικιδιοποιήθηκε γύρω στο 8000 π.Χ και οι ερευνητές θεωρούν ότι υπήρξαν πολλά ανεξάρτητα κέντρα κατοικιδιοποίησής του στην Ασία και την Ευρώπη. Τα ευρήματα για τον αρχέγονο βου δείχνουν ότι υπήρξαν επανειλημμένες κατοικιδιοποιήσεις του σε περιοχές της Ανατολίας, της Συρίας, της Αιγύπτου και της Ευρώπης.

Αίτια της Κατοικιδιοποίησης 1/2 Πρόβλεψη της μελλοντικής ωφέλειας των ζώων (Μη πιθανή άποψη) Θρησκευτικοί λόγοι (μη αποδεκτή) Εκδήλωση του κοινωνικού ενστίκτου του ανθρώπου της προϊστορικής εποχής Θεωρία της κλιματικής κρίσης της Πλειστόκαινης Εποχής: Οι περιβαλλοντικές μεταβολές κατά την τήξη των παγετώνων προξένησαν αριθμητική εκτροπή των πληθυσμών ανθρώπων και ζώων, με αποτέλεσμα να προκύψουν δυσκολίες στην εξασφάλιση της τροφής, γεγονός που υποκίνησε τον άνθρωπο στην κατοικιδιοποίηση ζώων.

Aίτια της Κατοικιδιοποίησης 2/2 Υπόθεση της «όασης»: Η άνυδρη περίοδος που ακολούθησε την Πλειστόκαινη Εποχή εξανάγκασε ανθρώπους και ζώα να συγκεντρωθούν σε γόνιμες εκτάσεις γύρω από οάσεις. Η στενότερη επαφή μεταξύ ανθρώπων και ζώων, ευνόησε την προσοικείωση των ζώων.

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης 1/2 Οι πληροφορίες για το χρόνο και τον τόπο κατοικιδιοποίησης βασίζονται σε αρχαιολογικά και ζωο-αρχαιολογικά ευρήματα. Μαρτυρίες για την ύπαρξη κατοικίδιων ζώων σε μία προϊστορική περιοχή αποτελούν: 1.Η διαφορετική κατανομή των διαφόρων ομάδων ηλικιών στους κατοικίδιους και τους άγριους πληθυσμούς 2.Η διαφορετική κατανομή των φύλων στους άγριους και τους κατοικίδιους πληθυσμούς 3.Η ύπαρξη κατοικίδιων μορφών σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν οι άγριες μορφές τους 4.Οι μορφολογικές διαφορές μεταξύ των κατοικίδιων και των άγριων μορφών ζώων 5.Η εύρεση έργων τέχνης με απεικονίσεις κατοικίδιων ζώων 6.Η εύρεση αντικειμένων σχετικών με την εκτροφή ζώων

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης 2/2 Το ερώτημα κατά πόσο η ύπαρξη κατοικίδιων ζώων σε μια συγκεκριμένη περιοχή οφείλεται σε επιτόπια κατοικιδιοποίηση ή σε εισαγωγή κατοικίδιων ζώων διευκρινίζεται από: την εύρεση ταυτόχρονα υπολειμμάτων άγριων και κατοικίδιων μορφών στην ίδια περιοχή, την εύρεση μεταβατικών μορφών μεταξύ κατοικίδιων ζώων και των άγριων προγόνων τους, την διαπίστωση σταδιακών μεταβολών στην κατανομή των διαφόρων κλάσεων ηλικιών και φύλων στα άγρια είδη, τις απεικονίσεις σκηνών σύλληψης και αιχμαλωσίας άγριων ζώων.

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης στα βοοειδή 1/2 Τα αρχαιότερα σκελετικά υπολείμματα στον Ελλαδικό χώρο 6500 π.Χ.: –Θεσσαλία (Άργισσα), –Μακεδονία (Νέα Νικομήδεια) και –Κρήτη (Κνωσσός) 7000 π.Χ. στην Ιορδανία, στο Τουρκμενιστάν 6000 π.Χ. στην Ν. Συρία, στην Αίγυπτο, στον Βόσπορο 5500 π.Χ. στην Ταϊλάνδη 5000 π.Χ. στην Ανατολία (Τσατάλ Χουγιούκ) 4000 π. Χ. στο Ιράν (σπήλαιο Τεπέ Σατζ)

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης στα βοοειδή 2/2 Ο αρχέγονος βους κατοικιδιοποιήθηκε επανειλημμένα σε πολλές περιοχές. Ο Bos taurus και ο Bos indicus διαχωρίστηκαν πριν από έτη. –Βos indicus (Zebu) - κοιλάδα του Ινδού ποταμού πριν 4500 έτη –Poephagus mutus (Υak) - Θιβέτ πριν από έτη –Banteng - Ιάβα και ΝΑ Ασία πριν 4000 έτη –Gaur - κοιλάδα του Ινδού ποταμού πριν 4000 έτη

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης στα πρόβατα & τις αίγες Το πρόβατο μαζί με την αίγα θεωρούνται τα πρώτα είδη παραγωγικών ζώων που κατοικιδιοποιήθηκαν, λόγω: 1.σχετικά μικρού σωματικού τους μεγέθους 2.καλά ανεπτυγμένου κοινωνικού ενστίκτου 3.ικανότητας να αξιοποιούν τις κυτταρινούχες τροφές ΠΡΟΒΑΤΟ Πρώτα σκελετικά υπολείμματα: 9000 π.Χ. στα όρη Ζάγρου (σπήλαιο Σανιντάρ) του Ιράκ 8000 π. Χ. στο Ιράν (Πεπέ Σαραμπί) και 7000 π.Χ. στο Βόρειο Ιράκ (Τζάρμο) π.Χ. στην Ελλάδα (σπήλαιο Φράχθι, Ερμιονίδα) Το πρόβατο δεν κατοικιδιοποιήθηκε ποτέ στην Ελλάδα, αλλά έφτασε με εποίκους της ΝΔ Ασίας. ΑΙΓΑ 8000 π. Χ. στη ΝΔ Ασία (ίσως και πριν το πρόβατο)

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης στο χοίρο 8500 π.Χ. στο Βόρειο Ιράκ (Τζάρμο) 6500 π.Χ. στην Θεσσαλία (Άργισσα) Μάλλον υπήρξαν και άλλα ανεξάρτητα κέντρα κατοικιδιοποίησης στην Ευρώπη και την Ανατολική Ασία 4000 π.Χ Κεντρική Ευρώπη και Νότια Κίνα

Χρόνος και τόπος κατοικιδιοποίησης σε άλλα αγροτικά είδη Άλογο: πριν από 4000 έτη στη ΝΑ Ασία από τους Μογγόλους. Γάιδαρος: πριν από 4500 έτη στην Αίγυπτο. Κουνέλι: πριν από 1500 έτη στη Γαλλία. Όρνιθα: πριν από 4500 έτη στη νότια Κίνα. Γαλοπούλα: πριν από το 1500 μ.Χ. Χήνα: πριν από 6000 έτη στην Εγγύς Ανατολή. Ορτύκι: πριν από 300 έτη στην Ιαπωνία. Μέλισσα: συστηματικές εκτροφές πριν από 300 έτη. Συγκομιδή μελιού από άγριες μέλισσες πριν από 7000 έτη. Μεταξοσκώληκας: πριν από 2000 έτη στην Κίνα.

Προσπάθειες κατοικιδιοποίησης που δεν ήταν επιτυχείς Ζέβρα –γενετική συγγένεια με το άλογο –διαφορετική συμπεριφορά απέναντι στον άνθρωπο Ελέφαντας –Ζώο εργασίας –Αργή ανάπτυξη Αρκούδα (Grizzly bear) & αφρικανικός βούβαλος –Απρόβλεπτη συμπεριφορά Ελάφι & αντιλόπη –Δυσκολία στο σχηματισμό αγέλης –Δεν έχουν κοινωνική δομή –Τρέπονται σε φυγή όταν αισθανθούν φόβο

Kατοικιδιοποίηση άγριων ζώων σήμερα Cervus elaphus. Το κόκκινο ελάφι (red deer) με μεγάλους πληθυσμούς σε Βρεττανία, Ν. Ζηλανδία. s/2010/06/cervus-elaphus jpg Cuniculus paca. Mοιάζει με το ινδικό χοιρίδιο και ζει στην κεντρική Αμερική. kipedia/commons/3/36/Cunic ulus_paca.jpg

The Farm-Fox Experiment 1/2 1950: Dmitry K. Belyaev began a decades-long effort to breed a population of tame foxes. Belyaev, then director of the Institute of Cytology and Genetics of the U.S.S.R. (now Russian) Academy of Sciences in Novosibirsk, Siberia, hoped to show that physical and morphological changes in domestic animals such as dogs could have resulted from selection for a single behavioral Ένα πείραμα από τον Ρώσο επιστήμονα D. Belyayev πάνω στην κατοικιδιοποίηση της αλεπούς

The Farm-Fox Experiment 2/2 trait, friendliness toward people. Fourteen years after his death, the experiment continues, and the results appear to support Belyaev’s hypothesis. (from: Trut L N. (1999): “Early Canid Domestication: The Farm-Fox Experiment. Foxes bred for tamability in a 40-year experiment exhibit remarkable transformations that suggest an interplay between behavioral genetics and development”. American Scientist, Vol 89.) Ένα πείραμα από τον Ρώσο επιστήμονα D. Belyayev πάνω στην κατοικιδιοποίηση της αλεπούς

Κοινά χαρακτηριστικά των ζώων που κατοικιδιοποιήθηκαν Ζουν σε ομάδες εκ φύσεως Υπάρχει μια ιεραρχική κοινωνική δομή Επιτρέπεται στον άνθρωπο να ασκήσει έναν κυρίαρχο ρόλο

Βιβλιογραφία 1 Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης.

Επιπλέον προτεινόμενη βιβλιογραφία 1 1.Trut L N. (1999): “Early Canid Domestication: The Farm-Fox Experiment. Foxes bred for tamability in a 40-year experiment exhibit remarkable transformations that suggest an interplay between behavioral genetics and development”. American Scientist, Vol Diamond J. (2002): “Evolution, consequences and future of plant and animal domestication”. Nature, Vol 418, 8 August 2002: Vigne J-D. (2011): The origins of animal domestication & husbandry: A major change in the history of humanity and the biosphere. Comptes Rendus Biologies 334, pp Price E. O. (1999): «Behavioral development in animals undergoing domestication». Applied Animal Behaviour Science: 65, 45–271.CAB.

Λέξεις - έννοιες κλειδιά 1 Κατοικιδιοποίηση, Πλειστόκαινος, θεωρία της όασης Domestication, Plestocene, theory of oasis

Εισαγωγή στη Ζωοτεχνία Θεματική ενότητα 2. (5. Μεταβολές που υπέστησαν τα ζώα κατά την πορεία της κατοικιδιοποίησης) Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσα: Κουτσούλη Παναγιώτα

Αντικειμενικοί στόχοι του μαθήματος 2 Στα ζώα προξενήθηκαν μεταβολές από την αλλαγή στον τρόπο διαβίωσης τους κατά την διαδικασία της κατοικιδιοποίησή τους

Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα 2 Η προσαρμογή που υπέστησαν τα ζώα στο τεχνητό περιβάλλον της κατοικιδιοποίησης.

Μαθησιακοί στόχοι 2 Τα ζώα προσαρμόστηκαν στο τεχνητό περιβάλλον που τους παρείχε ο άνθρωπος ενώ μεταβλήθηκαν σημαντικά τα μορφολογικά, παραγωγικά και ηθολογικά χαρακτηριστικά τους.

5. Μεταβολές κατά την πορεία της κατοικιδιοποίησης 1/2 Η προσαρμογή των ζώων στο τεχνητό περιβάλλον της κατοικιδιοποίησης, έγινε μέσω: φυσικής επιλογής τεχνητής επιλογής προς διάφορες κατευθύνσεις, ανάλογα με τις ανάγκες ομομειξίας γενετικής παρέκκλισης εμφάνισης σποραδικών μεταλλαγών Συνεπώς προκλήθηκαν σημαντικές μεταβολές στα μορφολογικά, παραγωγικά, αναπαραγωγικά και ηθολογικά χαρακτηριστικά των ζώων κατά την πορεία της κατοικιδιοποίησης τους.

5. Μεταβολές κατά την πορεία της κατοικιδιοποίησης 2/2 1.Σωματικό μέγεθος (μείωση ή αύξηση σε μετέπειτα στάδια, διάπλαση του σώματος). 2.Τρίχωμα (αύξηση του μήκους, απώλεια χρωστικής). 3.Σκελετός (βραχύτερα, λιγότερο συμπαγή οστά, οστά κρανίου, κέρατα, μήκος ουράς). 4.Ιστοί (εγκέφαλος, λίπος, κρέας). 5.Παραγωγικές ιδιότητες (αναπαραγωγικές αποδόσεις, διάρκεια αναπαραγωγικής περιόδου, ρυθμός αύξησης, γαλακτοπαραγωγή κλπ). 6.Συμπεριφορά (μείωση της ερεθιστικότητας και του άγριου χαρακτήρα τους).

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 1/6 Αρχικά: Στα μεγάλα είδη θηλαστικών μείωση του σωματικού μεγέθους, με σκοπό την προσαρμογή στις νέες τεχνητές συνθήκες διαβίωσης. Επιλογή ζώων με μικρότερο σωματικό μέθεγος από τους πρώτους εκτροφείς - μικρότερες ανάγκες συντήρησης και συντομότερη κατανάλωση Κατά τα επόμενα στάδια της κατοικιδιοποίησης, επιλογή και προς τις δύο κατευθύνσεις και αυξήθηκε η παραλλακτικότητα του σωματικού μεγέθους: Η παραπάνω παραλλακτικότητα του σωματικού μεγέθους είναι πολύ - παραγοντικής αιτιολογίας.

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 2/6 Φυλή Chianina με ύψος ακρωμίου (ΥΑ): 198 cm tle/chianina%20toro.jpg Όψιμη κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης μεγαλόσωμη φυλή αγελάδων Ιταλικής προέλευσης

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 3/6 Φυλή Dexter με ύψος ακρωμίου (ΥΑ): 100 cm tbn0.gstatic.com/images ?q=tbn:ANd9GcSzPNL3 3jIcYCoq4SvGD9Q3j3p nYbLuNxtMvSkOCN7zs zl_gz8E Σχετικά σπάνια και εξαιρετικά μικρόσωμη φυλή αγελάδων από την Ιρλανδία

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 4/6 απότομες μεταβολές λόγω μεταλλάξεων, πρόβατο Αncοn: έχει πολύ βραχέα άκρα. πρωτοεμφανίστηκε το τα πρόβατα αυτά λόγω των βραχέων άκρων, αδυνατούσαν να πηδούν τους φράχτες των λιβαδιών, οπότε χρειάζονταν λιγότερη επίβλεψη 7/3797/UTYIF00Z/posters/breeding-short- legged-ancon-ram-to-normal-ewe-produces- a-short-breed-lamb-which-cannot-jump- fences.jpg Το βραχύσωμο πρόβατο Ancon (από την ελληνική λέξη αγκώνας) εμφανίστηκε στις ΗΠΑ αλλά δεν έτυχε διάδοσης.

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 5/6 απότομες μεταβολές λόγω μεταλλάξεων, νάνος όρνιθα: με σωματικό βάρος 30 έως 40 % μικρότερο σημαντική βράχυνση των μακριών οστών η συγκεκριμένη μεταλλαγή δεν επηρεάζει την ωοπαραγωγή

5.1. Μεταβολές στο σωματικό μέγεθος 6/6 μεταβολές στη διάπλαση του σώματος (δράση της ζωοτεχνικής επιλογής) Οι αναλογίες των διαφόρων μερών του σώματος στο ώριμο άγριο πρόβατο (εικόνα αριστερά) είναι όμοιες με εκείνες των προβάτων ηλικίας τριών μηνών της βελτιωμένης φυλής Suffolk (εικόνα δεξιά). middleeast.oie.int/images/mouflon.JPG Άγριο πρόβατο Mouflon media/40/ BEACE76.jpg Πρόβατο Suffolk με κρεοπαραγωγική κατεύθυνση

5.1. Μεταβολές στη σωματική διάπλαση 1/3 Στα βooειδή με την επιλογή δημιουργήθηκαν τύποι ζώων με έντονες διαφορές: μετατρεπτικός τύπος (καθαρώς γαλακτοπαραγωγές φυλές) και εναποθετικός τύπος (καθαρώς κρεοπαραγωγές φυλές).

5.1. Μεταβολές στη σωματική διάπλαση 2/3 Μακρύτερη και λεπτοφυέστερη κεφαλή Μακρύς τράχηλος Στενό μακρύ στήθος Μακριές πλευρές με μικρή κυρτότητα και κεκλιμένες Βραχεία και ευρύτερη κεφαλή Βραχύς τράχηλος Ευρύ μυώδες στήθος Κυρτές και κατακόρυφες πλευρές Πηγή: Εξωτερικό των ζώων, Εργαστηριακές σημειώσεις, Εργαστήριο Γενικής & Ειδικής Ζωοτεχνίας

5.1. Μεταβολές στη σωματική διάπλαση 3/3 Χοίρος: Μεταβολή της αναλογίας του εμπρόσθιου προς το οπίσθιο τμήμα του σώματος. Στον αγριόχοιρο το εμπρόσθιο τμήμα ανέρχεται περίπου στο 70% του οπισθίου, ενώ στον κατοικίδιο βελτιωμένο χοίρο η αναλογία αυτή είναι αντίστροφη lands.com/data_images/animals/wild- boar/wild-boar-04.jpg αγριόχοιρος b/b0/Sus_scrofa_scrofa.jpg Βελτιωμένος κατοικίδιος χοίρος

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 1/7 Φυλές με μακρύτερο τρίχωμα (αίγες και τα κουνέλια Angora) Στο άλογο, οι τρίχες της χαίτης και της ουράς απέκτησαν μεγαλύτερο μήκος Στο τρίχωμα του προβάτου παρατηρήθηκε απώλεια χρωστικής, αφού τα άγρια πρόβατα είναι καστανά ή μαύρα, ενώ οι περισσότερες βελτιωμένες φυλές έχουν λευκό χρώμα Η τάση των άγριων προβάτων να απορρίπτουν το τρίχωμά τους κάθε άνοιξη δεν υπάρχει στο κατοικίδιο πρόβατο Προοδευτική μείωση των καλυπτήριων τριχών και αύξηση των εριoτριχών Στο τρίχωμα του χοίρου, αύξηση της πολυχρωμίας, σμίκρυνση και αραίωση των τριχών

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 2/7 Φυλές με μακρύτερο τρίχωμα (αίγες Angora και τα κουνέλια Angora) gora/angora2.jpg Oι αίγες Αngora δίνουν τρίχες εξαιρετικά λεπτές και τα υφάσματα που κατασκευάζονται από αυτές λέγονται mohair /thumb/8/8c/EnglishAngoraRabbit.jpg/220px- EnglishAngoraRabbit.jpg Τα κουνέλια Angora δίνουν εξαιρετικά λεπτές τρίχες

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 3/7 Στο άλογο, οι τρίχες της χαίτης και της ουράς απέκτησαν μεγαλύτερο μήκος efault/files/images/LINUS4jpg.preview.jpg cobs/35-coat--/2_light-horse-gypsy-irish-cob- 2.jpg Σε σχέση με τα άγρια άλογα εμφανίστηκαν στην πορεία της κατοικιδιοποίησης φυλές αλόγων με πολύ μακριές τρίχες στη χαίτη και την ουρά.

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 4/7 Στο τρίχωμα του προβάτου παρατηρήθηκε απώλεια χρω- στικής, αφού τα άγρια πρόβατα είναι καστανά ή μαύρα, ενώ οι περισσότερες βελτιωμένες φυλές έχουν λευκό χρώμα sheep.com/Soay%20Sheep.jpg Άγριο πρόβατο με καστανόχρωμο τρίχωμα (εικόνα από προσωπικό αρχείο) Η φυλή Άρτας με λευκόχρωμο τρίχωμα, ανήκει στις βελτιωμένες ελληνικές φυλές

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 5/7 Η τάση των άγριων προβάτων να απορρίπτουν το τρίχωμά τους κάθε άνοιξη δεν υπάρχει στο κατοικίδιο πρόβατο μείωση των καλυπτήριων τριχών και αύξηση των εριoτριχών tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcStdj6Tb_ 15rmKNCK3CXk0Cifv5rFWpn9AWReFKAV7zXB2 DjGDHhttps://encrypted- tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcStdj6Tb_ 15rmKNCK3CXk0Cifv5rFWpn9AWReFKAV7zXB2 DjGDH Το Γερμανικό γαλακτοπαραγωγό πρόβατο έχει αυξημένη αναλογία εριοτριχών σε σχέση με τις καλυπτήριες.

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 6/7 Φυλή Merinos με εξαιρετικής λεπτότητας εριότριχες και αυξημένη ποσοτικά εριοπαραγωγή a/commons/a/a1/Merino_sheep.png Φυλή Somali (τριχοπρόβατα Σομαλίας) _c012120bff.jpg

5.2. Μεταβολές στο τρίχωμα των ζώων 7/7 Στο τρίχωμα του χοίρου, αύξηση της πολυχρωμίας, σμίκρυνση και αραίωση των τριχών

5.3. Μεταβολές στο σκελετό Οστά των άγριων ζώων : περισσότερο συμπαγή, λεπτά και γωνιώδη, Οστά των κατοικιδίων ζώων : βραχύτερα, λιγότερο συμπαγή και περισσότερο στρoγγυλεμένα. Σημαντικότερες μεταβολές στα οστά του κρανίου, όπου το προσωπικό κυρίως τμήμα του κρανίου υπέστη βράχυνση, η οποία οφείλεται στη σμίκρυνση του οστού της κάτω σιαγόναs. Τα κέρατα των κατοικίδιων ζώων είναι γενικά λιγότερο αναπτυγμένα ή λείπουν εντελώς. Σε ορισμένες φυλές αγελάδων το μέγεθος των κεράτων αυξήθηκε

5.4. Μεταβολές στους ιστούς 1/3 Το σχετικό μέγεθος του εγκεφάλου παρουσιάζει ελάττωση κατά την κατοικιδιοποίηση (περίπου 22%) Τα κατοικίδια ζώα έχουν την τάση να εναποθέτουν μεγάλες ποσότητες λίπους Αγελάδες 25 % λίπος στο σφάγιο, Αφρικανικός Βούβαλος 5 % Στα άγρια ζώα το λίπος εναποτίθεται στα διάφορα όργανα (νεφροί, καρδιά, έντερα). Στα κατοικίδια υποδόρια ή μεταξύ και εντός των μυών Παχύουρες φυλές προβάτων (2 η χιλιετία π.Χ. στην Αίγυπτο) Μετά το 1950 έμφαση στην ανάπτυξη των μυικών μαζών του σώματος και στην ελάττωση της ικανότητας εναπόθεσης σωματικού λίπους (Pietrain, εξιδρωματικό κρέας)

5.4. Μεταβολές στους ιστούς 2/3 Μεταλλαγές με έντονες επιδράσεις στην ανάπτυξη του μυικού συστήματος καλλιπυγία στο πρόβατο Η καλλιπυγία είναι μυική υπερτροφία. Παρατηρήθηκε πρώτη φορά στη φυλή Dorset (Oklahoma, ΗΠΑ) το Οφείλεται σε γονίδιο το οποίο εκφράζεται μόνο σε ετεροζυγωτό συνδυασμό, όταν το αλληλόμορφο προέρχεται από τον πατέρα. /images/callipyge.jpg

5.4. Μεταβολές στους ιστούς Εμφάνιση μεταλλάξεων με έντονες επιδράσεις στην ανάπτυξη του μυικού συστήματος διγλουτισμός στην κυανόλευκη αγελάδα Βελγίου (Βlue Belgian) Η συγκεκριμένη μετάλλαξη προκαλεί υπερβολική ανάπτυξη των γλουτών, εκδηλώνεται κατά την εμβρυική ζωή και προκαλεί δυστοκίες. WDBShpVKvhg/TlF0VCXylKI/AAAAAAAAALQ/jh QaTCY9FXg/s1600/Belgian-Blue-Cattle- 1%255B1%255D.png

5.5. Μεταβολές στις παραγωγικές ιδιότητες Η εποχική αναπαραγωγή του αγριόχοιρου και του αρχέγονου βοός έχει εκλείψει. Αύξηση –της ωοπαραγωγής στις όρνιθες, –του αριθμού των χοιριδίων ανά έτος, –του ρυθμού ανάπτυξης των χοίρων, –του ρυθμού ανάπτυξης των κρεοπαραγωγών ορνιθίων και –της γαλακτοπαραγωγής των αγελάδων.

5.6. Μεταβολές στη συμπεριφορά Η κατοικιδιοποίηση επέφερε σημαντικές μεταβολές και στη συμπεριφορά των ζώων: -μείωση της ερεθιστικότητας των περισσότερων κατοικίδιων ζώων, -αποβολή του άγριου και φιλύποπτου χαρακτήρα τους.

Βιβλιογραφία 2 (1/2) Βergman J.(2003): “Ancon sheep: just another lost mutation” TJ 17(1), pp18-19 Darwin (1875): “The variation of Plants and Animals under Domestication”, 2 nd edn, John Murray, London Hale E. B. (1962): “Domestication and the evolution of behaviour” in : Hafez E.S.E. (ed.) The Behaviour of Domestic Animals, 2 nd edn. Baillière, Tindall & Cassell, London, pp Price E. O. (1984): “Behavioural aspects of animal domestication”. The Quarterly Review of Biology 59, pp.1-32 Παπαδημητρίου Τρ., Πανοπούλου Ελ. & Α. Κομινάκης (1998): Εξωτερικό των ζώων, Εργαστηριακές σημειώσεις, Εργαστήριο Γενικής & Ειδικής Ζωοτεχνίας

Βιβλιογραφία 2 (2/2) Ρογδάκης Εμμ. (2002): «Εγχώριες φυλές προβάτων», εκδόσεις Αγροτύπος Ρογδάκης Εμμ. (2006): κεφάλαιο 3 από «Γενική Ζωοτεχνία», εκδόσεις Αθ. Σταμούλης Stricklin R.W. (2001): “The Evolution and Domestication of Social Behaviour”, pp: , in “Social Behaviour in Farm Animals” (eds L.J. Keeling and H. W. Gonyou) © CAB International 2001.

Λέξεις – έννοιες κλειδιά 2 σωματικό μέγεθος, σωματική διάπλαση, αγελάδα Chianina, αγελάδα Dexter, πρόβατο Ancon, πρόβατο Suffolk, μετατρεπτικός τύπος, εναποθετικός τύπος, προσαρμογή, αιχμαλωσία, άγριοι πληθυσμοί, καλυπτήριες τρίχες, εριότριχες, απώλεια χρωστικής, λευκό έριο, ακέρατες φυλές ζώων, πολυκερατία, βραχύουρα, λεπτόουρα και παχύουρα πρόβατα, υποδόριος λιπώδης ιστός, εξιδρωματικό κρέας, διγλουτισμός, καλλιπυγία, εποχική αναπαραγωγικότητα,, γαλακτοπαραγωγή, συμπεριφορά αγροτικών ζώων, ωοπαραγωγή body size, body condition, Chianina cattle, Dexter cattle, Ancon sheep, Suffolk sheep, adaptation, captivity, feral populations, wool, hair sheep breeds, fat-sheep, short-tailed sheep, seasonal reproduction, seasonal breeding, behavioral modifications, milk production, callipyge sheep, muscle hypertrophy, horned breeds, polled breeds, egg production