7. Εσωτερική αγορά

Εσωτερική αγορά Μορφές οικονομικής ενοποίησης: 1) ζώνη ελευθέρων συναλλαγών (άρση των τελωνειακών εμποδίων), 2) Τελωνειακή ένωση (+ κοινό εξωτερικό δασμολόγιο), 3) Κοινή αγορά (ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών, κεφαλαίων), 4) οικονομική ένωση (νομισματική και φορολογική ένωση). Κοινή αγορά= εσωτερική αγορά (ΕΕΠ)

Μέτρα εγκαθίδρυσης ή διασφάλισης της λειτουργίας Εσωτερική αγορά: χώρος χωρίς εσωτερικά σύνορα μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων (26.2 ΣΛΕΕ) Επιτροπή, στις προτάσεις της λαμβάνει υπόψη το μέγεθος της προσπάθειας Κμ με διαφορές ανάπτυξης Συμβούλιο, ισόρροπη πρόοδος σε όλους τους τομείς.

Προσέγγιση νομοθεσιών Μέτρα προσέγγισης των εθνικών νομοθεσιών που έχουν ως αντικείμενο την εγκαθίδρυση και λειτουργία της ε. α. (114 ΣΛΕΕ). Συνήθης νομοθετική διαδικασία (ειδική πλειοψηφία, διπλή πλειοψηφία στο Συμβούλιο). Ομοφωνία 1) φορολογικές διατάξεις, ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, δικαιώματα και συμφέροντα των μισθωτών, 2) Οδηγίες για την προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών που έχουν άμεση επίπτωση στην εγκαθίδρυση και λειτουργία της ε.α.

Φορολογία και ομοφωνία Εναρμόνιση φόρων κύκλου εργασιών, ειδικών φόρων κατανάλωσης και λοιπών εμμέσων φόρων. Εφόσον είναι αναγκαία για να εξασφαλιστεί η εγκαθίδρυση και λειτουργία της ε. α. και για να αποφευχθούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. (Άρθρο 113 ΣΛΕΕ). Μέχρι σήμερα ελάχιστη εναρμόνιση (κοινές ζώνες συντελεστών του ΦΠΑ, με τις οποίες επιβάλλεται ελάχιστος συντελεστής ΦΠΑ 15% σε όλα τα προϊόντα, πλην απαλλαγών και ειδικών αδειών). Οδηγία για τη φορολογία της διασυνοριακής αποταμίευσης (2003), Οδηγία σχετικά με την καταβολή τόκων και δικαιωμάτων (2003).

Υγεία, ασφάλεια, περιβάλλον, καταναλωτές Επιτροπή, στις προτάσεις της επιδιώκει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας. Διατήρηση εθνικών διατάξεων επί 12 μήνες (περιβάλλον, χώρος εργασίας). Όχι μέσα αυθαίρετων διακρίσεων ή ως συγκεκαλυμένοι περιορισμοί. Ρήτρα διασφάλισης για μη οικονομικούς λόγους.

Τελωνειακή ένωση ΣΛΕΕ, τελωνειακή ένωση= απαγόρευση εισαγωγικών και εξαγωγικών δασμών + ισοδύναμου αποτελέσματος μέτρα+ κοινό εξωτερικό δασμολόγιο. Διακρατικά και στο εσωτερικό των Κμ Περιλαμβάνονται και οι ποσοτικοί περιορισμοί (αμφισβητείται). Τελωνειακό έδαφος= και τα προϊόντα τρίτων κρατών που έχουν εισέλθει νόμιμα

Εξαιρέσεις Εξαιρέσεις: Άγιο Όρος για λόγους πνευματικούς και θρησκευτικούς. Τελωνειακές και φορολογικές απαλλαγές. Μη εφαρμογή του δικαιώματος εγκατάστασης, μη επίσκεψη των γυναικών. Ζώνη ελευθέρων συναλλαγών: Πειραιάς και Θεσσαλονίκη. Μη δασμολόγηση, επεξεργασία και εξαγωγή σε τρίτες χώρες

Δασμοί και προϊόντα Έννοια εμπορευμάτων: κάθε προϊόν που μπορεί να αποτιμηθεί σε χρήμα και ως εκ τούτου να αποτελέσει αντικείμενο συναλλαγών (ανεξάρτητα από κοινωνική χρησιμότητα). Εξαιρέσεις: 1) όπλα που προορίζονται για στρατιωτικούς σκοπούς (προϊόντα διπλής χρήσης, συσταλτική ερμηνεία), 2) γεωργικά προϊόντα (εδάφους, κτηνοτροφίας, αλιείας, πρώτης μεταποίησης), προβάδισμα στην Κοινή Γεωργική Πολιτική, συσταλτική ερμηνεία από το Δικαστήριο.

Έννοια δασμού Δασμός= χρηματική επιβάρυνση, μονομερής επιβολή, διάβαση συνόρων (κρατική ή «περιφερειακά»). Διασταλτική ερμηνεία: δεν έχει σημασία η ονομασία (εισφορά, φόρος, παρακράτηση κλπ), η τεχνική εισπράξεως (τελωνείο, εφορία, επιμελητήρια) αν δεν εισπράττεται από το Κράτος (αλλά από ΝΠΔΔ, επαγγελματικούς οργανισμούς κλπ), αν δεν οδηγεί σε προστασία εθνικών προϊόντων.

Παραδείγματα δασμών Κάθε επιβάρυνση που πλήττει αποκλειστικά τα εισαγόμενα Κάθε επιβάρυνση που πλήττει εξ ίσου τα εισαγόμενα και εγχώρια (για τα οποία αντισταθμίζεται) Κάθε επιβάρυνση (τέλος) υψηλότερη των εγχωρίων Κάθε επιβάρυνση (τέλος) αναντίστοιχη του κόστους Κάθε επιβάρυνση (τέλος) χωρίς πραγματικό όφελος,(γενικό συμφέρον, οπότε φορολογία)

Εσωτερικοί φόροι Στασιμότητα στη φορολογική εναρμόνιση Εξασφάλιση της φορολογικής ουδετερότητας. Δύο κανόνες. 1 ος κανόνας: Κανένα Κμ δεν επιβάλλει άμεσα ή έμμεσα στα προϊόντα άλλων Κμ φόρους ανώτερους από εκείνους για τα ομοειδή εθνικά προϊόντα. 2 ος κανόνας: Κανένα Κμ δεν επιβάλλει στα προϊόντα άλλων Κμ φόρους που οδηγούν έμμεσα στη προστασία άλλων προϊόντων.

Διαφορές 1) δασμοί πλήττουν κατά τη διάβαση των συνόρων, φόροι πλήττουν γενικά (μη απόλυτη διαφορά) 2) Δασμοί απαγορεύνται κατά κανόνα, απαγορεύονται κατ’ εξαίρεση. Το αντίθετο ισχύει για τους φόρους (μη απόλυτη διαφορά) 3) Στην περίπτωση που έχουμε αδιάκριτη επιβάρυνση, όμως εμμέσως ενισχύονται τα εθνικά. Εάν όλα οι επιβαρύνσεις ενισχύουν τα εθνικά= δασμός. Εάν μόνο οι μισές= φόρος που όμως απαγορεύεται.

Φορολογική ουδετερότητα Καμία διαφορά ως προς το συντελεστή φορολόγησης, τη βάση υπολογισμού του φόρου, τις εκπτώσεις από την φορολογητέα αξία, τη διαδικασία είσπραξης κλπ. Πεδίο εφαρμογής: φόροι που πλήττουν ένα προϊόν. Όχι στους φόρους παροχή υπηρεσιών, όπως διαφημίσεις, σύσταση εταιρειών.

Αχρεωστήτως καταβληθέντα Οι δασμοί ή τα μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος με δασμούς πρέπει να επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Αρμόδια δικαστήρια είναι τα εθνικά δικαστήρια. Αρχή της δικονομικής αυτονομίας και αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας. Διαφορές εθνικών νομοθεσιών στους όρους επιστροφής, στην παραγραφή των απαιτήσεων κλπ. Κανόνες ίσης και ουσιαστικής προστασίας.

Ποσοτικοί περιορισμοί Απαγορεύονται οι ποσοτικοί περιορισμοί και τα μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος. Εξαίρεση για λόγους προστασίας της δημόσιας ηθικής, τάξης, ασφάλειας, υγείας. (Δασμοί, απόλυτη απαγόρευση) Έννοια: 1) Οδηγίες Επιτροπής: εισαγωγές που συνδέονται με εξαγωγές, δημόσιες προμήθειες και εισαγωγές, αγορανομικές ρυθμίσεις και παρακώλυση διαφημίσεων. 2) Νομολογία: διασταλτική ερμηνεία, κάθε εμπορική ρύθμιση που μπορεί να εμποδίσει άμεσα ή έμμεσα, πραγματικά ή δυνητικά το ενδοκοινοτικό εμπόριο (Dassonville, 1974)

Ισοδυνάμου αποτελέσματος Dassonville: Πιστοποιητικό γνησιότητας, Scotch Whisky. Καταδικαστέα η απαίτηση για κατοχή του, εάν παρεμποδίζει τις παράλληλες εισαγωγές. Cassis de Dijon, απαγόρευση κυκλοφορίας αλκοολούχων ποτών, εγχωρίων ή εισαγομένων, με αλκοόλ λιγότερο του 25%. Προστασία της υγείας με ολιγότερο επαχθή τρόπο (πχ αναγραφή του ποσοστού αλκοόλ στη συσκευασία). Απαγόρευση και μέτρων με ασήμαντες επιπτώσεις (δεν ισχύει η αρχή de minimis non curat lex)

Παραδείγματα Άδειες εισαγωγών και εξαγωγών Υγειονομικοί έλεγχοι Έλεγχοι ως προς την προέλευση και γνησιότητα των προϊόντων, Απαίτηση αναφοράς σύνθεσης ζωοτροφών Καθορισμός ανώτατης τιμής Καθορισμός κατώτατης τιμής (εισαγόμενα μικρότερο κόστος)

Ευθύνη κρατών Σκόπιμες διοικητικές καθυστερήσεις, αδικαιολόγητες παραλείψεις. Βίαιες ενέργειες πολιτών (απεργίες από ναυτεργάτες, καταλείψεις λιμένων, αποκλεισμοί δρόμων). Άσκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, ενδεδειγμένη στάση, συνεργασία με Επιτροπή. Κρατικά μονοπώλια εμπορικού χαρακτήρα. Ειδική διάταξη. Σουηδικό μονοπώλιο πώλησης αλκοολούχων ποτών. Μη διάκριση. Όμως προβλήματα στην εισαγωγή. Ευθύνη Κμ για την προβολή διαφημίσεων υπέρ εθνικών προϊόντων (Επιτροπή/Ιρλανδίας, 1982)

Κανόνες εμπορίας Κανόνες εμπορίας των προϊόντων: 1) ανεπίτρεπτες οι εθνικές ρυθμίσεις που απαγορεύουν την πώληση κατ’ οίκο, 2) αποδεκτές οι ρυθμίσεις που απαγορεύουν τη νυχτερινή εργασία στους φούρνους ή το κλείσιμο των καταστημάτων τις Κυριακές ή καθορίζουν ωράριο εργασίας ή επιτρέπουν μόνο τη διαφήμιση μέσω του τύπου και όχι μέσω της τηλεόρασης ή απαγορεύουν τις πωλήσεις με εξαιρετικό περιθώριο κέρδους. Γενικός κανόνας: η εθνική ρύθμιση 1) να αφορά όλους τους εμπόρους και να θίγει εξ ίσου την εμπορία εγχώριων και εισαγομένων, 2) τα περιοριστικά αποτελέσματα να είναι αμελητέα στο διακρατικό εμπόριο.

Όροι κατασκευής (Τεχνικές προδιαγραφές): επωνυμία, μορφή, διαστάσεις, βάρος, σύσταση, παρουσίαση, σύνθεση, ετικέτα. Γενικός κανόνας: Ένα προϊόν που έχει νομίμως παραχθεί σε ένα άλλο κράτος μέλος δεν μπορεί να παρεμποδιστεί η εισαγωγή του, εκτός και αν υπάρχουν «επιτακτικές απαιτήσεις» (παιχνίδια που εξοικειώνουν με το φόνο). Ενδιάμεσες κατηγορίες: γενικές ρυθμίσεις τιμών= αποδεκτός όρος πώλησης, όταν λειτουργούν αποτρεπτικά (κατώτατες τιμές, Πάσχα αρνιά)= μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος με ποσοτικούς περιορισμούς.

Εξαιρέσεις 1) τα περιοριστικά μέτρα προβλέπονται από τη ΣΛΕΕ (δημοσιονομικά μέτρα), ή από αρμοδιότητες των Κρατών μελών (εσωτερικοί φόροι, αποδεκτές κρατικές ενισχύσεις, αποδεκτή μορφή κρατικών μονοπωλίων εμπορικού χαρακτήρα) 2) Νομοθετικές εξαιρέσεις (άρθρο 36 ΣΛΕΕ): δημόσια ηθική, τάξη, ασφάλεια, υγεία, εθνικοί θησαυροί, βιομηχανική και εμπορική ιδιοκτησία.

Εξαιρέσεις Δημόσια ασφάλεια: υποχρεωτική προμήθεια από κρατικό διυλιστήριο, πληροφορίες και ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας, εσωτερική διαταραχή της δημόσιας τάξης, ενιαία κριτήρια ερμηνείας (μια πραγματική και επαρκώς σοβαρή διακινδύνευση που θίγει ένα θεμελιώδες συμφέρον της κοινωνίας). Βιομηχανική και πνευματική ιδιοκτησία: δικαιώματα από την εθνική νομοθεσία, «εξάντληση του δικαιώματος» (σήματα, σχέδια, δικαίωμα έκδοσης).

Όροι «Επιτακτικές ανάγκες γενικού συμφέροντος»: θεμιτό των εμπορικών συναλλαγών, προστασία καταναλωτών, αποτελεσματικότητα των φορολογικών ελέγχων, προστασία εργαζόμενων, κινηματογραφικής δημιουργίας, πολυφωνία τύπου, περιβάλλον. Όροι επίκλησης για μη κατάχρηση: 1) σχέση μέτρων και γενικού συμφέροντος (αίτιο-αιτιατό), 2) αναλογικότητα των μέτρων. Παραδείγματα: 1)προστασία καταναλωτών (καταναλωτής αναφοράς, μέσος καταναλωτής, πληροφορημένος και προσεκτικός), 2) Ολλανδική απαγόρευση τροφίμων με βιταμίνες, αρχή της προφύλαξης, κίνδυνος, απόδειξη, 3) δικαίωμα συνάθροισης και κλείσιμο δρόμου, προσωρινό/σύντομο.