ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ Ως ΜΕΣΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΜΑΣΤΟΡΑΚΗ ΕΛΕΝΑ, ΔΔΕ Γ΄ΑΘΗΝΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ- ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ , 4 Ο Γ.Ε.Λ ΑΙΓΑΛΕΩ ΑΞΟΝΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ως ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ, Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ως ΜΕΣΟ ΜΑΘΗΣΗΣ, ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ/ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

η παιδαγωγική σχέση οι συνιστώσες γνωστική γνωστική κοινωνική κοινωνική συναισθηματική - επικοινωνιακή συναισθηματική - επικοινωνιακή άδηλη άδηλη το πλαίσιο της σχολικής τάξης η μη λεκτική επικοινωνία το εκπαιδευτικό συμβόλαιο

Σήμερα… μετατροπή της παιδαγωγικής σχέσης: γνωστική (τεχνολογική γνώση, κατάργηση αυθεντίας, νέες διδακτικές τεχνικές) γνωστική (τεχνολογική γνώση, κατάργηση αυθεντίας, νέες διδακτικές τεχνικές) κοινωνική (εξουσία-έλεγχος, ομάδες, συγκρούσεις- αξιολογικές κρίσεις, εκπαιδευτικό συμβόλαιο- αποτελεσματική συζήτηση, ενσυναίσθηση) κοινωνική (εξουσία-έλεγχος, ομάδες, συγκρούσεις- αξιολογικές κρίσεις, εκπαιδευτικό συμβόλαιο- αποτελεσματική συζήτηση, ενσυναίσθηση) συναισθηματική (συναλλαγή προς άμβλυνση των διαφορών, θετικές προσδοκίες-ενθάρρυνση- ανάθεση ρόλου, αυτοαποκάλυψη) συναισθηματική (συναλλαγή προς άμβλυνση των διαφορών, θετικές προσδοκίες-ενθάρρυνση- ανάθεση ρόλου, αυτοαποκάλυψη) επικοινωνιακή (μη έκφραση, ακούω- επαναδιατυπώνω-ερμηνεύω-ΜΛΣ, από δασκαλοκεντρική σε τοπικές επικοινωνιακές νησίδες) επικοινωνιακή (μη έκφραση, ακούω- επαναδιατυπώνω-ερμηνεύω-ΜΛΣ, από δασκαλοκεντρική σε τοπικές επικοινωνιακές νησίδες)

Η παιδαγωγική σχέση στο πλαίσιο της συζήτησής μας: ως επικοινωνιακή εμπειρία ως μέσο/ εργαλείο μάθησης

Η επικοινωνία Ως αλληλεπίδραση Ως διαδικασία παραγωγής και ανταλλαγής μηνυμάτων Από ολιστική σκοπιά (σχεσιοκεντρικό σύστημα vs δασκαλοκεντρικό, μαθητοκεντρικό)

Λεκτική επικοινωνία Mη λεκτική επικοινωνία υπό την ευρύτερη έννοια (καλλωπισμός του σώματος, τέχνη, ηλεκτρονικά και εκτυπωτικά μέσα κ.λπ.) Mη φωνητική μη λεκτική επικοινωνία (γλώσσα του σώματος) Φωνητική μη λεκτική επικοινωνία (παραγλωσσικά φαινόμενα) Συνοδευτικά του λόγου (τονισμός, παύσεις κ.λπ.) - Χρονικά φαινόμενα - Φωνητικά φαινόμενα - Φαινόμενα συνέχειας Kινητικοί δίαυλοι - Μιμική - Χειρονομίες - Βλέμμα - Κινήσεις και στάσεις του σώματος Aυτόνομοι τύποι (γέλιο, αναστεναγμοί, ξηρός βήχας, στεγνή κατάποση κ.λπ.) Φυσιοχημικοί δίαυλοι - Θερμικά ερεθίσματα - Όσφρηση - Γεύση - Σωματική επαφή Οικολογικοί δίαυλοι - Διαπροσωπική απόσταση - Συμπεριφορά στο χώρο - Διευθέτηση καθισμάτων ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Mη λεκτική επικοινωνία

ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Kυβερνητική (κατανοεί την επικοινωνία ως μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ πομπού - δέκτη) H. D. Lasswell (1948) R. Braddock (1958) C. Shannon & W. Weaver (1949) M. L. DeFleur (1966) Aνθρωπολογική και πολιτισμική (κατανοεί την επικοινωνία ως διαδικασία πο-λιτισμικής ανόδου και διαιώνισης του αν-θρώπινου είδους) F. E. X. Dance (1967) Ψυχολογική (αναδεικνύει το άτομο και την υποκειμενική του πολυπλοκότητα σε καθοριστικό παράγοντα επικοινωνίας)  C. E. Osgood & W. Schramm (1954)  G. Gerbner (1956)  D. Berlo (1960)  G. Maletzke (1963)  S. Chaiken (1980) και R. E. Petty & J. T. Cacciopo (1983) Kοινωνιοψυχολογική και κοινωνιολογική (αντιλαμβάνεται την επικοινωνία ως προϊόν και παράλληλα εργαλείο συγκρότησης συλ-λογικών σχέσεων)  E. Katz & P.F. Lazarsfeld (1955)  J.W. Riley & M.W. Riley (1959)  E. Goffman (1974)  M. Lobrot (1993)  P. Hartley (1999) Συστημική Θεωρία (Palo Alto)  P. Watzlawick (1969) Γλωσσολογική πραγματολογική (αναγνωρίζεται η συμβολική- συναισθηματική χροιά των λεκτικών και των μη λεκτικών επι-κοινωνιακών στοιχείων)  K. Bühler (1934)  Ch. Morris (1938)  H. P. Grice (1957)  J. L. Austin (1962)  J. R. Searle (1969)  N. Luhmann (1975)  Th. Herrmann (1985)  J. Habermas (1986) Νευροεπιστημολογική (αναδεικνύεται η συμβολή του νευρικού συ-στήματος στην επικοινωνία) Ολιστική (αποτελεί προσπάθεια εύρεσης μιας κοινής συνισταμένης όλων των παραπάνω)

Επιλεκτικά... Oι Bateson & Watzlawick αντιμετωπίζουν την επικοινωνία μεταξύ ατόμων ή ομάδων σαν μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις, διακρίνοντας δυο βασικές μορφές επικοινωνίας: τη συμμετρική επικοινωνία και τη συμπληρωματική επικοι-νωνία. H συμμετρική επικοινωνία έχει ως στόχο της να εγκαθιδρύσει ή να αποκαταστήσει μια σχέση ισότητας ή αμοιβαιότητας μεταξύ των επικοινωνούντων. Στη συμπληρωματική επικοινωνία, αντίθετα, οι επικοινωνούντες αποτελούν ένα είδος διπολικής ενότητας όπου τα δυο μέλη δεν επιζητούν την ισότητα αλλά τη διαφορά. Λόγου χάρη, το ένα εκφράζει την εξουσία και το άλλο την υποταγή ή το ένα εκφράζει μια γονεϊκή, προστατευτική, υπεύθυνη στάση και το άλλο μια παιδική, αδύναμη ή ανεύθυνη στάση. Ανάλογα, ο Habermas αναφέρει πως η κοινωνική αλληλεπίδραση (διαπρο-σωπικές επικοινωνιακές σχέσεις) μπορεί να συντονιστεί αφενός με τις ομιλητικές ενέργειες (με την πειθώ), οπότε γίνεται λόγος για ανάπτυξη «επικοινωνιακής δράσης» και αφετέρου με τη βία, το χρήμα ή άλλα δελεαστικά κίνητρα, οπότε αναπτύσσεται μια «στρατηγική δράση».

Επικοινωνία και συμπεριφορά Έννοιες που υπάρχουν η μία μέσα στην άλλη Ο χώρος του σχολείου είναι νοηματοδοτημένος, δεν υπάρχει συμπεριφορά μαθητή ή δασκάλου που να είναι «ουδέτερη», δηλ. νοηματικά άσχετη. Το πλαίσιο ως λέξη κλειδί

Μορφή επικοινωνίας Παιδαγωγικές συμπεριφορές Οπτική ή βλεμματική  ‘Ποιότητα’ βλέμματος: έκφραση συναισθηματικής διάθεσης (θαυμασμός, θυμός κ.ά.) ή υλοποίηση πρόθεσης (επίπληξη, παιχνίδι κ.λπ.)  Διάρκεια βλέμματος: - ελάχιστη: αδιαφορία / συχνή: ενδιαφέρον, επιτήρηση - αισθητή: προσοχή, παρακολούθηση - επίμονη: έκφραση συναισθήματος  Υψομετρική διαφορά / απόσταση βλέμματος Ακουστική  Ποιότητα ήχου: ευκρίνεια  Ένταση ήχου: έκφραση συναισθημάτων (δυνατή-θυμός, άγχος, αγωνία / μέτρια- μετάδοση γνωστικών πληροφοριών / απαλή- ηρεμία, στοργικά συναισθήματα)  Ταχύτητα ήχου: - Γρήγορα: άγχος, ανασφάλεια, αγωνία, βιασύνη, προχειρότητα - Μέτρια: υπομονή, σιγουριά, νηφαλιότητα - Αργή: αμηχανία, ελλιπής προετοιμασία Απτική  ‘Ποιότητα’ αγγίγματος: έκφραση συναισθηματικής διάθεσης ή υλοποίηση πρόθεσης (έκφραση θετικών ή αρνητικών συναισθημάτων: χάδια, χτυπήματα, τραβήγματα, τσιμπιές κ.λπ.)  Διάρκεια αγγίγματος: - ελάχιστη: αδιαφορία - αισθητή: προσοχή, παρακολούθηση - επίμονη: έκφραση συναισθήματος  Διαπροσωπική απόσταση: έκφραση συναισθημάτων Οσφρητική  Ευχάριστες οσμές: προσέλκυση, ευδιαθεσία  Δυσάρεστες οσμές: απομάκρυνση, αποστροφή Γευστική  Ευχάριστες γεύσεις: απόλαυση  Δυσάρεστες γεύσεις: αποστροφή

ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: αυτο-εμπιστοσύνη/αυτεπάρκεια Όραμα/ φιλοσοφία ζωής ικανότητα σχεδιασμού ενδιαφέρον για επικοινωνία ασυνήθιστη συμπεριφορά εμφάνιση σαν φορέας αλλαγής περιβαλλοντική ευαισθησία

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ (Rogers, 1976) ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ: ως προοπτική ανάπτυξης προσωπικότητας όχι μεταβίβαση γνώσης αλλά χρήση της μαθησιακής διαδικασίας ως μέσο εξέλιξης – μετάλλαξης (Knowles 1998) [From transmission to transformation]

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ (knox, Jarvis 1985) ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ: Μέσω της αλληλεπίδρασης ατόμου περιβάλλοντος (μάθηση μέσω του προτύπου- modeling)

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ (Freire, 1987 ) ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ: ως διαδικασία ανάπτυξης της επίγνωσης (Awarness) σχετικά με το τι συμβαίνει κοινωνικοπολιτικά ώστε να αναπτύξουν τη δυνατότητα να αλλάξουν

Για να επιτευχθούν οι προαναφερόμενοι στόχοι της μάθησης απαραίτητες ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ είναι Για να επιτευχθούν οι προαναφερόμενοι στόχοι της μάθησης απαραίτητες ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ είναι να δίνεται έμφαση: στα ΠΡΟΣΩΠΑ :Υποκείμενα που απαρτίζουν την παιδαγωγική πράξη, (Κοσμόπουλος, 1993) στη ΣΧΕΣΗ: μεταξύ των υποκειμένων και στη δυναμική της μετάλλαξη (Σταυρακοπούλου 2004) στο ΒΙΩΜΑ (την εμπειρία του σχετίζεσθαι,(Yallom 1976)

Η μαθησιακή εμπειρία διευκολύνεται μέσα από την παιδαγωγική σχέση ώστε να αποτελέσει: Μέσο προσωπικής διερεύνησης και εξέλιξης Μέσο κοινωνικής αλληλεπίδρασης Μέσο κοινωνικής επίγνωσης

Βασικές προϋποθέσεις για τα συμμετέχοντα Υποκείμενα- Πρόσωπα Η διαθεσιμότητα Η αυθεντικότητα Η δέσμευση – συμβόλαιο Η αμοιβαιότητα Η εμπιστοσύνη

Εστιάζοντας στην εμπιστοσύνη : η εμπιστοσύνη συνίσταται σε στοιχεία που συνδέονται κύρια με (Rogers, 1967):  Τον αμοιβαίο σεβασμό  Την ισότιμη μεταχείριση  Την οριοθετημένη σχέση- ρόλο  Την αλληλοαποδοχή  Την αυθεντικότητα

Εστιάζοντας στο ρόλο/συμβολή του/της εκπαιδευτικού στη διαμόρφωση θετικής παιδαγωγικής σχέσης: ΜαθητοκεντρικόςΔιευκολυντικόςΕμψυχωτικόςΑναπτυξιακός/παιδαγωγικός

Κομβικές Δεξιότητες για τη δημιουργία αποτελεσματικής παιδαγωγικής σχέσης Επικοινωνία (λεκτική & μη λεκτική) Επικοινωνία (λεκτική & μη λεκτική) Αποδοχή (χωρίς προϋποθέσεις) Ακρόαση (ενεργητική) Γνήσιο ενδιαφέρον Ενσυναίσθηση Τήρηση συμβολαίου Αποδοχή του ρόλου του αναστοχασμός

ΠαραδείγματαΠαραδείγματα, αρνητικά φορτισμένης σχέσης Παραδείγματα Ο δάσκαλος δεν μου φέρεται με ευγένεια Ο δάσκαλος δεν μου φέρεται με ευγένεια Δεν με παρακολουθεί προσεχτικά όταν μιλάω Δεν με πλησιάζει ποτέ, ακόμα κι αν με δει να είμαι χάλια Με προσβάλλει Δεν με ενθαρρύνει Δεν με επιβραβεύει ακόμα κι αν κάνω κάτι πολύ καλό Με έχει βάλει στο μάτι Χαρίζεται ή συμπαθεί κάποιους περισσότερο Φωνάζει χωρίς λόγο Ειρωνεύεται Έχω βαθμούς χάλια Έχω ένα σωρό απουσίες Οι γονείς μου με πιέζουν για καλύτερους βαθμούς/να είμαι πρώτος/η

Είναι ευθύνη μας να κάνουμε κάτι για τα προαναφερόμενα και πως;

Ευχαριστώ για την ανεκτικότητα και την προσοχή σας