Αύξηση κεντρικής θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος εξαιτίας της επαναρύθμισης του θερμορυθμιστικού κέντρου του υποθαλάμου σε υψηλότερο επίπεδο, μέσω της δράσης των κυτταροκινών και της σύνθεσης κεντρικών μεσολαβητών (κυρίως προσταγλανδίνης E 2 ) Ασθενείς Μ.Ε.Θ.: πυρετός θεωρείται η αύξηση της κεντρικής θερμοκρασίας >38,3 0 C - ιδιαίτερα υψηλή συχνότητα εκδήλωσης πυρετού (28-75%, ανάλογα με τις κατηγορίες ασθενών που δέχεται η κάθε Μ.Ε.Θ.) Υπερθερμία: αδυναμία θερμορυθμιστικής ομοιόστασης λόγω ανεξέλεγκτης παραγωγής θερμότητας και αδυναμίας αποβολής της προς το περιβάλλον, χωρίς επαναρύθμιση του κέντρου του υποθαλάμου ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΥΡΕΤΟΥ

Λοιμώδη αίτια: πνευμονία σχετιζόμενη με τον αναπνευστήρα, λοίμωξη ενδαγγειακής γραμμής, παραρρίνια κολπίτιδα, ενδοκοιλιακές λοιμώξεις, ουρολοίμωξη, λοίμωξη Κ.Ν.Σ. Μη λοιμώδη αίτια: α. πυρετός κεντρικής αιτιολογίας: οφείλεται σε βλάβη ή τραυματισμό του εγκεφάλου (ενδοεγκεφαλική - υπαραχνοειδής αιμορραγία, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις) - συνήθως συνυπάρχει με υπερθερμία - χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλο ύψος, μεγάλη διάρκεια, και είναι σχετικά ανθεκτικός στα αντιβιοτικά και στα μέσα αντιπύρεσης ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΠΥΡΕΤΟΥ (1)

Μη λοιμώδη αίτια β. πυρετός λόγω χορήγησης φαρμάκων: οφείλεται στην παραγωγή ανοσοσυμπλεγμάτων - χαρακτηριστικά του θεωρούνται η σχετική βραδυκαρδία, η καλή γενική κατάσταση του ασθενή και το μεγάλο ύψος της θερμοκρασίας (>41 0 C) - υποχωρεί εντός 72 ωρών μετά τη διακοπή χορήγησης του υπεύθυνου φαρμάκου γ. πυρετός λόγω μετάγγισης αίματος ή παραγώγων αίματος: οφείλεται στη δράση των αντισωμάτων απέναντι στα λευκά αιμοσφαίρια του δότη -εμφανίζεται 30 λεπτά ως 2 ώρες μετά την έναρξη της χορήγησης, διαρκεί 2-24 ώρες ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΠΥΡΕΤΟΥ (2)

Μη λοιμώδη αίτια δ. μετεγχειρητικός πυρετός: οφείλεται στο περιεγχειρητικό stress (τραυματισμός, ισχαιμία ιστών) - εκδηλώνεται στο % του συνόλου των επεμβάσεων, κατά τις πρώτες 4 ημέρες μετά την επέμβαση ε. πυρετός συνδυασμένος με διάρροια: στους ασθενείς που λαμβάνουν εντερική διατροφή, λόγω της υψηλής ωσμωτικότητας ή του ταχέος ρυθμού έγχυσης του διαλύματος διατροφής στ. πυρετός οφειλόμενος σε κακοήθεις νεοπλασίες ζ. έμφραγμα μυοκαρδίου, πνευμονική εμβολή η. ενδοκρινικά αίτια: φαιοχρωμοκύττωμα, υπερθυρεοειδισμός ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΠΥΡΕΤΟΥ (3)

Αναπόσπαστο στοιχείο καθημερινής βασικής νοσηλευτικής φροντίδας - συνιστάται η μέτρηση τουλάχιστον ανά μια ώρα Οι μεταβολές της θερμοκρασίας συχνά υποδηλώνουν την πιθανότητα κρίσιμων κλινικών μεταβολών και θέτουν την υποψία παθολογικών καταστάσεων που απαιτούν κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση Το νοσηλευτικό προσωπικό: α. συχνά υποτιμά τη σημασία μέτρησης της θερμοκρασίας σε σύγκριση με τις μετρήσεις των άλλων ζωτικών σημείων, με συνέπεια την παράλειψή της, β. δε μετρά τη θερμοκρασία με την απαραίτητη προσοχή και ακρίβεια (λανθασμένη τοποθέτηση θερμομέτρου, ανεπαρκής χρόνος μέτρησης κλπ.), γ. δεν είναι σε θέση να ερμηνεύσει σωστά την κλινική σημασία των παρατηρούμενων θερμοκρασιακών αποκλίσεων ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ (1)

Πνευμονική αρτηρία: - αποτελεί το πρότυπο μέτρησης, παρέχει τις πιο έγκυρες, αξιόπιστες και ακριβείς τιμές μέτρησης της κεντρικής θερμοκρασίας, - επιτυγχάνεται μόνο μέσω της τοποθέτησης καθετήρα Swan-Ganz και είναι μια έντονα επεμβατική μέθοδος που συνοδεύεται από υψηλό κίνδυνο επιπλοκών Τυμπανική μεμβράνη: - αιματώνεται από τα ίδια αγγεία με τον υποθάλαμο, - χρησιμοποιούνται θερμόμετρα υπέρυθρης ακτινοβολίας που τοποθετούνται στον ακουστικό πόρο – επίσης, καθετήρες συνεχούς μέτρησης, οι οποίοι παρέχουν εγκυρότερες και συνεχείς μετρήσεις της θερμοκρασίας, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο ρήξης της μεμβράνης, επειδή έρχονται σε άμεση επαφή με αυτή, ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ (2)

- οι μετρήσεις θεωρούνται έγκυρες και αξιόπιστες, όμως η χρήση του θερμομέτρου σε ευρεία κλίμακα καθιστά αναγκαία την κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού Στοματική κοιλότητα: - το θερμόμετρο (υδραργύρου ή ηλεκτρονικό) τοποθετείται στην οπίσθια υπογλώσσια κοιλότητα, - οι μετρήσεις επηρεάζονται από τη λήψη τροφής, το κάπνισμα, την αναπνοή από το στόμα, την ταχύπνοια και τη χρήση νεφελοποιητών, - παρέχει ικανοποιητικά έγκυρες και αξιόπιστες μετρήσεις. Ορθό: - χρησιμοποιούνται εύκαμπτοι καθετήρες και πλαστικά ηλεκτρονικά θερμόμετρα, προκειμένου να μειωθεί η δυσφορία των ασθενών και ο κίνδυνος ρήξης του ορθού, ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ (3)

- δεν αντανακλά αξιόπιστα τη θερμοκρασία του υποθαλάμου: το ορθό είναι ανατομικά απομακρυσμένο και αιματώνεται από διαφορετικά αγγεία, - σε αιμοδυναμική αστάθεια, υποογκαιμία ή καταπληξία, η θερμοκρασία του ορθού καθίσταται αναξιόπιστη Ουροδόχος κύστη: - μετρήσεις μέσω θερμίστορα που συνδέεται στον ουροκαθετήρα και παρέχει τη δυνατότητα συνεχούς μέτρησης, - αν και οι μετρήσεις χαρακτηρίζονται από υψηλή εγκυρότητα, ισχύουν οι ίδιοι περιορισμοί με το ορθό, - επιπλέον, στους ασθενείς με shock, η μέθοδος επηρεάζεται σημαντικά από τη μείωση της νεφρικής ροής αίματος και καθίσταται αναξιόπιστη ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ (4)

Οισοφάγος/ρινοφάρυγγας: - χρησιμοποιείται καθετήρας που επιτρέπει τη συνεχή μέτρηση, - οι μετρήσεις επηρεάζονται από την παρουσία τοπικών τραυματισμών ή από την εισπνοή των αναισθητικών αερίων, - τις πιο αξιόπιστες μετρήσεις παρέχει η τοποθέτηση του καθετήρα στο κατώτατο τριτημόριο του οισοφάγου (τιμές πλησιέστερες στη θερμοκρασία της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων) Μασχάλη, κροταφική αρτηρία: - oι μετρήσεις δε χαρακτηρίζονται από ικανοποιητική εγκυρότητα / αξιοπιστία και πρέπει να χρησιμοποιούνται με επιφύλαξη, ειδικά σε ασθενείς με διαταραχές κυκλοφορίας ΘΕΡΜΟΜΕΤΡΗΣΗ (5)

Φαρμακευτική αντιπύρεση: μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και ακεταμινοφαίνη: - αναστέλλουν τη δράση της κυκλοοξυγενάσης: αδυναμία μετατροπής του αραχιδονικού οξέος σε προσταγλανδίνη E 2 - ανεπιθύμητες ενέργειες: γαστρο-, νεφρο-, ηπατοτοξικότητα Φυσική αντιπύρεση: βασίζεται στην αύξηση του ρυθμού αποβολής θερμότητας από το σώμα, κυρίως μέσω του δέρματος: - Μέθοδοι φυσικής αντιπύρεσης: τοποθέτηση παγοκύστεων σε περιοχές προσκείμενες σε μεγάλα αγγεία (τράχηλος, μασχάλη, βουβωνική χώρα), λουτρό με υγρό σπόγγο ή τοποθέτηση υγρών υφασμάτων στον κορμό των ασθενών, τοποθέτηση ανεμιστήρα ή κουβέρτας με κυκλοφορία ψυχρού αέρα ή νερού - ανεπιθύμητες ενέργειες: θερμική δυσφορία ασθενών, ρίγος, αγγειοσύσπαση, έντονες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις ΑΝΤΙΠΥΡΕΣΗ (1)

Συχνός ο συνδυασμός φαρμακευτικής-φυσικής αντιπύρεσης, με τη χορήγηση φαρμάκων να αποτελεί την πρώτη επιλογή και την εφαρμογή φυσικών μεθόδων να ακολουθεί όταν η ανταπόκριση στα φάρμακα είναι περιορισμένη ή υπάρχει ανάγκη ταχείας μείωσης της θερμοκρασίας Ωφελιμότητα πυρετού: αποτελεί μέρος της αντίδρασης οξείας φάσης, λειτουργεί προστατευτικά έναντι των λοιμώξεων - Αύξηση θερμοκρασίας: μείωση θνησιμότητας σε πειραματόζωα και ασθενείς ΑΝΤΙΠΥΡΕΣΗ (2)

Δυσμενείς συνέπειες πυρετού: - αύξηση μεταβολικού ρυθμού: σημαντική επιβάρυνση στους ασθενείς με καρδιαγγειακή ή αναπνευστική νόσο ή σήψη, - αύξηση μεταβολισμού του εγκεφάλου: επιδείνωση εγκεφαλικού οιδήματος - ιδίως στους ασθενείς με ισχαιμικές, αιμορραγικές ή τραυματικές βλάβες, ο πυρετός σχετίζεται με επιδείνωση της κλινικής πορείας και αύξηση θνησιμότητας, - παιδιά: εκδήλωση σπασμών, - ύψος πυρετού: δυσμενείς συνέπειες ανεξαρτήτως τύπου ασθενών Επιθετική αντιπύρεση: - δικαιολογείται στους ασθενείς με εγκεφαλικές βλάβες ή σε πολύ υψηλές τιμές πυρετού (>40 0 C), - αμφίβολη η αξία της φυσικής αντιπύρεσης, προσοχή στις ανεπιθύμητες ενέργειές της ΑΝΤΙΠΥΡΕΣΗ (3)