ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΜΠΟΡΙΟ 2 1. Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Το σύστημα των διεθνών διαδικασιών οικονομικής ενοποίησης ή ολοκλήρωσης Η ανάπτυξη των διαδικασιών οικονομικής ολοκλήρωσης ή ενοποίησης προέκυψε νομοτελειακά ως αποτέλεσμα της αύξησης της διεθνούς κίνησης εμπορευμάτων και υπηρεσιών αλλά και συντελεστών παραγωγής, η οποία απαίτησε την δημιουργία πιο στενών παραγωγικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ των χωρών και άρση των πολλαπλών εμποδίων στο διεθνές εμπόριο και την μετακίνηση των συντελεστών παραγωγής. Αυτό έγινε δυνατό μόνο στα πλαίσια των διακρατικών διαδικασιών οικονομικής ενοποίησης βασισμένες στις πολυμερείς πολιτικές συμφωνίες. Η έντονη ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου εμπορευμάτων και υπηρεσιών προέκυψε το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα ως απόρροια της γοργής οικονομικής ανάπτυξης των ηγετικών βιομηχανικών χωρών και της τελειοποίησης των μέσων διεθνούς μεταφοράς και επικοινωνιών.

Διεθνές Εμπόριο και Οικονομική ολοκλήρωση Στο διεθνές εμπόριο άρχισε όλο και πιο πολύ να συμπληρώνεται με διαφορετικές μορφές διεθνούς κίνησης συντελεστών παραγωγής (κεφαλαίου, εργατικής δύναμης και τεχνολογίας), ως αποτέλεσμα της οποίας άρχισαν εκτός συνόρων να μεταφέρονται ήδη όχι μόνο έτοιμα προϊόντα αλλά και οι συντελεστές παραγωγής. Στο διεθνές εμπόριο άρχισε όλο και πιο πολύ να συμπληρώνεται με διαφορετικές μορφές διεθνούς κίνησης συντελεστών παραγωγής (κεφαλαίου, εργατικής δύναμης και τεχνολογίας), ως αποτέλεσμα της οποίας άρχισαν εκτός συνόρων να μεταφέρονται ήδη όχι μόνο έτοιμα προϊόντα αλλά και οι συντελεστές παραγωγής. Το κέρδος, που ενσωματώνεται στην τιμή του εμπορεύματος, άρχισε να δημιουργείται όχι μόνο στα πλαίσια των εθνικών συνόρων, αλλά και στο εξωτερικό. Το κέρδος, που ενσωματώνεται στην τιμή του εμπορεύματος, άρχισε να δημιουργείται όχι μόνο στα πλαίσια των εθνικών συνόρων, αλλά και στο εξωτερικό. Νομοτελειακό αποτέλεσμα της ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου εμπορευμάτων και υπηρεσιών και διεθνούς κίνησης συντελεστών παραγωγής είναι η οικονομική ολοκλήρωση.

Διεθνής Οικονομική ολοκλήρωση Η οικονομική ολοκλήρωση ή ενοποίηση ) (economic integration) ονομάζουμε τις διαδικασίες οικονομικών αλληλενεργειών μεταξύ των χωρών των οδηγούν στην σύγκλιση των οικονομικών μηχανισμών τους, η οποία αποκτά την μορφή των διακρατικών συμφωνιών και από κοινού ρυθμίζεται με διακρατικά όργανα. ονομάζουμε τις διαδικασίες οικονομικών αλληλενεργειών μεταξύ των χωρών των οδηγούν στην σύγκλιση των οικονομικών μηχανισμών τους, η οποία αποκτά την μορφή των διακρατικών συμφωνιών και από κοινού ρυθμίζεται με διακρατικά όργανα.

Οι προϋποθέσεις οικονομικής ολοκλήρωσης είναι : Οι προϋποθέσεις οικονομικής ολοκλήρωσης είναι : 1. Όμοιο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και επιπέδου ωριμότητας της οικονομίας της αγοράς που χωρών- συμμετεχόντων. 2. Γεωγραφική γειτνίαση των χωρών -συμμετεχόντων, ύπαρξη στις περισσότερες περιπτώσεις κοινών συνόρων και παραδοσιακών οικονομικών σχέσεων. 3. Κοινών οικονομικών και άλλων προβλημάτων, που υπάρχουν μεταξύ των χωρών-συμμετεχόντων στον τομέα της ανάπτυξης, χρηματοπιστωτικών, ρύθμισης της οικονομίας, πολιτικής συνεργασίας κ.α. 4. «Ελκτική απήχηση» ενσωμάτωσης από τρίτες χώρες λόγω θετικών επιτευγμάτων της οικονομικής ένωσης. 5. Επίδραση τύπου «ντόμινο» ενσωμάτωσης τρίτων χωρών ώστε να μην βρίσκονται εκτός διαδικασιών οικονομικής ολοκλήρωσης.

Σκοποί οικονομικής ολοκλήρωσης Σκοποί οικονομικής ολοκλήρωσης 1. Χρησιμοποίηση των πλεονεκτημάτων της οικονομίας κλίμακας. 2. Δημιουργία ευνοϊκού εξωτερικού πολιτικού περιβάλλοντος. 3. Επίλυση προβλημάτων εμπορικής πολιτικής. 4. Συμβολή στην διαρθρωτική ανασυγκρότηση της οικονομίας. 5. Στήριξη των εθνικών κλάδων βιομηχανίας.

Διεθνής Οικονομική ολοκλήρωση Διεθνής Οικονομική ολοκλήρωση Η οικονομική ολοκλήρωση δημιουργεί τις συνθήκες για την επιτάχυνση της διεθνοποίησης της παραγωγής των χωρών-συμμετεχόντων αυτών των διαδικασιών, εναρμόνιση των βασικών κοινωνικό- οικονομικών παραμέτρων. Σχηματικά οι διαδικασίες που οδηγούν προς στην οικονομική ολοκλήρωση μπορούμε να δώσουμε με την παρακάτω αλυσίδα: Η οικονομική ολοκλήρωση δημιουργεί τις συνθήκες για την επιτάχυνση της διεθνοποίησης της παραγωγής των χωρών-συμμετεχόντων αυτών των διαδικασιών, εναρμόνιση των βασικών κοινωνικό- οικονομικών παραμέτρων. Σχηματικά οι διαδικασίες που οδηγούν προς στην οικονομική ολοκλήρωση μπορούμε να δώσουμε με την παρακάτω αλυσίδα: Ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων  Διεθνής καταμερισμός εργασίας  Διεθνοποίηση της παραγωγής και του κεφαλαίου  Οικονομική ολοκλήρωση.

Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) είναι το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης του εδαφικού κοινωνικού καταμερισμού εργασίας μεταξύ των χωρών, συνεταιρισμού και ανταλλαγής προϊόντων και προβλέπει την σταθερή συγκέντρωση καθορισμένης παραγωγής σε ξεχωριστές χώρες. Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) είναι το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης του εδαφικού κοινωνικού καταμερισμού εργασίας μεταξύ των χωρών, συνεταιρισμού και ανταλλαγής προϊόντων και προβλέπει την σταθερή συγκέντρωση καθορισμένης παραγωγής σε ξεχωριστές χώρες. Ο Δ.Κ.Ε. είναι η εξειδίκευση ξεχωριστών χωρών στην παραγωγή ξεχωριστών αγαθών, τα οποία οι χώρες ανταλλάσσουν μεταξύ τους για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Περιλαμβάνει: Περιλαμβάνει: Περιφερειακό καταμερισμό εργασία Περιφερειακό καταμερισμό εργασία Γενικό-Ειδικό- Μοναδικό Γενικό-Ειδικό- Μοναδικό

Διεθνής εξειδίκευση Η εξειδίκευση των χωρών στην παραγωγή συγκεκριμένων αγαθών ή υπηρεσιών κατ’ υπέρβαση των εσωτερικών αναγκών με την ακόλουθη πώληση τους στην διεθνή αγορά. Διακρίσεις : Εδαφική διεθνής εξειδίκευση Εδαφική διεθνής εξειδίκευση Παραγωγική εξειδίκευση των χωρών Παραγωγική εξειδίκευση των χωρών –εμπράγματη : παραγωγή ετοίμων ειδών –εξαρτημάτων: παραγωγή τμημάτων και συστατικών στοιχείων ενός προϊόντος (αυτοκίνητα -20 χιλ. εξαρτήματα) –Τεχνολογική ή σταδιακή εξειδίκευση (καινοτομίες, ερευνητική)

Χρησιμότητα του Δ.Κ.Ε. Ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας είναι επωφελής για τις χώρες για τους εξής λόγους: 1. Λόγω των διαφορετικών φυσικών και κλιματολογικών παραγόντων και η διαφορά στις συνθήκες παραγωγής 2. Η συγκεντροποίηση και την εξειδίκευση της παραγωγής αγαθών φτηναίνουν τα παραγόμενα προϊόντα, δεδομένου ότι η μαζική παραγωγή οδηγεί σε μείωση του κόστους παραγωγής. 3. Λόγω των διαφορών στις γεύσεις και τις προτιμήσεις των καταναλωτών σε διαφορετικές χώρες.

Η κλασική θεωρία του διεθνούς εμπορίου 1.1. Η θεωρία του απόλυτου πλεονεκτήματος Η οικονομική ολοκλήρωση χωρίζεται σε μικροεπίπεδο και μακροεπίπεδο. Στο πρώτο επίπεδο ανάπτυξης της μικροολοκλήρωσης δημιουργούνται οι διαδικασίες των ενδοεπιχειρησιακών αγορών από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις σε οριζόντια και κάθετη διεθνοποίηση και Στο πρώτο επίπεδο ανάπτυξης της μικροολοκλήρωσης δημιουργούνται οι διαδικασίες των ενδοεπιχειρησιακών αγορών από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις σε οριζόντια και κάθετη διεθνοποίηση και στο δεύτερο επίπεδο των εθνικών οικονομιών η ολοκλήρωση αναπτύσσεται από τον σχηματισμό διακρατικών ενώσεων περιφερειακής ολοκλήρωσης. στο δεύτερο επίπεδο των εθνικών οικονομιών η ολοκλήρωση αναπτύσσεται από τον σχηματισμό διακρατικών ενώσεων περιφερειακής ολοκλήρωσης. Ιστορικά σε μακροεπίπεδο, η οικονομική ολοκλήρωση ή μακρο-ολοκλήρωση εξελίχθηκε σε διαφορετικά στάδια και μορφές διεθνούς περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης. Ιστορικά σε μακροεπίπεδο, η οικονομική ολοκλήρωση ή μακρο-ολοκλήρωση εξελίχθηκε σε διαφορετικά στάδια και μορφές διεθνούς περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης. (βλ. πίνακα 7.1)

Στάδια της Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Πίνακας 7.1 Μορφές Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Μείωση εσωτερικών δασμών και εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Κατάργηση δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση στο αμοιβαίο εμπόριο Ελεύθερη μετακίνηση παραγωγικών συντελεστών Εναρμόνιση οικονομικής πολιτικής Πολιτική Ολοκλήρωση Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών _Preferential Trade agreement Προκαταρκτικό επίπεδο Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνται Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνταιx Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου -Free trade zone Ελεύθερη διακρατική Ελεύθερη διακρατική διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών Μικρή διακρατική επιτροπή Μικρή διακρατική επιτροπήxx Τελωνειακή Ένωση - Customs Union Διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπήςxxx Κοινή Αγορά -Common market Συναντήσεις αρχηγών κρατών, διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπής xxxx Οικονομική Ένωση - Economic Union Διακρατικά όργανα με λειτουργίες περεθνικών με λειτουργίες περεθνικών οργάνων ρύθμισης xxxxx Πολιτική Ένωση-Political Union xxxxxx

Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Τέτοιες συμφωνίες μπορούν να συναφθούν είτε σε διμερή βάση μεταξύ ξεχωριστών χωρών, είτε μεταξύ οικονομικής ένωσης και ξεχωριστής χώρας ή ομάδας χωρών. Οι προτιμησιακές συμφωνίες παρεκκλίνουν από τις αρχές της GATT/ WTO του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της ρήτρας του «πλέον ευνοούμενου κράτους» διότι προσφέρουν προνομιακό δασμολογικό καθεστώς μεταξύ τους οι χώρες παρά σε τρίτες χώρες. Οι προτιμησιακές συμφωνίες θεωρούνται όχι ως αρχικό αλλά ως προκαταρκτικό στάδιο οικονομικής ολοκλήρωσης (πρόταση UNCTAD 1968 Νέο Δελχί, Συνδιάσκεψη ομάδας 77 -Βελιγράδι 1988, ΕΟΚ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες) Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Τέτοιες συμφωνίες μπορούν να συναφθούν είτε σε διμερή βάση μεταξύ ξεχωριστών χωρών, είτε μεταξύ οικονομικής ένωσης και ξεχωριστής χώρας ή ομάδας χωρών. Οι προτιμησιακές συμφωνίες παρεκκλίνουν από τις αρχές της GATT/ WTO του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της ρήτρας του «πλέον ευνοούμενου κράτους» διότι προσφέρουν προνομιακό δασμολογικό καθεστώς μεταξύ τους οι χώρες παρά σε τρίτες χώρες. Οι προτιμησιακές συμφωνίες θεωρούνται όχι ως αρχικό αλλά ως προκαταρκτικό στάδιο οικονομικής ολοκλήρωσης (πρόταση UNCTAD 1968 Νέο Δελχί, Συνδιάσκεψη ομάδας 77 -Βελιγράδι 1988, ΕΟΚ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες) Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Η Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου προϋποθέτει την κατάργηση των δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο, επεκτείνεται σε όλα τα προϊόντα εκτός τα αγροτικά. Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Η Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου προϋποθέτει την κατάργηση των δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο, επεκτείνεται σε όλα τα προϊόντα εκτός τα αγροτικά.

Στάδια της Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Πίνακας 7.1 Μορφές Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Μείωση εσωτερικών δασμών και εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Κατάργηση δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση στο αμοιβαίο εμπόριο Ελεύθερη μετακίνηση παραγωγικών συντελεστών Εναρμόνιση οικονομικής πολιτικής Πολιτική Ολοκλήρωση Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών _Preferential Trade agreement Προκαταρκτικό επίπεδο Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνται Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνταιx Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου -Free trade zone Ελεύθερη διακρατική Ελεύθερη διακρατική διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών Μικρή διακρατική επιτροπή Μικρή διακρατική επιτροπήxx Τελωνειακή Ένωση - Customs Union Διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπήςxxx Κοινή Αγορά -Common market Συναντήσεις αρχηγών κρατών, διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπής xxxx Οικονομική Ένωση - Economic Union Διακρατικά όργανα με λειτουργίες περεθνικών με λειτουργίες περεθνικών οργάνων ρύθμισης xxxxx Πολιτική Ένωση-Political Union xxxxxx

Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Η τελωνειακή Ένωση προϋποθέτει την ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση προς τις τρίτες χώρες και ατελή διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο της οικονομικής ένωσης. Επίσης προϋποθέτει αναπτυγμένο σύστημα διακρατικών οργάνων συντονισμού στην διεξαγωγή της κοινής εξωτερικής εμπορικής πολιτικής. Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Η τελωνειακή Ένωση προϋποθέτει την ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση προς τις τρίτες χώρες και ατελή διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο της οικονομικής ένωσης. Επίσης προϋποθέτει αναπτυγμένο σύστημα διακρατικών οργάνων συντονισμού στην διεξαγωγή της κοινής εξωτερικής εμπορικής πολιτικής. Κοινή Αγορά - Common market. Οι χώρες -συμμετέχοντες της ολοκλήρωσης συμφωνούν στην ελεύθερη κυκλοφορία όχι μόνο των εμπορευμάτων και υπηρεσιών αλλά και των συντελεστών παραγωγής. Η ελεύθερη διακρατική διακίνηση, με την προστασία κοινού εξωτερικού δασμολογίου, οι συντελεστές παραγωγής απαιτούν πιο υψηλό επίπεδο διακρατικού συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Στα πλαίσια της ΕΟΚ-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οικονομική και κοινωνική Επιτροπή, Γραμματείες. Κοινή Αγορά - Common market. Οι χώρες -συμμετέχοντες της ολοκλήρωσης συμφωνούν στην ελεύθερη κυκλοφορία όχι μόνο των εμπορευμάτων και υπηρεσιών αλλά και των συντελεστών παραγωγής. Η ελεύθερη διακρατική διακίνηση, με την προστασία κοινού εξωτερικού δασμολογίου, οι συντελεστές παραγωγής απαιτούν πιο υψηλό επίπεδο διακρατικού συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Στα πλαίσια της ΕΟΚ-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οικονομική και κοινωνική Επιτροπή, Γραμματείες.

Στάδια της Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Πίνακας 7.1 Μορφές Διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης Μείωση εσωτερικών δασμών και εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Κατάργηση δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο Ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση στο αμοιβαίο εμπόριο Ελεύθερη μετακίνηση παραγωγικών συντελεστών Εναρμόνιση οικονομικής πολιτικής Πολιτική Ολοκλήρωση Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών _Preferential Trade agreement Προκαταρκτικό επίπεδο Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διατήρηση των εθνικών δασμών σε σχέση με τις τρίτες χώρες Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνται Διακρατικά όργανα διοίκησης δεν δημιουργούνταιx Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου -Free trade zone Ελεύθερη διακρατική Ελεύθερη διακρατική διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών Μικρή διακρατική επιτροπή Μικρή διακρατική επιτροπήxx Τελωνειακή Ένωση - Customs Union Διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπήςxxx Κοινή Αγορά -Common market Συναντήσεις αρχηγών κρατών, διακρατικό συμβούλιο σε επίπεδο υπουργών και επιτροπής xxxx Οικονομική Ένωση - Economic Union Διακρατικά όργανα με λειτουργίες περεθνικών με λειτουργίες περεθνικών οργάνων ρύθμισης xxxxx Πολιτική Ένωση-Political Union xxxxxx

Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Οικονομική Ένωση - Economic Union. Διακρατικά όργανα με λειτουργίες υπερεθνικών οργάνων ρύθμισης. Το στάδιο αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης, όπου μετεξελίσσεται σε οικονομική ένωση, η οποία παράπλευρα με το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο και την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, υπηρεσιών και συντελεστών παραγωγής προϋποθέτει τον συντονισμό της μακροοικονομικής πολιτικής και εναρμόνισης των νομοθεσιών στον νομισματικό, δημοσιονομικό τομέα. Οικονομική Ένωση - Economic Union. Διακρατικά όργανα με λειτουργίες υπερεθνικών οργάνων ρύθμισης. Το στάδιο αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης, όπου μετεξελίσσεται σε οικονομική ένωση, η οποία παράπλευρα με το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο και την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, υπηρεσιών και συντελεστών παραγωγής προϋποθέτει τον συντονισμό της μακροοικονομικής πολιτικής και εναρμόνισης των νομοθεσιών στον νομισματικό, δημοσιονομικό τομέα.

Η ενιαία αγορά: ελευθερία επιλογών © Getty Images Τέσσερις ελευθερίες κυκλοφορίας:  εμπορευμάτων  υπηρεσιών  ατόμων  κεφαλαίων Η ενιαία αγορά είχε ως αποτέλεσμα:   σημαντικές μειώσεις στις τιμές πολλών προϊόντων και υπηρεσιών, όπως της πρόσβασης στο Διαδίκτυο και των αεροπορικών ναύλων.   40% πτώση της τιμής των τηλεφωνικών κλήσεων από το   2,8 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας

Ευρώ: το ενιαίο νόμισμα των Ευρωπαίων Χώρες ΕΕ που χρησιμοποιούν το ευρώ (ευρωζώνη) Χώρες ΕΕ που δεν χρησιμοποιούν το ευρώ Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε σημείο της ευρωζώνης  Κέρματα: μία όψη με εθνικά σύμβολα, μία όψη κοινή  Χαρτονομίσματα: κοινές και οι δύο όψεις

Καταπολέμηση του πληθωρισμού Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση: σταθερότητα τιμών Μέσος ετήσιος πληθωρισμός στις 15 χώρες ΕΕ που χρησιμοποιούσαν το ευρώ το 2008

Ελεύθερη κυκλοφορία “Χώρος Σένγκεν”:  Κατάργηση των αστυνομικών και τελωνειακών ελέγχων στα σύνορα μεταξύ των περισσότερων κρατών μελών  Ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ  Μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ αστυνομικών αρχών των κρατών μελών  Όταν ταξιδεύετε σε χώρες της ΕΕ μπορείτε να αγοράζετε και να φέρνετε στη χώρα σας είδη προσωπικής χρήσης © Corbis

Οικονομική ένωση Στο επίπεδο αυτό εμφανίζεται η αναγκαιότητα στα όργανα που συντονίζουν τις ενέργειες και εποπτεύουν την οικονομική ανάπτυξη, να λαμβάνουν αποφάσεις για τον οργανισμό εξολοκλήρου. Οι Κυβερνήσεις των χωρών-μελών σε σύμφωνη γνώμη απαρνιούνται μέρη των λειτουργιών τους και μεταβιβάζουν τμήματα της κρατικής κυριαρχίας υπέρ των υπερεθνικών οργάνων. Τα διακρατικά όργανα με υπερεθνικές λειτουργίες έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις, που έχουν σχέση με τον οικονομικό οργανισμό, χωρίς την συμφωνία τους με τις Κυβερνήσεις των χωρών-μελών. Στα πλαίσια της ΕΕ είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οικονομική ένωση χωρίζεται σε πραγματική οικονομική ολοκλήρωση με την δημιουργία ενιαίας εσωτερικής αγοράς βασισμένη στην Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη και την πλήρη ολοκλήρωση (πολιτικο-οικονομική ένωση) με ενιαία οικονομική πολιτική, κοινό νόμισμα και οργάνων υπερεθνικής ρύθμισης βασισμένη στις συνθήκες του Μάαστριχτ και Άμστερνταμ.

Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Πλήρης Πολιτική Ένωση - Political Union. Η πολιτική ένωση προϋποθέτει την μεταφορά των εξουσιών από τις εθνικές κυβερνήσεις περισσότερων εξουσιών προς τα υπερεθνικά όργανα. Αυτό σημαίνει την δημιουργία διεθνούς ομοσπονδίας και απώλεια της κυριαρχίας από τα ξεχωριστά κράτη. Όμως κανένας οργανισμός οικονομικής ολοκλήρωσης δεν κατάκτησε το επίπεδο αυτό και δεν έχουν θέσει προς εξέταση το ζήτημα αυτό.

Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Οι περισσότεροι οικονομικοί συνασπισμοί στον κόσμο βρίσκονται ακόμα στα στάδια της τυπικής ολοκλήρωσης δηλαδή στο πρώτο και δεύτερο στάδιο οικονομική ολοκλήρωσης. Μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεχωρίζει από τις άλλους οικονομικούς συνασπισμούς στην επίτευξη και των πέντε σταδίων της οικονομικής ολοκλήρωσης και εκτός των άλλων ώθησε στην αύξηση σχηματισμού περισσότερων οικονομικών συνασπισμών σε όλο τον κόσμο. Η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση η οποία αναπτύσσεται σε μίκρο και μάκρο ολοκλήρωση με τις παραπάνω μορφές και στάδια χωρίζεται σε δύο τύπους δραστηριοτήτων: σε α) Εμπορική ζώνη με τις πρώτες τρεις μορφές -Ζώνη προτιμησιακών συμφωνιών, ζώνη ελευθέρου εμπορίου και τελωνειακή ένωση και σε β) Παραγωγική ολοκλήρωση τις άλλες δύο μορφές -Κοινή αγορά και Οικονομική Ένωση. (βλ. Πίνακα 7.2)

Μικρο-ολοκλήρωση- Μακρο-ολοκλήρωση Πίνακας 7.2

Η εξέλιξη της οικονομικής ολοκλήρωσης Είναι αδύνατο πολλές φορές ακριβώς να προσδιορίσουμε σε ποιο επίπεδο ανάπτυξης πραγματικά βρίσκεται εκείνη ή η άλλη ένωση οικονομικής ολοκλήρωσης, τόσο από την έλλειψη πλήρους πληροφόρησης όσο και από πηγαίες διαφορές μεταξύ των ανακηρυγμένων σκοπών και πραγματικών επιτευγμάτων. Συνήθως ο Συνασπισμός, ονομάζεται οικονομική ένωση, αλλά μπορεί να βρίσκεται στα πρώιμα στάδια αμοιβαίας κατάργησης των τελωνειακών δασμών χωρίς όμως να επιτευχθεί επίπεδο «Ζώνης ελευθέρου εμπορίου» και η Κοινότητα θεωρείται ως η «Τελωνειακή ένωση» και μπορεί να υπάρχει μόνο στα «χαρτιά» αφού μπορεί ενιαίο τελωνειακό δασμολόγιο να μην έχει επεξεργαστεί ή να ισχύει. Οι οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης στην παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα μεταξύ αναπτυσσομένων χωρών σποραδικά εμφανίζονται και παύουν να ισχύουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της GATT/WTO στα μέσα της δεκαετίας του 90 στον κόσμο ανέρχονταν σε 30 ενώσεις οικονομικής ολοκλήρωσης διαφορετικών μορφών, σε σύγκριση με 5-6 την δεκαετία του ’80, όταν πολλές από αυτές ήταν ανενεργές και την δεκαετία του ’70, όταν η πορεία της οικονομικής ολοκλήρωσης στην Δυτική Ευρώπη (ΕΟΚ) έδωσε ιδιαίτερη ώθηση στην αύξηση του αριθμού των ενώσεων ολοκλήρωσης σε όλο τον κόσμο. Σήμερα οι περιφερειακοί οικονομικοί οργανισμοί ξεπερνούν τους 40. Η ταξινόμηση των κυριότερων ενεργών ενώσεων οικονομικής ολοκλήρωσης από τους διακηρυγμένους σκοπούς τους δείχνει ότι στην σύγχρονη διεθνή οικονομία υπάρχουν αρκετά παραδείγματα οικονομικών ενώσεων που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης οικονομικής ολοκλήρωσης. Υπάρχει πάντως μεγάλο χάσμα στους διαφορετικούς οργανισμούς ανάλογα με το επίπεδο επιτευγμάτων και τους βασικούς σκοπούς τους.

Η εξέλιξη της οικονομικής ολοκλήρωσης Ξεχωριστές ενώσεις πλήρως έχουν υλοποιήσει το πρόγραμμα ολοκλήρωσης και τελειοποιούν άλλες επιδιώξεις (όπως η Αυστραλο-Νεοζηλανδική ΖΕΣ, η Κεντροαμερικανή κοινή αγορά κ.α). Οι περισσότερες όμως βρίσκονται στα πρώτα στάδια των αποφασισμένων στόχων (Για παράδειγμα μόνο η Δομινικανή Δημοκρατία, το Σεντ-Βίνσεντ και η Γρενάδα μόνο από τα 7 κράτη-μέλη του «Οργανισμού της Ανατολικοκαραϊβικών κρατών», που αυτοαποκαλούνται ως τελωνειακή ένωση χρησιμοποιούν ενιαίο δασμολόγιο προς τις τρίτες χώρες) Η Ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση δεν συντελείται ανεξάρτητα από τον διεθνή περίγυρο. Οι χώρες της ΕΕ έχουν ανοικτές οικονομίες, σε στενή αλληλεξάρτηση με τον υπόλοιπο κόσμο. Κατά συνέπεια, οι εξελίξεις στο εσωτερικό της ΕΕ είναι αναπόφευκτο να επηρεάζονται σημαντικά από οικονομικές εξελίξεις και πολιτικές αποφάσεις εκτός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Από την άλλη μεριά, το συνολικό μέγεθος των χωρών-μελών της ΕΕ την καθιστά κρίσιμο οικονομικό παράγοντα στην παγκόσμια σκηνή, οι ενέργειες του οποίου έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό σύστημα. H παραδοχή περί «μικρών χωρών », έχει ελάχιστη ισχύ προκειμένου για ορισμένες από τις επιμέρους χώρες-μέλη, ενώ δεν έχει κανένα ουσιαστικό νόημα στην περίπτωση της ΕΕ ως συνόλου. Από την άλλη μεριά, το συνολικό μέγεθος των χωρών-μελών της ΕΕ την καθιστά κρίσιμο οικονομικό παράγοντα στην παγκόσμια σκηνή, οι ενέργειες του οποίου έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό σύστημα. H παραδοχή περί «μικρών χωρών », έχει ελάχιστη ισχύ προκειμένου για ορισμένες από τις επιμέρους χώρες-μέλη, ενώ δεν έχει κανένα ουσιαστικό νόημα στην περίπτωση της ΕΕ ως συνόλου. Όπως δείχνει η ιστορική πρακτική πιο εύκολα υλοποιήθηκαν τα πρώτα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης μέχρι το επίπεδο της τελωνειακής ένωσης. Η ποιο ανεπτυγμένη ένωση οικονομικής ολοκλήρωσης είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στάδια εξέλιξης της ολοκλήρωσης της Ε.Ε. Στάδιο Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου ( ). Στάδιο Τελωνειακής Ένωσης ( ) Στάδιο Κοινής Αγοράς ( ) Στάδιο Οικονομικής Ένωσης (από το σήμερα)

Αρχές αξιολόγησης της οικονομικής ολοκλήρωσης Στα πλαίσια της διεθνούς οικονομίας εξολοκλήρου η οικονομική ολοκλήρωση μπορούμε να την εκτιμήσουμε με την εξής προϋπόθεση εάν αυτή θεωρείται ως βήμα για την μεγαλύτερη φιλελευθεροποίηση του εμπορίου ή αντιθέτως επιφέρει περιορισμό στις εμπορευματικές ροές. Σύμφωνα με τους κανόνες της GATT/ WTO υπάρχει μόνο μία εξαίρεση από το καθεστώς του «Πλέον ευνοούμενου κράτους» -άρθρο 24 της GATT, η οποία εξετάζει την δυνατότητα δημιουργίας τελωνειακών ενώσεων και ζωνών ελευθέρου εμπορίου. Σύμφωνα με του κανόνες δημιουργίας ενώσεων οικονομικής ολοκλήρωσης είναι δυνατή η ύπαρξη για μεγάλο διάστημα χρόνου «μεταβατικών συμφωνιών», οι οποίες θα οδηγήσουν προς την δημιουργία της τελωνειακής ένωσης(ΤΕ) ή της ζώνης ελευθέρου εμπορίου(ΖΕΣ) μετά από «λογικό διάστημα χρόνου» με τον όρο ότι τα εμπορικά εμπόδια μεταξύ των χωρών-μελών έχουν καταργηθεί πρακτικά για όλα τα εμπορεύματα και ότι τα εμπόδια στο εμπόριο με τις τρίτες χώρες στο μέτρο του δυνατού δεν έχουν, αυξηθεί. Για να εκτιμηθεί κατά πόσο η δημιουργία μίας ένωσης οικονομικής ολοκλήρωσης ανταποκρίνεται στα συμφέροντα της διεθνούς οικονομίας εξολοκλήρου στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 εμπειρογνώμονες της Παγκόσμιας Τράπεζας διατύπωσαν τα παρακάτω κριτήρια.

Αρχές αξιολόγησης της οικονομικής ολοκλήρωσης Συγκεκριμένα τα κριτήρια είναι τα εξής : Οι περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες πρέπει να καλύπτουν όλους τους κλάδους οικονομίας χωρίς εξαίρεση. Οι περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες πρέπει να καλύπτουν όλους τους κλάδους οικονομίας χωρίς εξαίρεση. Η δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 χρόνια και να συμπεριλαμβάνει ακριβές πρόγραμμα φιλελευθεροποίησης του εμπορίου σε ξεχωριστούς κλάδους. Η μεταβατική περίοδος δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10 χρόνια και να συμπεριλαμβάνει ακριβές πρόγραμμα φιλελευθεροποίησης του εμπορίου σε ξεχωριστούς κλάδους. Η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου υπό του καθεστώτος του «Πλέον ευνοούμενου κράτους» πρέπει να προηγείται είτε να συνοδεύεται με την δημιουργία οποιασδήποτε νέας οικονομικής ένωσης ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα εάν αρχικά οι δασμοί θεωρούνται υψηλοί. Η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου υπό του καθεστώτος του «Πλέον ευνοούμενου κράτους» πρέπει να προηγείται είτε να συνοδεύεται με την δημιουργία οποιασδήποτε νέας οικονομικής ένωσης ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα εάν αρχικά οι δασμοί θεωρούνται υψηλοί. Το κοινό τελωνειακό δασμολόγιο, που εισάγεται στα πλαίσια της τελωνειακής ένωσης, δεν πρέπει να ξεπερνά το πιο χαμηλό δασμό, που υπάρχει σε μία χώρα με τον μικρότερο δασμό σε αντίστοιχο κλάδο ή ακόμα τον μικρότερο δασμό στα πλαίσια στα πλαίσια του «Πλέον ευνοούμενου κράτους». Το κοινό τελωνειακό δασμολόγιο, που εισάγεται στα πλαίσια της τελωνειακής ένωσης, δεν πρέπει να ξεπερνά το πιο χαμηλό δασμό, που υπάρχει σε μία χώρα με τον μικρότερο δασμό σε αντίστοιχο κλάδο ή ακόμα τον μικρότερο δασμό στα πλαίσια στα πλαίσια του «Πλέον ευνοούμενου κράτους».

Αρχές αξιολόγησης της οικονομικής ολοκλήρωσης Συγκεκριμένα τα κριτήρια είναι τα εξής : Οι κανόνες αποδοχής εισόδου νέων μελών στις συμφωνίες οικονομικής ολοκλήρωσης πρέπει να είναι πάντα φιλελεύθεροι και να μην παρεμποδίζουν την διεύρυνση τους. Οι κανόνες αποδοχής εισόδου νέων μελών στις συμφωνίες οικονομικής ολοκλήρωσης πρέπει να είναι πάντα φιλελεύθεροι και να μην παρεμποδίζουν την διεύρυνση τους. Οι κανόνες καθορισμού της χώρας προέλευσης των εμπορευμάτων πρέπει να είναι ξεκάθαροι και δεν πρέπει να είναι εργαλείο προστατευτισμού εσωτερικά του οργανισμού. Είναι απαραίτητη η γοργή μετάβαση σε πιο ανεπτυγμένες μορφές ολοκλήρωσης, οι οποίες είναι προτιμότερες από τις μη ανεπτυγμένες, αφού εξασφαλίζουν πιο ορθολογιστική κατανομή και χρήση των συντελεστών παραγωγής. Μετά την δημιουργία του συνασπισμού ολοκλήρωσης τα μέτρα αντιντάμπιγκ δεν πρέπει να εφαρμόζονται μεταξύ των χωρών μελών και σε σχέση με τις τρίτες χώρες πρέπει να καθορίζονται ξεκάθαροι κανόνες εφαρμογής τους.

Οι βασικές νομοτέλειες της οικονομικής ολοκλήρωσης είναι οι ακόλουθες: Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο των τελωνειακών δασμών, που κυριαρχούν μέχρι την ενοποίηση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ότι η κατάργηση τους οδηγεί στο επίπεδο εκείνο όπου η επίδραση δημιουργίας εμπορίου υπερισχύει της επίδρασης εκτροπής εμπορίου. Όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο των τελωνειακών δασμών, που κυριαρχούν μέχρι την ενοποίηση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ότι η κατάργηση τους οδηγεί στο επίπεδο εκείνο όπου η επίδραση δημιουργίας εμπορίου υπερισχύει της επίδρασης εκτροπής εμπορίου. Όσο μικρότερο είναι το επίπεδο των τελωνειακών δασμών, που κυριαρχούν μέχρι την ενοποίηση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ότι η κατάργηση τους οδηγεί στο επίπεδο εκείνο όπου η επίδραση εκτροπής εμπορίου υπερισχύει της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Όσο μικρότερο είναι το επίπεδο των τελωνειακών δασμών, που κυριαρχούν μέχρι την ενοποίηση τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ότι η κατάργηση τους οδηγεί στο επίπεδο εκείνο όπου η επίδραση εκτροπής εμπορίου υπερισχύει της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Όσο μικρότερο το επίπεδο του κοινού τελωνειακού δασμολογίου σε σχέση με τις τρίτες χώρες, που καθιερώνεται από τις χώρες ενοποίησης, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης εκτροπής εμπορίου. Όσο μικρότερο το επίπεδο του κοινού τελωνειακού δασμολογίου σε σχέση με τις τρίτες χώρες, που καθιερώνεται από τις χώρες ενοποίησης, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης εκτροπής εμπορίου. Όσο περισσότερες χώρες συμμετέχουν στην οικονομική ενοποίηση και όσο μεγαλύτερο το μέγεθος τους τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Όσο περισσότερες χώρες συμμετέχουν στην οικονομική ενοποίηση και όσο μεγαλύτερο το μέγεθος τους τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου.

Οι βασικές νομοτέλειες της οικονομικής ολοκλήρωσης είναι οι ακόλουθες: Όσο πιο κοντινό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης των χωρών και όσο έντονος είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Στην περίπτωση αυτή κάθε χώρα πλέον θα εξειδικευτεί σε εκείνα τα προϊόντα, τα οποία μπορεί να παράγει (επίδραση παραγωγής) με σχετικά μικρότερο κόστος και συνέχεια να τα εξάγει. Όσο πιο κοντινό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης των χωρών και όσο έντονος είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Στην περίπτωση αυτή κάθε χώρα πλέον θα εξειδικευτεί σε εκείνα τα προϊόντα, τα οποία μπορεί να παράγει (επίδραση παραγωγής) με σχετικά μικρότερο κόστος και συνέχεια να τα εξάγει. Όσο μεγαλύτερος θα είναι ο όγκος εμπορίου μεταξύ των χωρών - μελών μέχρι την δημιουργία της τελωνειακής ενοποίησης τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου. Όσο μεγαλύτερος θα είναι ο όγκος εμπορίου μεταξύ των χωρών - μελών μέχρι την δημιουργία της τελωνειακής ενοποίησης τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υπερίσχυσης της επίδρασης δημιουργίας εμπορίου.

Οι βασικές νομοτέλειες της οικονομικής ολοκλήρωσης είναι οι ακόλουθες: Εκτός των παραπάνω εξεταζομένων επιδράσεων δημιουργίας εμπορίου και επίδρασης εκτροπής εμπορίου, οι οποίες εμφανίζονται αμέσως μετά τον σχηματισμό της τελωνειακής ένωσης στο σύνολο των στατικών επιδράσεων της ενοποίησης μπορούμε να εντάξουμε την μείωση των διοικητικών δαπανών για την διατήρηση των τελωνειακών και συνοριακών οργάνων. Η μείωση της συνολικής ζήτησης για εισαγωγές από τις χώρες που δεν ανήκουν στην οικονομική ενοποίηση, μπορεί να οδηγήσει στην καλυτέρευση των όρων εμπορίου της ομάδας χωρών που συμμετέχουν σ’ αυτήν.

Οι βασικές νομοτέλειες της οικονομικής ολοκλήρωσης είναι οι ακόλουθες: Στο σύνολο των δυναμικών επιδράσεων της οικονομικής ενοποίησης, τα οποία εμφανίζονται όταν η ενοποίηση αντλεί ισχύ είναι απαραίτητο να σημειώσουμε τον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών από διαφορετικές χώρες, ο οποίος συγκρατεί την αύξηση των τιμών, οδηγεί στην καλυτέρευση της ποιότητας των προϊόντων, ενθαρρύνει την δημιουργία νέων τεχνολογιών κ.α.. Με την ενοποίηση των χωρών-συμμετεχόντων αρχίζουν να χρησιμοποιούνται τα πλεονεκτήματα της οικονομίας κλίμακας, το οποίο θα επιτρέψει την αύξηση του όγκου της παραγωγής και θα μειώσει τις δαπάνες. Η ενοποίηση ως συνήθως οδηγεί στην εισροή ξένων επενδύσεων, αφού πολυεθνικές εταιρείες από τις χώρες, που δεν ανήκουν στον οικονομικό συνασπισμό, επιδιώκουν να διατηρήσουν καθορισμένο τμήμα της κλειστής με κοινό τελωνειακό δασμολόγιο αγοράς με την δημιουργία επιχειρήσεων εσωτερικά των χωρών-μελών που ενσωματώνονται.

Στατική και δυναμική επίδραση της οικονομικής ολοκλήρωσης Η εισαγωγή της θεωρίας της οικονομικής ολοκλήρωσης και συγκεκριμένα των τελωνειακών ενώσεων στην οικονομική επιστήμη συνήθως σχετίζονται με το καναδό οικονομολόγο Γιάκομπ Βάϊνερ (Jacob Viner). Η θεωρητική ανάλυση της αυτής, βασίζεται στην σύγκριση του εμπορίου μεταξύ των χωρών στις συνθήκες ύπαρξης σε κάθε μία από αυτές των τελωνειακών δασμών και στις συνθήκες σύναψης μεταξύ τους συμφωνίας για την τελωνειακή ένωση με την κατάργηση των δασμών στο αμοιβαίο εμπόριο. Σύμφωνα με την θεωρία της τελωνειακής ένωσης (ΤΕ) του Βάϊνερ ως αποτέλεσμα δημιουργίας της, στην οικονομία δημιουργούνται δύο τύποι επιδράσεων: στατική επίδραση (static effects) - είναι οι οικονομικές συνέπειες, που εμφανίζονται αμέσως μετά την δημιουργία της τελωνειακής ένωσης ως άμεσο αποτέλεσμα. στατική επίδραση (static effects) - είναι οι οικονομικές συνέπειες, που εμφανίζονται αμέσως μετά την δημιουργία της τελωνειακής ένωσης ως άμεσο αποτέλεσμα. Δυναμική επίδραση (dynamic effects) - είναι οι οικονομικές συνέπειες, που εμφανίζονται σε μετέπειτα στάδια λειτουργίας της τελωνειακής ένωσης. Δυναμική επίδραση (dynamic effects) - είναι οι οικονομικές συνέπειες, που εμφανίζονται σε μετέπειτα στάδια λειτουργίας της τελωνειακής ένωσης. Μεταξύ των στατικών επιδράσεων την μεγαλύτερη σημασία έχουν οι επιδράσεις της δημιουργίας εμπορίου και της εκτροπής εμπορίου. Μεταξύ των στατικών επιδράσεων την μεγαλύτερη σημασία έχουν οι επιδράσεις της δημιουργίας εμπορίου και της εκτροπής εμπορίου.