Προσεγγίζοντας τις Βιωματικές Δράσεις Α΄ Μέρος Αλεξία Γιαννακοπούλου Σχολική Σύμβουλος, ΠΕ06 Δ΄ Αθήνας

Οδηγίες για τις Βιωματικές Δράσεις Στην Α΄ τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου «Σχολική και Κοινωνική Ζωή (ΣΚΖ)». Στην Β΄ τάξη υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων «Φύση και Άσκηση» και «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης» Στην Γ΄ τάξη από το σχ. έτος θα υλοποιούνται θέματα των διδακτικών αντικειμένων «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός», «Τοπική Ιστορία» και «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» /Γ2/

Βιωματική Δράση ΒιωματικήΣυνεργατικήΔιερευνητική Ενεργητική προσέγγιση μάθησης, που καθιστά ικανούς τους μαθητές να μαθαίνουν επεξεργαζόμενοι με στοχαστικότητα τις εμπειρίες τους. Η ενεργός δράση των μαθητών ενεργοποιεί τα κίνητρά τους και αναπτύσσει τις γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες, αναγκαίες για την αυτο-καθοριζόμενη μάθηση και τη δημιουργική διαχείριση προβληματικών καταστάσεων.

Βασικές αρχές Συνεργασία(των μαθητών και των εκπαιδευτικών μεταξύ τους) Καλό συγκινησιακό κλίμα (για να υπάρξει αυτό το κλίμα, το σύστημα πρέπει να φροντίζει τις σχέσεις και τις συνδέσεις του οριζοντίως μεταξύ ομολόγων και καθέτως σε διαφορετικά επίπεδα οργάνωσης) η επικοινωνία με μοχλό την εμπειρία (όταν μοιραζόμαστε εμπειρίες, με βάση το στόχο της ομάδας, ενεργοποιείται το κίνητρο για ενεργητική συμμετοχή και για την καλλιέργεια της συνοχής μεταξύ των μελών έμφαση στο θετικό (η μάθηση βασίζεται στη σχέση, σε ένα καλό συγκινησιακό κλίμα με έμφαση στο θετικό) ενσωμάτωση της αλλαγής

Σκοπός των ΒΔ Σκοπός των ΒΔ είναι να βοηθήσουν τους μαθητές (α) να αναπτύξουν αυτορρυθμιζόμενη μάθηση ("μαθαίνω πώς να μαθαίνω") (β) να αξιοποιούν παλιές και νέες, προσωπικές και διαμεσολαβημένες εμπειρίες, για να κατανοούν σε βάθος τα θέματα που μελετούν (γ) να αξιοποιούν τις νέες στάσεις, γνώσεις και ικανότητες, για να κάνουν στοχευμένες βελτιωτικές παρεμβάσεις στο προσωπικό τους πεδίο και στα πεδία του κοινωνικού, φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και (δ) να βιώσουν συναισθήματα δημιουργικότητας, χαράς και απόλαυσης.

Τι είναι η ΒΔ Είναι μια «διαφορετική» ώρα: Προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία έχει ως στόχο τη δημιουργία φιλικού κλίματος στην τάξη κυρίαρχα στοιχεία την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό Η έλλειψη αυστηρών εκπαιδευτικών κριτηρίων απελευθερώνει τον εκπαιδευτικό και τα παιδιά από την τυπική διαδικασία της αξιολόγησης που έχουν συνηθίσει έως τώρα δίνει τη δυνατότητα και στις δυο πλευρές (εκπαιδευτικό και μαθητές) να συζητήσουν για θέματα που τους απασχολούν, να μοιραστούν σκέψεις, εμπειρίες και συναισθήματα με έναν τρόπο που θα τους φέρει πιο κοντά, βελτιώνει το κλίμα της τάξης Επιτυχημένη εφαρμογή του Προγράμματος σημαίνει: ότι η τάξη γίνεται ομάδα δημιουργείται ένα κλίμα, που ευνοεί όχι μόνο τη μάθηση, αλλά και την προσωπική ανάπτυξη των συμμετεχόντων σε αυτό, δηλαδή τόσο των μαθητών όσο και του εκπαιδευτικού.

ΣΚΖ  Στα δύο πρώτα τρίμηνα της Α΄ τάξης υλοποιούνται θέματα της ΣΚΖ η οποία αναφέρεται στον κοινωνικο- συναισθηματικό τομέα που πραγματεύεται θέματα όπως οι σχέσεις του μαθητή με τον εαυτό του και με τους συμμαθητές του, η ταυτότητα και η ετερότητα, η αυτοδιαχείριση των συναισθημάτων, των ρήξεων και των συγκρούσεων, ο αυτοέλεγχος της συμπεριφοράς κλπ. Σχετικές δραστηριότητες: main.php?course=DSGYM-A119 (σελ ) και στον Δ Τόμο του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης (σελ ) main.php?course=DSGYM-A119http:// Στο τρίτο τρίμηνο της Α΄ τάξης οι ομάδες θα διερευνήσουν το θέμα της σχολικής βίας..

Η ΣΚΖ στοχεύει  Στην ολόπλευρη θετική ανάπτυξη των μαθητών και στην προαγωγή της σωματικής και ψυχικής τους υγείας και ευεξίας  Στην καλλιέργεια ικανοτήτων και αξιών που είναι απαραίτητες για μια επιτυχημένη ζωή στα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα  Στην ανάπτυξη κλίματος εποικοδομητικής επικοινωνίας, συνεργατικότητας, καλών σχέσεων στην ομάδα, αποδοχής και αξιοποίησης της διαφορετικότητας, ενθάρρυνσης της δημιουργικότητας και της καινοτομίας  Στην ανάπτυξη μιας διαφορετικής, ολιστικής προσέγγισης της μάθησης με χαρακτηριστικά την κριτική σκέψη, την έρευνα, την ενεργό συμμετοχή και την ανάληψη προσωπικής ευθύνης και δράσης των μαθητών για την κατάκτηση της γνώσης και των μαθησιακών στόχων  Στην πρόληψη φαινομένων όπως η εγκατάλειψη του σχολείου, ο κοινωνικός αποκλεισμός και οι εκδηλώσεις βίας στο σχολικό περιβάλλον  Στην ενίσχυση της αίσθησης της κοινότητας στο σχολικό περιβάλλον, η οποία προάγει τη μάθηση και στη διασύνδεση του σχολείου με τη ζωή της ευρύτερης κοινότητας.

Θεματικές ενότητες Α. Επικοινωνώ, αισθάνομαι… είμαι ο εαυτός μου 1. Επικοινωνώντας με τους άλλους 2. Τα συναισθήματά μας 3. Γνωριμία με τον εαυτό μας 4. Αντιμετωπίζοντας το άγχος Β. Ζούμε μαζί… 1. Οι σχέσεις μεταξύ μας 2. Διαχειρίζομαι τις συγκρούσεις – Βάζω όρια 3. Σχολείο και διαφορετικότητα 4. Αξίες και κοινωνικές συμπεριφορές στην ομάδα Γ. Φροντίζω τον εαυτό μου 1. Διατροφή 2. Πρόληψη ατυχημάτων και πρώτες βοήθειες 3. Σωματική υγιεινή 4. Καπνός και αλκοόλ Δ. Το σχολείο ως κοινότητα: Ζούμε μαζί και στηρίζουμε ο ένας τον άλλο Δ1. Το δικό μας σχολείο Δ1α. Αίσθηση της κοινότητας και ψυχολογικό κλίμα στην τάξη/σχολείο Δ1β. Αγωγή ελεύθερου χρόνου Δ2. Αξιοποίηση του διαδικτύου στο σχολείο

ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Σκοπός: η βελτίωση του κλίματος η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας της τάξης Πώς; μέσα από την αξιοποίηση: εσωτερικών δυνάμεων, κινήτρων και ικανοτήτων σε επίπεδο ατόμου και ομάδας. Ένα «ταξίδι» σε τέσσερα διαφορετικά λιμάνια, θα βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες και να κατανοήσουν έννοιες που συμβάλλουν στη δημιουργία μιας τάξης που μπορεί: να διαχειριστεί μια κρίση, να είναι αλληλέγγυα προς τα μέλη της που μπορεί να δράσει και να εξελιχθεί

ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Στόχοι: -Να εφαρμόσουν οι μαθητές τις ιδέες και τις έννοιες που θα συμβάλλουν στο να γίνει η τάξη ένας τόπος ομαδικής δράσης και συνύπαρξης. -Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι είναι μια ομάδα που μπορεί να βάζει στόχους μικρούς και απλούς και να τους πραγματοποιεί με τη συνδρομή όλων των μελών της. -Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι η ευεξία του ατόμου σχετίζεται άμεσα με την ευημερία και την ευεξία της ομάδας στην οποία ανήκει.

Ορισμός Ψυχικής Ανθεκτικότητας Η διαδικασία της αντιμετώπισης αντίξοων και αγχογόνων γεγονότων ή καταστάσεων που προκαλούν τις αντοχές των ατόμων, με ένα τρόπο που προσδίδει στο άτομο επιπρόσθετους προστατευτικούς μηχανισμούς και δεξιότητες αντιμετώπισης αγχογόνων καταστάσεων από αυτές που διέθετε πριν από τα αντίξοα γεγονότα η διαδικασία της προσωπικής επανόρθωσης και ανάπτυξης η ικανότητα του ατόμου να επανέρχεται, να αντέχει στις δυσκολίες και να επαναδομεί τον εαυτό του η ικανότητα τoυ ατόμου να αναγεννάται, να προσαρμόζεται με επιτυχία στο περιβάλλον παρά τις αντιξοότητες και να αναπτύσσει κοινωνική, ακαδημαϊκή και επαγγελματική επάρκεια παρά την έκθεσή του σε έντονο στρες ή απλά στις στρεσογόνες καταστάσεις που διέπουν και είναι εγγενείς στον σύγχρονο κόσμο.

Τροχός της ψυχικής ανθεκτικότητας

Ενδογενείς προστατευτικοί παράγοντες Ατομικά χαρακτηριστικά που υποβοηθούν την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας 1. Θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία των άλλων ή/και στην επίτευξη κάποιου σκοπού 2. Διαθέτει κοινωνικές δεξιότητες, χρήσιμες στη ζωή, όπως η ικανότητα για τη λήψη αποφάσεων, η διεκδικητικότητα, ο έλεγχος της παρορμητικότητας και η ικανότητα για επίλυση προβλημάτων 3. Είναι κοινωνικός, έχει την ικανότητα να λειτουργεί ως φίλος και να συνάπτει υγιείς και ζεστές σχέσεις με τους άλλους 4. Διακρίνεται από αίσθηση του χιούμορ 5. Διαθέτει εσωτερικό κέντρο ελέγχου 6. Χαρακτηρίζεται από αυτονομία – ανεξαρτησία 7. Έχει διαμορφώσει μια αισιόδοξη στάση για την προσωπική εξέλιξη 8. Είναι ευέλικτος 9. Διαθέτει τις ικανότητες για μάθηση, σχετίζεται με τη μαθησιακή διαδικασία 10. Παρέχει κίνητρα στον εαυτό του 11. Είναι καλός σε κάποιον τομέα / διακρίνεται από προσωπική επάρκεια 12. Έχει διαμορφώσει μια αίσθηση της αξίας του εαυτού και διαθέτει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του.

Προστατευτικοί παράγοντες Χαρακτηριστικά των οικογενειών, των σχολείων, των κοινοτήτων και των ομάδων των συνομήλικων που υποβοηθούν την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας 1. Προάγουν τη δημιουργία στενών δεσμών 2. Εκτιμούν και ενθαρρύνουν τη διαδικασία της μάθησης 3. Υιοθετούν ένα στυλ αλληλεπίδρασης που χαρακτηρίζεται από ζεστές διαπροσωπικές σχέσεις και από χαμηλά επίπεδα κριτικής 4. Θέτουν και επιβάλλουν σαφή όρια (κανόνες, συνήθειες και νόμους) 5. Ενθαρρύνουν την ανάπτυξη υποστηρικτικών σχέσεων με πολλούς ενήλικες που νοιάζονται και φροντίζουν 6. Προάγουν τον καταμερισμό των ευθυνών και της παροχής υπηρεσιών σε άλλους, διακρίνονται από την απαιτούμενη διάθεση και προσφορά για βοήθεια

Ζώνη ΒΔ  Δημιουργούνται τμήματα Βιωματικών Δράσεων μαθητών (που προέρχονται από διαφορετικά αλφαβητικά τμήματα), στα οποία οι μαθητές παραμένουν σταθερά κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ενώ τα θέματα των Βιωματικών Δράσεων και οι εποπτεύοντες καθηγητές αλλάζουν.  Οι μαθητές κάθε τμήματος χωρίζονται σε ομάδες των 3-4 μελών και συνεργάζονται. Στην έναρξη νέου τριμήνου οι μαθητές ενός τμήματος έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέες τετραμελείς ομάδες με διαφορετική σύνθεση μελών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προβλήματα δυσλειτουργίας μιας ομάδας, που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο τρίμηνο, αλλά και για λόγους ευρύτερης κοινωνικοποίησης των μαθητών.

Πριν από την εφαρμογή της δραστηριότητας εξηγούμε τι πρόκειται να κάνουμε, εστιάζοντας στα παρακάτω στοιχεία Είμαστε μια ομάδα ατόμων που όλοι έχουν δεξιότητες και ικανότητες, στοιχεία που αν ενωθούν θα ενισχύσουν την ομάδα μας Είναι σημαντικό να γνωρίσουμε κάποιες έννοιες και συμπεριφορές που θα συμβάλλουν να ενισχυθεί η ομάδα μας και να αποκτήσει ένα πιο ενεργητικό ρόλο. Είναι σημαντικό να μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποια στοιχεία, συμπεριφορές, αξίες συμβάλλουν στο να προχωρήσει η ομάδα μας, και να αναδείξει το κοινωνικό της πρόσωπο. (Να κατανοούμε ποια στοιχεία μας βοηθούν και ποια μας δυσκολεύουν και να τα διαχειριζόμαστε ανάλογα) Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τι μας βοηθάει να ξεπερνάμε τις δυσκολίες μας. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι είναι η σημαντικότητα της μονάδας για τη δημιουργική λειτουργία της ομάδας. «Θα συνεργαστούμε με ένα διαφορετικό τρόπο ώστε η ομάδα της τάξης μας να γίνει η καλύτερη που μπορεί».

Ο εκπαιδευτικός ως «σημαντικός άλλος» σε δύσκολες εμπειρίες και συναισθήματα Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής υπάρχει πιθανότητα τα παιδιά να αισθανθούν αρκετά ασφαλή, ώστε να εκφράσουν δύσκολες εμπειρίες και συναισθήματα. Στην περίπτωση αυτή ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι πολύ καθοριστικός, αφού αποτελεί έναν «σημαντικό άλλο» για το παιδί, που έχει ανάγκη τη στήριξη και την αποδοχή του. Ωστόσο, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει: σαφή επίγνωση των ορίων του ρόλου του και των δυνατοτήτων του να μην αναλάβει να διαχειριστεί καταστάσεις που ξεπερνούν τις δυνατότητές του να αποφύγει με αυτόν τον τρόπο να γίνουν χειρισμοί που πιθανώς να μην είναι οι καταλληλότεροι δυνατοί. Στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός αισθάνεται ότι προκύπτουν ζητήματα που ξεπερνούν τον ρόλο και τις δυνατότητές του, καλό είναι να αναζητήσει τη συνδρομή του ειδικού (π.χ. σχολικού ψυχολόγου).

Στην 1 η συνάντηση επισημαίνονται οι στόχοι εξηγείται η διαδικασία εφαρμογής (μία ώρα την εβδομάδα) ζητείται από τα παιδιά να «συντάξουν» το «συμβόλαιο» της ομάδας τους, δηλαδή να καταλήξουν (με την καθοδήγηση και τη βοήθεια του εκπαιδευτικού) στους κανόνες, βάσει των οποίων θα λειτουργούν στη συγκεκριμένη ώρα (π.χ. σεβόμαστε τον συμμαθητή μας την ώρα που μιλάει, περιμένουμε να τελειώσει ο συμμαθητής μας για να πούμε την άποψή μας, δεν κατακρίνουμε και δεν ειρωνευόμαστε τους συμμαθητές μας, δεν μεταφέρουμε εκτός της τάξης αυτά που λέγονται μέσα στην ομάδα μας κατά τη διάρκεια του Προγράμματος κ.λπ.). Οι μαθητές ενημερώνονται για τα εξής:  τρόπος αξιολόγησης  διαμόρφωση του βαθμό κάθε τριμήνου  τήρηση του ατομικού και του ομαδικού ημερολογίου  ανά τρίμηνο αλλάζει η σύσταση των ομάδων του κάθε τμήματος  εναλλάσσονται οι αρμοδιότητες των μελών της κάθε ομάδες σε τακτά

Προτεινόμενη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας (1) Βήμα 1 Καλωσορίζουμε τους μαθητές μας, αυτοπαρουσιαζόμαστε και επιχειρούμε μια πρώτη καλή επαφή μαζί τους. Χαμογελάμε, έχουμε καλή διάθεση. Τους ζητάμε να κοιτάξουν γύρω τους και να διαλέξουν έναν μαθητή που γνωρίζουν λιγότερο και που θα ήθελαν να γνωρίσουν καλύτερα και να κάνουν μία δυάδα. Βήμα 2 Ζητάμε από τις δυάδες να μιλήσουν για 2-3 λεπτά για τα ενδιαφέροντά τους δίνοντας με αυτό τον τρόπο ο ένας στον άλλο μια εικόνα για τον εαυτό τους. Στη συνέχεια περνώντας από κάθε δυάδα, ρωτάμε τι ήταν αυτό που τους παρακίνησε να καθίσουν μαζί ώστε να τους βοηθήσουμε να αντιληφθούν καλύτερα τη διαδικασία και να παρατηρήσουν τυχόν ομοιότητες μεταξύ τους. Βήμα 3 Τους ζητάμε να σκεφτούν για λίγο μόνοι τους και να ανακαλέσουν από τη μνήμη τους μια θετική ανάμνηση και να τη μοιραστούν με το ταίρι τους. Είναι σημαντικό να ζητήσουμε από τα παιδιά να διαμορφώσουν πρώτα την προσωπική τους θέση και μετά να τη μοιραστούν με το ταίρι τους, διασφαλίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την άσκησή τους στο συγκεκριμένο έργο και στη συνέχεια τη συμβολή τους στο ομαδικό έργο.

Προτεινόμενη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας (2) Βήμα 4 Ζητάμε από τις δυάδες να μετακινηθούν πάλι στην τάξη, να επιλέξουν όπως νωρίτερα μια άλλη δυάδα που γνωρίζουν ελάχιστα και θα ήθελαν να γνωρίσουν καλύτερα, και να σχηματίσουν μια τετράδα. Φροντίζουμε ξανά οι τετράδες να είναι οριοθετημένες ώστε να μη σχηματίζονται μεγαλύτερες ομάδες εκτός και αν περισσεύει μία δυάδα ή τριάδα, οπότε θα σχηματιστεί μια μεγαλύτερη ομάδα με 5 ή 6 άτομα. Βήμα 5 Ζητάμε από τις τετράδες να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους ως εξής: καθένας από τη μία δυάδα παρουσιάζει τα ενδιαφέροντα και την ευχάριστη ανάμνηση του άλλου στην άλλη δυάδα και αντίστροφα. Καθώς οι τετράδες ανταλλάσσουν τις θετικές στιγμές τους, μπορούμε να περνάμε από κάθε τετράδα και να ρωτάμε τι ήταν αυτό που τους παρακίνησε να καθίσουν μαζί βοηθώντας τους έτσι να αναστοχαστούν. Βήμα 6 Ζητάμε από τις τετράδες να επεξεργαστούν τις αναμνήσεις τους, να βρουν γιατί οι εμπειρίες που διηγήθηκαν είναι θετικές. Κάθε τετράδα αναθέτει έναν εκπρόσωπο που θα καταγράψει τις απόψεις όλων. Τονίζουμε ότι είναι σημαντικό να ακουστούν όλες οι φωνές και να καταγραφούν όλες οι απόψεις.

Προτεινόμενη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας (3) Βήμα 7 Ζητάμε επομένως από την τετράδα να παράγει ένα συγκεκριμένο έργο αφού επεξεργαστεί τις εμπειρίες της και να συνθέσει τις διαφορετικές απόψεις. Αν οι εμπειρίες και οι απόψεις είναι κοινές, αυτό θα ενισχύσει και τη συνοχή της ομάδας. Όταν όλοι είναι έτοιμοι, τους ζητάμε να υπογράψουν το χαρτί με τις σημειώσεις τους με τα ονόματά τους αλλά κι ένα κοινό όνομα για την ομάδα τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ενισχύουμε την ατομική αλλά και την ομαδική ευθύνη για το έργο που παρήγαγε η ομάδα. Βήμα 8 Στη συνέχεια οι τετράδες μοιράζονται τα στοιχεία που έχουν καταγράψει με την ολομέλεια. Στην ολομέλεια ακούγονται όλες οι απόψεις των ομάδων από τους εκπροσώπους τους κι εμείς τις καταγράφουμε επιγραμματικά. Το μοίρασμα των απόψεων των ομάδων με την ολομέλεια αναδεικνύει τη συμβολή της μικρής ομάδας στη μεγάλη και ενισχύεται η αντίληψη ότι κάθε άτομο ανήκει σε μια μικρή ομάδα αλλά και ταυτόχρονα σε μια μεγαλύτερη.

Προτεινόμενη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας (4) Βήμα 9 Αφού ακουστούν όλες οι ομάδες, συνοψίζουμε με βάση τα στοιχεία που καταγράψαμε αναδεικνύοντας το έργο της κάθε ομάδας και τι πέτυχε. Δείχνουμε πώς τα στοιχεία της μίας ομάδας συμπληρώνουν τις άλλες και πώς αυτά συνδέονται με το θέμα που συζητάμε, τις θετικές εμπειρίες στο μάθημα των αγγλικών και κατά προέκταση στην εκπαίδευση. Συνθέτουμε με άλλα λόγια όλες τις απόψεις και κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται φανερή η σύνδεση του ατόμου, της μικρής ομάδας και της μεγάλης ομάδας. Βήμα 10 Κλείνουμε την ολομέλεια με αναστοχασμό. Ζητάμε από τα άτομα ή τις ίδιες ομάδες να συζητήσουν για την εμπειρία διαμόρφωσης ομάδας που βίωσαν. Ρωτάμε τα παιδιά πώς τους φάνηκε ο τρόπος που συνεργάστηκαν, τι ένιωσαν, τι προβλήματα είχαν, τι τους άρεσε και να καταγράψουν πάλι τις απόψεις τους.

Αναμενόμενα προβλήματα στη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας και τρόποι επίλυσης Είναι πολύ πιθανό τα παιδιά σε πρώτη φάση να καθίσουν δίπλα σε άλλα παιδιά που γνωρίζουν καλά, συμπαθούν και συνεργάζονται συχνά μαζί τους. Αυτό σημαίνει ότι ένας βασικός στόχος, που είναι η αποδοχή του διαφορετικού και λιγότερο οικείου, θα επιτευχθεί πιο δύσκολα. Για να πετύχουμε λοιπόν αυτό το στόχο, εξηγούμε στα παιδιά ότι θα φτιάξουμε ομάδες για να γνωριστούμε καλύτερα μεταξύ μας και θα χρησιμοποιήσουμε αυτές τις ομάδες για συνεργασία, ανταλλαγή απόψεων, κλπ. Είναι πολύ σημαντικό να χτίσουμε ένα καλό κλίμα από την πρώτη στιγμή και σιγά σιγά να εμψυχώσουμε την τάξη μας και να δημιουργήσουμε ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης. Επίσης είναι ανάγκη να υπογραμμίσουμε και να αναδείξουμε τη συμβολή κάθε ατόμου και κάθε ομάδας ως προς τη διαφορετική άποψη (άρα και διαφορετική οπτική) ώστε να νιώσουν όλοι σημαντικοί και χρήσιμοι. Αυτή η αξία είναι καθοριστική για τη δημιουργία θετικού κλίματος στην τάξη.

Αναμενόμενα προβλήματα στη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας και τρόποι επίλυσης Ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει είναι κάποια παιδιά, που δεν εκφράζονται εύκολα ή είναι συνεσταλμένα, να αποφεύγουν να μιλήσουν, φοβούμενα την αποτυχία, την κριτική, ακόμα και τη γελοιοποίηση. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα αρνητική στάση, μετατόπιση της συζήτησης της ομάδας σε άλλα θέματα ή και αποχή από τη συζήτηση. Ένας τρόπος είναι να δώσουμε πολύ σαφείς οδηγίες και παραδείγματα για να βοηθήσουμε τα παιδιά. Έτσι βοηθάμε όλα τα παιδιά να βρουν κάτι σχετικό, διασφαλίζοντας τη συμμετοχή όλων, και αποφεύγουμε τη μονοπώληση της ομάδας από τα πιο ηγετικά άτομα. Επίσης εξηγούμε ότι στην τάξη (ολομέλεια) βγαίνουν μόνο οι εμπειρίες και τα συναισθήματα της ομάδας κι έτσι η ατομική συμβολή του καθενός δεν προβάλλεται ξεχωριστά. Επομένως ο καθένας μπορεί να μοιραστεί με τους άλλους τόσο όσο θέλει και μπορεί. Δημιουργείται καλύτερο κλίμα σχέσεων και το μοίρασμα στη ολομέλεια γίνεται με μεγαλύτερη ασφάλεια αφού τα παιδιά δεν μιλούν πιο προσωπικά αλλά μιλούν ως ομάδα.

Αναμενόμενα προβλήματα στη διαδικασία διαμόρφωσης ομάδας και τρόποι επίλυσης Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι για να διασφαλίσουμε την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών και την καλλιέργεια ομαδικού κλίματος, χρειάζεται προσπάθεια, οργάνωση, υπομονή και επιμονή. Στόχος μας πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα η δημιουργία καλού και ασφαλούς συγκινησιακού κλίματος. Μέσα σ’ ένα θετικό μαθησιακό περιβάλλον, είναι πιο εύκολο να κερδίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών και να διασφαλίζουμε την προσωπική τους συμβολή στο ομαδικό έργο. Η διαμόρφωση ομάδας από το άτομο στη δυάδα, μετά στην τετράδα, και τέλος στην ολομέλεια είναι μια καινοτομία που δίνει ευκαιρίες για κοινωνική αλληλεπίδραση σε διάφορα επίπεδα. Είναι σημαντικό να πετύχουμε τη σύνδεση αυτών των επιπέδων μεταξύ τους ώστε να γίνει ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο οι γνώσεις και εμπειρίες όλων. Τα μηνύματα που πρέπει να περάσουμε στα παιδιά είναι ότι όλες οι φωνές είναι χρήσιμες και πρέπει να τις αξιοποιήσουμε κι ότι όλοι πρέπει να συνδεθούμε στο ομαδικό γίγνεσθαι.