ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εισηγητής: Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ

Εισαγωγικά. Τι είναι η οργάνωση;  Κοινωνική ομαδοποίηση που κατατείνει σε συγκεκριμένους στόχους και αποτελέσματα και που εντός της αναπτύσσονται: συντονισμένη δράση, αλληλεξαρτήσεις και ρόλοι ως αποτέλεσμα της συμμετοχής στο πλαίσιο που αυτή (η οργάνωση) ορίζει Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 2

Το «οργανωσιακό δίλημμα»  Πέρα από το νομικό συμβόλαιο ανάμεσα στον εργαζόμενο και την επιχείρηση υπάρχει και το ψυχολογικό συμβόλαιο  Προσδοκίες του εργαζόμενου σχετικά με το τι θα προσφέρει στην οργάνωση και τι θα πάρει ως ανταπόδοση  Οργανωσιακό δίλημμα: «χάσμα» ανάμεσα στις ατομικές προσδοκίες και τους σκοπούς και στόχους της οργάνωσης Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 3

Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Α.Τ.Ε.Ι. Πάτρας ΣΧΟΛΕΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Taylor, Fayol, Weber

Taylor: Επιστημονικό Μάνατζμεντ  Ορθολογική (επιστημονική) οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας  Στόχος η παραγωγικότητα  Θεμελιακή διάκριση: νοητική εργασία (μάνατζερ  προγραμματισμός) -- εκτελεστική εργασία  Ο εργάτης είναι χειριστής μηχανής  Για κάθε εργασία υπάρχει ένας άριστος τρόπος εκτέλεσης της  Επιστημονική μελέτη χρόνου και «κίνησης»  Κωδικοποίηση του άριστου τρόπου εκτέλεσης της εργασίας  Επιλογή του εργάτη ώστε να ταιριάζει στη συγκεκριμένη εργασία  Εκπαίδευση  Αμοιβή ανάλογα με την παραγωγικότητα ως κίνητρο Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 6

Κριτική στον Ταυλορισμό  Μηχανιστικό σύστημα  Αγνόηση των ψυχολογικών / κοινωνικών παραμέτρων  Μονοτονία και αλλοτρίωση του εργαζομένου από το αντικείμενο και αποτέλεσμα της εργασίας του  Η οικονομική ανταμοιβή δεν εξαντλεί τις ανάγκες του ψυχολογικού συμβολαίου Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 7

Fayol: Η «ανακάλυψη» της Διοίκησης Διοίκηση είναι να προβλέπεις, προγραμματίζεις, οργανώνεις, καθοδηγείς, συντονίζεις και ελέγχεις Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 8

Αρχές του Fayol  Ορθολογικός καταμερισμός της εργασίας  Αρχή της εξουσίας  Καθιέρωση πειθαρχίας  Ενότητα εντολής (κάθε υφιστάμενος αναφέρεται σε ένα προϊστάμενο)  Κλίμακα εξουσίας (όχι υπερβολικό «ύψος» της πυραμιδικής δομής)  Ενότητα διεύθυνσης (συντονισμός δραστηριοτήτων για επίτευξη των στόχων της οργάνωσης)  Τα συμφέροντα της οργάνωσης προηγούνται των ατομικών  Δίκαιη ανταμοιβή  Έκταση συγκεντρωτισμού (όχι υπερβολική συγκέντρωση εξουσίας στα ανώτερα κλιμάκια)  Τάξη (άνθρωποι και μέσα εκεί που πρέπει τη στιγμή που πρέπει)  Δίκαιη και ανθρώπινη συμπεριφορά προς τον εργαζόμενο  Σταθερότητα στην απασχόληση  Δυνατότητα για πρωτοβουλίες  Ομαδικό πνεύμα Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 9

Weber: Η ανακάλυψη της γραφειοκρατίας  Στις οργανώσεις πρέπει να ασκείται ορθολογική εξουσία (έναντι της χαρισματικής ή παραδοσιακής εξουσίας)  Γραφειοκρατία: απρόσωπες σχέσεις ορθολογικά οργανωμένες  Αλυσίδα εντολής: ιεραρχικά διευθετημένα επίπεδα εξουσίας  Ευθύνη και εξουσία «πάνε μαζί»  Σταθερότητα και προβλεψιμότητα συμπεριφοράς μέσα από ορθολογικά διατυπωμένους κανόνες που καθορίζουν διαδικασίες και σχέσεις μέσα στην οργάνωση  Καταμερισμός της εργασίας με βάση την εξειδίκευση  Αξιοκρατική επιλογή ατόμων Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 10

Κλασσική Σχολή: Θεμελιακές παραδοχές  Ο άνθρωπος ως ορθολογικό ον  Μετρήσιμα αποτελέσματα – ο άνθρωπος ως «μηχανή»  Ένας άριστος τρόπος οργάνωσης –απρόσωπες και αντικειμενικά ορισμένες σχέσεις  Ιεραρχική οργάνωση (από τα πάνω προς τα κάτω)  Διεύθυνση και στενός έλεγχος  Ένα μοναδικό κίνητρο, το οικονομικό  Εξαντλητική διαίρεση και τυποποίηση της εργασίας (πιο εύκολη η μάθηση) Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 11

ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Πέρα από το μηχανιστικό μοντέλο: επικέντρωση στον άνθρωπο

Σχολή των ανθρωπίνων σχέσεων  Επικέντρωση σε ζητήματα υποκίνησης, συμπεριφοράς ομάδων, σχέσεων ανάμεσα στις ομάδες, ηγεσίας  Τα πειράματα στο Hawthorne από τον Elton Mayo το 1928: η ομάδα δημιουργεί δικές της άτυπες νόρμες συμπεριφοράς προς τις οποίες συμμορφώνονται τα μέλη της  Το ανθρώπινο στοιχείο έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από ότι πιστευόταν (στο πλαίσιο του επιστημονικού μάνατζμεντ)  Αναγνώριση της ανάγκης για ικανοποίηση του εργαζομένου από την εργασία του Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 13

Η ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Επιχειρησιακή έρευνα

Η Ποσοτική Σχολή Μαθηματικά μοντέλα για την βέλτιστη κατανομή και αξιοποίηση των περιορισμένων πόρων  Μέθοδοι PERT, CPM  Διαγράμματα Gantt  Γραμμικός και μη- γραμμικός προγραμματισμός Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 15

Η «ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ – ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Οι επιστήμες της συμπεριφοράς στην υπηρεσία του μάνατζμεντ..

Η σημασία της «περιορισμένης ορθολογικότητας»  Ο άνθρωπος δεν είναι απολύτως ορθολογικό ον  Εμπλέκονται και ψυχολογικοί / κοινωνικοί παράγοντες (κίνητρα, μεροληψίες, προσωπικές στρατηγικές και στόχοι), πέραν του ορθολογισμού, στη λήψη αποφάσεων  Έχει μεροληψίες και συγκεκριμένη υποκειμενική (και όχι αντικειμενική) αντίληψη της πραγματικότητας  Ο άνθρωπος δεν έχει ούτε πλήρη πληροφόρηση ούτε την ικανότητα (και το χρόνο) να επεξεργάζεται όλη την πληροφόρηση που θα χρειαζόταν για να λαμβάνει την βέλτιστη (κατά περίπτωση), απόφαση  Αρκείται σε μια απλώς «ικανοποιητική», δεδομένων των περιορισμών, απόφαση Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 17

Συμπεριφορική προσέγγιση Κύριοι εκφραστές:  Mc Gregor  Herzberg  Likert  C. Argyris Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 18

Συμπεριφορική προσέγγιση D. McGregor, 1966:  Θεωρία Χ. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να ελέγχονται στενά στην εργασία, να καθοδηγούνται αυστηρά και να απειλούνται για την επίτευξη των στόχων του οργανισμού. Αποφεύγουν τις ευθύνες και δεν έχουν φιλοδοξίες.  Θεωρία Υ. Οι εργαζόμενοι μπορούν να δείξουν ειλικρινές ενδιαφέρον για τη δουλειά τους όταν η αίσθηση συμμετοχής είναι υψηλή. Μαθαίνουν κάτω από κατάλληλες συνθήκες και επιδιώκουν την ευθύνη. Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 19

Συμπεριφορική προσέγγιση Frederick Herzberg, 1957: Θεωρία για τους δύο παράγοντες επαγγελματικής ικανοποίησης.  Παράγοντες υγιεινής: Συνθήκες εργασίας, μισθοί, επιδόματα, ωράριο, (απαραίτητη η παρουσία τους)  Παράγοντες υποκίνησης: Υπευθυνότητα, αναγνώριση, φύση της δουλειάς, (σημαντικοί για την υποκίνηση των εργαζομένων) Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 20

Συμπεριφορική προσέγγιση Rensis Likert, 1967: Παρουσίασε 4 διοικητικά συστήματα.  Σύστημα 1: Εκμετάλλευση- Κυριαρχία  Σύστημα 2: Φιλανθρωπία – Κυριαρχία  Σύστημα 3: Συμβουλευτικό  Σύστημα 4: Συμμετοχικό Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 21

Συμπεριφορική προσέγγιση Chris Argyris, 1957:  Ο εμπλουτισμός της εργασίας αυξάνει τις πρωτοβουλίες των εργαζομένων και τους βοηθάει να κατευθυνθούν προς την επίτευξη των στόχων τους και των στόχων της επιχείρησης Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 22

Συμπεριφορική προσέγγιση – Εφαρμογές: Δώστε παραδείγματα των παρακάτω θεωριών διοίκησης στο χώρο του αθλητικού μάνατζμεντ:  Κλασσική Διοικητική Θεωρία  Σχολή Συμπεριφοράς Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 23

Η ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Μια πιο πραγματιστική προσέγγιση..

Αρχές της Νεοκλασικής Σχολής  Μεγιστοποίηση του κέρδους  Αποκέντρωση  Αύξηση του εύρους ελέγχου  Διοίκηση βάσει Στόχων  Έμφαση στον αυτοέλεγχο αυτόνομων ομάδων  Υποκίνηση μέσα από την ανταγωνιστικότητα  Μέτρηση της αποτελεσματικότητας μέσω δεικτών Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 25

Η ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ένας τρόπος σκέψης που «ολοκληρώνει» το μάνατζμεντ με τις υπόλοιπες επιστήμες

Συστημική προσέγγιση  Έμφαση στη δυναμική αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση των επιμέρους στοιχείων που συγκροτούν το όλον της οργάνωσης (σύστημα)  Το όλον (σύστημα) χαρακτηρίζεται από ιδιότητες που αναδύονται από την αλληλεπίδραση των μερών του, ιδιότητες που δεν μπορούν να αναχθούν (υπερβαίνουν) τις ιδιότητες των μερών  Ένα σύστημα είναι πολύπλοκο: πληθώρα αλληλεπιδράσεων που οδηγεί σε μη προβλεπόμενες αντιδράσεις του συστήματος  Περιπλοκότητα: μεγάλη αλληλεξάρτηση που όμως οδηγεί σε προβλέψιμη συμπεριφορά Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 27

Τι είναι ένα Σύστημα;  Σύστημα είναι ένα σύνολο από αλληλοσυνδεδεμένα μέρη (στοιχεία / υποσυστήματα) που στοχεύει προς ένα σκοπό/στόχο, όπου τα μέρη αλληλοεπηρεάζονται, αποτελώντας το καθένα ερέθισμα για τα άλλα  Ένα σύστημα ορίζεται από τα «όρια» (σύνορα) του, που το διακρίνουν από το περιβάλλον εντός του οποίου λειτουργεί  Το σύστημα υπερβαίνει τα στοιχεία που το συγκροτούν (είναι ένα «όλον» διαφορετικό, με διαφορετικές αναδυόμενες ιδιότητες που παράγονται από τις αλληλεπιδράσεις των μερών) Τα μέρη δεν μπορούν να υπάρξουν έξω από το σύστημα.. Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 28

Τι είναι Σύστημα;  Η δομή του συστήματος αφορά στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένες οι σχέσεις ανάμεσα στα μέρη  Οι σχέσεις είναι πολύπλοκες, μη γραμμικές (μια απλή μεταβολή μπορεί να έχει μη-προβλέψιμες συνέπειες στο όλον), και ιεραρχικές (υπάρχουν ανώτερα και κατώτερα επίπεδα στο τρόπο με τον οποίο δομούνται οι σχέσεις ανάμεσα στα μέρη του συστήματος) Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 29

 Περιβάλλον: αυτό που βρίσκεται έξω από τα όρια του συστήματος που μας ενδιαφέρει  Κλειστό σύστημα: το σύστημα που δεν αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του  Ανοικτό σύστημα: το σύστημα που ανταλλάσσει εισροές και εκροές με το περιβάλλον του  Ανάδραση (feedback): ανατροφοδότηση του συστήματος μέσω «κυκλικής» σχέσης που αναπτύσσει με το περιβάλλον του (οι εκροές «επιστρέφουν» ως εισροές στο ίδιο το σύστημα)  Θετική ανάδραση: η ανατροφοδότηση έρχεται να επιτείνει την δεδομένη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σύστημα (ενισχύοντας την εξέλιξη του)  Π.χ. Η αύξηση του μεριδίου αγοράς δημιουργεί εισροές (κέρδη) που έρχονται να αυξήσουν ακόμη περισσότερο την δύναμη της επιχείρησης στην αγορά δημιουργώντας την δυνατότητα για περαιτέρω αύξηση του μεριδίου στην αγορά. Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 30

Συνέχεια περί συστημάτων  Αρνητική ανάδραση: η ανατροφοδότηση του συστήματος το επαναφέρει σε μια κατάσταση ισορροπίας  Αποτελεί μηχανισμό ρύθμισης του συστήματος  Π.χ. Ο θερμοστάτης σε ένα κλιματιστικό: όταν η θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από το επιθυμητό το σύστημα λειτουργεί πιο εντατικά για να φέρει την θερμοκρασία εκεί που έχει ρυθμιστεί. Εάν η θερμοκρασία πέσει χαμηλότερα από το επιθυμητό το σύστημα δουλεύει λιγότερο για να ανέβει η θερμοκρασία και πάλι στο σημείο που έχει ρυθμιστεί Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 31

Συστημική Σκέψη  Σε αντίθεση με περίπλοκα προβλήματα όπου το κύριο ρόλο έχει η αναλυτική σκέψη (η ανάλυση δηλαδή του προβλήματος στα βασικά του συστατικά στοιχεία και συνεπαγωγή: αν α  β), σε πολύπλοκα προβλήματα χρειάζεται συστημικός τρόπος σκέψης  Συστημική σκέψη: το να βλέπεις το όλον (αντί κάθε «μέρος» ξεχωριστά) και τις σύνθετες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα «μέρη»  Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ισχύουν απλές σχέσεις αιτίας-αιτιατού  Μια μικρή μεταβολή σε ένα κομμάτι του συστήματος μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για το «όλον» λόγω ακριβώς των σύνθετων αλληλεξαρτήσεων ανάμεσα στα «μέρη»  Επιπλέον οι συνέπειες από μια μεταβολή μπορεί να είναι δυσανάλογες σε σχέση με την ένταση της αρχικής μεταβολής λόγω της θετικής ανάδρασης (που μπορεί να λειτουργεί με πολλαπλασιαστικό τρόπο)  Η συστημική σκέψη είναι συνθετική Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 32

Η Οργάνωση ως Ανοικτό Σύστημα  Σύνολο ανθρώπων (που εκτελούν αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες) και πόρων που είναι οργανωμένα ως ένα «όλον» που στοχεύει στην επίτευξη στόχων  Είναι ανοικτό σύστημα σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του  Η εσωτερική δομή του συστήματος (ιεραρχία, ρόλοι, διαδικασίες) προκύπτει μέσα από την ανάγκη του να πετύχει τους στόχους του Στυλιάδη Στέλλα ΜΒΑ 33