Συμβατική δράση της Δημόσιας Διοίκησης Αικατερίνη Ηλιάδου Αικατερίνη Ηλιάδου

Τι είναι η Διοικητική Σύμβαση; Μορφή δράσης της Δημόσιας Διοίκησης, όπου υπάρχουν τουλάχιστον 2 μέρη (συμβαλλόμενα μέρη): Το ένα είναι το Κράτος ή δημόσιο νομικό πρόσωπο Αντισυμβαλλόμενος είναι δνπ ή ιδιώτης Προϋποθέτει σύμπτωση βουλήσεων των μερών χάριν της επιδίωξης των συμφερόντων και σκοπών τους Δημιουργεί μία νέα νομική κατάσταση Αντιδιαστέλλεται προς την μονομερή δράση της Διοίκησης, η οποία εκδηλώνεται με ατομικές ή κανονιστικές πράξεις Βασίζεται στη διαπραγμάτευση και συνεργασία μεταξύ των μερών

Γιατί η Διοίκηση συνάπτει συμβάσεις; Βοηθά στην αποδοχή της δράσης της Δημόσιας Διοίκησης Ιδιαίτερη πρακτική σημασία στο πλαίσιο δράσης του παρεμβατικού κράτους Επίτευξη αποτελεσμάτων με οικονομικότερο τρόπο

Τι αντικείμενο έχουν οι συμβάσεις της Διοίκησης; Διάκριση σε τρεις κατηγορίες: – Κατασκευή υποδομών (έργα) – Προμήθεια αγαθών – Παροχή υπηρεσιών Χρειάζεται γιατί διαφοροποιείται το νομικό πλαίσιο! (διαδικασία κατάρτισης, τύπος, ερμηνεία και εκτέλεση, λύση) Μικτές συμβάσεις: κρίσιμο το κύριο αντικείμενο της σύμβασης Συμβάσεις παραχώρησης

Γιατί χρειάζεται ο προσδιορισμός «διοικητική»; Υπάρχουν και ιδιωτικές συμβάσεις οι οποίες συνάπτονται με το Κράτος όπου: – τα συμβαλλόμενα μέρη βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο – Διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του κράτους Ο προσδιορισμός «διοικητική» έχει σημασία: – Δικονομική: Για τον καθορισμό της δικαιοδοσίας των δικαστηρίων -ά. 6 παρ. 2 ΚΔΔικον προσοχή ειδικά για τις διατάξεις του Ν.3886/2010 (άρθρο 94 παρ 3 Σ) – Ουσιαστική: Για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου – διαδικασία σύναψης, τύπος, ερμηνεία και εκτέλεση όρων σύμβασης, λύση - ά. 22 ΚΔΔ

Πώς οργανώνεται ο δικαστικός έλεγχος; Αποσπαστές διοικητικές πράξεις : όσες προετοιμάζουν τη σύναψη της σύμβασης έως την τελική πράξη του διαγωνισμού (κατακύρωση) – έλεγχος ακυρωτικός Προσοχή: για όρους της σύμβασης με κανονιστικό χαρακτήρα (εκτέλεση ή τροποποίηση έναντι τρίτων) Για όρους της σύμβασης που είναι κατ’ ουσίαν μονομερείς πράξεις της Διοίκησης (πχ άδεια) Πράξεις μετά τη σύναψη της σύμβασης σε σχέση με αντισυμβαλλόμενο που αφορούν το κύρος, την ερμηνεία ή την εκτέλεση σύμβασης : διοικητικές διαφορές ουσίας τακτικά διοικητικά δικαστήρια (ΔΕφ) Αντισυμβατική συμπεριφορά ιδιώτη: αξίωση αποζημίωσης στα πολιτικά δικαστήρια; ΣτΕ 2087/2005 Τακτικά διοικητικά δικαστήρια

Κριτήρια χαρακτηρισμού Σωρευτικά απαιτείται κατά τη νομολογία (βλ. ΑΕΔ 10/1987): Το ένα τουλάχιστον από τα συμβαλλόμενα μέρη να είναι το Κράτος, ΟΤΑ ή άλλο ΔΝΠ που διέπεται κατ’ αρχήν από ΔΔ Βλ. πάντως ΣτΕ Ολομ. 891/2008: παραχώρηση σε ιδιώτες ιδιαίτερων δικαιωμάτων επί κοινόχρηστων πραγμάτων (αιγιαλός – παραλία) = ενάσκηση δημόσιας εξουσίας αποβλέπουσα σε δημόσιο σκοπό Να επιδιώκεται δημόσιος σκοπός – άσκηση δημόσιας υπηρεσίας ή εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος σε άμεση σχέση προς το αντικείμενο της σύμβασης (όχι ιδιωτικο-οικονομικός σκοπός) Υπό καθεστώς (κανονιστικό πλαίσιο ή συμβατικοί όροι) το οποίο εξασφαλίζει για το Δημόσιο υπερέχουσα θέση έναντι του συμβαλλομένου (μονομερής επέμβαση στο συμβατικό δεσμό) Ευρωπαϊκό δίκαιο: Δημόσιες συμβάσεις (περιλαμβάνει τις διοικητικές συμβάσεις αλλά όχι μόνον)

Διαδικασίες σύναψης συμβάσεων (i) Εθνικό δίκαιο: άρθρα 82 επ. Ν2362/1995 (δημόσιο λογιστικό) Διαγωνισμός κατά κανόνα, με στόχο την αναζήτηση του καταλληλότερου ανάδοχου Τακτικός διαγωνισμός για δαπάνη πάνω από Ευρώ Πρόχειρος διαγωνισμός ή συνοπτική διαδικασία για δαπάνη από Ευρώ Απευθείας ανάθεση κατ’ εξαίρεση για δαπάνες μέχρι Ευρώ Μειοδοτικός – πλειοδοτικός – και ουσιαστική αξιολόγηση (βαθμολογία)

Διαδικασίες σύναψης συμβάσεων (ii) Ευρωπαϊκό δίκαιο – Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ – Είδη διαδικασίας ανοιχτή /κλειστή (με προεπιλογή) /διαπραγματεύσεις – Ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, δυναμικά συστήματα αγορών, ανταγωνιστικός διάλογος, συμφωνίες πλαίσιο Το πεδίο εφαρμογής προσδιορίζεται ratione personne & ratione materiae Κατώφλια εφαρμογής: ent/index_en.htm ent/index_en.htm Για όσες συμβάσεις δεν διέπονται ευθέως από δίκαιο ΕΕ: γενικές αρχές ευρωπαϊκού δικαίου σύμφωνα με τη νομολογία ΔΕΕ Βλ.: lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:179:0002:0 007:EL:PDFhttp://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:179:0002:0 007:EL:PDF

Διακήρυξη διαγωνισμού Κανονιστική φύση : δεσμεύει τόσο την αναθέτουσα αρχή όσο και τους συμμετέχοντες Καθορίζει το Α της σύμβασης, τους όρους συμμετοχής στον διαγωνισμό και τα κριτήρια επιλογής αναδόχου και ανάθεσης της σύμβασης Παράβαση όρου διακήρυξης: απαράδεκτη προσφορά ακυρότητα πράξης της αρχής Συμμετοχή: αποδοχή όρων διακήρυξης, απώλεια έννομου συμφέροντος για αμφισβήτηση

Αρχή της τυπικότητας Γιατί: διαφάνεια, αποφυγή αλλοιώσεων, ανταγωνισμός, ισότητα Όχι μόνον ότι προβάλλεται με ενστάσεις / προσφυγές Όχι δυνατότητα διόρθωσης με αιτιολογία περί «μικρής απόκλισης» κ.λπ. Ό,τι ελλείπει δεν συμπληρώνεται εκ των υστέρων Μπορεί να γίνει συμπλήρωση ή διευκρίνιση μόνο σε σχέση με νομίμως υποβληθέντα έγγραφα Όχι παλινδρομήσεις

Τύπος Διοικητικής Σύμβασης Έγγραφο – άρθρο 80 Ν.2362/1995 για συμβάσεις με αντικείμενο μεγαλύτερο των Ευρώ ή διαρκείς υποχρεώσεις Άρθρο 22 ΚΔΔ Αποδεικτικός τύπος και όχι συστατικός κατά κανόνα: άρα η σύμβαση καταρτίζεται με την επίδοση της απόφασης κατακύρωσης ή ανάθεσης εκτός εάν άλλως ορίζεται σε ειδικές διατάξεις, οπότε συστατικός τύπος

Ολοκλήρωση διαγωνισμού Έκδοση κατακυρωτικής απόφασης Βάση των κριτηρίων ανάδειξης αναδόχου – όπως προσδιορίζονται στη διακήρυξη κατά διακριτική ευχέρεια / δέσμια αρμοδιότητα όταν μειοδοτικός ή πλειοδοτικός διαγωνισμός Δυνατότητα ελέγχου: αίτηση ακύρωσης ΣτΕ Η ακυρωτική απόφαση ενεργεί ex tunc & erga omnes Υποχρέωση συμμόρφωσης: όχι μόνον ανύπαρκτη η ακυρωθείσα αλλά και υποχρέωση με θετικές ενέργειες να αναμορφωθεί η κατάσταση που δημιουργήθηκε Εάν ακυρωθεί η κατακυρωτική θεωρείται ότι δεν έγινε ποτέ – Εάν έχει γίνει επίδοση της κατακυρωτικής που ακυρώθηκε, δεν δεσμεύεται το Δημόσιο – Εάν απαιτείται έγγραφο ως συστατικός τύπος και προηγηθεί ακύρωση, δεν μπορεί να υπογραφεί – Εάν έχει καταρτισθεί σύμβαση: αναγνωριστική δικαστική απόφαση περί ακυρότητας – Ευθύνη Δημοσίου: αδικαιολόγητος πλουτισμός και διαπραγματεύσεις Κύρωση με νόμο

Προσωρινή προστασία σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις Οι ρυθμίσεις του Ν. 3886/2010

Πριν το Ν. 3886/2010 Ν. 2522/1997 – Οδ. 89/655: «Δικονομική Οδηγία» – για συμβάσεις Οδ. 93/37, 93/36 και 92/50/ΕΟΚ Ν. 2854/2000 για φορείς στους εξαιρούμενους τομείς (Οδ. 92/13/ΕΟΚ) Οδ. 2004/18 και 17/ΕΚ Οδ. 2007/66/ΕΚ

Προϋποθέσεις παραδεκτού αίτησης Να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3886/2010 Να υποβληθεί προδικαστική προσφυγή στην αναθέτουσα αρχή Να έχει ο αιτών έννομο συμφέρον Να βάλλει κατά μίας παραδεκτά προσβαλλόμενης πράξης (ρητή ή σιωπηρή απόρριψη προσφυγής) Λοιπά θέματα παραδεκτού Δεν απαιτείται (αλλά ούτε απαγορεύεται) προηγούμενη άσκηση του κυρίου ενδίκου βοηθήματος (βλ. ά. 52 π.δ. 18/1989)

Πεδίο εφαρμογής Ν. 3886/2010 – Σημασία Το πεδίο εφαρμογής προσδιορίζεται από τον ίδιο το νόμο Δεν αρκεί να το λέει η διακήρυξη γιατί δεν επιτρέπεται επιλογή δικονομικού καθεστώτος Δεν αρκεί να επικαλείται ο αιτών παραβίαση δικαίου ΕΕ Εάν δεν εμπίπτει, κρίνεται ως αίτηση αναστολής Εάν εμπίπτει, δεν νοείται αίτηση αναστολής

Περιγραφή πεδίου εφαρμογής (α) Άρθρο 1: Οδηγίες 2004/18 και 17/ΕΚ – χρηματικά όρια: – Για έργα περίπου Ευρώ – Για υπηρεσίες / προμήθειες περίπου Ευρώ για Οδ. 2004/ ή Συμφωνίες-πλαίσια, συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων και δυναμικά συστήματα αγοράς Βλ. όμως – ά. 3 παρ. 3 : και παραχωρήσεις δημόσιων υπηρεσιών – ά. 2 και 8 : ακύρωση συναφθείσας σύμβασης

Περιγραφή πεδίου εφαρμογής (β) Στάδιο πριν τη σύναψη της σύμβασης – μέχρι και την κατακυρωτική απόφαση – αποσπαστές πράξεις – ακυρωτικές διαφορές – Μετά τη σύναψη: διαφορές ουσίας Εμπίπτουν και περιπτώσεις που αφορούν σε πράξεις πριν τη σύναψη, ακόμη και αν ακολούθησε σύμβαση με τρίτον Μετά τη σύναψη της σύμβασης: άρθρο 8 παρ. 1 + όταν επεκτείνεται με συμβατικό όρο το αντικείμενο του διαγωνισμού παρότι αυτό δεν προβλεπόταν στην οικεία προκήρυξη

Προδικαστική προσφυγή - σημασία Άρθρο 4 παρ. 1 Προθεσμία: 10 ημέρες από πλήρη γνώση + να ασκείται παραδεκτώς Άλλως απαράδεκτο – διαδικαστική προϋπόθεση Υποχρέωση τήρησης ακόμη και εάν η αναθέτουσα δώσει εσφαλμένη πληροφόρηση στον διοικούμενο Λοιπές προσφυγές: άρθρο 4 παρ. 6 – δεν καταργούνται αλλά δεν εφαρμόζονται / ισχύει και για ακυρωτικό έλεγχο; Εξαίρεση: άρθρο 4 παρ. 3 – αποδοχή προσφυγής άλλου προσώπου

Προδικαστική προσφυγή – προϋποθέσεις Έννομο συμφέρον – βλ. ά. 2 ν. 3886/2010 («ενδιαφερόμενος») Μόνο μία προσφυγή Ενώπιον της αναθέτουσας αρχής (ά. 25 παρ. 3 ΚΔΔ) Fax – ά. 10 παρ. 2 ΚΔΔ Πράξη – εκτελεστή (διακήρυξη, παροχή διευκρινίσεων, αποκλεισμός ή κατακύρωση, όχι όμως γνωμοδοτήσεις) ή Παράλειψη Πλήρης γνώση (+αιτιολογίας) Προθεσμία (έναρξη - λήξη) Ειδικός προσδιορισμός πραγματικών & νομικών αιτιάσεων Κοινοποίηση στον θιγόμενο

Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων Άρθρο 2: έννομο συμφέρον – άμεσο & ενεστώς – Να έχει συμφέρον να του ανατεθεί η σύμβαση – Να έχει υποστεί ζημία / βλάβη από παράβαση νθ Να συμπίπτει με τον προσφεύγοντα ο αιτών (θέμα κοινοπραξίας) Προθεσμία Παράβολο!

Αρμοδιότητα Διοικητικό Εφετείο για όλες τις διαφορές (94 παρ. 3 Σ) Κατ’ εξαίρεση ΣτΕ Εκτός πεδίου εφαρμογής Ν.3886: οργανικό κριτήριο: – Πολιτικά δικαστήρια (ΜονΠρωτ –αίτηση ασφμετρων ΚΠολΔ) ή – 3μελή Διοικητικά εφετεία που αποφαίνονται αμετακλήτως σ. με ν. 3900/2010 (αίτηση αναστολής ά. 52 πδ παρ. 2 Ν 702/1977