ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 2013 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΑΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΤΣΕΛΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑΝΝΑ Υπεύθυνοι καθηγητές ΠΑΠΑΔΟΥΛΗΣ Γ ΕΜΜΑΝΟΥΛ Ν

Μελέτη δειγμάτων φυλλοκνίστη Ο φυλλοκνίστης ( Phyllocnistis citrella) είναι ένα έντομο το οποίο προσβάλλει τη νεαρή βλάστηση των εσπεριδοειδών. Οι ζημιές στη βλάστηση προκαλούνται από τη προνύμφη του εντόμου η οποία ορύσσει στοές πάνω στα φύλλα. Ο βιολογικός κύκλος του εντόμου αποτελείται από τρία στάδια προνυμφών τα οποία είναι διακριτά μεταξύ τους, κατά τη διάρκειά τους αλλάζει το μέγεθος της ίδιας της προνύμφης όπως επίσης και αυξάνει το μήκος της στοάς. Στη συνέχεια του βιολογικού κύκλου η προνύμφη μετατρέπεται σε pre-pupa και στο τέλος σε τέλειο άτομο. Ο φυλλοκνίστης έχει έντομα ξενιστές οι οποίοι ωοτοκούν εσωτερικά συνήθως της προνύμφης και με αυτό τον τρόπο τη θανατώνουν. Ο φυλλοκνίστης θεωρείται έντομο επικίνδυνο για τα νεαρά δενδρύλλια που σε περιπτώσεις έντονης προσβολής μπορεί να καθηλώσει την ανάπτυξη των δέντρων.

Φωτογραφικό υλικό από τη μελέτη δειγμάτων φυλλοκνίστη

Μελέτη φύλλων ελιάς προσβεβλημένων από κηκιδόμυγα Το D. οleae αναφέρεται για πρώτη φορά το 1831 από τον Angelini ως Corethra oleae. Άλλα συνώνυμα είδη είναι τα Cecidomyia oleae, Loew, Perrisia oleae (Loew) Kieffer και Perrisia lathierei Del Guercio. To γένος Dasyneura αναφέρεται στη βιβλιογραφία και ως Dasineura. Έχει βρεθεί σε όλη τη μεσογειακή λεκάνη όπου συναντάται και η καλλιέργεια της ελιάς. Απαντάται σε χαμηλά υψόμετρα και κυρίως σε περιοχές κοντά στη θάλασσα. Στην Ελλάδα, η παλαιότερη αναφορά που έχει βρεθεί είναι από τον Αναγνωστόπουλο (1955).

Το D. oleae έχει ως αποκλειστικό ξενιστή την ελιά (Olea europea). Το έντομο έχει 1-2 γενιές το έτος και διαχειμάζει ως προνύμφη 2ου σταδίου στα φύλλα της ελιάς. Στα τέλη Φεβρουαρίου η προνύμφη ενεργοποιείται, ολοκληρώνει την ανάπτυξη και νυμφώνεται. Τα ενήλικα εμφανίζονται αρχές Μαρτίου, συζεύγνυνται και ωοτοκούν πάνω στα φύλλα και στις ανθοταξίες (περίπου 100 αυγά ανά θηλυκό). Η νεαρή προνύμφη εκκολάπτεται και εισέρχεται μέσα τους ιστούς όπου ορύσσει μικρές επιμήκεις στοές. Η ανοιξιάτικη γενεά που αναπτύσσεται πάνω σε φύλλα μπαίνει σε διάπαυση στο τέλος του 2ου σταδίου. Η γενεά που αναπτύσσεται πάνω σε ανθοταξίες χρειάζεται περίπου 8 εβδομάδες για να αναπτυχθεί και τα ενήλικα εμφανίζονται από μέσα Μαΐου έως και το τέλος Ιουνίου. Τα ενήλικα ωοτοκούν στα φύλλα από όπου θα προκύψουν οι νεαρές προνύμφες που θα διαχειμάσουν (ως προνύμφες 2ου σταδίου) έως την επόμενη άνοιξη.

Το D. οleae έχει πολλούς φυσικούς εχθρούς, που είναι κυρίως υμενόπτερα παρασιτοειδή της υπεροικογένειας Chalcidoidea. Είναι πιθανότατα ένας από τους λόγους που η κηκιδόμυγα των φύλλων της ελιάς δεν είναι από τους σημαντικούς εχθρούς της καλλιέργειας. Τα γένη που έχουν αναφερθεί είναι το Eupelmus, Mesopobolus, Torymus και Tetrastichus. Στην Ελλάδα έχουν αναφερθεί τα είδη Tetrastichus cirsii (Kurd.), Platygaster mayetiole Kef, Platygaster apicalis Thoms. και Synopeas figitiformis Thoms. Τέλος, οι Doanlar et. al (2008) κατέγραψαν πρόσφατα ένα νέο παρασιτοειδές για το D. οleae, το Quadrastichus dasineurae (οικ. Eulophidae).

Εικόνες από τη μελέτη των προσβεβλημένων φύλλων

Συντήρηση συλλογών εργαστηρίου και διαλογή εντόμων Στο εργαστήριο γεωργικής ζωολογίας – εντομολογίας υπάρχουν συλλογές από διάφορα είδη εντόμων όπως επίσης και ζώων αντιπροσωπευτικών της πανίδας της χώρας μας. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής μας άσκησης κάναμε συντήρηση καθώς και καθαρισμό των συλλογών του εργαστηρίου. Όπως επίσης έγινε διαλογή εντόμων από δείγματα σιτηρών αλλά και από άλλα δείγματα τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν για τις επιστημονικές ανάγκες του εργαστηρίου.

Εικόνες από τη συντήρηση και το καθαρισμό των συλλογών

Εικόνες από τη συλλογή των εντόμων

Παρακολούθηση των δειγμάτων τα οποία συλλέγονται από το αεροδρόμιο Το εργαστήριο γεωργικής εντομολογίας – ζωολογίας μέσω ενός οκταετούς προγράμματος συνεργάζεται με το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στο αεροδρόμιο υπάρχουν διάφορα έντομα τα οποία αποτελούν ένα ευχάριστο θήραμα για τους γλάρους, οι οποίοι όμως κατά τη διάρκεια ανεύρεσης των θηραμάτων τους εμποδίζουν τις πτήσεις των αεροπλάνων. Για την αποφυγή δυσάρεστων γεγονότων το αεροδρόμιο σε συνεργασία με το εργαστήριο έχει τοποθετήσει παγίδες για τη συλλογή των διαφόρων εντόμων τα οποία αφού συλλεχθούν μεταφέρονται στο εργαστήριο για τη μελέτη και καταγραφή. Αφού συλλεχθούν όλα τα στοιχεία γίνονται οι κατάλληλοι ψεκασμοί για την απομάκρυνση των εντόμων από το χώρο του αεροδρομίου.

Καταγραφή των δειγμάτων του αεροδρομίου

Βιολογική αντιμετώπιση – εκτροφές εντόμων Τα έντομα δεν είναι μόνο εχθροί των φυτών, υπάρχουν έντομα τα οποία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση άλλων εντόμων τα οποία είναι εχθροί των καλλιεργειών με σημαντικές επιπτώσεις στη παραγωγή και καταστρεπτικά αποτελέσματα. Στο εργαστήριο γίνονται εκτροφές τέτοιων ωφέλιμων εντόμων για τη γεωργική παραγωγή. Οι εκτροφές των εντόμων χρησιμοποιούνται στα διάφορα πειράματα και στις μελέτες που εκπονούνται από το εργαστήριο. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής επισκεφτήκαμε το θερμοκήπιο και το εντομοτροφείο για να δούμε από κοντά τις εκτροφές αλλά και για να μας πουν μερικά λόγια για αυτές.

Έντομα Τα έντομα που είδαμε ήταν το Macrolophus pygmaeus, Nesidiocoris tenuis και Dicyphus errans τα οποία ανήκουν στην οικογένεια Miridae. Τα έντομα αυτά είναι αρπακτικά άλλων εντόμων επιβλαβών για τις καλλιέργειες.

Καταγραφή συλλογών Στο εργαστήριο υπάρχει η μεγαλύτερη συλλογή δίπτερων στην Ευρώπη. Η συλλογή αυτή δημιουργήθηκε από το κύριο Δροσόπουλο Καθηγητή εντομολογίας και έχει παραμείνει στο εργαστήριο. Κατά τη διάρκεια της πρακτικής καταγράψαμε τις συλλογές που υπάρχουν, έτσι ώστε να γίνει καλύτερη ταξινόμηση.

Εικόνες

Σεμινάριο παρουσίασης εργασιών Στα πλαίσια της πρακτικής μας άσκησης πραγματοποιήθηκε ένα σεμινάριο παρουσίασης εργασιών. Ο κάθε φοιτητής δημιούργησε τη δικιά του εργασία με ελεύθερο θέμα σε μορφή power point. Οι εργασίες στη συνέχεια παρουσιάστηκαν στην αίθουσα διαδασκαλίας και έγιναν οι κατάλληλες παρατηρήσεις στο τρόπο δημιουργίας τους καθώς και στο τρόπο παρουσίασης των εργασιών.