ΜΑΘΗΜΑ: Ελληνικά ΤΑΞΗ: Ε΄ Ενδεικτική αντιστοίχιση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας με το περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων ή και με άλλα κείμενα, εκτός των σχολικών εγχειριδίων Ομάδα Εργασίας Ελληνικών Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Ιανουάριος 2016

ΜΑΘΗΜΑ: Ελληνικά ΤΑΞΗ: Ε΄ Ενδεικτική αντιστοίχιση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας [...], στη βάση της Ενότητας (Ε.) 11: «Παιχνίδια», Βιβλίο Μαθητή (Β.Μ.) Ε’ – Τ. Β’ - σ & Τετράδιο Εργασιών (Τ.Ε.) Τ. Β’ σ

Οι συγκεκριμένες αντιστοιχίσεις, στο σύνολό τους, κινούνται γύρω από το εξής κοινό πλαίσιο αναφοράς:  Έχουν αναπτυχθεί, στη βάση ενός συγκεκριμένου θέματος προς διερεύνηση και σχετικού/ών προβληματισμού/ών, με βάση ενότητες του σχολικού εγχειριδίου. Σκόπιμα, όμως, αφορούν τόσο στο περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων όσο και άλλων κειμένων, εκτός των σχολικών εγχειριδίων.  Ενσωματώνουν ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας για την Κατανόηση και την Παραγωγή Γραπτού Λόγου, ως ιδέες προς αξιοποίηση κατά τον σχεδιασμό της διδασκαλίας, στις διάφορες μορφές που αυτός μπορεί να έχει (π.χ., ημερήσιος προγραμματισμός, δεκαπενθήμερος προγραμματισμός, θεματική ενότητα). Δεν αποτελούν, δηλαδή, ένα συνεκτικό σχέδιο διδασκαλίας, γι’ αυτό και δεν προτείνουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (χρόνο) διδασκαλίας. Για τον ίδιο λόγο, δεν πρέπει να θεωρηθούν ως «έτοιμα διδακτικά σχήματα προς εφαρμογή».  Με βάση τα παραπάνω, στηρίζονται στη δυνατότητα κάθε εκπαιδευτικού να προβαίνει στις κατάλληλες για τους μαθητές του επιλογές, με στόχο τη διευκόλυνση της γλωσσικής μάθησής του, ενδυναμώνοντάς, με τον τρόπο αυτό, και τη δική του διδακτική αυτονομία. Ενδεικτικές αντιστοιχίσεις Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας με το περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων ή και με άλλα κείμενα, εκτός των σχολικών εγχειριδίων και Η ΛΟΓΙΚΗ ΠΟΥ ΔΙΕΠΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΣ:

Κείμενα του σχολικού εγχειριδίου: Β.Μ. Ε΄- Ε Τ. Β ′, σ )

→Η αξιοποίηση των σχολικών γλωσσικών εγχειριδίων είναι ευέλικτη και πολυδιάστατη. Μπορεί να αφορά σε ένα σχέδιο μαθήματος, μία διδακτική ενότητα, ένα σχέδιο εργασίας (project) ή μία θεματική ενότητα γραμματισμού, με σκόπιμη και στοχευμένη επιλογή κειμένων και ασκήσεων από όλο το φάσμα και εύρος των σχολικών εγχειρίδιων, όπου ενσωματώνονται συγκεκριμένοι δείκτες. Τα σχολικά εγχειρίδια (Βιβλίο Μαθητή, Τετράδιο Εργασιών, Ανθολόγια) συνιστούν ένα συνεκτικό πακέτο διδακτικού υλικού και όχι «μία σειρά κειμένων ή και ασκήσεων» →Κείμενο ή κείμενα των σχολικών εγχειριδίων συνδιδάσκονται με άλλο/α κείμενo/α που περιλαμβάνονται στο εν λόγω διδακτικό πακέτο διδακτικού υλικού. Επίσης, συνδιδάσκονται με ποικίλα άλλα κείμενα, λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά, σε έντυπη ή και ψηφιακή μορφή, προφορικά κ.λπ. (βλ. σχετικά, αμέσως παρακάτω) →Κείμενα και ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων έχουν δυναμική προοπτική. Εμπλουτίζονται, αντικαθίστανται, αφαιρούνται, μετασχηματίζονται. Ενσωμάτωση Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας και σε άλλο/α κείμενο/α, άλλη/ες άσκηση/ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων, έτσι ώστε να αποφεύγεται «σειριακή κάλυψη σελίδων»: Βασικές αρχές

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/1

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2

Η επιλογή κειμένων, για σκοπούς γλωσσικής διδασκαλίας, συναρτάται άμεσα με τις σύνθετες αλληλεπιδράσεις χαρακτηριστικών του αναγνώστη και χαρακτηριστικών έκαστε κειμένου καθεαυτού (McNamara & Kendeou, 2011). Στο πλαίσιο αυτό, ορίζονται τρεις γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων, οι εξής:  Ποιοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων  Ποσοτικές διαστάσεις της καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων  Διαστάσεις που αφορούν στο προφίλ του αναγνώστη. Αναλυτικότερα: Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/1:

Ποιοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων: →Η γλωσσική συμβατικότητα των δυνάμει επιλεχθέντων κειμένων (π.χ., λεξιλόγιο, ύφος, συνοχή, συνεκτικότητα, κειμενικά είδη), αλλά και οι σημειωτικοί τρόποι και πόροι (π.χ., εικόνες, χρώματα) που αφορούν σε αυτά, συνάδουν τόσο με το ηλικιακό επίπεδο των μαθητών της Ε′ τάξης όσο και με τους διδακτικούς στόχους της συγκεκριμένης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου. →Επίσης, τα κείμενα αυτά: α) διασυνδέονται με την προϋπάρχουσα δια-θεματική γνώση των μαθητών (π.χ., «Παιχνίδια»), β) ενέχουν το στοιχείο της αξιακής καταλληλότητας, εφόσον «αλιεύθηκαν» από έγκυρες Ιστοσελίδες (π.χ., «Μαθητικοί παλμοί», «ikid») και γ) μπορεί να δώσουν ανοίγματα για ενασχόληση με νέα θέματα (π.χ., “Παιχνίδια και τεχνολογία»). →Τέλος, στα κείμενα αυτά είναι δυνατόν να ενσωματωθούν Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας. Σκόπιμα, η δομή και η λειτουργία των κειμένων που επιλέχθησαν αφορά στις περιγραφές – πληροφοριακά (π.χ., «Εσείς είχατε παίξει μ' αυτά τα παιχνίδια;»), τα επιχειρήματα (π.χ., «Η θετική πλευρά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών»), τις οδηγίες (π.χ., «Τι είναι το Stardoll;»), μεικτά κείμενα (π.χ., «Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αντικατέστησαν τις κούκλες», «Η εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια», κ.λπ.). Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/2:

Ποσοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων: →Το μέγεθος και ο αριθμός των λέξεων και των προτάσεων των κειμένων, όπως και ο βαθμός κειμενικής συνοχής, συνάδουν με το γνωστικό και το ηλικιακό επίπεδο των μαθητών/τριών E′ Δημοτικού. Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/3: Διαστάσεις που αφορούν στο προφίλ του αναγνώστη: →Τα κείμενα φαίνεται να ανταποκρίνονται θετικά στις προσδοκίες, ενδιαφέροντα, εμπειρίες, βιώματα των μαθητών αυτής της ηλικίας και να δίνουν κίνητρα για μάθηση. Είναι επικαιροποιημένα, όσον αφορά στο περιεχόμενό τους, ως «κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας» (π.χ., διαφημίσεις παιδικών παιχνιδιών κ.ο.κ.). Είναι σημαντικό, ωστόσο, το να μπορεί να ανταποκρίνονται και να ανα-προσαρμόζονται στις ανάγκες του/της εκάστοτε ιδιαίτερου/ης μαθησιακού συγκείμενου, περίστασης μάθησης, ομάδας- κοινότητας μαθητών/μαθητριών. →Πρόκειται για κείμενα που πληρούν και το κριτήριο της πολυτροπικότητας (π.χ., πληροφοριογραφήματα (infograms), βίντεο κ.ο.κ.). [Σύμφωνα με τους Φτερνιάτη, Αρχάκη, Τσακωνά & Τσάμη (2013), για να επιτευχθεί σύζευξη του σχολικού γραμματισμού με τη ζωή των παιδιών μετά το σχολείο, είναι απαραίτητο η διδασκαλία να περιλαμβάνει, στοχευμένα, πολυτροπικό υλικό που σχετίζεται με τις Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.).]

Διακειμενικές διασυνδέσεις κειμένων σχολικού εγχειριδίου και εκτός του σχολικού εγχειριδίου κειμένων, έτσι ώστε: →Να αναδεικνύονται και να διερευνώνται ποικίλες οπτικές γύρω από ένα θέμα. →Να συν-εξετάζονται διάφορα κείμενα, ως προς: α) το επικοινωνιακό και το ευρύτερο κοινωνιοπολιτισμικό συγκείμενο, β) τα χαρακτηριστικά ενός ή περισσότερων κειμενικών ειδών (δομή, συμβάσεις, λειτουργίες), γ) τα γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία τους και πώς αυτά λειτουργούν για τη δόμηση νοημάτων. →Να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα των κειμένων, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται [πομπός, σκοπός (προθετικότητα, αποτελεσματικότητα, επίδραση σε σχέση με συγκεκριμένους αποδέκτες)]. →Να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση προσωπικής θέσης/στάσης έναντι των νοημάτων κειμένου/ων. Άλλα κριτήρια επιλογής κειμένων/5:

Δείκτες που μπορούν να αξιοποιηθούν σε όλα τα κείμενα (1 και 3) 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 2. Αναγνωρίζουν τον τρόπο που οργανώνεται και λειτουργεί ο λόγος σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης 3. Αξιολογούν και κρίνουν ένα κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του 1.1. Συμπτύσσουν πληροφορίες και νοήματα από το κείμενο και τα παρουσιάζουν περιληπτικά με στοιχεία προσωπικής τοποθέτησης  Λέξεις, φράσεις-κλειδιά, προτάσεις και μη γλωσσικά στοιχεία που αποδίδουν βασικές πληροφορίες και νοήματα, ως προς τα εξής (ανάλογα με το είδος του κειμένου): χώρος, χρόνος, χαρακτήρες, γεγονότα, ζητήματα, θέματα  Επιμέρους νοηματικές ενότητες (όπως δίνονται στο κείμενο): θέμα/τίτλος επιμέρους ενοτήτων, θεματικές προτάσεις παραγράφων  1.1.3Προσωπικά κριτήρια για την καταλληλότητα - σημαντικότητα μιας πληροφορίας  1.1.4Απόψεις, σχολιασμοί, αξιολογικές κρίσεις 1.2. Αρχίζουν να αξιοποιούν στρατηγικές κατανόησης για την εξαγωγή συμπερασμάτων, σε σχέση με τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η / μία πραγματικότητα σε ένα κείμενο  1.2.1Υποθέσεις για το περιεχόμενο του κειμένου, με βάση την εικόνα, τον τίτλο, το είδος κειμένου, το επικοινωνιακό και ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό - πολιτισμικό πλαίσιο  1.2.2Αξιοποίηση πηγών (έντυπων και ψηφιακών)  1.2.3Πίνακες και ιδεογράμματα για τη συσχέτιση γνωστών και νέων πληροφοριών σε ένα ή ποικίλα κείμενα (π.χ., ανάπτυξη πλέγματος κειμένου)  1.2.4Ταξινόμηση πληροφοριών με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, ερωτήματα ή προβληματισμούς (π.χ., δίκτυο συζήτησης για θετικά – αρνητικά, επιχειρήματα – αντεπιχειρήματα, προβλήματα – δράσεις – συνέπειες, κ.λπ.)

1.3 Συνδέουν κείμενα με συγκεκριμένο συγκείμενο και αρχίζουν να αναγνωρίζουν πώς οι τρόποι αναπαράστασης ανθρώπων και πολιτισμών συνδέονται με ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά πλαίσια.  Σχέση κειμένου με συγκεκριμένη θεματολογία ή και προβληματισμό, που αφορούν στην τεχνολογία (π.χ., τοποθέτηση στη γραμμή ενότητας)  Χώρος, χρόνος, προέλευση κειμένου 3.1 Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου Δεσμοί μεταξύ μηνυμάτων - σύνδεση μεταξύ τμημάτων του κειμένου και μεταξύ κειμένου - εξωκειμενικής εμπειρίας 3.2 Συνδέουν τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η πραγματικότητα σε ένα κείμενο με τον τρόπο που επηρεάζονται συγκεκριμένα ακροατήρια Εμφανείς πληροφορίες, δεδομένες σχέσεις, απουσίες, αποσιωπήσεις Λεξιλόγιο, τροπικότητα, έμφαση, επανάληψη, εγκλίσεις και σχέση με ακροατήριο (πώς επιδιώκει να επηρεάσει το ακροατήριο ο συγγραφέας) Δείκτες που μπορούν να αξιοποιηθούν σε όλα τα κείμενα (1 και 3)

Ποια παιχνίδια προτιμούν τα παιδιά; Παραδοσιακά - Ηλεκτρονικά  1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 2. Αναγνωρίζουν τον τρόπο που οργανώνεται και λειτουργεί ο λόγος σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης 3. Αξιολογούν και κρίνουν ένα κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του

Ποια παιχνίδια προτιμούν τα παιδιά; Παραδοσιακά - Ηλεκτρονικά  1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 2. Αναγνωρίζουν τον τρόπο που οργανώνεται και λειτουργεί ο λόγος σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης 3. Αξιολογούν και κρίνουν ένα κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του

Δείκτες Επάρκειας: Χώρος, χρόνος, προέλευση κειμένου (αναγνώριση πηγής, χώρου δημοσιοποίησης κειμένου και πώς αυτά αναδεικνύουν πιθανές προθέσεις του συγγραφέα – δημιουργού, π.χ., stardoll σε ιστοσελίδα για ‘κορίτσια’, περιγραφή και οδηγίες παιχνιδιού με εμπορική πρόθεση, κ.λπ.) Λέξεις, φράσεις, ιδιωματισμοί ως μονάδες με νόημα που μεταβάλλεται ανάλογα με το πλαίσιο (ιστορικό, πολιτισμικό, κοινωνικό): π.χ., πώς και σε ποιον βαθμό γλωσσικά και οπτικά στοιχεία στο Stardoll, 4story αποτελούν συνειδητές επιλογές που σχετίζονται με αντιλήψεις, ενδιαφέροντα παιδιών στη σύγχρονη κοινωνία; (π.χ., χρήση αγγλικού λεξιλογίου «look, star…”, κορίτσια – μοντέλα, άγριες φιγούρες δράσης κ.λπ.); Πώς τα στοιχεία αυτά διαφέρουν από τα στοιχεία που αξιοποιούνται στο κείμενο «το μαντήλι»; Σε ποιο βαθμό τα στοιχεία αυτά αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ψυχοσύνθεσης του νέου σήμερα; Σύνδεση με κοινωνία, προσωπικές εμπειρίες και διατύπωση προσωπικών απόψεων μαθητών, κ.λπ. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.3. Συνδέουν κείμενα με συγκεκριμένο συγκείμενο και αρχίζουν να αναγνωρίζουν πώς οι τρόποι αναπαράστασης ανθρώπων και πολιτισμών συνδέονται με ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά πλαίσια. Β.Μ. Ε΄- Τ. Β΄- σ. 72

Δείκτες Επάρκειας: Αναγνώριση και ερμηνεία ιδεών, αντιλήψεων, ταυτοτήτων, στερεοτύπων των κειμένων με βάση το ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό τους πλαίσιο. Αναγνώριση εναλλακτικών (από αυτή του κειμένου) τρόπων θεώρησης της πραγματικότητας (π.χ., ταυτότητες ανδρών, γυναικών, νέων, ηλικιωμένων – ο ‘σοφός’ παππούς – αντιλήψεις για το βιβλίο κ.λπ.) Σύνδεση / σύγκριση με σύγχρονη κοινωνία, προσωπικές εμπειρίες και διατύπωση προσωπικών απόψεων μαθητών κ.λπ Χώρος, χρόνος, προέλευση κειμένου (αναγνώριση πηγής, χώρου δημοσιοποίησης κειμένου και πώς αυτά συνδέονται με συγκεκριμένες αντιλήψεις, ταυτότητες, στερεότυπα που προβάλλονται στο κείμενο) Λέξεις, φράσεις, ιδιωματισμοί ως μονάδες με νόημα που μεταβάλλεται ανάλογα με το πλαίσιο (ιστορικό, πολιτισμικό, κοινωνικό): π.χ., πώς και σε ποιον βαθμό γλωσσικά και οπτικά στοιχεία αποτελούν συνειδητές επιλογές που σχετίζονται με αντιλήψεις της εποχής/συγγραφέα.. ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 1.3. Συνδέουν κείμενα με συγκεκριμένο συγκείμενο και αρχίζουν να αναγνωρίζουν πώς οι τρόποι αναπαράστασης ανθρώπων και πολιτισμών συνδέονται με ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά πλαίσια. Β.Μ., Τ. Α΄- σ. 16 (βλ. και διαφάνεια 49, 50) Ο φίλος μας ο άνεμος Ένα παιδί μετράει τα’ άστρα Τ.Ε., Τ. Α΄- σ. 63

2.3 Διακρίνουν το ύφος σε επίσημο και ανεπίσημο, εντοπίζοντας και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις και συνδέοντάς το με συγκεκριμένες γλωσσικές δομές (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας (ενδεικτικά):  /3 Επίσημο - Επιστημονικό: (ενδεικτικά) ειδικό λεξιλόγιο - χρήση ορολογίας (π.χ., «η έρευνα πραγματοποιήθηκε, αποκαλύπτει..»), ακρίβεια («Συγκεκριμένα, το 34% των παιδιών»), κ.λπ.  /4Ανεπίσημο – Οικείο/φιλικό: (ενδεικτικά) πρωτοπρόσωπες ρηματικές εκφράσεις (π.χ., «Θέλω να γραφτώ τώρα»), τυχόν στοιχεία προφορικότητας και δείκτες υποκειμενικότητας (π.χ., «Γιατί εσύ είσαι η star!»), κ.λπ. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.3 Διακρίνουν το ύφος σε επίσημο και ανεπίσημο, εντοπίζοντας και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις και συνδέοντάς το με συγκεκριμένες γλωσσικές δομές (ενδεικτικά παραδείγματα)

Δείκτες Επάρκειας (ενδεικτικά): π.χ., διακρίνουμε το ύφος του κειμένου σε αφηγηματικό λόγο (με στοιχεία περιγραφής) με σχετική τεκμηρίωση μέσα από γλωσσικά και εκφραστικά μέσα και συνδέουμε το ύφος με πομπό, αποδέκτη, σχέση τους, σκοπό-πρόθεση του κειμένου /3 Επίσημο - Επιστημονικό: (ενδεικτικά) ειδικό λεξιλόγιο - χρήση ορολογίας (π.χ., «εναέριες περιπολίες, πετρελαιοκηλίδα,..»), ακρίβεια («26 ετών, 200 χιλ. κ.λπ.»), χρήση παθητικής φωνής (π.χ., «κρατείται, προβλέπεται, βρίσκονται σε εξέλιξη κ.λπ.), απρόσωπη σύνταξη και απρόσωπες ρηματικές εκφράσεις (π.χ., σύμφωνα με) κ.λπ /4Ανεπίσημο – Οικείο/φιλικό: καθημερινό λεξιλόγιο, πρωτοπρόσωπες ρηματικές εκφράσεις, ασύνδετο σχήμα, τυχόν διαλεκτικά στοιχεία, τυχόν στοιχεία προφορικότητας, λεξιλόγιο του άμεσου περιβάλλοντος, συγκινησιακή γλώσσα, δείκτες υποκειμενικότητας Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 12 Η φίλη μας η θάλασσα / άρθρο στο διαδίκτυο ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.3 Διακρίνουν το ύφος σε επίσημο και ανεπίσημο, εντοπίζοντας και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις και συνδέοντάς το με συγκεκριμένες γλωσσικές δομές (ενδεικτικά παραδείγματα) Πάρτι στη… λάσπη Τ.Ε, - Τ. Α΄- σ. 12

Δείκτες Επάρκειας (ενδεικτικά): (π.χ., διακρίνουμε το ύφος του κειμένου σε περιγραφικό λόγο, με σχετική τεκμηρίωση μέσα από γλωσσικά και εκφραστικά μέσα και συνδέουμε το ύφος με πομπό, αποδέκτη, σχέση τους, σκοπό-πρόθεση του κειμένου) /3 Επίσημο - Επιστημονικό: (ενδεικτικά) ειδικό λεξιλόγιο - χρήση ορολογίας, ακρίβεια, χρήση παθητικής φωνής, απρόσωπη σύνταξη και απρόσωπες ρηματικές, κ.λπ /4Ανεπίσημο – Οικείο/φιλικό: καθημερινό λεξιλόγιο, πρωτοπρόσωπες ρηματικές εκφράσεις, ασύνδετο σχήμα, τυχόν διαλεκτικά στοιχεία, τυχόν στοιχεία προφορικότητας, λεξιλόγιο του άμεσου περιβάλλοντος, συγκινησιακή γλώσσα, δείκτες υποκειμενικότητας Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 55 Τα χαρακτηριστικά των ζώων ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.3 Διακρίνουν το ύφος σε επίσημο και ανεπίσημο, εντοπίζοντας και ενδιάμεσες διαβαθμίσεις και συνδέοντάς το με συγκεκριμένες γλωσσικές δομές (ενδεικτικά παραδείγματα) Αγάπες… με ουρά. Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 58

Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ποιοτικά επίθετα (π.χ., διασκεδαστική, ξεγνοιασιά, τρομακτικά, μεγαλειώδη, ατέλειωτη, παιδική φαντασία, έξυπνοι, έμπειροι, σοφοί, αξέχαστο, πιο διασκεδαστικό, κ.λπ.), ποιοτικά ουσιαστικά (π.χ., ξεγνοιασιά, νοσταλγία, κ.λπ.)  Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο, οργάνωση στον χώρο (χρώμα, ήχος, σύμβολα), σύνθεση γλωσσικών και μη στοιχείων (π.χ., έντονα χρώματα για εντυπωσιασμό παιδιών, βαθμός ταύτισης με άγρια φιγούρα, μεγάλη – μικρή εικόνα σε σχέση με κείμενο, αυθεντικές φωτογραφίες – νοσταλγική διάθεση, κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 70 Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 78

Δείκτες Επάρκειας: Διακρίνουμε ανάμεσα στο αντικειμενικό και υποκειμενικό στοιχείο σε περιγραφικό λόγο (και με στοιχεία αφήγησης), όπως αυτό δηλώνεται μέσα από γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία. Ερμηνεύουμε την υποκειμενικότητα ή αντικειμενικότητα με βάση το επικοινωνιακό, ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικο- πολιτισμικό πλαίσιο (πομπός, αποδέκτης, σκοπός και προθέσεις του) Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ποιοτικά επίθετα, ποιοτικά ουσιαστικά, επιρρηματικοί προσδιορισμοί, μεταφορικός λόγος, ρήματα συναισθημάτων-εντυπώσεων κ.λπ Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο, οργάνωση στον χώρο, χρώμα, ήχος, σύμβολα, σύνθεση γλωσσικών και μη στοιχείων κ.λπ. Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 24 Η γειτονιά της πόλης ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Ντίσνεϋλαντ Τ.Ε, - Τ. Α΄- σ. 19

Δείκτες Επάρκειας: Διακρίνουμε ανάμεσα στο αντικειμενικό και υποκειμενικό στοιχείο σε περιγραφικό λόγο (και με στοιχεία αφήγησης), όπως αυτό δηλώνεται μέσα από γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία. Ερμηνεύουμε την υποκειμενικότητα ή αντικειμενικότητα με βάση το επικοινωνιακό, ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικο- πολιτισμικό πλαίσιο (πομπός, αποδέκτης, σκοπός και προθέσεις του) Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ποιοτικά επίθετα, ποιοτικά ουσιαστικά, επιρρηματικοί προσδιορισμοί, μεταφορικός λόγος, ρήματα συναισθημάτων-εντυπώσεων κ.λπ Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο, οργάνωση στον χώρο, χρώμα, ήχος, σύμβολα, σύνθεση γλωσσικών και μη στοιχείων, κεφαλαιογράμματη γραφή για έμφαση – υποκειμενικό σχολιασμό κ.λπ. Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 55 Τα χαρακτηριστικά των ζώων ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Αγάπες… με ουρά. Β.Μ., - Τ. Α΄- σ. 58

Δείκτες Επάρκειας: Διακρίνουμε ανάμεσα στο αντικειμενικό και υποκειμενικό στοιχείο σε περιγραφικό λόγο (και με στοιχεία αφήγησης), όπως αυτό δηλώνεται μέσα από γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία. Ερμηνεύουμε τη λειτουργία της υποκειμενικότητας ή αντικειμενικότητας με βάση το επικοινωνιακό πλαίσιο (πομπός, αποδέκτης, σκοπός και προθέσεις του) Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ποιοτικά επίθετα, ποιοτικά ουσιαστικά, επιρρηματικοί προσδιορισμοί, μεταφορικός λόγος, ρήματα συναισθημάτων-εντυπώσεων κ.λπ Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο, οργάνωση στον χώρο, χρώμα, ήχος, σύμβολα, σύνθεση γλωσσικών και μη στοιχείων, κεφαλαιογράμματη γραφή για έμφαση – υποκειμενικό σχολιασμό κ.λπ. Τ.Ε, - Τ. Α΄- σ.31 Αγγελίες ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Τ.Ε., - Τ. Α΄- σ. 32

Β.Μ., - Τ. Β΄- σ. 60 ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Άλλα κείμενα που μπορούν να συνδεθούν με τον πιο πάνω δείκτη. Β.Μ., - Τ. Β΄- σ. 62

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): δεοντικά ρήματα και φράσεις (π.χ., πρέπει, δεν πρέπει, χρειάζεται, κ.λπ.), εναντιωματικές δευτερεύουσες προτάσεις («ενώ τα αγόρια έχουν γυρίσει οριστικά…»)  Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, γραφικές παραστάσεις  Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): Οργάνωση κειμένου με σαφή εισαγωγή («τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν αντικαταστήσει τις κούκλες»), σώμα ουσιωδών πληροφοριών και ιδεών και υποστηρικτικές λεπτομέρειες σε λογική σειρά («σύμφωνα με έρευνα…») και σαφές ή όχι συμπέρασμα (π.χ., «Μπορεί οι κούκλες…»), παραγραφοποίηση για οργάνωση και αποτελεσματικότητα σχετικών επιχειρημάτων, παραγωγική οργάνωση επιχειρηματολογίας (από το γενικό στο ειδικό) και τεκμηρίωση με αναφορά σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης (π.χ., έρευνες, στοιχεία κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: Συνεξέταση της διαφορετικής λειτουργίας των οδηγιών στα κείμενα «Το μαντήλι», «Επιτραπέζια παιχνίδια» (πιο ουδέτερη – αποστασιοποιημένη περιγραφική) έναντι αυτής των κειμένων «IKARIM», «Τι είναι το Stardoll;” (πιο κατευθυντική λειτουργία με συγκεκριμένη ‘εμπορική πρόθεση)  Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εγκλίσεις (οριστική, υποτακτική, προστακτική και λειτουργικός ρόλος – οριστική ως δήλωση καθολικής αποδοχής, κ.λπ.), ελλειπτικές προτάσεις (π.χ., «Πάντα η τελευταία λέξη της μόδας!»), μεταβατικά-αμετάβατα ρήματα (π.χ., «Η κάθε MeDoll είναι διαφορετική - Ντύσε τις Celeb Dolls!»)  Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα (π.χ., ρόλος χρωμάτων – στερεοτύπων, φιγούρες – μορφές και πρόθεση ταύτισης, κ.λπ.), αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα  Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): οργάνωση κειμένου με εύληπτη παρουσίαση του θέματος ή διαδικασίας - παρουσίαση στόχου, προϋποθέσεων, βημάτων, σταδίων, και τελικό κλείσιμο με μία καταληκτική αναφορά (π.χ., «…Θέλω να γραφτώ τώρα!») ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 72 Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 75

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: Εξετάζονται οι διαφορετικές λειτουργίες και τρόποι οργάνωσης των οδηγιών (αποτελεσματικότητα, βαθμός ευληπτότητας –παραστατικότητα, αντικειμενικότητα ως απλή παράθεση οδηγιών ή κατά πόσο υπάρχει προσπάθεια για δημιουργία εντυπώσεων κ.λπ.) Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εγκλίσεις ελλειπτικές προτάσεις, μεταβατικά-αμετάβατα ρήματα Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): οργάνωση κειμένου με εύληπτη παρουσίαση του θέματος ή διαδικασίας - παρουσίαση στόχου, προϋποθέσεων, βημάτων, σταδίων, ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 12,13 Τ.Ε., Τ. Α΄- σ. 36 Β.Μ., Τ. Β΄- σ. 30, Τ. Γ., σ.32,33 Τ. Ε., Τ. Β΄- σ. 26, 29, 32

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: (Συλλειτουργία περιγραφής και οδηγιών) (Ενδεικτικά) Οι μαθητές/μαθήτριες επινοούν το δικό τους παιγνίδι και παράγουν διαφημιστικό – περιγραφικό κείμενο περιγράφοντάς το και δίνοντας τις απαραίτητες οδηγίες χρήσης, απευθυνόμενοι σε συγκεκριμένους αναγνώστες / Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): παρατακτική - υποτακτική σύνδεση (π.χ., παράθεση σειράς χαρακτηριστικών – πλεονεκτημάτων του παιχνιδιού), περιγραφικά - ποιοτικά επίθετα για απόδοση αντικειμενικών στοιχείων ή υποκειμενικού σχολιασμού (π.χ., πολύχρωμο vs εντυπωσιακό, επαναστατικό κ.λπ.), επίθετα ύλης, χρώματος, ποσού, ταξινομίας, ρήματα που αναδεικνύουν τις ιδιότητες / λειτουργίες του παιχνιδιού / εγκλίσεις, τελικές και υ π οθετικές π ροτάσεις ( αν, άμα, κ. λ π.), φράσεις π ου δηλώνουν π ροϋ π όθεση ( έτσι και, σε π ερί π τωση π ου ), α π οτελεσματικές και βουλητικές π ροτάσεις, χρονικοί ε π ιρρηματικοί π ροσδιορισμοί (π. χ., στην αρχή, στη συνέχεια, ακολούθως ), κ. λ π / Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο, οργάνωση στον χώρο, χρώμα, ήχος, σύμβολα, αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα / Δομή κειμένου: οργάνωση κειμένου με αρχική παρουσίαση του αντικειμένου περιγραφής - ανάλυση λεπτομερειών (ιδιότητες μορφικές ή συστατικές) - σύνοψη τεκμηριωμένης κρίσης για το περιγραφόμενο, σκόπιμη παραγραφοποίηση και μορφοποίηση του κειμένου, συνοχή και συνεκτικότητα, ακολουθίες (χωρική ακολουθία, απαγωγική ακολουθία [από το γενικό στο ειδικό], λογική ακολουθία (π.χ., από το απλό στο σύνθετο, από το λιγότερο σημαντικό, και αντίστροφα), / παρουσίαση στόχου, προϋποθέσεων, βημάτων, σταδίων, και τελικό κλείσιμο με μία καταληκτική αναφορά που να πείθει τον αναγνώστη, λειτουργική σύνθεση ποικίλων σημειωτικών τρόπων και πόρων (αξιοποίηση συμβόλων, εικόνων, φωτογραφιών ή σχημάτων) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.1. Αναγνωρίζουν συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία και δράση 1.2. Καθορίζουν τον σκοπό και τον αποδέκτη ενός κειμένου Περιγράφουν, αξιοποιώντας τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Καταγράφουν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: (Συλλειτουργία περιγραφής και οδηγιών) Οι μαθητές/μαθήτριες αξιολογούν και αναδιατυπώνουν το κείμενό τους ως προς τον βαθμό και τον τρόπο που εκφράζει φαντασία-δημιουργικότητα, σαφήνεια, συνοχή, συνεκτικότητα, καθαρότητα μηνύματος και στοιχείων πειθούς (μέσα από τα στοιχεία υποκειμενικού σχολιασμού που ενσωματώνουν στο κείμενο), σε σχέση πάντα με συγκεκριμένο ακροατήριο Πραγμάτωση κειμένου: γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία, μορφοσύνταξη, συνοχή, συνεκτικότητα, κειμενικές συμβάσεις (π.χ., υπάρχει μια αρχική ή καταληκτική πρόταση που προκαλεί τη θετική αντίδραση του αναγνώστη; Υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία υποκειμενικού σχολιασμού που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τους αναγνώστες; Είναι εύληπτος ο τρόπος διατύπωσης και οργάνωσης του κειμένου; Είναι αποτελεσματικά τοποθετημένη η εικόνα στο κείμενο; κ.λπ.) Συνάφεια θέματος, σκοπού και αποδέκτη (π.χ., κατάλληλο για παιδιά, ενήλικες, αγόρια, κορίτσια κ.λπ. και γιατί;) Ύφος και συνέπειες, ως προς την παρουσίαση περιεχομένου και πιθανούς αναγνώστες (π.χ., το ύφος είναι κατάλληλο για τους αναγνώστες που έχουμε υπόψη; Ποια γλωσσικά στοιχεία το αναδεικνύουν, κ.λπ.) Μετασχηματισμοί περιεχομένου: πρόσθεση, αφαίρεση, αντικατάσταση γλωσσικών στοιχείων: επιθέτων - εναλλαγή συνωνύμων - μετακίνηση στοιχείων της πρότασης και προτάσεων του κειμένου (π.χ., μπορούν να προστεθούν στοιχεία υποκειμενικού σχολιασμού που δημιουργούν εντυπώσεις με στόχο το κείμενο να γίνει πιο αποτελεσματικό για συγκεκριμένο ακροατήριο; κ.λπ.) Μετασχηματισμοί μορφής: πρόσθεση, αφαίρεση, μετακίνηση, αντικατάσταση μη γλωσσικών στοιχείων ανάλογα και με το κειμενικό είδος (π.χ., επιλογή και μετακίνηση εικόνας σε σχέση με το ρηματικό μέρος και αποτίμηση της αποτελεσματικότητας της επιλογής, κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1.Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του παραχθέντος κειμένου, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια 3.2.Αναθεωρούν το αρχικά παραχθέν κείμενο, με σκοπό την τελική διατύπωση του περιεχομένου και μορφοποίησή του

 Οι μαθητές αναγνωρίζουν την ανάγκη για παραγωγή περιγραφικού κειμένου (αμιγούς ή μεικτού που να συνδυάζει και άλλες λειτουργίες, π.χ., αφήγηση, επιχειρηματολογία, οδηγίες κ.λπ.) αξιοποιώντας επί σκοπού τη συλλειτουργία αντικειμενικότητας και υποκειμενικότητας.  Ενδεικτικά θέματα: Περιγραφή κτηρίου – χώρου (εν. 2) όπου η περιγραφή προβάλλει συγκεκριμένες εντυπώσεις, συναισθήματα με στόχο να επιδράσει στον αναγνώστη (π.χ., συγγραφέας ως ξεναγός για προβολή κάποιου χώρου με πολιτισμική σημασία). Αγγελίες όπου στοιχεία υποκειμενικότητας λειτουργούν ως εργαλεία επιχειρηματολογίας με επίκληση στο συναίσθημα. Περιγραφή ζώου ή προσώπου (εν. 4, 6) όπου ο συγγραφέας συνδυάζει στοιχεία αντικειμενικότητας και υποκειμενικότητας, για να επηρεάσει τη γνώμη συγκεκριμένου αποδέκτη υπέρ ή κατά του αντικειμένου περιγραφής (π.χ., ο συγγραφέας περιγράφει έναν σκύλο στους γονείς του με τρόπο ελκυστικό, για να του επιτρέψουν να τον υιοθετήσει στο σπίτι κ.λπ.). Περιγραφή φανταστικής εφεύρεσης (εν. 10) (π.χ., ο/η συγγραφέας – εφευρέτης σχεδιάζει και περιγράφει με παραστατικότητα (συλλειτουργία υποκειμενικής, αντικειμενικής περιγραφής) την εφεύρεσή του (εμφάνιση, λειτουργία), για να πείσει μια εταιρεία να χρηματοδοτήσει την κατασκευή της.) ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.1. Αναγνωρίζουν συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία και δράση 1.2. Καθορίζουν τον σκοπό και τον αποδέκτη ενός κειμένου Περιγράφουν, αξιοποιώντας τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Καταγράφουν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή 3.1.Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του παραχθέντος κειμένου, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια 3.2.Αναθεωρούν το αρχικά παραχθέν κείμενο, με σκοπό την τελική διατύπωση του περιεχομένου και μορφοποίησή του.

Πώς τα ηλεκτρονικά παιχνίδια επηρεάζουν τη ζωή μας;  1.Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 2.Αναγνωρίζουν τον τρόπο που οργανώνεται και λειτουργεί ο λόγος σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης 3.Αξιολογούν και κρίνουν ένα κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του

Πώς τα ηλεκτρονικά παιχνίδια επηρεάζουν τη ζωή μας;  1.Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 2.Αναγνωρίζουν τον τρόπο που οργανώνεται και λειτουργεί ο λόγος σε επίπεδο κειμένου, πρότασης, λέξης 3.Αξιολογούν και κρίνουν ένα κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: Λέξεις - φράσεις-κλειδιά που αποδίδουν βασικές πληροφορίες, ως προς τα εξής: χώρος, χρόνος, ζητήματα, θέματα: π.χ., εντοπισμός χώρου, χρόνου παραγωγής κειμένου, πηγής – πομπού όπως αυτά δηλώνονται στο κείμενο ρητά ή υπόρρητα, λεξιλόγιο που δηλώνει τη γενική ιδέα/ άποψη που προβάλλει ο συγγραφέας Κριτήρια για την καταλληλότητα - σημαντικότητα της πληροφορίας: π.χ., εντοπισμός επιχειρημάτων και αποτίμηση της βαρύτητας που ο συγγραφέας αποδίδει στην κάθε ιδέα/ επιχείρημα Υποθέσεις για το περιεχόμενο του κειμένου, με βάση την εικόνα, τον τίτλο, το επικοινωνιακό και ευρύτερο κοινωνικοοικονομικό - πολιτισμικό πλαίσιο: π.χ., πώς η εικόνα, η πηγή και ο τίτλος συλλειτουργούν για να προβάλουν προκαταρκτικά μια συγκεκριμένη οπτική γύρω από το θέμα; Ταξινόμηση πληροφοριών με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, ερωτήματα ή προβληματισμούς: π.χ., καταγραφή επιχειρημάτων και ιεράρχηση βαθμού σημαντικότητας σε διάγραμμα (π.χ., σημειώσεις Τ). ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 1.1. Συμπτύσσουν ιδέες από το κείμενο και τις παρουσιάζουν περιληπτικά, ανάλογα με το τι θεωρείται σημαντικό κάθε φορά 1.2.Αρχίζουν να αξιοποιούν στρατηγικές κατανόησης για την εξαγωγή συμπερασμάτων, σε σχέση με τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η / μία πραγματικότητα σε ένα κείμενο

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): δεοντικά ρήματα και φράσεις που εκφράζουν προσδοκία (π.χ., «Πρέπει να καταλάβουμε …») έναντι επιστημικών ρημάτων ως ενδείκτες υποκειμενικής τοποθέτησης και κάποιου βαθμού βεβαιότητας (π.χ., «πιστεύω…»), λέξεις και φράσεις που δηλώνουν πιθανολογία (π.χ., «μπορεί να προκαλέσουν…»), συνδετικές φράσεις και επιρρήματα (π.χ., «Έτσι, όπως καταλαβαίνει …»), εναντιωματικές, υποθετικές και τελικές προτάσεις, ενεστώτας σε απρόσωπη σύνταξη ή τριτοπρόσωπη σύνταξη παθητικής φωνής, προκειμένου να δηλωθούν αλήθειες καθολικής και διαρκούς ισχύος (π.χ., «διαπιστώθηκε, φάνηκε»), συμπερασματικοί σύνδεσμοι (π.χ.» Μετά απ‘ όλα αυτά…») Επίσης:  Πρόσωπο: α’ προσωπο – γ’ πρόσωπο (οικειότητα – αυθεντία)  αξιολογικά επίθετα και κλίση αρχαιόκλητων (π.χ., θετικά, μη ανατρέψιμα, επιβλαβή, ασφαλές, εωστρεφές κ.λπ.)  Ουσιαστικά που προσδίδουν επισημότητα, σοβαρότητα (π.χ., εξάρτηση, ανοχή, απομόνωση κ.λπ.)  Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα (π.χ., μέγεθος υπολογιστή σε σχέση με παιδί, βλέμμα παιδιού, περιβάλλον βιβλιοθήκης ως πλαίσιο ένταξης υπολογιστή σε μαθησιακό περιβάλλον, κ.λπ.) γραμματοσειρά, υπογράμμιση, πλαγιογράμματα, έμφαση γραμμάτων. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): Οργάνωση κειμένου με σαφή εισαγωγή, σώμα ουσιωδών πληροφοριών και ιδεών και υποστηρικτικές λεπτομέρειες σε λογική σειρά και σαφές συμπέρασμα, παραγραφοποίηση για οργάνωση και αποτελεσματικότητα σχετικών επιχειρημάτων, παραγωγική οργάνωση επιχειρηματολογίας (από το γενικό στο ειδικό) και τεκμηρίωση με αναφορά σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης (π.χ., έρευνες, στοιχεία κ.λπ.– αξιολόγηση ακρίβειας και εγκυρότητας των πηγών) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία

Δείκτες Επάρκειας: Συνοχή κειμένου: συνοχικοί δεσμοί μεταξύ λέξεων, συνώνυμα, αντωνυμίες, σύνδεσμοι, επεξηγήσεις: π.χ., σύνδεσμοι όπως «μετά από όλα αυτά», «έτσι, όπως καταλαβαίνει κανείς» για διατύπωση συμπεράσματος, κ.λπ Δεσμοί μεταξύ μηνυμάτων - σύνδεση μεταξύ τμημάτων του κειμένου και μεταξύ κειμένου - εξωκειμενικής εμπειρίας: π.χ., σύγκριση των δύο κειμένων ως προς την οπτική που προβάλλουν και τον τρόπο που αυτή προβάλλεται, σύνδεση νοήματος κειμένου με προσωπική εμπειρία κ.λπ Εμφανείς πληροφορίες, δεδομένες σχέσεις, απουσίες, αποσιωπήσεις: π.χ., ποια οπτική προβάλλεται πιο έντονα στον τίτλο «Πόσο επιβλαβή…», πώς γίνεται αυτό, ποια οπτική απουσιάζει από τον τίτλο και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να αναδειχθεί γλωσσικά, κ.λπ Λεξιλόγιο, τροπικότητα, έμφαση, επανάληψη, εγκλίσεις και σχέση με ακροατήριο (πώς επιδιώκει να επηρεάσει το ακροατήριο ο συγγραφέας): π.χ., χρήση αξιολογικών επιθέτων και επίδρασή τους στον αναγνώστη («θετικά, επιβλαβή, ασφαλές» κ.λπ.), ο βαθμός βεβαιότητας που εκφράζεται (π.χ., οριστική έγκλιση για δήλωση αλήθειας καθολικής ισχύος «Έτσι, όπως καταλαβαίνει κανείς…», «Θα πρέπει…», κ.λπ.), βαθμός εγκυρότητας στοιχείων (π.χ., σύγκριση του τρόπου που παρουσιάζονται οι δύο έρευνες;), επιλογή εικόνας (περιεχόμενο, μέγεθος), γραμματοσειρά (μέγεθος, χρώμα, έμφαση κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1 Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου 3.2 Συνδέουν τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η πραγματικότητα σε ένα κείμενο με τον τρόπο που επηρεάζονται συγκεκριμένα ακροατήρια

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): δεοντικά ρήματα και φράσεις (π.χ., «Πρέπει να …»), λέξεις και φράσεις που δηλώνουν πιθανολογία (π.χ., «μπορεί να ωφελήσουν…»), είδη προτάσεων - εναντιωματικές («ωστόσο»), - αιτιολογικές για λογικά επιχειρήματα και τεκμηρίωσή τους («μια και…»), - αποτελεσματικές για ανάδειξη συνεπειών («έχουν ως αποτέλεσμα…»), τριτοπρόσωπη σύνταξη παθητικής φωνής (π.χ., «επισημαίνεται, παρατηρούνται», κ.λπ.), ρήματα δράσης ως δείκτες που δηλώνουν οφέλη ή αρνητικές συνέπειες (π.χ., «που θεραπεύουν, κ.λπ.). Επίσης:  αξιολογικά επίθετα και κλίση αρχαιόκλητων (π.χ., «θετικά, επιθετική, βίαια, ενεργό» κ.λπ.)  Ουσιαστικά που προσδίδουν επισημότητα, σοβαρότητα (π.χ., «κατάχρηση, εγρήγορση, ενασχόληση», κ.λπ.)  Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα (π.χ., απουσία εικόνας, χαμογελαστό παιδί, εικόνα έκρηξης ως ένδειξη βίας ή ως στοιχείο δράσης και περιπέτειας; κ.λπ.), γραμματοσειρά, υπογράμμιση, πλαγιογράμματα, έμφαση γραμμάτων ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία

Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας:  Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): Οργάνωση κειμένου με σαφή εισαγωγή, σώμα ουσιωδών πληροφοριών και ιδεών και υποστηρικτικές λεπτομέρειες σε λογική σειρά και σαφές συμπέρασμα, παραγραφοποίηση για οργάνωση και αποτελεσματικότητα σχετικών επιχειρημάτων, παραγωγική οργάνωση επιχειρηματολογίας (από το γενικό στο ειδικό) και τεκμηρίωση με αναφορά σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης (π.χ., έρευνες, στοιχεία, αναφορά σε ειδικούς κ.λπ.– αξιολόγηση ακρίβειας και εγκυρότητας των πηγών)  Επίσης:  Εξέταση - Αντιπαραβολή μορφής – τρόπου οργάνωσης περιεχομένου σε ποικίλες μορφές κειμένων (πολυτροπικών κ.λπ.) και αποτίμηση αποτελεσματικότητάς του. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία

ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ Η θεματική ενότητα ‘τηλεόραση – θετικά και αρνητικά’ μπορεί να προσεγγιστεί με τρόπο ανάλογο με αυτόν που παρουσιάζεται στις προηγούμενες διαφάνειες για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Β.Μ., - Τ. Γ΄- σ Τα θετικά… και τα αρνητικά (της τηλεόρασης) Τηλεόραση και διαφήμιση Β.Μ., - Τ. Γ΄- σ. 42, 44 Εκπαιδευτική τηλεόραση… Β.Μ., - Τ. Γ΄- σ Τι είδους τηλεθεατής είσαι; Β.Μ., - Τ. Γ΄- σ. 55 Τ.Ε., - Τ. Β΄- σ. 35 Τ.Ε., - Τ. Β΄- σ. 36 Τηλεορασίτιδα Μ’ αρέσει η τηλεόραση Τ.Ε., - Τ. Β΄- σ. 38 Τ.Ε., - Τ. Β΄- σ. 39 Ο Μπαπαθέλω Τ.Ε., - Τ. Β΄- σ. 45

Γενικά:  Η θεματική ενότητα ‘τηλεόραση – θετικά και αρνητικά’ μπορεί να προσεγγιστεί με τρόπο ανάλογο με αυτόν που παρουσιάζεται στις προηγούμενες διαφάνειες για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.  Μελετώντας διάφορα κείμενα του σχολικού εγχειριδίου (Β.Μ. και Τ.Ε., βλ. πιο κάτω), τα παιδιά διερευνούν τις ποικίλες οπτικές και απόψεις που προβάλλονται σε σχέση με τον προβληματισμό «Πώς η τηλεόραση επηρεάζει τη ζωή μας;». Εντοπίζουν και καταγράφουν μέσα από τα κείμενα τις ποικίλες φωνές γύρω από το θέμα, τις ιδέες που προβάλλονται και τα επιχειρήματα που τις υποστηρίζουν. Τα παιδιά αναπτύσσουν στρατηγικές εντοπισμού, καταγραφής και παραστατικής οργάνωσης των βασικών ιδεών- σημείων του κειμένου (π.χ., σημειώσεις 1,2,3, σημειώσεις Τ, οπτικές αναπαραστάσεις κ.λπ.)  Οι απόψεις ερμηνεύονται με βάση το επικοινωνιακό και ευρύτερο κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο των κειμένων (π.χ., χώρος, χρόνος παραγωγής κειμένου, πομπός, σκοπός – προθέσεις, αποδέκτες). ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1. Τοποθετούν ένα κείμενο σε πλαίσιο (θεματικό, επικοινωνιακό, κοινωνιοπολιτισμικό) 1.1. Συμπτύσσουν ιδέες από το κείμενο και τις παρουσιάζουν περιληπτικά, ανάλογα με το τι θεωρείται σημαντικό κάθε φορά 1.2.Αρχίζουν να αξιοποιούν στρατηγικές κατανόησης για την εξαγωγή συμπερασμάτων, σε σχέση με τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η / μία πραγματικότητα σε ένα κείμενο

 Τα παιδιά αναγνωρίζουν τους ποικίλους τρόπους που γλωσσικά και μη γλωσσικά μέσα συλλειτουργούν στην παρουσίαση των σχετικών επιχειρημάτων στα διάφορα κείμενα με θέμα την «Τηλεόραση». Αναγνωρίζουν, επίσης, τους τρόπους οργάνωσης των ιδεών – επιχειρημάτων στα διάφορα κείμενα (αμιγή, μεικτά, μονοτροπικά, πολυτροπικά).  Αξιολογούν τόσο τα επιχειρήματα (ιδέες) όσο και την αποτελεσματικότητα των μέσων (γλωσσικών, μη γλωσσικών) και τρόπου οργάνωσης και παρουσίασής τους στα διάφορα κείμενα, σε σχέση με συγκεκριμένες ομάδες αναγνωστών – ακροατηρίων.  Διασυνδέουν τα νοήματα των κειμένων μεταξύ τους και με την προσωπική τους ζωή.  Διατυπώνουν τεκμηριωμένες προσωπικές απόψεις με ποικίλους τρόπους (προφορικά, γραπτά, διαλογική αντιπαράθεση, ομάδες ειδικών κ.λπ.) ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στην αυθεντία (Ε’ τάξη) ή το συναίσθημα (Δ’ τάξη). 3.1 Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου 3.2 Συνδέουν τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η πραγματικότητα σε ένα κείμενο με τον τρόπο που επηρεάζονται συγκεκριμένα ακροατήρια.

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: (συλλειτουργία επιχειρηματολογίας, οδηγιών) Οι μαθητές/μαθήτριες γράφουν άρθρο για το περιοδικό του σχολείου τους ή για ενημέρωση των γονέων, συμμαθητών κ.λπ. εκφράζοντας προσωπική τεκμηριωμένη άποψη στο ερώτημα «Πώς μας επηρεάζουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια;», «Πώς η τηλεόραση επηρεάζει τη ζωή μας;», ενσωματώνοντας συμβουλές που θεωρούν χρήσιμες / Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): δεοντικά ρήματα και φράσεις (π.χ., πρέπει, χρειάζεται, είναι ανάγκη, επιτρέπεται, απαγορεύεται), λέξεις και φράσεις που δηλώνουν πιθανολογία (π.χ., ίσως, μπορεί, είναι δυνατόν), συνδετικές φράσεις και επιρρήματα (π.χ., επομένως, ειδικότερα, κατά συνέπεια), εναντιωματικές, υποθετικές και τελικές προτάσεις, ενεστώτας σε απρόσωπη σύνταξη ή τριτοπρόσωπη σύνταξη παθητικής φωνής, προκειμένου να δηλωθούν αλήθειες καθολικής και διαρκούς ισχύος (π.χ., είναι αποδεκτό, θεωρείται), συμπερασματικοί σύνδεσμοι (π.χ., άρα, συνεπώς) / εγκλίσεις, τελικές και υ π οθετικές π ροτάσεις ( αν, άμα κ. λ π.), φράσεις π ου δηλώνουν π ροϋ π όθεση ( έτσι και, σε π ερί π τωση π ου ), α π οτελεσματικές και βουλητικές π ροτάσεις, χρονικοί ε π ιρρηματικοί π ροσδιορισμοί (π. χ., στην αρχή, στη συνέχεια, ακολούθως ), κ. λ π / Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, γραμματοσειρά, υπογράμμιση, πλαγιογράμματα, έμφαση γραμμάτων, σύμβολα, αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα / Δομή κειμένου: Οργάνωση κειμένου με σαφή εισαγωγή, σώμα ουσιωδών πληροφοριών και ιδεών και υποστηρικτικές λεπτομέρειες σε λογική σειρά και σαφές συμπέρασμα, παραγραφοποίηση για οργάνωση και αποτελεσματικότητα σχετικών επιχειρημάτων, παραγωγική οργάνωση επιχειρηματολογίας (από το γενικό στο ειδικό) και τεκμηρίωση με αναφορά σε εξωτερικές πηγές πληροφόρησης (αξιοποίηση στοιχείων, ερευνών, γνωμών ειδικών, ιδεών και επιχειρημάτων από τα κείμενα που μελετήθηκαν) / ενσωμάτωση στόχου οδηγιών -συμβουλών, προϋποθέσεων, βημάτων, σταδίων, λειτουργική σύνθεση ποικίλων σημειωτικών τρόπων και πόρων (αξιοποίηση συμβόλων, εικόνων, φωτογραφιών ή σχημάτων) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.1. Αναγνωρίζουν συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία και δράση 1.2. Καθορίζουν τον σκοπό και τον αποδέκτη ενός κειμένου Επιχειρηματολογούν με βάση την επίκληση στην αυθεντία Καταγράφουν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή 3.1. Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του παραχθέντος κειμένου, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια 3.2. Αναθεωρούν το αρχικά παραχθέν κείμενο, με σκοπό την τελική διατύπωση του περιεχομένου και μορφοποίησή του

Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή (ενδεικτικά παραδείγματα) Δείκτες Επάρκειας: (Συλλειτουργία επιχειρηματολογίας και οδηγιών) Οι μαθητές/μαθήτριες αξιολογούν και αναδιατυπώνουν το κείμενό τους ως προς τον βαθμό και τον τρόπο που εκφράζει φαντασία-δημιουργικότητα, σαφήνεια, συνοχή, συνεκτικότητα, καθαρότητα μηνύματος και στοιχείων πειθούς (διάφορες τεχνικές επιχειρηματολογίας), σε σχέση πάντα με συγκεκριμένο ακροατήριο Πραγμάτωση κειμένου: γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία, μορφοσύνταξη, συνοχή, συνεκτικότητα, κειμενικές συμβάσεις (π.χ., υπάρχει μια αρχική ή καταληκτική πρόταση που προκαλεί τη θετική αντίδραση του αναγνώστη, υπάρχουν γλωσσικά στοιχεία υποκειμενικού σχολιασμού που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τους αναγνώστες;, είναι εύληπτος ο τρόπος διατύπωσης και οργάνωσης του κειμένου;, είναι αποτελεσματικά τοποθετημένη η εικόνα στο κείμενο;,; κ.λπ.) Συνάφεια θέματος, σκοπού και αποδέκτη (π.χ., κατάλληλο για παιδιά, ενήλικες, αγόρια, κορίτσια κ.λπ. και γιατί;) Ύφος και συνέπειες, ως προς την παρουσίαση περιεχομένου και πιθανούς αναγνώστες (π.χ., το ύφος είναι κατάλληλο για τους αναγνώστες που έχουμε υπόψη; Ποια γλωσσικά στοιχεία το αναδεικνύουν, κ.λπ.) Μετασχηματισμοί περιεχομένου: πρόσθεση, αφαίρεση, αντικατάσταση γλωσσικών στοιχείων: επιθέτων - εναλλαγή συνωνύμων - μετακίνηση στοιχείων της πρότασης και προτάσεων του κειμένου (π.χ., Πώς μπορώ να ενισχύσω την εγκυρότητα των επιχειρημάτων μου ή τη συγκινησιακή τους δύναμη με στόχο το κείμενο να γίνει πιο αποτελεσματικό για συγκεκριμένο ακροατήριο, κ.λπ.) Μετασχηματισμοί μορφής: πρόσθεση, αφαίρεση, μετακίνηση, αντικατάσταση μη γλωσσικών στοιχείων ανάλογα και με το κειμενικό είδος (π.χ., επιλογή και μετακίνηση εικόνας σε σχέση με το ρηματικό μέρος και αποτίμηση της αποτελεσματικότητας της επιλογής, κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες για διαδικασίες με χρονική και ιεραρχική διαδοχή ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1.Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του παραχθέντος κειμένου, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια 3.2.Αναθεωρούν το αρχικά παραχθέν κείμενο, με σκοπό την τελική διατύπωση του περιεχομένου και μορφοποίησή του

Δείκτες Επάρκειας: Χώρος, χρόνος, προέλευση κειμένου, ως στοιχεία ερμηνείας ρητών και υπόρρητων νοημάτων, ταυτοτήτων, αξιών, κοινωνικών σχέσεων κ.λπ. (π.χ., αναγνώριση εταιρείας – διαφημιστή ως πομπός και της ταυτότητας κοριτσιών – αγοριών, στερεοτύπων φύλου που κατασκευάζει, διασύνδεση αυτής της ‘πραγματικότητας’ με τις προθέσεις του δημιουργού σε σχέση με συγκεκριμένα ακροατήρια – αποδέκτες κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.3 Συνδέουν κείμενα με συγκεκριμένο συγκείμενο και αναγνωρίζουν πώς οι τρόποι αναπαράστασης ανθρώπων και πολιτισμών συνδέονται με ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά πλαίσια.

Δείκτες επάρκειας: / Γλωσσικά στοιχεία: – π.χ., σλόγκαν, επιχειρήματα, οριστική έγκλιση για δήλωση αντιλήψεων καθολικής ισχύος, αξιολογικά επίθετα, σημεία στίξης, κεφαλαία – πεζά, αντωνυμίες, επιρρήματα κ.λπ / Μη γλωσσικά στοιχεία: π.χ., ερμηνεία εικόνας (ύφος, οπτική γωνία, στάση σώματος, φύλο, ηλικία κ.λπ.), χρώμα, γραμματοσειρές, μέγεθος γραμμάτων, κ.λπ / Θέση και σχέση στοιχείων περιγραφής / επιχειρηματολογίας – Δομή – Οργάνωση κειμένου (ενδεικτικά): εξέταση της λειτουργίας του τρόπου οργάνωσης και κειμενικών συμβάσεων σε σχέση με την προθετικότητα του συγγραφέα / δημιουργού (π.χ., κυριαρχεί η εικόνα ή το κείμενο; Γιατί; Πώς κρίνετε την τοποθέτηση της εικόνας στο χ σημείο;) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Συλλειτουργία περιγραφικού – επιχειρηματολογικού λόγου: Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές Κατανοούν επιχειρήματα με βάση την επίκληση στο συναίσθημα (Δ’ τάξη) ή την αυθεντία (Ε’).

Δείκτες επάρκειας: Συνοχή κειμένου: συνοχικοί δεσμοί μεταξύ λέξεων, συνώνυμα, αντωνυμίες, σύνδεσμοι, επεξηγήσεις (π.χ., αξιολογούν τις επιλογές λεξιλογίου, εικόνας, χρώματος αλλά και τον τρόπο που αυτά οργανώνονται στο κείμενο – θέση, επαναλήψεις για έμφαση, κυριαρχία, κ.λπ. ) Δεσμοί μεταξύ μηνυμάτων - σύνδεση μεταξύ τμημάτων του κειμένου και μεταξύ κειμένου - εξωκειμενικής εμπειρίας (π.χ., σύγκριση κειμένων για κορίτσια – αγόρια και ανάλογα συμπεράσματα, σύγκριση κειμένου με προσωπικές εμπειρίες, ενδιαφέροντα, γούστα μαθητών/τριών και συμπεράσματα για εναλλακτικές ταυτότητες κοριτσιών-αγοριών που δεν προβάλλονται κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1 Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου

Δείκτες επάρκειας: 3.2.1Εμφανείς πληροφορίες, δεδομένες σχέσεις, ταυτότητες, απουσίες, αποσιωπήσεις (π.χ., Σε ποιους απευθύνεται ο δημιουργός/συγγραφέας; Γιατί; Ποιες εναλλακτικές ταυτότητες αγοριών, κοριτσιών απουσιάζουν; κ.λπ. ) Λεξιλόγιο, τροπικότητα (δήλωση βαθμού αναγκαιότητας ή βεβαιότητας), έμφαση, επανάληψη, εγκλίσεις και σχέση με ακροατήριο (πώς επιδιώκει να επηρεάσει το ακροατήριο ο συγγραφέας) (π.χ., οριστική έγκλιση ως μέσο έκφρασης ‘αλήθειας’ καθολικής ισχύος, ρήματα δράσης που δηλώνουν ένα κοινώς αποδεκτό τρόπο συμπεριφοράς – ύπαρξης, αξιολογικά επίθετα κ.λπ.) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.2. Συνδέουν τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η πραγματικότητα σε ένα κείμενο με τον τρόπο που επηρεάζονται συγκεκριμένα ακροατήρια

Δείκτες Επάρκειας: Οι μαθητές μετασχηματίζουν τα κείμενα για να αναδείξουν εναλλακτικούς τρόπους αναπαράστασης της πραγματικότητας μέσα από γλωσσικές, μη γλωσσικές επιλογές τους.  Αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της γλώσσας και της δομής του κειμένου που προκύπτουν από διαφοροποιήσεις στον σκοπό και στο/α μέσο/α επικοινωνίας, αλλά και στους πιθανούς αναγνώστες π.χ., αντικατάσταση, αφαίρεση αξιολογικών επιθέτων, προσθήκη αόριστων αντωνυμιών (κάποιοι, μερικοί κ.λπ.), επιρρημάτων (ίσως, συχνά, κάποτε, κ.λπ.), π ρόσθεση, αντικατάσταση εικόνων για ανάδειξη εναλλακτικών ταυτοτήτων κ. λ π.) Δημιουργικοί μετασχηματισμοί και παρεμβάσεις στο περιεχόμενο, έκφραση, ύφος του κειμένου (π.χ., προσθήκη στοιχείων περιεχομένου που να αναδεικνύει εναλλακτικές ταυτότητες αγοριών – κοριτσιών, π.χ., κορίτσια που ενδιαφέρονται για αυτοκινητάκια κ.λπ.) ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3. Αξιολογούν το παραχθέν κείμενο ως προς τη λειτουργία και το περιεχόμενό του 3.3. Μετατρέπουν το (τελικό) παραχθέν κείμενο σε άλλο κειμενικό είδος για να κατανοήσουν καλύτερα τη λειτουργική χρήση της γλώσσας και τον τρόπο που συνδέεται με μεταβαλλόμενες συνθήκες επικοινωνίας

Δείκτες Επάρκειας: Αναγνώριση και ερμηνεία ιδεών, αντιλήψεων, ταυτοτήτων, στερεοτύπων των κειμένων με βάση το ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο αναφέρονται. Εντοπισμός γλωσσικών, μη γλωσσικών μέσων περιγραφής με τα οποία προβάλλεται ‘γεγονός’ ή ‘άποψη’ (αντικειμενικότητα, υποκειμενικότητα). Αναγνώριση εναλλακτικών (από αυτή του κειμένου) τρόπων θεώρησης της πραγματικότητας [π.χ., ποιο πρότυπο αθλητή περιγράφεται και πώς; (άνδρα, γυναίκας;) Ποιες πραγματικότητες αποσιωπούνται στο κείμενο; Αθλητές ήταν άνδρες και γυναίκες; Ναι, όχι, γιατί, σύγκριση με το σήμερα, παραολυμπιακοί αγώνες κ.λπ.], ταυτότητες ανδρών, γυναικών, στο «Ο φίλος μας ο άνεμος») Σύνδεση / σύγκριση με σύγχρονη κοινωνία, προσωπικές εμπειρίες και διατύπωση προσωπικών απόψεων μαθητών κ.λπ. ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.3. Συνδέουν κείμενα με συγκεκριμένο συγκείμενο και αρχίζουν να αναγνωρίζουν πώς οι τρόποι αναπαράστασης ανθρώπων και πολιτισμών συνδέονται με ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά πλαίσια Κατανοούν τη συλλειτουργία της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας σε περιγραφές 3.2. Συνδέουν τον τρόπο που αναπαρίσταται ένα θέμα ή και η πραγματικότητα σε ένα κείμενο με τον τρόπο που επηρεάζονται συγκεκριμένα ακροατήρια. Β.Μ., Τ. Γ΄- σ. 59 Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα Τ.Ε., Τ. Β΄- σ. 55 Β.Μ., Τ. Α΄- σ. 16 Ο φίλος μας ο άνεμος

Τα παιδιά παράγουν δικά τους κείμενα (περιγραφικά, αφηγηματικά κ.λπ.) μεταφέροντας θέματα - ιδέες που παρουσιάζονται στα εν λόγω κείμενα σε ένα διαφορετικό πλαίσιο (επικοινωνιακό, ιστορικό, κοινωνικο-πολιτισμικό) με στόχο την παρουσίαση μιας εναλλακτικής διάστασης της πραγματικότητας. Π.χ., Συλλειτουργία περιγραφής και αφήγησης σε σύγχρονο συγκείμενο (π.χ., καφετέρια) όπου αναδεικνύονται εναλλακτικοί ρόλοι άνδρα - γυναίκας (ως απάντηση στα στερεότυπα που προβάλλονται στο κείμενο "Ο φίλος μας ο άνεμος"), ή μια σκηνή από σύγχρονούς αγώνες (ή και σχολικούς) όπου αναδεικνύονται αθλητικά πρότυπα και ρόλοι που δεν αναγνωρίζονται στο κείμενο "Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα" (π.χ., γυναίκα - κορίτσι πρωταθλήτρια κ.λπ.). ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.3. Μετατρέπουν το (τελικό) παραχθέν κείμενο σε άλλο κειμενικό είδος για να κατανοήσουν καλύτερα τη λειτουργική χρήση της γλώσσας και τον τρόπο που συνδέεται με μεταβαλλόμενες συνθήκες επικοινωνίας (ενδεικτικά) Αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της γλώσσας και της δομής του κειμένου που προκύπτουν από διαφοροποιήσεις στον σκοπό και στο/α μέσο/α επικοινωνίας, αλλά και στους πιθανούς αναγνώστες Β.Μ., Τ. Γ΄- σ. 59 Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα Τ.Ε., Τ. Β΄- σ. 55 Β.Μ., Τ. Α΄- σ. 16 Ο φίλος μας ο άνεμος

29 παιδιά απ' όλο τον κόσμο φωτογραφίζονται με τα παιχνίδια τους Συνεξέταση κειμένων/εικόνων σε ποικίλα κοινωνικο-οικονομικά και πολιτισμικά συγκείμενα:  Παραγωγή προφορικού – γραπτού λόγου: Περιγραφή παιχνιδιού (π.χ., ακριβής, παραστατική περιγραφή για εντοπισμό αντίστοιχης εικόνας), προσθήκη λεζάντας, Επιχειρηματολογία (π.χ., Πώς τα παιγνίδια σχετίζονται με τη χώρα προέλευσης των παιδιών; Ποιες συνθήκες επηρεάζουν τον τρόπο που παίζουν τα παιδιά και τα ενδιαφέροντά τους; - Αιτιολογικές προτάσεις), Αφήγηση (π.χ., ιστορίες των παιδιών που απεικονίζονται - πρωτοπρόσωπη αφήγηση, κ.λπ.) ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Περιγράφουν, αξιοποιώντας τον ρόλο και τη λειτουργία της περιγραφής σε μεικτά κείμενα Αφηγούνται, αξιοποιώντας τον ρόλο και τη λειτουργία της αφήγησης σε μεικτά κείμενα Επιχειρηματολογούν, αξιοποιώντας τον ρόλο και τη λειτουργία της επιχειρηματολογίας σε μεικτά κείμενα.

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010). Πρόγραμμα Σπουδών Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου-Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων. Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2013). Η Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο (Κείμενο Πολιτικής). Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014 από: lossas_sto_dimosio_scholeio.pdf. lossas_sto_dimosio_scholeio.pdf Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2015α). Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών: Πλαίσιο Ανάπτυξης και Αξιοποίησης. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2015 από: liniki_glossa.pdf. liniki_glossa.pdf Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2015β). Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών: Κατανόηση και Παραγωγή Γραπτού Λόγου. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2015 από: _nea_ellinika.pdf. _nea_ellinika.pdf Πηγές

Fterniati, A., Archakis, A., Tsakona, V., & Tsami, V. (2013). Media and literacy: Evidence from elementary school students’ literacy practices and the current teaching practices in Greece. MENON: Journal Of Educational Research, Hiebert, E. H. (2013). Supporting students’ movement up the staircase of text complexity. The Reading Teacher, 66(6), McNamara, D. S., & Kendeou, P. (2011). Translating advances in reading comprehension research to educational practice. International Electronic Journal of elementary education, 4(1), Pearson, P. D., & Hiebert, E. H. (2014). The State of the Field. The Elementary School Journal, 115(2), Valencia, S. W., Wixson, K. K., & Pearson, P. D. (2014). Putting Text Complexity in Context. The Elementary School Journal, 115(2), Bιβλιογραφικές αναφορές

Ομάδα Εργασίας Ελληνικών Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Ιανουάριος 2016