Γ ονιδιακό Ν τοπάρισμα : Η Ν έα Μ ορφή Ν τόπινγκ ? ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Απρίλιος 2008 Εισηγητής Παρουσίασης Κων/νος Μπουγιούκας Προπτυχιακός Φοιτητής ΤΕΦΑΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Σ κοπός τ ης Π αρουσίασης Σ κοπός της παρουσίασης είναι να πληροφορηθούμε : 1 τι είναι το γονιδιακό ντόπινγκ, 2 ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι για τους αθλητές από μια μελλοντική εφαρμογή και 3 τα διάφορα ηθικά διλήμματα και προβληματισμοί που ανακύπτουν.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Το μόριο DNA Λ ίγη Β ιολογία B DNA φέρει τις γενετικές πληροφορίες ελέγχει κάθε κυτταρική δραστηριότητα μεταβιβάζει τις πληροφορίες αναλλοίωτες από γενιά σε γενιά επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλομορφίας DNA χρωματίνηχρωμόσωμα Γονίδιο : Πρόκειται για τμήμα του DNA των χρωμοσωμάτων που μεταγράφεται σε λειτουργικό RNA. Πιο απλά τα γονίδια είναι υπεύθυνα για τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου π.χ. χρώμα ματιών

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Η χρήση για μη θεραπευτικούς σκοπούς γονιδίων, γενετικών στοιχείων και κυττάρων καθώς και η ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων που έχουν την ικανότητα να αυξάνουν την αθλητική απόδοση [The World Anti-Doping Agency, 2001]. Σήμερα η μέθοδος εισαγωγής των τεχνητών γονιδίων στον οργανισμό πειραματόζωων μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με : α) απευθείας ενδομυϊκή ένεση DNA β) τη χορήγηση γενετικά τροποποιημένων κυττάρων γ) τη χρήση ενός ιού ως φορέα των γονιδίων Γ ονιδιακό Ν τόπινγκ...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τ α Υ ποψήφια Γ ονίδια Γονίδιο κωδικοποίησης των πρωτεϊνών : Δυνατότητα / ευκολία χρήσης Ελεγχόμενος κίνδυνος υγείας Μη Ελεγχόμενος κίνδυνος υγείας Erythropoietin (Epo) +++++/-++++ Insulin-like growth factor (IGF-1) Vascular endothelial growth factor(VEGF), Fibroblast growth factor (FGF) ++/-++++ Growth hormone (GH) Myostatin / follistatin ++++? Endorphins, enkephalins +?++++ Πηγή : Netherlands Centre for Doping Affairs,2004

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Στη γονιδιακή ενδυνάμωση των μυών (μυϊκή υπερτροφία) Γ ενικά π ου θ α α ποβλέπει τ ο Γ ονιδιακό Ν τόπινγκ ; Στη γονιδιακή ενίσχυση της αντοχής των αθλητών

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ε νδυνάμωση μ υών : Επίπεδα οργάνωσης των μυών Μυς Μυϊκή ίνα (κύτταρο) Μυϊκό ινίδιο Σαρκομέρη Δεσμίδα Μυϊκών ίνών

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Πηγή : Mougios Bassilios,2007 Μ υϊκή υ περτροφία μ ε Φ υσική Ά σκηση Φυσιολογικό μυϊκό κύτταρο σε ηρεμία Φυσιολογικό- διογκωμένο μυϊκό κύτταρο μετά από άσκηση

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ → mRNA → Με ένεση εισέρχεται στον πυρήνα του μυϊκού κυττάρου ο ιός που φέρει το γονίδιο του IGF-Ι Φυσιολογικό μυϊκό κύτταρο σε ηρεμία Ντοπαρισμένο μυϊκό κύτταρο σε ηρεμία Τ εχνητή Ενδυνάμωση μυών (μυϊκή υπερτροφία) με γονιδιακή εισαγωγή Γονιδιακό Ντόπινγκ Μ υϊκή υ περτροφία μ ε Γ ονιδιακή Ε ισαγωγή

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Εφαρμογή σε πειραματόζωα ποντίκια των παραπάνω μεθόδων έδειξαν: κανονική ανάπτυξη 20%-50% μεγαλύτερη αύξηση σκελετικών μυών [Barton-Davis et al.,1998] διατήρηση της αναγεννητικής ικανότητας των μυών η πρωτείνη IGF-Ι εμφανίζεται μόνο στους μυς και όχι στο αίμα με την γυμναστική σημειώνεται η μεγιστοποίηση της αύξησης των σκελετικών μυών Γ ονιδιακή ε νίσχυση μ υών : Πειραματικές Εφαρμογές

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Γ ονιδιακή ε νίσχυση τ ης α ντοχής τ ων α θλητών Η αντοχή επηρεάζεται από την ποσότητα του οξυγόνου που μεταφέρεται στο αίμα και φθάνει στους μυς Η ορμόνη ερυθροποιητίνη ρυθμίζει την σύνθεση των ερυθρών αιμοσφαιρίων που δεσμεύουν το οξυγόνο με τη βοήθεια της αιμοσφαιρίνης που περιέχουν Το γονιδιακή μεταφορά της ερυθροποιητίνης σε πίθηκους και βαβουίνους: Διπλασιασμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε 10 εβδομάδες Το αίμα τόσο πυκνόρευστο που γινόταν αραίωσή του για αποφυγή καρδιακής ανεπάρκειας. Αργότερα εμφάνιση και αναιμίας. [Zhou et al.,1998] Αποτελέσματα πειράματος

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Συμπτώματα που εμφανίστηκαν από πειραματικές και κλινικές εφαρμογές Πιθανές αιτίες Σε κλινική έρευνα εφαρμόστηκε γονιδιακή θεραπεία σε 11 παιδιά, που έπασχαν από βαριά ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος Severe Combined Immune Deficiency (X-SCID), εκ των οποίων 3 από αυτά παρουσίασαν λευχαιμία [Hacein- Bey-Abina et al.,2002]. Η γονιδιακή μεταφορά προς ενίσχυση της παραγωγής ερυθροποιητίνης σε μερικούς πιθήκους και βαβουίνους οδήγησε τελικά σε βαριάς μορφής αναιμία [Zhou et al.,1998]. Λόγω αντίδρασης του ανοσοποιητικού τους συστήματος Κ ίνδυνοι Υ γείας τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης ? !

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Άλλοι πιθανοί κίνδυνοιΠιθανές αιτίες Εμφάνιση μορφών καρκίνων (υπερπλασία) -διαταραχές στο γενετικό υλικό -μη φυσιολογική ρύθμιση της κυτταρικής ανάπτυξης και διαίρεσης Εκδήλωση τοξικότητας λόγω της χρόνιας υπερέκφρασης αυξητικών παραγόντων Μετάδοση του ιού φορέα του γονιδίου σε άλλους ανθρώπους μη ελεγχόμενες εργαστηριακές συνθήκες Κατάγματα στα οστά το διογκωμένο μυϊκό σύστημα ασκεί μεγάλες δυνάμεις στα οστά Άγνωστοι κίνδυνοι ? ! Κ ίνδυνοι Υ γείας τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τα ερωτηματικά & τα διλήμματα του Γονιδιακού Ντόπινγκ Η θικά δ ιλήμματα & ε ρωτηματικά τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης ? - Είναι δυνατόν να γίνεται χρήση της γονιδιακής ενίσχυσης μόνο για θεραπευτικούς καθαρά σκοπούς στο μέλλον; -Πόσο ηθική θα είναι η επιλογή ή ακόμη και η προσχεδίαση ατόμων με χαρακτηριστική γενετική σύσταση που θα έχουν βελτιωμένη απόδοση σε κάποιο αγώνισμα; Μπορεί να γίνει ο άνθρωπος δημιουργός; Μήπως αυτό οδηγήσει σε μια «Άρια» φυλή αθλητών; -Πόσο εύκολος είναι ο έλεγχος της γονιδιακής ενίσχυσης των αθλητών και κατά πόσο μπορεί να είναι αποδεκτά τα αποτελέσματα αυτού του ελέγχου; -Το διαμορφωμένο σύστημα του αγωνιστικού αθλητισμού/ πρωταθλητισμού μπορεί να αντισταθεί σε μια τέτοια μορφή ντόπινγκ ακόμη και αν έχει οδυνηρές συνέπειες για τους αθλητές; -Μπορούν οι αθλητές από μόνοι τους να αντισταθούν ακόμη και αν γνωρίζουν τις επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία τους από το γονιδιακό ντοπάρισμα; ?

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ιδιαίτερα διαφωτιστικά και ανησυχητικά είναι τα πορίσματα της έρευνας που διεξήχθη μεταξύ κορυφαίων αθλητών της Ολυμπιάδας της Ατλάντα σε δυο συγκεκριμένα ερωτήματα: Ερώτηση 1: Θα παίρνατε οποιοδήποτε φάρμακο για να κερδίσετε στην Ολυμπιάδα εάν σας διαβεβαίωναν ότι δεν θα ανιχνευόταν θετικό το δείγμα; Απάντηση: Ναι το 98% των ερωτηθέντων ! ? Ερώτηση 2: Θα παίρνατε μη ανιχνεύσιμα, απαγορευμένα και βλαβερά για την υγεία σας φάρμακα με την βοήθεια των οποίων θα κατακτούσατε όλες τις πρώτες νίκες και τα εκ τούτων αναλογούντα ανταλλάγματα επί 5 έτη, στο πέρας των οποίων το αποτέλεσμα θα ήταν ο θάνατος; Απάντηση: Ναι άνω του 50% των ερωτηθέντων !!! ? ? Η θικά δ ιλήμματα & ε ρωτηματικά τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Φίλε δεν έχεις καμιά τύχη με το παραδοσιακό ντοπάρισμα! Τ α δ ιλήμματα τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης Σίγουρα θα έχει ντοπαριστεί γονιδιακά!

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τ α δ ιλήμματα τ ης γ ονιδιακής ε νίσχυσης Μήπως πρέπει να αναθεωρήσω την αντίληψή μου για τον αθλητισμό πριν είναι πολύ αργά; Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Β ιβλιογραφία – Α ναφορές - Δ ιαδύκτιο 1. H. Lee Sweeney, Επιστημονικό Περιοδικό ‘‘Scientific American’’, ‘‘Gene Doping’’ σελ , Τεύχος July Richard W. Pound, Dr.Theodore Friedmann, Thomas H. Murray, Επίσημο Επιστημονικό Περιοδικό της WADA (World Anti-Doping Agency) ‘‘Play True ’’, ‘‘Gene Doping’’ σελ. 1-12, Τεύχος Αθανασέλης Δημήτριος, Καμπερίδου Ειρήνη, Λάϊος Ιωάννης, Χαρίτου Σοφία ‘‘Ντόπινγκ- Σύγχρονη θεώρηση του προβλήματος’’, σελ , Παρίσης Κωσταντίνος, ‘‘Ολυμπιακοί Αγώνες - Προσεγγίσεις’’, ‘‘Φαρμακοδιέγερση (Doping)’’ σελ. 288, ΥΠ.Ε.Π.Θ. Μάρτιος Αρβανίτη Νέλλη, ‘‘Το Ντόπινγκ στον Αθλητισμό - Γνώση και Πρόληψη’’, σελ. 25, 95 Εκδόσεις Λίτσας, Μούγιος Β., ‘‘Βιοχημεία της Άσκησης’’, σελ , , Εκδόσεις Πασχαλίδη, Καστριτσής Δ. Κωσταντίνος, ‘‘Εισαγωγή στη Βιολογία’’, σελ , 79,166, Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, 2001 Διαδύκτιο (Internet)