Νεοελληνική Φιλοσοφία

Η απαρχή της Νεοελληνικής Φιλοσοφίας Πτώση της Κωνσταντινούπολης Πτώση της Κωνσταντινούπολης 18 ος αιώνας (1718) Νικόλαος Μαυροκορδάτος 18 ος αιώνας (1718) Νικόλαος Μαυροκορδάτος 17 ος αιώνας Θεόφιλος Κορυδαλέας  Νεοαριστοτελισμός 17 ος αιώνας Θεόφιλος Κορυδαλέας  Νεοαριστοτελισμός

Περιοδολόγηση της Νεοελληνικής Φιλοσοφίας Προκορυδαλική Περίοδος ( ) Προκορυδαλική Περίοδος ( ) Γεώργιος Πλήθων Γεμιστός, Ιλαρίων Γραδενίγος Διαμάχη μεταξύ Αριστοτελικών και Πλατωνικών φιλοσόφων Κορυδαλική Περίοδος ( ) -Νεοαριστοτελισμός Κορυδαλική Περίοδος ( ) -Νεοαριστοτελισμός Θεόφιλος Κορυδαλέας, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος Νέα θεώρηση της Αριστοτελικής φιλοσοφίας Μετακορυδαλική Περίοδος (18 ος – αρχές 19 ου αιώνα) Μετακορυδαλική Περίοδος (18 ος – αρχές 19 ου αιώνα) Αμφισβήτηση του Αριστοτέλη

Κορυδαλική Περίοδος Αντισχολαστική ερμηνεία της αριστοτελικής φιλοσοφίας Αντισχολαστική ερμηνεία της αριστοτελικής φιλοσοφίας Κοσμικά προσανατολισμένη μελέτη των φυσικών φαινομένων Κοσμικά προσανατολισμένη μελέτη των φυσικών φαινομένων Τα έργα του Αριστοτέλη μοναδική αφετηρία για τη διδασκαλία φιλοσοφικών μαθημάτων Τα έργα του Αριστοτέλη μοναδική αφετηρία για τη διδασκαλία φιλοσοφικών μαθημάτων ΝΕΟΑΡΙΣΤΟΤΕ ΛΙΣΜΟΣ

ΜΕΤΑΛΟΡΥΔΑΛΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ “Υγιής Φιλοσοφία” Αληθινή ευδαιμονία Γένους «Απλανής Οδηγός»

Ελληνικός Διαφωτισμός ή Νεοελληνική Αναγέννηση α. Ο άνθρωπος της Νεοελληνικής Αναγέννησης διαμορφώνει τον πνευματικό κόσμο του βασιζόμενος στις νέες επιστημονικές και φιλοσοφικές απόψεις. β. Η ενασχόληση με τα ζητήματα της Φιλοσοφίας είναι αδύνατη, εάν δεν συμβαδίσει με την παράλληλη μελέτη και εμβάθυνση των φυσικών- θετικών επιστημών. γ. Το άτομο εμφανίζεται διακατεχόμενο από το πνεύμα της ελευθερίας και της ελευθεροφροσύνης, αισιόδοξο για τις νέες εξελίξεις του ατόμου και της κοινωνίας, κυριαρχεί στη σκέψη του η ιδέα της προόδου και της υπεροχής του ορθού λόγου και αποφεύγει κάθε στείρα και άκριτη αντιγραφή της προγονικής κληρονομιάς του. Η στροφή και η μελέτη του παρελθόντος προσανατολίζεται σε μια συντονισμένη προσπάθεια αφύπνισης των δημιουργικών στοιχείων του. δ. Προτεραιότητα στο στοχασμό των πνευματικών ανθρώπων αυτής της περιόδου έχει η διάδοση της νέας γνώσης και όχι η προσωπική προβολή.

Η διαμόρφωση των αντιλήψεων για την παιδεία κατά την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Καθώς μεταξύ όλων των εθνών, ευρίσκονται κατά δυστυχίαν και εις το ημέτερόν τινες, οι οποίοι, θέλοντες ή διόλου να σβύσωσι την παιδείαν, ή να την αποαταστήσωσι μονοπώλειον, αγωνίζονται με όλας των τας δυνάμεις να την παραστήσωσιν ως επιβλαβή εις τον κοινωνικόν βίον, ή τουλάχιστον εις την κατωτέραν τάξιν του λαού. […] Αλλ’ επέρασαν οι καιροί εκείνοι … και πλέον δεν έμεινε κανείς, όστις ν΄ αμφιβάλλη ακόμη ότι το φως είναι προκριτώτερον από το σκότος και η αλήθεια από το ψεύδος. Τώρα και ο καλός χριστιανός, και ο αγαθός πολίτης, και ο απλός φιλανθρωπος νομίζουσι καλήν την ανατροφήν του λαού ως το πρώτιστον από τα συντελούντα εις την ευδαιμονίαν οποιασδήποτε κοινωνίας. Επειδή ο μεν καλός χριστιανός γνωρίζει καθαρώς, ότι η βάσις πάσης χριστιανικής αρετής είναι η γνώσις των ορθών και αλανθάστων δογμάτων της ιεράς και αμωμήτου ημών Πίστεως. Αύτη δε δεν αποκτάται, ειμή δια της αληθινής παιδείας. Ο δε αγαθός πολίτης βλέπει την ευδαιμονίαν της κοινωνίας πάντοτε ανάλογον προς τον φωτισμόν της, και την δύναμιν αυτής ίσην προς με τας ηθικάς και νοεράς δυνάμεις των μελών της.

Η διαμόρφωση των αντιλήψεων για την παιδεία κατά την περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Η κριτική που προέβαλλαν οι λόγιοι του διαφωτισμού στην κατεστημένη αντίληψη για την παιδεία αφορούσε: 1.Στην επιμονή των σχολαστικών δασκάλων στην «ξηρά» διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής 2.Στην αδιαφορία για την καθομιλούμενη γλώσσα 3.Στην αυστηρή προσήλωση στη λόγια παράδοση, όπως αυτή διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα 4.Στον αποκλεισμό των θετικών επιστημών 5.Στη χρησιμοποίηση ακατάλληλων και ξεπερασμένων διδακτικών εγχειριδίων 6.Στην περιφρόνηση προς νέες παιδαγωγικές μεθόδους 7.Στην έλλειψη ολοκληρωμένων προγραμμάτων σπουδών 8.Στην ανυπαρξία ειδικευμένου διδακτικού προσωπικού

Νικόλαος Μαυροκορδάτος ( ) Κριτήρια που οριοθετούν τον τύπο του καλού και αγαθού ανθρώπου, ο οποίος θεμελιώνει την προσωπική ζωή του και τον κοινωνικό προσανατολισμό του στην πραγμάτωση της καθολικής και αυθεντικής αρετής. Έμφαση στην αριστοτελική έννοια της μεσότητας ως γενική αρετή, Έμφαση στην αριστοτελική έννοια της μεσότητας ως γενική αρετή, Ό,τι είναι καλό είναι πάντα πρέπον και ό,τι είναι πρέπον είναι πάντα καλό. Ό,τι είναι καλό είναι πάντα πρέπον και ό,τι είναι πρέπον είναι πάντα καλό.

Μεθόδιος Ανθρακίτης ( ) αντικατέστησε την αρχαΐζουσα, ως γλώσσα διδασκαλίας, με τη δημώδη αντικατέστησε την αρχαΐζουσα, ως γλώσσα διδασκαλίας, με τη δημώδη δίδαξε νεότερα μαθηματικά. δίδαξε νεότερα μαθηματικά.

Μεθόδιος Ανθρακίτης ( ) «Γενομένης συνόδου παρεστάθηκα έμπροσθέν τους. Πόσοι ήσαν δεν δύναμαι να μετρήσω. Μου παρουσίασαν τα τετράδια διδασκαλίας μου με γνώμες από αρχαίους φιλοσόφους και την Γεωμετρίαν του Ευκλείδου. "Είναι δικά σου;"... "Δεν είναι δικές μου γνώμες, είναι γνώμες των φιλοσόφων." Τα κατεδίκασαν και τα έκαυσαν. Την άλλην Κυριακήν άναψαν φωτιά εις τρία μέρη της αυλής των Πατριαρχείων. Ολόγυρα, δια να ευχαριστηθούν το σωτήριον θέαμα, ευρίσκοντο κληρικοί και λαός άπειρος, γεμιτζήδες, παπουτσήδες, ραφτάδες. Συναθροίζουν Λογικές, Φυσικές, Ευκλείδην και έτερα Μαθηματικά και τα ρίπτουν στις πυρές. Οι φλόγες αντιφέγγισαν στα πρόσωπά τους, όχι όμως το φως μα τα σκοτάδια... Μου ζήτησαν να ομολογήσω, ότι παρεκινήθην από σατανικήν συνεργίαν, εθελοκακίαν και φρενοβλάβειαν και να τα αναθεματίσω ως δυσσεβή και γέμοντα πάσης βλασφημίας και ότι ουδέποτε πλέον θα διδάξω, ειδάλλως θα είμαι υπόδικος τω αιωνίω αναθέματι -30 Νοεμβρίου κρυμμένος σ΄«ανήλιον γούβαν» στην Κωνσταντινούπολη». «Γενομένης συνόδου παρεστάθηκα έμπροσθέν τους. Πόσοι ήσαν δεν δύναμαι να μετρήσω. Μου παρουσίασαν τα τετράδια διδασκαλίας μου με γνώμες από αρχαίους φιλοσόφους και την Γεωμετρίαν του Ευκλείδου. "Είναι δικά σου;"... "Δεν είναι δικές μου γνώμες, είναι γνώμες των φιλοσόφων." Τα κατεδίκασαν και τα έκαυσαν. Την άλλην Κυριακήν άναψαν φωτιά εις τρία μέρη της αυλής των Πατριαρχείων. Ολόγυρα, δια να ευχαριστηθούν το σωτήριον θέαμα, ευρίσκοντο κληρικοί και λαός άπειρος, γεμιτζήδες, παπουτσήδες, ραφτάδες. Συναθροίζουν Λογικές, Φυσικές, Ευκλείδην και έτερα Μαθηματικά και τα ρίπτουν στις πυρές. Οι φλόγες αντιφέγγισαν στα πρόσωπά τους, όχι όμως το φως μα τα σκοτάδια... Μου ζήτησαν να ομολογήσω, ότι παρεκινήθην από σατανικήν συνεργίαν, εθελοκακίαν και φρενοβλάβειαν και να τα αναθεματίσω ως δυσσεβή και γέμοντα πάσης βλασφημίας και ότι ουδέποτε πλέον θα διδάξω, ειδάλλως θα είμαι υπόδικος τω αιωνίω αναθέματι -30 Νοεμβρίου κρυμμένος σ΄«ανήλιον γούβαν» στην Κωνσταντινούπολη». Ευκλείδου

Ευγένιος Βούλγαρης ( ) Η Φιλοσοφία δεν αντιπαρατίθεται στην αποκεκαλυμμένη αλήθεια της οποίας την πίστη διακηρύσσει Η Φιλοσοφία δεν αντιπαρατίθεται στην αποκεκαλυμμένη αλήθεια της οποίας την πίστη διακηρύσσει Η Φιλοσοφία επιστήμη που τοποθετείται στην κορυφή όλων των επιστημών και η οποία είναι ανεξάντλητη και άπειρη. Διαιρείται σε τρία μέρη: το λογικό, το φυσικό και το ηθικό. Η Φιλοσοφία επιστήμη που τοποθετείται στην κορυφή όλων των επιστημών και η οποία είναι ανεξάντλητη και άπειρη. Διαιρείται σε τρία μέρη: το λογικό, το φυσικό και το ηθικό.

Ευγένιος Βούλγαρης ( ) Φιλόσοφος: ο άνθρωπος της θεωρίας και της πράξης. Συνδυάζει και κατέχει την ικανότητα της γνώσης και τη διάθεση για την ορθή πράξη. Φιλόσοφος: ο άνθρωπος της θεωρίας και της πράξης. Συνδυάζει και κατέχει την ικανότητα της γνώσης και τη διάθεση για την ορθή πράξη. Ο φιλόσοφος είναι υπεύθυνος και συνειδητός άνθρωπος, ο οποίος έχοντας τη γνώση των όντων, αυτενεργεί ορθά, ώστε να αποτελεί υπόδειγμα ο βίος του για τους άλλους. Ο φιλόσοφος είναι υπεύθυνος και συνειδητός άνθρωπος, ο οποίος έχοντας τη γνώση των όντων, αυτενεργεί ορθά, ώστε να αποτελεί υπόδειγμα ο βίος του για τους άλλους. Βασικό κριτήριο του φιλοσόφου είναι το λογικό, βάσει του οποίου επιλέγονται οι γνώσεις, που τον κατευθύνουν να ενεργεί σωστά και η παρουσία του να γίνεται σημείο αναφοράς. Βασικό κριτήριο του φιλοσόφου είναι το λογικό, βάσει του οποίου επιλέγονται οι γνώσεις, που τον κατευθύνουν να ενεργεί σωστά και η παρουσία του να γίνεται σημείο αναφοράς.

Ευγένιος Βούλγαρης ( ) Αιτίες της ασθένειας του γνωστικού: α. το σώμα, β. οι δυνάμεις, τις οποίες έχουμε έμφυτες για να ενεργούμε, γ. τα πολλά πάθη που κυριαρχούν στην ψυχή και δ. η αγωγή. Αιτίες της ασθένειας του γνωστικού: α. το σώμα, β. οι δυνάμεις, τις οποίες έχουμε έμφυτες για να ενεργούμε, γ. τα πολλά πάθη που κυριαρχούν στην ψυχή και δ. η αγωγή.

Ιώσηπος Μοισιόδακας ( ) Ὑγιής Φιλοσοφία περιλαμβάνει πέντε διδασκαλίαις ή επιστήμες, που είναι τα πέντε "ολικώτερα" μέρη της, η Ηθική, η Μεταφυσική, η Φυσική, η Μαθηματική και η Λογικοκριτική. Περί Παίδων Αγωγής ή Παιδαγωγία: Αποσπάσματα μεταφρασμένα ή παραφρασμένα από το δοκίμιο του Locke Some Thoughts Concerning Education. Βασικές ιδέες του Locke αναφορικά με την αγωγή των παιδιών από τους γονείς τους και με την τέχνη και τις αρχές της σχολικής διδασκαλίας: οι κίνδυνοι των παιδιών, η πειθαρχία, η αμφίεσή τους, η επιλογή των δασκάλων, οι σχέσεις των γονέων με τους δασκάλους, οδηγίες πρακτικές προς τους δασκάλους περί θεμάτων καθημερινής εργασίας, τρόποι που καθιστούν τα μαθήματα ελκυστικά Παιδεία αυτόνομη και ορθολογιστική, με απώτερο στόχο τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων Η γνώση και η πίστη ως πηγές της αρετής.

Ρήγας Φεραίος ( )

Ρήγας Φεραίος ( ) Σχολείον των ντελικάτων Εραστών Φυσικής απάνθισμα Φυσικής απάνθισμα Ηθικός Τρίπους Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας Δίκαια του ανθρώπου, Νέος Ανάχαρσις

Ρήγας Φεραίος ( ) Διακήρυξη Διακήρυξη «Ἡ Ἐλευθερία εἶναι ἐκείνη ἡ δύναμη ὅπου ἔχει ὁ ἄνθρωπος εἰς τὸ νὰ κάμει ὅλον ἐκεῖνο ὅπου δὲν βλάπτει εἰς τὰ δίκαια τῶν γειτόνων του». (ἄρ. 6) «ὅλοι χωρὶς ἐξαίρεσιν ἔχουν χρέος νὰ ἠξεύρουν γράμματα. Ἡ πατρὶς ἔχει νὰ καταστήσει σχολεῖα εἰς ὅλα, τὰ χωρία, διὰ τὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ παιδιά»

Δημήτριος Καταρτζής ή Φωτιάδης (1725/ ) Βασικό σημείο της διδασκαλίας του ήταν το ζήτημα της γλώσσας. Βασικό σημείο της διδασκαλίας του ήταν το ζήτημα της γλώσσας. Προτείνει την εξειδικευμένη αγωγή ανάλογα με τα συμφέροντα, τα ενδιαφέροντα, καθώς και την επαγγελματική απασχόληση των μαθητών στο μέλλον. Προτείνει την εξειδικευμένη αγωγή ανάλογα με τα συμφέροντα, τα ενδιαφέροντα, καθώς και την επαγγελματική απασχόληση των μαθητών στο μέλλον.

Δημήτριος Καταρτζής ή Φωτιάδης (1725/ ) Άρα και η σπουδή πρέπει να γένεται με φρόνηση, για να 'ν' αρετή κι όχι κακία. Μα εννοούμε κι αυτή τη φρόνηση προσδιορισμένη στο δικό μας έθνος, γιατί κι αυτή σαν το δίκαιο διαφέρει κατά έθνη και τόπους. Λοιπόν η φρόνησή μας μας λέγει πως η πρώτη χρεία μας και τιμή είναι να ξέρουμε καλά τη γλώσσα που συντυχαίνουμε, την οποία και να τη γράφουμε πάλι έτζι, για να είμαστε λόγιοι και να μπορούμε στη δική μας γλώσσα με τη γλώσσα και το κοντύλι να εκφράζουμε κάθε έννοια με δικές μας λέξεις και όρους, καθώς το κάμνουν όλα τα πεπολιτευμένα έθνη· αυτό λοιπόν γένεται, όταν η καθαυτό σπουδή μας γένεται σε αυτήνα και κάθε άλλη σπουδή μας για αυτήνα. Κατά δεύτερο λόγο έχουμε να μαθαίνουμε τα ελληνικά και την παιδεία που έχουν τα ελληνικά τα συγγράματα σα μια αξιόλογη παιδεία και γλώσσα που ήταν και είναι κοντά σ' όλα τα έθνη της Ευρώπης και το περισσότερο για τα πατερικά μας βιβλία, αλλά και σαν απόγονοι που είμαστε των συγγραφέων εκείνων κι αυτωνών των βιβλίων, και μάλιστα για να καλλιεργήσουμε, να καλλωπίσουμε και να πλουτύνουμε τη γλώσσα που λαλούμε, ο έστι ν' αναγινώσκουμε τα ελληνικά για τη γλώσσα μας, τα ρωμαίικα, κι όχι για τα ελληνικά πάλε. Επειδή όμως στα ελληνικά δεν έχουμ' εμείς όλες τις επιστήμες χώρια χώρια, αλλά πολλές είναι συμπεφυρμένες κι ανακατωμένες, και μάλιστα η ιστορία η εκκλησιαστική και η θύραθεν, κι η γεωγραφία και χρονολογία, τα δυο της μάτια, απ' τις οποίες έχουμε μεγαλότατη χρεία· αλλά και ό,τι θε να πούμε και θε να φιλοσοφήσουμε, πρέπει πρώτα να ξέρουμε τον κόσμο και τα διάφορα μέρη του, κι εκείνα που περιέχουν: τον άνθρωπο με όλες τες μεγάλες του φαμελιές πρώτα και τώρα, τα ζώα, φυτά κι ορυκτά.

Αδαμάντιος Κοραής ( ) Εις την Ρώμην ευρισκόμενος με πολλούς άλλους ομογενείς μου, αφού η Ρώμη, παρά πάσαν ελπίδα, ηλευθερώθη από των μακαριωτάτων αυτής Πάπων την τυραννίαν, έλαβον από φίλον τινά, της Κωνσταντινουπόλεως κάτοικον, το βιβλιάριον επιγραφόμενον «Πατρική διδασκαλία, συντεθείσα παρά του μακαριωτάτου πατριάρχου της αγίας πόλεως Ιερουσαλήμ κλπ.». Μόλις αναγνόντες το ήμισυ, επληροφορήθημεν όλοι συμφώνως, ότι η Πατρική αύτη Διδασκαλία είναι ψευδεπίγραφος. Επειδή εν εξ ανάγκης από τα δύο έπεται, αν την υποθέσωμεν γνήσιον του Ιεροσολύμων γέννημα· ή ότι έχασε παντελώς η Μακαριοτής του τας φρένας, ή ότι μετεσχηματίσθη εκ ποιμένος εις λύκον, διά να σπαράξη του Χριστού την Εκκλησίαν. Υπερασπίζει και δικαιολογεί την τυραννίαν των Τούρκων ο συγγραφεύς του βιβλίου. Θρηνεί την κατάργησιν της παπικής εξουσίας, αγκαλά ρητώς να το φανέρωση δεν τολμά. Και τους Γραικούς, να υποτάσσονται αλόγως εις τους τυράννους, σπουδάζει να πείση με μαρτυρίας της θείας Γραφής, τας οποίας ή παρεξηγεί ή κολοβάς φέρει εις το μέσον, κατά την συνήθειαν όλων των αιρετικών. Εις ολίγα λόγια, η Πατρική αύτη Διδασκαλία γέμει από τοσαύτας βλασφημίας, εναντίας εις τον ορθόν λόγον, εις την ιεράν ημών θρησκείαν, και εις αυτήν την περί ελευθερίας δόξαν της Ανατολικής Εκκλησίας, ώστε είναι των αδυνάτων να εγεννήθη από τον εγκέφαλον ενός ορθοδόξου και συνετού πατριάρχου. Ουδεμίαν βέβαια βλάβην οι Γραικοί φοβούνται την σήμερον από τοιούτον μωρόν σύγγραμμα. Αλλ' είναι φόβος, μήπως οι Ευρωπαίοι, αναγνόντες αυτό κατά τύχην, συμπεράνωσιν ότι τοιαύτα είναι όλων των Γραικών τα φρονήματα· ότι είμεθα όχι μόνον δούλοι, αλλά και φίλοι της δουλείας, όχι μόνον δέσμιοι, αλλ' ότι και καυχώμεθα εις τα δεσμά, και την μαστίζουσαν ημάς χείρα του τυράννου με ανδραποδώδες σέβας ασπαζόμεθα. Ανάγκη λοιπόν είναι να κηρύξωμεν εις όλην την Οικουμένην, αντιλέγοντες εις το μωρόν τούτο σύγγραμμα, ότι το κατά των τυράννων μίσος είναι ριζωμένον εις τας ημετέρας καρδίας· ότι του να μην ελευθερωθώμεν μέχρι της σήμερον από τον ζυγόν, αίτιον είναι όχι η ημετέρα ανανδρία, αλλ' η ζηλοτυπία πολλών ηγεμόνων της Ευρώπης, οι οποίοι κολακεύοντες αναισχύντως τον ημέτερον τύραννον, βραδύνουσι την ελευθερίαν ημών. Προ ολίγου έτιτης Γερμανίας ο αυτοκράτωρ, αγκαλά βασανιζόμενος από οδυνηράν και θανάσιμον νόσον, η οποία καν έπρεπε να τον διδάξη την φιλανθρωπίαν και την συμπάθειαν, παρέδωκεν ασπλάχνως εις τον τύραννον της Ελλάδος οκτώ Γραικούς, οι οποίοι εν Βιέννη της Αουστρίας εζήτουν ησύχως τα αρμόδια μέσα του να φωτίσωσι, και από τον ζυγόν της δουλείας να ελευθερώσωσι τους ιδίους ομογενείς. Παρίστανται ίσως ταύτην την ώραν δέσμιοι έμπροσθεν του τυράννου οι γενναίοι ούτοι της ελευθερίας μάρτυρες. Ίσως, ταύτην την ώραν, καταβαίνει εις τα ιεράς κεφάλας των η μάχαιρα του δημίου, εκχέεται το γενναίον ελληνικόν αίμα από τας φλέβας των, και ίπταται η μακάρια ψυχή των, διά να υπάγη να συγκατοίκηση με όλων των υπέρ ελευθερίας αποθανόντων τας αοιδίμους ψυχάς.

Αδαμάντιος Κοραής ( ) Αλλά του αθώου αίματος η έκχυσις αύτη αντί του να κατάπληξη τους Γραικούς θέλει μάλλον τους παροξύνει εις εκδίκησιν. Η Ελλάς όλη, με τα δάκρυα εις τους οφθαλμούς, παρακαλεί τους εν Τεργεστίω πραγματευομένους Γραικούς, να αφήσωσιν εις ερήμωσιν την πόλιν του αχάριστου και μισέλληνος αυτοκράτορος, και να μετοικισθώσιν εις τας νεωστί ελευθερωθείσας αυτής νήσους, όπου χωρίς κανένα φόβον προδοσίας, ευτυχείς και ελεύθεροι, δύνανται να ζήσωσιν. Δέξαι λοιπόν ευμενώς, ω φίλη μου πατρίς, δέξασθε φίλοι μου ομογενείς, φίλοι Γραικοί, απόγονοι των παλαιών εκείνων ηρώων, την παρούσαν αδελφικήν διδασκαλίαν, κατά πάντα διάφορον από την ψευδεπίγραφον Πατρικήν Διδασκαλίαν. Μήτε πυρ, μήτε σίδηρος ψυχράνη ποτέ εις τας υμετέρας καρδίας την διάπυρον της ελευθερίας αγάπην, το άσπονδον κατά της τυραννίας μίσος. Έχετε πάντοτε έμπροσθεν των οφθαλμών τα πάνδεινα κακά, όσα καθ' εκάστην υποφέρετε από το άγριον έθνος των Τούρκων, και ενθυμείσθε όσα έλεγον οι ημέτεροι πρόγονοι, παροξύνοντες αλλήλους κατά των Περσών: ω παίδες Ελλήνων, ίτε ελευθερούτε πατρίδ' ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων· νυν υπέρ πάντων αγών. Και ταύτα μεν προς απαντάς κοινώς τους Γραικούς. Προς υμάς δε, όσοι προΐστασθε των Γραικών, είτε λαϊκοί, σεμνυνόμενοι με το όνομα των αρχόντων είτε του κλήρου, ονομαζόμενοι Παναγιώτατοι, Μακαριώτατοι, Πανιερώτατοι, Πανοσιώτατοι κτλ., λέγω, ότι η ευλάβεια ή ο ζήλος των πιστών δεν έδωκεν εις ημάς τας τοιαύτας υπεροχικάς επωνυμίας, πλην δια να τους ποιμαίνετε, ως Θεού διάκονοι, εκουσίως και όχι αναγκαστώς, δια να δίδετε εις αυτούς το δίκαιον και την ισότητα, δια να γίνεσθε εις τους πάντας άλας και φως. Φως, δια να διασκεδάζετε το καλύπτον αυτούς της αμαθείας και δεισιδαιμονίας σκότος. Άλας, δια να τους φυλάττετε αβλαβείς από την βρωμεράν σήψιν της τουρκικής παρανομίας.

Κωνσταντίνος Κούμας ( ) Κωνσταντίνος Κούμας ( )