Όνομα : Κατερίνα Φαρακλιώτη, Μαρία Τριανταφύλλου, Στέλλα Μπουγιούκου, Ερίσα Τσέλο, Ειρήνη Τσαπουρνιώτη Τμήμα : Γ ’3 Σχολικό έτος : Μάθημα : Π. Ε. Ε. Α.- Project Ομάδα : Πράσινη

Στην Ελλάδα οι κυριότεροι μέθοδοι καλλιέργειας που εφαρμόζονται είναι οι βιολογικές, συμβατικές και φυσικές. Χρησιμοποιούνται από αγρότες ανά την Ελλάδα, ενώ η κάθε μέθοδος καλλιέργειας έχει τα δικά της χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Τελευταία αρχίζουν να εφαρμόζονται και άλλοι μέθοδοι καλλιέργειας που διαθέτουν περισσότερα πλεονεκτήματα από τις παλαιότερες και αποδεικνύονται αρκετά αποτελεσματικές.

 Η βιολογική καλλιέργεια είναι μία μέθοδος καλλιέργειας η οποία ελαχιστοποιεί ή αποφεύγει πλήρως τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και ζιζανιοκτόνων, ρυθμιστών ανάπτυξης των φυτών, ορμονών, καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές. Οι βιολογικοί καλλιεργητές βασίζονται σε υπολείμματα συγκομιδών, ζωικά λιπάσματα και μηχανική καλλιέργεια για τη διατήρηση της παραγωγικότητας του χώματος, τον εμπλουτισμό του με θρεπτικές ουσίες για τα φυτά καθώς και για τον έλεγχο ζιζανίων, παράσιτων και εντόμων. Η βιολογική καλλιέργεια μπορεί να αποτελέσει ελκυστική οικονομική δραστηριότητα για τους παραγωγούς και να τονώσει το εισόδημά τους, αφού τους δίνεται η δυνατότητα να ζητήσουν υψηλότερη τιμή για τα ποιοτικά προϊόντα που προσφέρουν. Επιπλέον, η διάδοση της υγιεινής διατροφής και η αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων παγκοσμίως βοηθούν στην προώθηση της βιολογικής καλλιέργειας στους αγροτικούς κύκλους. Σε αυτό βοηθά και η νομοθεσία που ισχύει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα, η οποία διαβεβαιώνει τους καταναλωτές για την αξιοπιστία των προϊόντων που έχουν την ένδειξη ‘ βιολογικό ’. Το κύριο ζήτημα της βιολογικής καλλιέργειας είναι η αντικατάσταση συνθετικών χημικών ουσιών με άλλες που βρίσκονται στη φύση. Αντί συνθετικών φυτοφαρμάκων χρησιμοποιούνται οργανικά φυτοφάρμακα όπως το πύρεθρο και η ροτενόνη. Οι βιολογικοί καλλιεργητές υποστηρίζουν ότι οι συγκεκριμένες οργανικές ουσίες είναι βιοδιασπώμενες και άρα δεν μένουν στο τελικό προϊόν..

 Τα βιολογικά προϊόντα εγγυώνται αυθεντικές γεύσεις και ποιότητα ζωής, σηματοδοτούν την έναρξη μίας νέας εποχής, η οποία εκφράζει την ανάγκη του ανθρώπου για υγιεινή διατροφή, και αποτελούν την απάντηση στα μεταλλαγμένα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Στην Ευρώπη, η βιολογική καλλιέργεια αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς, ενώ έχει ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται και στη χώρα μας. Σήμερα, όλο και περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στα βιολογικά προϊόντα που : – εγγυώνται καλύτερη ποιότητα ζωής, λόγω της απουσίας λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, ορμονών και άλλων χημικών ουσιών, – αποτελούν ασπίδα προστασίας, καθώς η ποιότητά τους πιστοποιείται από αρμόδιους οργανισμούς, – διατηρούν τα θρεπτικά συστατικά, τη γεύση και το άρωμά τους, – σέβονται το περιβάλλον.

 Η συμβατική καλλιέργεια είναι η συνηθισμένη πρακτική καλλιέργειας βοηθούμενη από χημικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα προσανατολισμένη στην ποσοτική παραγωγή με ποιοτικά κριτήρια της αγοράς στην οποία απευθύνονται π. χ. ομοιομορφία, ευκολία μηχανικής συγκομιδής, διατηρισιμότητα κ. ά. Στον τρόπο αυτό κυριαρχούν κυρίως τα υβρίδια. Υβρίδιο είναι μια τεχνητή διασταύρωση ή σειρά διασταυρώσεων μεταξύ διαφορετικών φυτών ίδιου είδους, κάτι που κατά κανόνα γίνεται στη φύση, διαφέρει όμως τρομερά από τη διαδικασία που γίνεται στα εργαστήρια καθώς εργαστηριακά είναι πλήρως κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη και αποσκοπεί στη λήψη φυτών με συγκεκριμένα επιθυμητά χαρακτηριστικά που καθορίζονται από τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς και της προάσπισης των αναγκών έρευνας και κατοχύρωσης των εργαστηρίων. Συνήθως συγχέεται ο φόβος απέναντι στα γενετικά τροποποιημένα με το σκεπτικισμό απέναντι στα υβρίδια αλλά όπως προκύπτει είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Για την ώρα αρκεί να αναφερθεί ότι ενώ για τα γενετικά τροποποιημένα υπάρχουν τεκμηριωμένα επιχειρήματα για την ακαταλληλότητά τους στην υγεία, για τα υβρίδια δεν μπορεί να ισχυριστεί κανένας ότι είναι ανθυγιεινά.

 1. Η φυτοπροστασία για την αντιμετώπιση των « εχθρών » αλλά και των ασθενειών στη βιολογική γεωργία βασίζεται σε προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον. Η εξαπόλυση ωφέλιμων εντόμων για την αντιμετώπιση κάποιων άλλων είναι αρκετά διαδεδομένη. Επίσης, η χρήση μηχανικών τρόπων αντιμετώπισης των εντόμων ( παγίδες, πλαστικές σήτες στα παράθυρα, λάμπες προσέλκυσής τους κ. λπ.) χρησιμοποιείται ευρέως. Σε ένα βιολογικά καλλιεργούμενο χωράφι υπάρχει ζωή. Δεν θα αντικρίσουμε σε αυτό το νεκρό τοπίο του συμβατικού.  2. Η χρήση ορμονών απαγορεύεται. Αντί αυτών χρησιμοποιούνται έντομα και φυτικά εκχυλίσματα.  3. Τα άγρια χόρτα -« ζιζάνια »- ελέγχονται με μηχανικούς τρόπους και όχι με τη χρήση ζιζανιοκτόνων.  4. Η απολύμανση του εδάφους γίνεται με τη βοήθεια του ήλιου ή άλλων φυσικών ουσιών και όχι με τα συνθετικά απολυμαντικά που χρησιμοποιούνται στη συμβατική γεωργία.  5. Η λίπανση γίνεται με οργανικά λιπάσματα τα οποία στοχεύουν στην αύξηση της γονιμότητας. Το έδαφος δεν αντιμετωπίζεται σαν ένα υπόστρωμα στήριξης των φυτών που κάθε χρόνια αντικαθίσταται, αλλά σαν κάτι ζωντανό. Στο έδαφος των βιολογικών χωραφιών βρίσκουμε γαιοσκώληκες, αλλά και άλλες μορφές ζωής.  6. Μη έχοντας την « πολυτέλεια » των απολυμαντικών εδάφους στα βιολογικά χωράφια, δεν υπάρχει μονοκαλλιέργεια. Η εναλλαγή των καλλιεργειών είναι το μοναδικό όπλο στην αντιμετώπιση αρκετών ασθενειών αλλά και « εχθρών ».  7. Οι παραγόμενες ποσότητες πλησιάζουν περισσότερο στις αποδόσεις μιας υπαίθριας καλλιέργειας παρά στους δεκάδες τόνους που παράγει ένα συμβατικό θερμοκήπιο. Αυτό βέβαια έχει και την αρνητική του επίπτωση στο κόστος παραγωγής.  8. Η βιολογική καλλιέργεια σε θερμοκηπιακό περιβάλλον στοχεύει κυρίως στην πρωιμότητα ή στην οψιμότητα και όχι στην παραγωγή προϊόντων εκτός εποχής, όπως συμβαίνει στη συμβατική γεωργία. Βέβαια, το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο δεν απαγορεύει την καλλιέργεια εκτός εποχής, πράγμα που δυστυχώς κάνουν κάποιοι βιοκαλλιεργητές λόγω της υψηλής τιμής που πετυχαίνουν.  9. Τέλος, αλλά ίσως και το πιο σημαντικό, το βιολογικό προϊόν είναι το μοναδικό που ελέγχεται - και όχι δειγματοληπτικά - σε όλες τις φάσεις παραγωγής και εμπορίας του. Όλη η παραγωγική διαδικασία περιγράφεται στην κοινοτική νομοθεσία, έτσι ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να γνωρίζει αυτό που αγοράζει.

 Η φυσική καλλιέργεια είναι μία μέθοδος καλλιέργειας στην ουσία κατά την οποία γίνεται προσπάθεια προσομοίωσης του φυσικού τρόπου ανάπτυξης των φυτών στη φύση. Με τη μέθοδο αυτή δεν κλαδεύουμε, δεν κατεργαζόμαστε το έδαφος, δε λιπαίνουμε και φυσικά δεν ραντίζουμε καθόλου.

Τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα εξαπλώνονται όλο και περισσότερο, χωρίς να φαίνεται ότι βλάπτουν την υγεία μας. Οι μέθοδοι της γενετικής μηχανικής επιτρέπουν σήμερα την τροποποίηση του γενετικού κώδικα ο οποίος βρίσκεται στο DNA των κυττάρων. Οι τροποποιήσεις αυτές επιτυγχάνονται με τη μεταφορά γονιδίων και μπορούν να γίνουν σε φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς, σε ψάρια και σε βακτηρίδια. Οι γενετικοί συνδυασμοί από διαφορετικούς οργανισμούς, επιτρέπει τη δημιουργία νέων γενετικά τροποποιημένων ( ΓΤ ) οργανισμών. Οι συνδυασμοί αυτοί έχουν οδηγήσει στην παραγωγή μιας σειράς από ΓΤ προϊόντα όπως εμβόλια, φάρμακα, τρόφιμα, συστατικά τροφίμων και τροφές ζώων. Αρχικά γίνεται η επιλογή των γονιδίων που προσδίδουν ιδιαίτερα και επιθυμητά χαρακτηριστικά σε ένα οργανισμό. Η μεταφορά των γονιδίων αυτών μπορεί να γίνει μεταξύ οργανισμών που ανήκουν σε διαφορετικά βιολογικά είδη. Για παράδειγμα μπορούν να αναγνωρισθούν γονίδια που δίνουν σε ένα συγκεκριμένο είδος ιδιαίτερη ανθεκτικότητα σε βλαβερά έντομα και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε ένα άλλο είδος φυτού. Ή ακόμη είναι δυνατόν να μεταφερθούν γονίδια που επιτρέπουν σε ένα φυτό να παράγει καρπούς με επιλεγμένα θρεπτικά συστατικά. Η αναγνώριση ιδιαίτερων χρήσιμων χαρακτηριστικών σε διάφορους οργανισμούς, είναι ο πιο σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας στη διαδικασία της γενετικής τροποποίησης των οργανισμών. Σήμερα η διαδικασία αυτή έχει επιταχυνθεί χάρις στις νέες μεθόδους μελέτης της αλληλουχίας του DNA και γίνεται σε εκατοντάδες διαφορετικούς οργανισμούς. Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ( ΓΤΤ ) προκύπτουν από καλλιέργειες και φυτείες που γίνονται σήμερα σε περισσότερες από 40 χώρες. Πολλά εκατομμύρια στρεμμάτων καλλιεργούνται με ΓΤ φυτά. Τα κυριότερα είναι φυτά σόγιας, καλαμποκιού, βαμβακιού, πατάτες, ελαιοκράμβη, κολοκυθιές, ραδίκια, ντομάτες. Υπάρχουν ακόμη μια σειρά από φυτείες που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο. Πρόκειται για μπανάνες που θα μπορούν να παράγουν εμβόλια για χρήση στον άνθρωπο εναντίον μολυσματικών ασθενειών όπως η ηπατίτιδα Β. Επίσης υπάρχουν φυτείες ρυζιού που παράγουν ρύζι με αυξημένη περιεκτικότητα σε σίδηρο και βιταμίνες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην μείωση του προβλήματος της πείνας και της κακής διατροφής σε πολλές φτωχές χώρες. Οι φυτείες γλυκοπατάτας που αντιστέκεται σε ένα ιό που καταστρέφει τις φυτείες θα μπορούσε να λύσει το μεγάλο πρόβλημα της καταστροφής των σοδειών στην Αφρική. Παράλληλα αναμένονται ψάρια που θα μεγαλώνουν πολύ πιο γρήγορα, δέντρα που παράγουν φρούτα και ξηρούς καρπούς σε πολύ λιγότερα χρόνια και φυτά που παράγουν νέες ουσίες με μοναδικές ιδιότητες. Οι τεχνολογίες που επιτρέπουν την παραγωγή ΓΤΤ μπορούν να προσφέρουν πάρα πολλά στην ανθρωπότητα και να λύσουν το πρόβλημα του σιτισμού του ραγδαίως αυξανομένου πληθυσμού της γης. Όμως όπως όλες οι νέες τεχνολογίες έτσι και αυτές έχουν κινδύνους. Μερικοί από τους κινδύνους είναι γνωστοί άλλοι όμως είναι άγνωστοι. Τα επίμαχα θέματα που αφορούν τα ΓΤΤ έχουν σχέση με την ασφάλεια για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

Τα πλεονεκτήματα είναι τα ακόλουθα : Α. Προϊόντα φυτικής προέλευσης :  Καλύτερη γεύση και ποιότητα  Μείωση χρόνου ωρίμανσης των φυτών ή δέντρων που τα παράγουν  Τα ΓΤ φυτά προσφέρουν καλύτερες και μεγαλύτερες σοδειές, αυξημένη αντίσταση εναντίον βλαβερών οργανισμών και ασθενειών, χρειάζονται λιγότερα εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα  Αυξημένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά  Πιθανότητες για νέα προϊόντα και μεθόδους καλλιέργειας. Β. Προϊόντα ζωικής προέλευσης :  Περισσότερες θρεπτικές ιδιότητες, αυξημένη αντίσταση των ζώων σε ασθένειες, αύξηση της παραγωγικότητας  Καλύτερη και περισσότερη παραγωγή κρέατος, αυγών και γάλακτος  Βελτίωση της υγείας των ζώων και καλύτερες διαγνωστικές μέθοδοι. Γ. Ωφελήματα για το περιβάλλον  Λιγότερη χρήση εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων  Καλύτερη διατήρηση του εδάφους και των υδάτων όπως επίσης εξοικονόμηση ενέργειας  Βιολογική επεξεργασία των δασικών προϊόντων  Καλύτερος χειρισμός και επεξεργασία των αποβλήτων. Δ. Ωφελήματα για την κοινωνία  Αυξημένη παραγωγή τροφίμων και ασφάλεια για τον αυξανόμενο ανθρώπινο πληθυσμό της γης  Αντιμετώπιση του προβλήματος της πείνας και του υποσιτισμού που μαστίζει σήμερα ένα πολύ μεγάλο αριθμό χωρών παγκοσμίως.

Τα μειονεκτήματα και προβλήματα που συνοδεύουν τα ΓΤ προϊόντα αφορούν τους ακόλουθους τομείς : Α. Ασφάλεια Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία : Μεταφορά αλλεργιών, δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά λόγω μετάδοσης των γονιδίων που προσδίδουν την ανθεκτικότητα αυτή, πιθανότητα για άγνωστες επιδράσεις που μπορούν να έχουν σχέση με καρκίνο ή άλλες επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία Κίνδυνοι για το περιβάλλον : Ανεπιθύμητη μεταφορά ΓΤ χαρακτηριστικών σε άλλους οργανισμούς με φυσικούς τρόπους, απώλεια του πλούτου της βιολογικής διαφοροποίησης στο φυτικό και ζωικό βασίλειο, άγνωστες επιδράσεις σε μικρόβια ή άλλους μικροοργανισμούς του εδάφους. Β. Προβλήματα πνευματικών δικαιωμάτων Υπάρχει ο κίνδυνος, μερικές πολυεθνικές εταιρείες να μπορούν να ελέγχουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων λόγω πνευματικών δικαιωμάτων Αύξηση της εξάρτησης των φτωχότερων και λιγότερο αναπτυγμένων χωρών από τις πλουσιότερες και βιομηχανοποιημένες χώρες Εκμετάλλευση από τις πιο αναπτυγμένες χώρες των φυσικών πόρων άλλων πιο αδύνατων χωρών. Γ. Ηθικά προβλήματα Επέμβαση στους γενετικούς μηχανισμούς της φύσης και παραβίαση των εσωτερικών αξιών φυσικών οργανισμών Ανάμειξη γονιδίων από βιολογικά διαφορετικούς οργανισμούς Αντίθεση για την κατανάλωση προϊόντων φυτικής προέλευσης που περιέχουν ζωικά γονίδια και αντίθετα. Δ. Προβλήματα σήμανσης Σε μερικές χώρες δεν είναι υποχρεωτικό να αναφέρεται πάνω στα προϊόντα κατά πόσο προέρχονται από ΓΤ Η ανάμειξη ΓΤ και μη ΓΤ προϊόντων δυσκολεύει τις προσπάθειες σήμανσης αναφορικά με την προέλευση και το είδος των προϊόντων. Ε. Προβλήματα για την κοινωνία Δεδομένου ότι είναι οι περισσότερο πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες που ελέγχουν την τεχνολογία των ΓΤΤ, υπάρχει ο κίνδυνος στρέβλωσης και τα νέα προϊόντα θα αναπτύσσονται σύμφωνα με τα συμφέροντα των πλουσιοτέρων χωρών.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίζει να εφαρμόζονται νέα είδη καλλιέργειας, που παρουσιάζουν αρκετά πλεονεκτήματα και βοηθούν αρκετά τους αγρότες, όπως η υδροπονική, αεροπονική και ακουαπονική. Η υδροπονική είναι γνωστή από τις αρχές του 17 ου αιώνα αλλά έγινε περισσότερο γνωστή από το 1970 που πλήθος αγροτών άρχισε να την εφαρμόζει σε επίπεδο παραγωγής. Οι νέες αυτές μέθοδοι καλλιέργειας χρησιμοποιούν μόνο το 5% με 10% του νερού που απαιτείται σε μια συμβατική καλλιέργεια σε χώμα. Τα φυτά βρίσκονται σε πολύ μικρότερη απόσταση το ένα από το άλλο, η παραγωγή είναι εντυπωσιακά ταχύτερη και τα εργατικά χέρια που απαιτούνται είναι πολύ λιγότερα. Δηλαδή, σε πολύ μικρότερο χώρο, με ελάχιστα έξοδα για το πότισμα και ελάχιστα έξοδα για εργατικά η παραγωγή είναι πολλαπλάσια της συμβατικής. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι οι καλλιέργειες αυτές δεν απαιτούν εύφορη γη ! Για να είμαστε ακριβέστεροι, δεν απαιτούν καν καλλιεργήσιμη γη. Ακόμα και το πιο άγονο κομμάτι του πλανήτη μπορεί να παράξει εύκολα και γρήγορα τα απαιτούμενα προϊόντα. Αρκεί να το επιτρέπουν οι κλιματολογικές συνθήκες ( για να μην υπάρχει μεγάλη δαπάνη σε θέρμανση / ψύξη των χρησιμοποιούμενων θερμοκηπίων ), να υπάρχει επαρκής ηλιοφάνεια ( για να μην χρειάζεται τεχνητός φωτισμός ) και να έχει νερό ( σε σαφώς λιγότερες ποσότητες από αυτές που απαιτεί η καλλιέργεια σε χώμα ). Η κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Εξελίσσονται όμως με τον χρόνο και τη συμβολή της επιστήμης που καλείται να δώσει μία λύση στο τεράστιο πρόβλημα του υπερπληθυσμού, της κατεστραμμένης από φάρμακα καλλιεργήσιμης γης και της έλλειψης καθαρού νερού. Γιατί αυτοί είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξη τέτοιων μεθόδων και ελπίζουμε πως η εξέλιξή τους θα τις κάνει ακόμα πιο παραγωγικές, προσοδοφόρες αλλά και οικονομικές για τον καταναλωτή.

 Είναι ετερογενείς πληθυσμοί  Είναι τοπικά προσαρμοσμένοι  Έχουν δημιουργηθεί με επιλογή των γεωργών και της φύσης  Παρουσιάζουν ομοιόσταση σε καταπονήσεις από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες  Αποτελούν ένα εξελισσόμενο υλικό Μερικές ετήσιες τοπικές ποικιλίες είναι τα σιτηρά, τα λαχανικά και τα όσπρια, ενώ μερικές πολυετείς είναι το αμπέλι, η ελιά και άλλα οπωροφόρα

Τα συγκεκριμένα είδη καλλιεργειών χρησιμοποιούνται εδώ και πάρα πολλά χρόνια και είναι και αρκετά αποδοτικά. Συγχρόνως όμως γίνονται και προσπάθειες βελτίωσης τους προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη παραγωγή σε συντομότερο χρονικό διάστημα, αλλά και δημιουργίας νέων μεθόδων καλλιέργειες οι οποίες θα είναι περισσότερο αποτελεσματικές και γενικότερα θα εμφανίζουν περισσότερα πλεονεκτήματα.

Στην Εύβοια εφαρμόζονται διάφορες καλλιέργειες και η παραγωγή προϊόντων αυξάνεται συνεχώς. Συγκεκριμένα στη Βόρεια Εύβοια καλλιεργούνται τα τελευταία χρόνια βιολογικές ελιές στην περιοχή των Ροβιών, ξερά σύκα στο χωριό ‘ Ταξιάρχης ’, χαμοφάσουλα στην περιοχή του Μαντουδίου και αμπέλια στην Ιστιαία. Επιπλέον, καλλιεργείται τα τελευταία 5 χρόνια το ιπποφαές που είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος με ευεργετικές ιδιότητες στην περιοχή του Προκοπίου. Επίσης, εφαρμόζονται καλλιέργειες μανιταριών στη Στενή, σύκων στην περιοχή της Κύμης, εκλεκτό κρασί στο Ληλάντειο πεδίο και ελαιόλαδο σε όλο τον νομό της Εύβοιας. Μεγάλη είναι και η παραγωγή αγροτικών προϊόντων στη Νότια Εύβοια, όπου καλλιεργούνται κυρίως τσάι και θυμάρι. Τέλος, σε όλες τις πεδινές περιοχές της Εύβοιας καλλιεργούνται ντομάτες, πατάτες, πορτοκάλια, λεμόνια, αγγούρια, μπρόκολα, κουνουπίδια, κολοκύθια κ. ά.