Πολλοί ίσως διερωτώνται γιατί να σκαλίζουμε παλιές πληγές, και σωστά κάνουν. Άν ξεχάσουμε όμως την ιστορία μας, από πού προήλθαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, τι υπέφεραν και πού έφτασαν πώς θα μπορέσουμε να ζήσουμε ειρηνικά με τους γείτονές μας; Ένα άγνωστο παρελθόν, πέραν από αυτό το λανθασμένο και παραποιημένο που διδάσκουν στα σχολεία και των δυο χωρών δεν είναι δυνατόν να σώσει το μέλλον. Το μέλλον σώζεται μόνον με τη γνώση του παρελθόντος. Όσο για τον γράφοντα, δεν ξέρω αν έχω τη δύναμη να συνεχίσω περισσότερο πάνω σ’ αυτό το θέμα. Τα παιδιά αυτά που διασώθηκαν ούτε τα ρούχα τους δεν πρόφτασαν να πάρουν, οπότε είναι ενδεδυμένα με αμερικανικές ενδυμασίες. Οι αλήθεια είναι τόσο πικρή… Ιάκωβος Γαριβάλδης ΜΝΗΜΕΣ – Αλησμόνητες Πατρίδες

Με τον όρο Μικρασιατική καταστροφή[1] περιγράφεται περισσότερο η τελευταία φάση της Μικρασιατικής εκστρατείας, δηλαδή το τέλος του "ελληνοτουρκικού πολέμου του ", η φυγή από την Τουρκία της ελληνικής διοίκησης, που είχε εγκατασταθεί στα δυτικά μικρασιατικά παράλια, στη Σμύρνη, κατά τη Συνθήκη των Σεβρών, (αμέσως μετά την ανακωχή του Μούδρου), όπως και η σχεδόν άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού μετά την κατάρρευση του μετώπου και η γενικευμένη πλέον εκδίωξη μεγάλου μέρους τους ελληνικού και χριστιανικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία, που είχε όμως ξεκινήσει πολύ νωρίτερα (δείτε σχετικά Συνθήκη του 1914, που είχε συνομολογήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος) και που είχε διακοπεί με την "ανακωχή του Μούδρου". Τα γεγονότα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα, μετά τη Καταστροφή της Σμύρνης και της Ανακωχής των Μουδανιών, που συνομολογήθηκε στην ομώνυμη πόλη (11 Οκτωβρίου 1922), και τον ένα μήνα μετά εκκένωση της χερσονήσου της Καλλίπολης (στις 11 Νοεμβρίου) από τους εκεί Έλληνες, καθώς και αργότερα με την "υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών" ( ) από όλη τη Μικρά Ασία και τον ερχομό 1,5 εκατομμυρίων προσφύγων στην Ελλάδα, να επιφέρουν την τελεία καταστροφή του Θρακικού και Μικρασιατικού ελληνισμού μαζί με του Πόντου. Ο πλήρης απολογισμός της καταστροφής αυτής που συντελέσθηκε ιστορικά σε δύο περιόδους, (αμφότερες τετραετίες), και είναι πράγματι πολύ δύσκολος. Οι αρπαγές και οι λεηλασίες σπιτιών και περιουσιών, οι γεωργικές και κτηνοτροφικές καταστροφές, το γκρέμισμα σχολείων, ναών και άλλων ευαγών ιδρυμάτων, η χρεοκοπία και καταστροφή βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων με τον παράλληλο ευτελισμό κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας που περιλαμβάνονται μαρτυρικοί βασανισμοί αιχμαλώτων, βιασμοί και ηθική οδύνη υπό το κλίμα του τρόμου και της απειλής του θανάτου, αλλά και οι ατέλειωτες πορείες αιχμαλώτων, στα περιώνυμα "τάγματα εργασίας", με άγνωστο αριθμό ανθρώπων που χάθηκαν σ'αυτά, οι σφαγές, οι θηριωδίες μέχρι και οι εκτελέσεις επί των αποφάσεων των τουρκικών Δικαστηρίων της Ανεξαρτησίας δεν έχουν μέχρι σήμερα ερευνηθεί πλήρως.

Οι θηριωδίες των Τούρκων, ο εμπρησμός της Σμύρνης και το δράμα χιλιάδων προσφύγων.... Τον Αύγουστο του 1922 ο τουρκικός στρατός άρχισε να φθάνει στη Σμύρνη. Το μέτωπο είχε καταρρεύσει λίγες ημέρες νωρίτερα και πολλοί άντρες του ελληνικού στρατού αναζητούσαν καταφύγιο στα παράλια, λαβωμένοι και απογοητευμένοι. Από τους Τούρκους, πρώτοι μπήκαν στην πόλη οι τσέτες, δηλαδή οι άτακτοι μαχητές που ακολουθούσαν το στρατό του Κεμάλ. Αμέσως άρχισαν τις θηριωδίες. Εκτέλεσαν όσους άντρες βρήκαν μπροστά τους και έκαναν πλιάτσικο στα σπίτια και άρπαζαν από τις γυναίκες χρυσαφικά και τιμαλφή. Έφτασαν στο σημείο να κόβουν τα δάχτυλα ή τα αφτιά για να πάρουν δαχτυλίδια και σκουλαρίκια.... Στις 13 Σεπτεμβρίου ξεκίνησε η φωτιά που κατέστρεψε τη Σμύρνη. Ήταν το σύνθημα για το οριστικό τέλος της μακραίωνης παρουσίας του ελληνισμού στη Μικρά Ασία. Μέχρι τότε ζούσαν στην πόλη άνθρωποι εκ των οποίων οι ήταν Έλληνες, μουσουλμάνοι, Τούρκοι, Εβραίοι και Αρμένιοι. Η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει ότι ο εμπρησμός της Σμύρνης ήταν αποτέλεσμα οργανωμένου σχεδίου των Τούρκων, ωστόσο κάποιοι ανιστόρητοι υποστηρίζουν ότι την έβαλαν φεύγοντας οι Έλληνες. Αρκετοί την αποδίδουν σε ατύχημα, ενώ έχει ερευνηθεί ακόμα και η κατεύθυνση του αέρα, στην προσπάθεια να απαντηθεί το εύλογο ερώτημα, πώς κατάφεραν οι μουσουλμανικές συνοικίες, να βγουν αλώβητες από την καταστροφή. Φυσικά σημαντικός ήταν και ο ρόλος των συμμαχικών δυνάμεων, που έμειναν προκλητικά αμέτοχες στην καταστροφή. Η φωτιά, που ξέσπασε στην αρμένικη συνοικία, ονομάστηκε από πολλούς Τούρκους απλώς «πυρκαγιά», ενώ στην ουσία ήταν ο εμπρησμός μιας εθνότητας. Δείτε στο βίντεο της «Μηχανής του Χρόνου» την καταστροφή της Σμύρνης.... Η καταστροφή της Σμύρνης διήρκησε έως τις 17 Σεπτεμβρίου. Την ώρα που η φωτιά κατέστρεφε σπίτια και πειρουσίες, οι Τούρκοι σκότωναν, κακοποιούσαν και εξευτέλιζαν με κάθε τρόπο τους Έλληνες. Όσοι κατάφερναν να γλιτώσουν από τα χέρια των διωκτών, έτρεχαν στο λιμάνι κι εγκατέλειπαν την πόλη. Πολλοί έπεφταν ακόμα και στη θάλασσα για να σωθούν. Ο απολογισμός είναι τραγικός για τους Έλληνες....

Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα εκτός αν η πατρίδα είναι μια ιδρωμένη φωνή στο αυτί σου που λέει φύγε, τρέξε μακριά μου τώρα δεν ξέρω τι έχω γίνει αλλά ξέρω ότι οπουδήποτε αλλού θα είσαι πιο ασφαλής απ΄ ότι εδώ …….