O ρόλος του γονιού στην Ψυχοκινητική Ανάπτυξη του παιδιού. Κάτια Σοφιανού Παιδίατρος –Aναπτυξιολογος 2015

Τι χρειάζεται ένα παιδί για να μεγαλώσει Ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης ( φαγητό, στέγη, ρουχισμό, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη). Προστασία από διάφορους περιβαλλοντικούς κινδύνους (π.χ. φυσικοί κίνδυνοι, κακοποίηση). Για την απρόσκοπτη Ψ/Κ ανάπτυξή του: Στοργή, συναισθηματική σταθερότητα Καθοδήγηση -Κανόνες κοινωνικής αγωγής Εκπαίδευση

Ψυχοκινητική ανάπτυξη Τομείς Κίνηση Αισθήσεις Γλώσσα Προσωπικές δεξιότητες, κοινωνικότητα Γνωστικές δεξιότητες

1. ΚΙΝΗΣΗ

Ι.ΚΙΝΗΣΗ (αναπτυξιακά ορόσημα) Νεογέννητο 1-3μ. Μερική στήριξη κεφαλής Πιο «ελεγχόμενες κινήσεις» Πιο συγκεκριμένες και με σκοπό 4-6 μ. Στήριξη κεφαλής Μερική στήριξη κορμού Πιάνει αντικείμενα και το φέρνει στο στόμα

Ι.ΚΙΝΗΣΗ 6-9μ. Σταθερό κάθισμα Προσπάθεια να κινηθεί Πιάνει σταθερά με όλη την παλάμη και βάζει αντικείμενα στο στόμα και μπορεί να αρχίσει να τρώει με τα χέρια. 9-12μ. Κίνηση π.χ. μπουσουλώντας, στήριξη ? Περπάτημα. Πιάνει αντικείμενα με κίνηση «λαβίδας». Πετά αντικείμενα σκοπίμως στο πάτωμα και αρχίζει να δείχνει αντικείμενα που ζητά ή το ενδιαφέρουν μ. Αυξανόμενη ευστάθεια στο περπάτημα και ποικιλία στάσεων σώματος, σκαρφαλώνει ή ανεβαίνει σκάλες. Βάζει μικρά αντικείμενα μέσα σε μεγάλα και μπορεί να παίξει με τουβλάκια. Αρχίζει να χρησιμοποιεί το κουτάλι όλο και πιο επιδέξια

Ι.ΚΙΝΗΣΗ μήνες. Μπορεί να μεταφέρει μεγαλύτερα πράγματα, να αποφεύγει εμπόδια να τρέχει, να κατέβει σκάλες. 2-3 Πηδά, κλωτσά, σκαρφαλώνει και σπρώχνει τροχήλατα αντικείμενα 3-4 Ακόμα μεγαλύτερη ικανότητα στα παραπάνω, κάνει τρίκυκλο ποδήλατο 4-6 Μεγάλη ποικιλία κινήσεων και δεξιοτήτων και πλήρης έλεγχός τους σε σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στην ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων; Δώστε του χώρο να εξασκήσει τις αναπτυσσόμενες δεξιότητες (λαμβάνοντας πρώτα κάποια μέτρα ασφάλειας) Για μη περιπατητικά μωρά: «παιδικό γυμναστήριο» κολύμβηση Η στράτα πλέον δεν ενδείκνυται Για περιπατητικά παιδιά και νήπια όχι περιορισμός στο «πάρκο» ή το καρότσι Αφήστε το να «ψάξει» σε ντουλάπια με ασφαλές περιεχόμενο Αφήστε το να κινηθεί ελευθέρα σε εξωτερικό χώρο π.χ. παιδική χαρά- Μην το περιορίζετε για να «μη λερωθεί» ή να μην «κρυώσει».

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στην ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων; Αιωρούμενα παιχνίδια Παιχνίδια αιτίας- αποτελέσματος Διαχωρισμός σχημάτων Μολύβια Τουβλάκια Παζλ

2.ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ H ομαλή πορεία της αισθητηριακής ανάπτυξης είναι ουσιαστική: το παιδί απόκτά μέσα από αυτή την ικανότητα να ρυθμίζει τα συναισθηματά του να ενδιαφέρεται για τον έξω κόσμο να αναπτύσσει στενές σχέσεις με οικεία πρόσωπα και να επικοινωνεί.

Ακοή Νεογέννητο: «τινάζεται» σε ξαφνικούς ήχους. Ηρεμεί στον ήχο της φωνής της μαμάς 1-5 μηνών: εξέλιξη στον εντοπισμό του ήχου με προοδευτική στροφή της κεφαλής 6-12 μ. Ψάχνει να βρεί από πού προέρχεται ο ήχος, αναγνωρίζει λέξεις Ανταποκρίνεται σε απλές εντολές Ανταποκρίνεται σε πιο σύνθετες εντολές Καταλαβαίνει απολύτως το νόημα μια συζήτησης και συμμετέχει.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε στην ανάπτυξη της ακοής του; Oμιλία-τραγούδια από πολύ μικρή ηλικία: βοηθούν το μωρό να αρχίζει να ξεχωρίζει διάφορους ήχους από λέξεις, ενώ ταυτόχρονα το ψυχαγωγούν Σε μεγαλύτερη ηλικία επικεντρώστε σε συγκεκριμένους ήχους και εξηγήστε του από που προέρχονται π.χ. ήχοι ζώων, θρόισμα φύλλων

Όραση Γέννηση: αδυναμία εστίασης παρα μόνο σε κοντινή απόσταση και στο πρόσωπο Μετά από 3-4 εβδομάδες αρχίζουν και εστιάζουν σε αντικείμενα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση και κινούνται σε τροχιά μερικών εκατοστών από τη μέση γραμμή. Προοδευτικά βλέπουν όλο και μακρύτερα, π.χ. στους 6 μήνες στην άλλη άκρη ενός κανονικού δωματίου. Διαχωρίζουν τα μέλη του σώματός τους από ξένα αντικείμενα και αρχίζουν και παίζουν με αυτά (χέρια-πόδια) Μετά τους 6 μήνες αρχίζουν και θυμούνται τα αντικείμενα που πέφτουν ή πρόσωπα που φεύγουν από το οπτικό τους πεδίο και τα αναζητούν. Στα δεύτερο εξάμηνο βλέπουν μικρότερα αντικείμενα π.χ. σε μέγεθος σουσαμιού και προσπαθούν να τα πιάσουν. Επίσης βλέπουν αρκετά μακριά, περίπου απόσταση 6 μέτρα.

Ποια ερεθίσματα συμβάλουν στην ανάπτυξη της όρασης; Νεογέννητο: μεγάλες εικόνες γεωμετρικών μαυρόασπρων σχημάτων 2-6 μηνών: παιδικό «γυμναστήριο» με αιωρούμενα παιχνίδια που προοδευτικά θα προσπαθεί να τα πιάσει. Από τους 6 μήνες και μετά μπορεί να δει μεγάλες εικόνες σε βιβλία. Οι εικόνες στην τηλεόραση είναι αρκετά περίπλοκες σε αυτή την ηλικία γι αυτό και δεν συμβάλουν ιδιαίτερα στην εξοικείωση του παιδιού με διαφορετικές παραστάσεις

Όραση Μετά τους 12 μήνες το παιδί από μόνο του κινείται και ανακαλύπτει νέες παραστάσεις. Τα διάφορα παιχνίδια μπορούν να του δώσουν νέες εικόνες χρωμάτων σχημάτων κλπ. Μ ε τη χρήση των χεριών του το παιδί μπορεί να βελτιώσει τον οπτικοκινητικό συντονισμό. Σε αυτό το στάδιο μπορούν να του προσφερθούν και χρωματιστά μολύβια με σκοπό να ενισχύσουν αυτή τη δεξιότητα

Αφή Σημαντική για τη γνωριμία με το περιβάλλον Aίσθηση θερμοκρασίας Ευχάριστα –δυσάρεστα ερεθίσματα Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στα ίδια ερεθίσματα σε σχέση με τους μεγάλους

Αφή Νεογέννητο: θαλπωρή και ασφάλεια από την επαφή με το σώμα της μαμάς Στη βρεφική ηλικία: η δερματική επαφή,το «φάσκιωμα», τα χάδια προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο. Το βρέφος μαθαίνει τη σύσταση διαφορετικών πραγμάτων από την επαφή με το στόμα Στα πλαίσια των κινητικών δραστηριοτήτων είναι σκόπιμο να «επιτρέπουμε» στο παιδί να αγγίζει διάφορα πράγματα.

Όσφρηση-γεύση Πολύ λιγότερα πράγματα είναι γνωστά σχετικά με την ανάπτυξη των δυο αυτών αισθήσεων Οι γευστικές προτιμήσεις μπορούν να διαμορφωθούν πολύ νωρίς Το μωρό έχει επίγνωση της μυρωδιάς της μαμάς

Όσφρηση, γεύση Υπάρχει «εγγενής» προτίμηση των παιδιών στις γλυκές και αλμυρές γεύσεις σε σχέση με τις πικρές και ξινές. Η δοκιμή πολλών διαφορετικών γεύσεων στο στάδιο εισαγωγής των στερεών βοηθά το παιδί να διαμορφώσει τις γευστικές του προτιμήσεις και αυξάνει τις πιθανότητες να έχει μια ισορροπημένη διατροφή αργότερα.

3.ΓΛΩΣΣΑ

Η εξέλιξη της γλώσσας Νεογέννητο: αναγνωρίζει τη φωνή της μαμάς. Ηρεμεί σε «λευκούς» ήχους. 1-5 μηνών: Αρχίζει να παράγει ήχους σε απάντηση της δική μας ομιλίας «α-γκού» μ: Mπαμπάλισμα μονοσύλαβο- πολυσύλλαβο. Κατανοεί χροιά της φωνής και αρχίζει να ανταποκρίνεται στο όνομά του : Kαταλαβαίνει απλές εντολές? Μια- δυο λέξεις με νόημα.

Η εξέλιξη της γλώσσας Οι λέξεις προοδευτικά περισσότερες? Μαζί δυο λέξεις περί τα 2 έτη. Προσπαθεί να τραγουδήσει. Καταλαβαίνει όλο και πιο σύνθετες εντολές Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες και να φτιάχνει πιο σύνθετες προτάσεις 3-4. Λόγος πιο περιγραφικός. Ρωτά συνεχώς ερωτήσεις. 4-6 Εμπλουτισμός λεξιλογίου. Αρχίζει να έχει επίγνωση των φθόγγων της ρίμας και της σχέσης τους με τις λέξεις.

Γλώσσα: πώς ο γονιός μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξή της Βιβλία με μεγάλες εικόνες. Στη διάρκεια μιας δραστηριότητας «αφηγηθείτε» του τι κάνετε. «Προκαλέστε» τη συζήτηση ζητώντας του να περιγράψει μια δραστηριότητα Κάνοντας ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση των αντικειμένων (ρήματα) Να περιγράψει που βρίσκονται κοινά παιχνίδια σε διάφορες θέσεις π.χ πάνω, κάτω κλπ πραγματοποιήστε συγκρίσεις ως προς το βάρος μέγεθος κλπ.

Γλώσσα: πώς ο γονιός μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξή της Ενθαρρύνετε την επαφή με άλλους ανθρώπους και παιδιά. Εκμάθηση πιο σπάνιων λέξεων και αντιθέτων εννοιών π.χ παιχνίδια κάρτες Μην πιέσετε το παιδί σας να μάθει γράμματα και αριθμούς πριν πάει στο σχολείο, αλλά εάν το θέλει μην το εμποδίσετε.

Τηλεόραση, tablet, PC + ποικιλία παραστάσεων, γνωριμία με έξω κόσμο + Δυνατότητα εξάσκησης δεξιοτήτων μέσω κατάλληλων εφαρμογών - το παιδί παρακολουθεί χωρίς να μπορεί να κάνει ερωτήσεις - σε ορισμένα παιδιά οδηγεί σε εσωστρέφεια, αντικοινωνικότητα, στερεοτυπικές συμπεριφορές. - εθισμός στο διαδίκτυο

Τηλεόραση, tablet, PC Ναι Προσεκτική επιλογή των προγραμμάτων ή των video - εφαρμογών Διδάξτε το παιδί να είναι επιλεκτικό στο τι παρακολουθεί Ιδανικά παρακολούθηση των προγραμμάτων με τους γονείς Όχι Η τηλεόραση δεν πρέπει να έχει το ρόλο της «νταντάς» Mην αφήνετε το παιδί σας μπροστά στην οθόνη με τις ώρες Μην τα χρησιμοποιείτε για να ενθαρρύνετε το παιδί σας να φάει. Μην επιτρέψετε να δει έστω και κατα λάθος ταινίες με εικόνες βίας και τρόμου

4.ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ- ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Φαγητό Προσφέρετε ποικιλία γεύσεων και φαγητών Αφήστε το να φάει μόνο του –ενθαρρύνοντας προοδευτικά τη χρήση των χεριών, του κουταλιού, πιρουνιού. Δημιουργήστε άνετη και χαρούμενη ατμόσφαιρα στην ώρα του γεύματος. Μην το «μπουκώνετε», μην το πιέζετε ή το «κυνηγάτε»!! Θυμηθείτε ! Το παιδί σας μιμείται τις διατροφικές σας συνήθειες (καλές και κακές) Πιο αποτελεσματικό να του δείξετε πως και τι να τρώει Από την ηλικία περίπου 12 μηνών μπορεί να τρώει το φαγητό της οικογένειας Από πολύ νωρίς να συμμετέχει στα οικογενειακά γεύματα.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Εκπαίδευση τουαλέτας Όταν το παιδί σας «δείχνει έτοιμο» Περίπου 2 χρόνια Επιστρατεύστε το παιχνίδι Μην επιτρέψετε η εκπαίδευση να γίνει αντικείμενο θυμού ή απογοήτευσης

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Ύπνος Οι ανάγκες μειώνονται βαθμιαία από 18 ώρες (νεογέννητο) στις ώρες (2 ετών) Ώρα ύπνου –λίγο πολύ συγκεκριμένη Προετοιμασία ύπνου Προβλήματα Άρνηση Φόβος στο σκοτάδι Εφιάλτες

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Πως μπορούμε να συμβάλουμε στην ενίσχυσή τους? Δώστε χρόνο (π.χ. χρόνο να προσπαθήσει να ντυθεί) Δώστε του ρόλους –αρμοδιότητες, προσέχοντας να μην το κουράσουν και προσέχοντας να μην είναι επικίνδυνες π.χ. να βοηθήσει στην παρασκευή γλυκού, ψώνια, πότισμα λουλουδιών.

Κοινωνικότητα Διέπεται από στάδια Διάθεση-πρόθεση του παιδιού για επικοινωνία Αλληλεπίδραση με γονιό με εκφράσεις προσώπου- δείχνοντας τη στοργή του Ζητά και εντυπωσιάζεται με καινούριες παραστάσεις Επιζητά παρέα των γύρω του Παίζει με άλλα παιδιά Δημιουργεί φιλίες

Κοινωνικότητα Συμπεριφορά-θέσπιση ορίων Συνέπεια από τους γονείς στην τήρησή τους «Πείσματα» : χειρισμός με υπομονή και ψυχραιμία! Δώστε του χρόνο να ξεσπάσει και επαναπροσεγγίστε το με συζήτηση Σωματική τιμωρία ? Μήπως διδάσκει στο παιδί να απαντά με τον ίδιο τρόπο; καλλιεργεί βίαιη συμπεριφορά;

Παιχνίδι Το παιχνίδι είναι βασικός τρόπος εξάσκησης όλων σχεδόν των δεξιοτήτων του παιδιού ενώ αποτελεί το μέσον έκφρασης των δυνατοτήτων του παιδιού. Είδη παιχνιδιού: Eνεργητικό παιχνίδι Παιχνίδι με πειραματισμό π.χ. συνδυαστικό παιχνίδι με αντικείμενα Δημιουργικό παιχνίδι Προσποίηση- συμβολικό παιχνίδι και φανταστικό παιχνίδι Το «ακατάστατο» παιχνίδι Το παιχνίδι με άλλα παιδιά

Ανασκόπηση-κύρια μηνύματα Ο γονιός έχει κεντρικό και ουσιαστικό ρόλο στην προαγωγή όλων των τομέων της Ψ/Κ ανάπτυξης του παιδιού του. Η προσπάθεια πρέπει να χαρακτηρίζεται: Χρόνος Διάθεση Γνώση Εφευρετικότητα Χρησιμοποίηση των κατάλληλων μέσων στην κατάλληλη ηλικία Επίβλεψη  πρόληψη