ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑ Είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, αόρατοι με γυμνό μάτι, διαδεδομένοι στο περιβάλλον. ΠΑΘΟΓΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Προκαλούν λοίμωξη σε ευπαθή άτομα. ΜΟΛΥΝΣΗ Είναι η εγκατάσταση μικροβίων σε επιφάνεια ή σημείο του σώματος.

ΛΟΙΜΩΞΗ Είναι η εγκατάσταση, η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός των μικροβίων. Είναι τοπική και γενική. Η τοπική περιορίζεται στη θέση εγκατάστασης των μικροβίων με τοπικές αντιδράσεις (ερυθρότητα, πόνο κλπ). Η γενική επηρεάζει γενικότερα τον οργανισμό (ρίγος, πυρετό κλπ). ΝΟΣΟΣ Είναι το σύνολο των διαταραχών οργάνων ή συστημάτων που προκαλούνται από την αντίδραση των μικροβίων. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ Είναι οι λοιμώξεις που αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα της επαφής με κάποιο περιβάλλον υγειονομικής φροντίδας ή επαγγελματία φροντίδας υγείας, εφόσον η λοίμωξη δεν προϋπήρχε ή δεν βρισκόταν υπό επώαση τη στιγμή της εισόδου στο περιβάλλον αυτό. Εμφανίζεται ώρες μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Α. ΣΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΤΑ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΟΣΤΑΤΙΚΑ Η ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΙΜΑΤΟΣ (λευχαιμίες) Β. ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΣΤΙΕΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ (κουζίνες, αγωγοί νερού κλπ) Προσοχή στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις που μπορεί να λάβουν επιδημικές καταστάσεις.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΜΟΛΥΝΣΕΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ Είναι η απομάκρυνση ακαθαρσιών και μικροοργανισμών με νερό ή απορρυπαντικό. ΑΣΗΨΙΑ Η ασηψία είναι αποτέλεσμα της αποστείρωσης. Είναι η πλήρης απουσία μικροβίων. Αποστείρωση & ασηψία είναι ταυτόσημες έννοιες

ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ Είναι η μερική καταστροφή ή αναστολή του πολλαπλασιασμού των μικροβίων σε αντικείμενα και επιφάνειες (έπιπλα, εργαλεία, δάπεδα κ.α). Η μερική καταστροφή και αναστολή πετυχαίνεται με την καθαριότητα, τη θερμότητα και τα αντισηπτικά φάρμακα ή συνδυασμό καθαριότητας και αντισηπτικών. ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ Είναι η τελεία καταστροφή των ζωντανών οργανισμών και των σπόρων. ΑΝΤΙΣΗΨΙΑ Είναι η μερική καταστροφή ή αναστολή του πολλαπλασιασμού των μικροβίων σε ζωντανούς ιστούς (αντισηψία δέρματος και βλεννογόνων).

ΧΗΜΙΚΑ ΑΝΤΙΣΗΠΤΙΚΑ-ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΑΛΚΟΟΛΕΣ Αιθυλική αλκοόλη, το οινόπνευμα είναι μικροβιοκτόνο σε πυκνότητα 60-70% και η ισοπροπυλική σε πυκνότητα 60%. Δεν είναι τοξικά, είναι αναφλέξιμα και η δράση τους επιφανειακή. ΑΛΔΕΫΔΕΣ Χρησιμοποιούνται η φορμαλδεϊδη (φορμόλη) και η γλουταραλδεϋδη. Διάλυμα φορμόλης 8% έχει βακτηριοκτόνο δράση. Η επιτυχία της αποστείρωσης προϋποθέτει καλό καθαρισμό των αντικειμένων από οργανικές ουσίες. Χρησιμοποιούνται σε παθολογοανατομικά εργαστήρια, ασηψία και συντήρηση παρασκευασμάτων, ταρίχευση πτωμάτων.

ΑΛΟΓΟΝΑ Δύο ομάδες. Παράγωγα του χλωρίου και του ιωδίου. Η χλωρίνη χρησιμοποιείται σε πυκνότητα 1% και 0,5% σε μεγάλες αραιώσεις στο πόσιμο νερό. Είναι δραστικά κατά της ηπατίτιδας του AIDS και άλλων παθογόνων μικροοργανισμών. Η χρήση τους είναι ευρεία εξαιτίας της εύκολης παρασκευής το χαμηλό κόστος και το ακίνδυνο της εφαρμογής. Η χρήση του ιωδίου είναι περιορισμένη λόγω της ερεθιστικότητας. ΦΑΙΝΟΛΕΣ Είναι απολυμαντικά επιφανειών σε χαμηλές πυκνότητες 2- 3%. Παράγωγα είναι η εξαχλωροφίνη και η χλωροξυλενόνη (Dettol).

ΑΡΧΕΣ ΑΣΗΨΙΑΣ Κατάλληλο αντισηπτικό Σωστή αραίωση σύμφωνα με τις οδηγίες (5%,10%) Κάνετε τη διάλυση και φυλάξτε την σε καθαρό δοχείο (με ημερομηνία ημέρας) Ορισμένος χρόνος παραμονής των αντικειμένων στο αντισηπτικό (σύμφωνα με τις οδηγίες) Καθαρίζεται η επιφάνεια πριν την αντισηψία Δεν χρησιμοποιείται αντισηπτικό για αποστείρωση Δεν αποθηκεύονται τα όργανα σε αντισηπτικό διάλυμα θα καταστραφούν Χρησιμοποιείται διάλυμα της ημέρας Αποφεύγεται η πρόσθεση απορρυπαντικού σε αντισηπτικό διάλυμα.

Σκοπός της άσηπτης τεχνικής Είναι η πρόληψη μόλυνσης ή διασποράς παθογόνων μικροοργανισμών από το περιβάλλον στον άνθρωπο και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Άσηπτη τεχνική ακολουθείται Στις χειρουργικές επεμβάσεις αλλαγές τραυμάτων, εγκαυμάτων κ.α Σε νοσηλείες, όπως καθετηριασμός κύστεως παρακεντήσεις κ.λ.π Στη φροντίδα αρρώστων που είναι επιρρεπείς στις λοιμώξεις Αποστειρωμένο πεδίο Είναι αποστειρωμένη επιφάνεια με αποστειρωμένο τετράγωνο για την τοποθέτηση επάνω αποστειρωμένων αντικειμένων.

ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΧΟΥΝ ΟΙ: Χειρισμοί ανοίγματος αποστειρωμένου πακέτου Χειρισμός αποστειρωμένης λαβίδας Μεταφορά αποστειρωμένου υλικού Μεταφορά αποστειρωμένων εργαλείων με πολυπάγρα Χρήση αποστειρωμένης μπλούζας Αποστειρωμένα γάντια Σερβίρισμα αποστειρωμένου υλικού Σκούφια, μάσκα, μπλούζα Ετοιμασία Set αποστειρωμένου υλικού (τραύμα) ΜΕΘΟΔΟΙ ΓΙΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΞΗΡΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ (με θερμό αέρα) ΑΤΜΟΣ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ ή ΥΓΡΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΑΕΡΙΑ (οξείδιο του αιθυλενίου) ΜΕ ΧΗΜΙΚΑ ΜΕΣΑ (φορμόλη) ΜΕ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Αποστειρωμένο πεδίο είναι η επιφάνεια που ετοιμάζεται με αποστειρωμένο τετράγωνο για την τοποθέτηση αντικειμένων με σκοπό τη διατήρηση της ασηψίας τους κατά τη διάρκεια νοσηλείας ή επέμβασης η οποία απαιτεί άσηπτη τεχνική. Χημικοί δείκτες κλιβάνου (μάρτυρες κλιβάνου). Κοινή ταινία κλιβάνου (autoclave tape): Είναι χημική ταινία και επικολλάται πάνω σε κάθε πακέτο που ετοιμάζεται και αναγράφεται επάνω σ' αυτή η ημερομηνία κλιβανισμού. Μετά τον κλιβανισμό παρουσιάζει μαύρες γραμμές ενδεικτικό της επιτυχημένης αποστείρωσης χωρίς όμως αυτό να αποτελεί απόδειξη επιτυχίας

δείκτες κλιβάνου Σωληνάρια περιέχοντα χημικές ουσίες, η αλλαγή του χρώματος των οποίων βεβαιώνει ότι επιτεύχθηκε η επιθυμητή θερμοκρασία Ταινίες που τοποθετούνται στα προς αποστείρωση αντικείμενα. Διακρίνεται η αλλαγή του χρώματος των λευκών γραμμών σε μαύρες.

Υγιεινή των χεριών Η υγιεινή των χεριών αποτελεί τη σημαντικότερη και βασικότερη τεχνική στην πρόληψη και τον έλεγχο μετάδοσης των λοιμώξεων. Η υγιεινή των χεριών αποτελεί ένα γενικό όρο που αναφέρεται:  στο απλό πλύσιμο των χεριών  το πλύσιμο των χεριών με αντισηπτικό  την επάλειψη των χεριών με αντισηπτικό ή τη χειρουργική αντισηψία των χεριών Τα αντισηπτικά σκευάσματα συχνά έχουν συνεχή αντιμικροβιακή δράση (ΠΟΥ, 2007).

14

15

Χειρισμός αποστειρωμένων γαντιών Αγγίζοντας μόνο την εσωτερική επιφάνεια των γαντιών αποτρέπεται η επιμόλυνση της εξωτερικής επιφάνειας των γαντιών.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Σηκώστε το δεύτερο γάντι πιάνοντας το μέσα από το μανίκι με τα δάκτυλα του άλλου χεριού το οποίο φορά το γάντι" εισάγετε το γυμνό χέρι μέσα στο γάντι, προσέχοντας να μην ακουμπήσετε την εξωτερική επιφάνεια του γαντιού ή το άλλο χέρι το οποίο φορά το γάντι με το γυμνό σας χέρι. Αφού έχει εισέλθει το χέρι μέσα στο γάντι, ξετυλίξτε προσεκτικά το μανίκι επάνω από τον καρπό. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Διατηρώντας τα δάκτυλα κάτω από το διπλωμένο μανίκι του δεύτερου γαντιού, αποφεύγεται η επιμόλυνση του χεριού το οποίο φορά το γάντι, από το γυμνό δέρμα κατά την εφαρμογή του δεύτερου γαντιού. Ξετυλίγοντας τα μανίκια επάνω από τον καρπό, καλύπτετε το εκτεθειμένο δέρμα του καρπού.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Προσαρμόστε τα δάκτυλα μέσα στα γάντια, τραβώντας τα δάκτυλα του γαντιού προς τα έξω με το αντίθετο χέρι προκειμένου να τεντωθούν και να επιτραπεί η είσοδος του κάθε δακτύλου στον κατάλληλο χώρο. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Τα δάκτυλα θα πρέπει να τοποθετούνται στο κατάλληλο δάκτυλο του γαντιού προκειμένου να επιτρέπονται οι λεπτές κινήσεις του χεριού κατά τη διάρκεια της επεμβατικής πράξης.

20

Χειρισμός αποστειρωμένων πακέτων ΕΝΕΡΓΕΙΑ Τα αποστειρωμένα πακέτα ανοίγονται μακριά από το σώμα σας. Με το ένα χέρι σας κρατήστε το πίσω μέρος του πακέτου και σηκώστε ψηλά και μακριά από το σώμα το καπάκι που βρίσκεται στην πίσω πλευρά του πακέτου. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Ανοίγοντας πρώτα το καπάκι που βρίσκεται στο πίσω μέρος του πακέτου, αποτρέπεται η επιμόλυνση του πακέτου καθώς θα εκτείνετε τα χέρια σας επάνω από τα αποστειρωμένα αντικείμενα, αφού έχουν ανοιχθεί και οι υπόλοιπες πλευρές του πακέτου.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Με το αριστερό σας χέρι ξεδιπλώστε προς τα επάνω και μακριά από το πακέτο το αριστερό κάλυμμα του. Έπειτα, με τον ίδιο τρόπο ανοίξτε με το δεξί σας χέρι το δεξί κάλυμμα του πακέτου. Να είστε προσεκτικοί ώστε να ακουμπήσετε μόνο την εξωτερική επιφάνεια του περιτυλίγματος και να μην περάσετε τα χέρια σας επάνω από τα αποστειρωμένα εργαλεία τα οποία έχουν πλέον αποκαλυφθεί. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Διατηρείται η αποστείρωση του εσωτερικού του πακέτου και των εργαλείων, καθώς και προμηθειών.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Σηκώστε το εμπρόσθιο κάλυμμα προς τα επάνω και προς το μέρος σας, αγγίζοντας μόνο την εξωτερική επιφάνεια του περιβλήματος ή των ειδικών λαβών που υπάρχουν. Όταν πρόκειται για ένα πακέτο το οποίο έχει ετοιμασθεί στο νοσοκομείο, κρατήστε σφιχτά το περιεχόμενο του στο ένα σας χέρι και με το άλλο χέρι τραβήξτε προς τα κάτω κάθε πλευρά του καλύμματος έτσι ώστε το κάλυμμα να τοποθετηθεί επάνω από το χέρι που κρατά τα αντικείμενα του πακέτου. Ασφαλίστε τα καλύμματα με το άλλο σας χέρι όταν τα προσφέρετε στο αποστειρωμένο άτομο το οποίο τα χρειάζεται. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Διατηρεί την αποστείρωση των αντικειμένων που περιέχονται στο πακέτο.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Η εσωτερική επιφάνεια του εξωτερικού περιβλήματος χρησιμοποιείται ως αποστειρωμένο πεδίο. Έχοντας φορέσει γάντια και/ή στειρωμένες λαβίδες, τακτοποιήστε τα εργαλεία και τα υλικά και τοποθετήστε τα με τη σειρά με την οποία θα χρησιμοποιηθούν στο αποστειρωμένο πεδίο. Διατηρήστε όλα τα αντικείμενα σε ακτίνα 2,5 εκ. από το όριο του απο­ στειρωμένου πεδίου. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Η εσωτερική επιφάνεια του περιβλήματος, η οποία είναι ανέγγιχτη παραμένει ακόμη αποστειρωμένη. Μόνο αποστειρωμένα αντικείμενα μπορούν να έρθουν σε επαφή ή να κινηθούν επάνω από το αποστειρωμένο πεδίο.

Ο χώρος ο οποίος βρίσκεται πέρα από 2,5 εκ. από το όριο της οριζόντιας επιφάνειας του περιβλήματος ή του πεδίου, θεωρείται μολυσμένος διότι το όριο έρχεται σε επαφή με μη αποστειρωμένο πεδίο. Ολόκληρο το πεδίο πρέπει να παραμένει στεγνό προκειμένου να παραμένει αποστειρωμένο. Θα πρέπει να εξακολουθήσετε να έχετε το βλέμμα σας επικεντρωμένο στο αποστειρωμένο πεδίο. Αν στρέψετε την πλάτη σας προς το πεδίο ή αυτό βρεθεί εκτός μολυσμένο διότι βρέθηκε εκτός των ορίων του οπτικού σας πεδίου και κάποιο μη αποστειρωμένο αντικείμενο μπορεί να έχει πέσει επάνω ή να έχει έρθει σε επαφή μ’ αυτό.