► Π► Π► Π► Ποιοτική έρευνα και ανάλυση ► Θ► Θ► Θ► Θεωρίες και προσεγγίσεις ποιοτικής έρευνας ► Α► Α► Α► Αξιοπιστία και εγκυρότητα ποιοτικών ερευνών ► Σ► Σ► Σ► Σχεδιασμός ποιοτικών ερευνών

Εισαγωγή ►Π►Π►Π►Ποιοτική έρευνα είναι η συστηματική διερεύνηση που ασχολείται με την κατανόηση των ανθρώπινων υπάρξεων, τη φύση των συναλλαγών μεταξύ τους και με το περιβάλλον τους ►Π►Π►Π►Παρέχει τη δυνατότητα να αναπτύξουν νέες θεωρίες ή να διευρύνουν και να απορρίψουν υπάρχουσες ►Η►Η►Η►Η περιγραφή της ανθρώπινης εμπειρίας είναι το στήριγμα της ποιοτικής έρευνας

Χαρακτηριστικά ποιοτικής έρευνας ►Δ►Δ►Δ►Διεξαγωγή της έρευνας με επιστημονικά κριτήρια ►Η►Η►Η►Η ύπαρξη ευελιξίας του ερευνητικού πλάνου ►Κ►Κ►Κ►Κριτικός έλεγχος από τον ερευνητή ►Ο►Ο►Ο►Οι ερμηνείες να βασίζονται σε θεωρία(ες) ►Ο►Ο►Ο►Οι ερμηνείες θα πρέπει να επιτρέπουν την γενίκευση ►Δ►Δ►Δ►Δεν θα πρέπει να θεωρείται ανταγωνιστική των ποσοτικών μεθόδων διερεύνησης ►Δ►Δ►Δ►Δεν θα πρέπει να αγνοεί το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, εντός του οποίου αναπτύσσονται ηθικά διλήμματα ►Η►Η►Η►Η ποιοτική έρευνα είναι ολιστική (ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους) και φυσική (χωρίς περιορισμούς και ελέγχους)

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα (1/2) Ποσοτικές Ποιοτικές ►Α►Α►Α►Αντικειμενικές ►Η►Η►Η►Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας γίνεται στην αρχή της έρευνας ►Δ►Δ►Δ►Δοκιμάζει μια θεωρία ►Υ►Υ►Υ►Υπάρχει μια πραγματικότητα ►Τ►Τ►Τ►Τα δεδομένα είναι ανεπηρέαστα ►Έ►Έ►Έ►Έλεγχος, ακρίβεια ►Μ►Μ►Μ►Μετρήσιμες ►Υ►Υποκειμενικές ►Η►Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας διεξάγεται προοδευτικά ►Α►Αναπτύσσει μια θεωρία ►Υ►Υπάρχουν πολλαπλές πραγματικότητες ►Τ►Τα δεδομένα ενέχουν βαθμό επηρεασμού ►Α►Ανακάλυψη, διερεύνηση ►Ε►Ερμηνευτικές

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα (2/2) Ποσοτικές Ποιοτικές ►Σ►Σ►Σ►Στατιστικοί όροι ►Ο►Ο►Ο►Ο ερευνητής δεν συμμετέχει ►Α►Α►Α►Αφορά άτομα ►Η►Η►Η►Η λογική είναι συμπερασματική ►Α►Α►Α►Αναδεικνύει σχέσεις-αιτίες ►Χ►Χ►Χ►Χρησιμοποιεί εργαλεία μέτρησης ►Τ►Τ►Τ►Το δείγμα είναι καθορισμένο και συγκεκριμένο ►Π►Π►Π►Πλούσιες αφηγήσεις ►Ο►Ο►Ο►Ο ερευνητής συμμετέχει ►Α►Α►Α►Αφορά συμμετέχοντες ►Ε►Ε►Ε►Ερευνητικά ερωτήματα ►Η►Η►Η►Η λογική είναι επαγωγική ►Π►Π►Π►Περιγράφει νοήματα και διερευνά ►Χ►Χ►Χ►Χρησιμοποιεί την επικοινωνία και την παρατήρηση ►Τ►Τ►Τ►Το μέγεθος του δείγματος δεν είναι απόλυτο

Πλεονεκτήματα από τον συνδυασμό των δύο μεθοδολογιών (triangulation – τριγωνοποίηση) ►Α►Α►Α►Ανάπτυξη και πρόοδος της έρευνας (η μια μέθοδος μπορεί να βοηθήσει στον εμπλουτισμό και την ανάπτυξη της άλλης) ►Α►Α►Α►Αύξηση του βαθμού αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων (συλλογή δεδομένων από διαφορετικές πηγές) ►Α►Α►Α►Αύξηση της δυναμικής της έρευνας (μέσω του συμπληρωματικού χαρακτήρα και των δύο) ►Π►Π►Π►Παραγωγή νέων τρόπων σκέψης

Θεωρίες και προσεγγίσεις ποιοτικής έρευνας Εθνογραφία ►Ε►Ε►Ε►Είναι συνδεμένη με την επιστήμη της ανθρωπολογίας ►Σ►Σ►Σ►Σκοπός είναι η μελέτη και η ανάλυση μιας ομάδας ανθρώπων ►Ε►Ε►Ε►Επικεντρώνεται στην κουλτούρα της και στα στοιχεία εκείνα που την διαμορφώνουν ►Ο►Ο►Ο►Οι εθνογράφοι αποκτούν γνώσεις για την πολιτισμική ομάδα για την οποία ενδιαφέρονται και μαθαίνουν τις αξίες, αντιλήψεις και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά ►Η►Η►Η►Η συμβολή της εθνογραφίας είναι σημαντική διότι συμβάλλει στην βαθύτερη κατανόηση των υπό μελέτη φαινομένων

Φαινομενολογία ►Χ►Χ►Χ►Χρησιμοποιείται για να σχηματιστεί μια αντίληψη για τις εμπειρίες της ζωής των ανθρώπων ►Ε►Ε►Ε►Επίκεντρο της είναι τι βιώνουν οι άνθρωποι σε σχέση με κάποιο φαινόμενο και πως ερμηνεύουν τα βιώματα ►Σ►Σ►Σ►Στην φαινομενολογία πρώτα οι συμμετέχοντες ερμηνεύουν τη πράξη τους και κατόπιν ο ερευνητής ►Π►Π►Π►Περιλαμβάνει τυπικά τέσσερα βασικά βήματα: - εγκλεισμό (αναγνωρίζει και εκτιμά τα δεδομένα) - ενόραση (ικανότητα να παραμείνει δεκτικός στις έννοιες) - ανάλυση (διαδικασίες για την ανάλυση των δεδομένων) - περιγραφή (κατανόηση και ορισμό του φαινομένου)

Εθνομεθοδολογία ►Ε►Ε►Ε►Εκπορεύεται από την Κοινωνιολογία ►Π►Π►Π►Προσπαθεί να ανακαλύψει πως οι άνθρωποι νοηματοδοτούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες και ερμηνεύουν το κοινωνικό περιβάλλον τους, ώστε να συμπεριφέρονται τελικά με κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους ►Σ►Σ►Σ►Στηρίζονται στην παρατήρηση με συμμετοχή και στις συνεντεύξεις ως κύρια πηγή δεδομένων ►Ο►Ο►Ο►Ο ερευνητής προσπαθεί να κατανοήσει τις αιτίες αυτών των συμπεριφορών, οι οποίες βρίσκονται στις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής

Θεμελιώδη θεωρία (grounded theory) ►Η►Η►Η►Η θεωρία εξελίσσεται, χτίζεται αλλά και ελέγχεται από συγκεκριμένα δεδομένα, τα οποία έχουν συλλεχθεί και αναλυθεί με συστηματικό τρόπο ►Π►Π►Π►Παρέχει τη δυνατότητα στον ερευνητή να θεμελιώσει την περιγραφή του δια εμπειρικών παρατηρήσεων και δεδομένων ►Ε►Ε►Ε►Είναι τόσο επαγωγική όσο και συμπερασματική ►Κ►Κ►Κ►Κύριο γνώρισμα είναι η αμοιβαία σχέση και η συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ των σταδίων της συστηματικής συλλογής των δεδομένων και της ανάλυσης τους

Θέματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας των ποιοτικών ερευνών ►Ε►Ε►Ε►Εννοούμε κυρίως τις λέξεις σταθερότητα, δυνατότητα αναπαραγωγής, πιστότητα, αυθεντικότητα, εφαρμογή ευρημάτων ►Έ►Έ►Έ►Ένας από τους κυριότερους προβληματικούς παράγοντες που μπορούν να βλάψουν την αξιοπιστία και εγκυρότητα μιας ποιοτικής έρευνας είναι ο ερευνητής (ουδετερότητα), τα άτομα της μελέτης (έχουν διαφορετικές αντιλήψεις, αξίες, πεποιθήσεις) και οι μεροληψίες (εμφανίζονται σε όλα σχεδόν τα στάδια της μελέτης)

Παράγοντες κινδύνου για την παραγωγή αλλοιωμένων αποτελεσμάτων ►Ο►Ο►Ο►Οι αντιδράσεις των συμμετεχόντων που προκαλούνται από τη ιδιότητα του ερευνητή ►Ο►Ο►Ο►Οι αλλαγές κατά τη διεξαγωγή της έρευνας ►Ο►Ο►Ο►Οι μεροληψίες του ερευνητή που οφείλονται σε στοιχεία της προσωπικότητας του ή λόγω της επαγγελματικής του ιδιότητας ►Η►Η►Η►Η αδυναμία και η ανεπάρκεια του, λόγω έλλειψης εκπαίδευσης, εμπειρίας ή προετοιμασίας

Προϋποθέσεις διασφάλισης αποτελεσμάτων ►Ο►Ο►Ο►Ο έλεγχος του τρόπου δειγματοληψίας ►Η►Η►Η►Η τριγωνοποίηση ή διασταύρωση (αποτελεί μια μέθοδο η οποία διασφαλίζει τα κριτήρια της αξιοπιστίας, της αυθεντικότητας και της δυνατότητας αναπαραγωγής) ►Ο►Ο►Ο►Ο έλεγχος των εναλλακτικών εννοιών, ερμηνειών, κατηγοριών, παραμέτρων (ανάπτυξη ερευνητικού πλαισίου) ►Α►Α►Α►Ανάλυση των αρνητικών περιπτώσεων (νοούνται όλες εκείνες οι διαδικασίες που ακολουθεί ο ερευνητής προκειμένου να βρει, να καταγράψει και να περιγράψει τις περιπτώσεις εκείνες οι οποίες δεν μπορούσαν να εξηγηθούν από την θεωρία)

Σχεδιασμός ποιοτικών μελετών ►Α►Α►Α►Αποφασίζει σχετικά με την υπόθεση, τα ερευνητικά ερωτήματα ►Α►Α►Α►Αποφασίζει για τις τεχνικές δειγματοληψίας ►Ε►Ε►Ε►Επιλογή της τοποθεσίας για τη συλλογή των πληροφοριών και θέματα εξοπλισμού ►Σ►Σ►Σ►Συλλογή του υλικού ►Σ►Σ►Σ►Σχεδιασμός του τρόπου επεξεργασίας των δεδομένων ►Κ►Κ►Κ►Καλά οργανωμένη διαχείριση, αποθήκευση και ανάκτηση των δεδομένων ►Α►Α►Α►Αποφασίζεται η θεωρητική υποστήριξη της ανάλυσης ►Ε►Ε►Ε►Ελέγχονται τα κριτήρια αξιολόγησης ►Δ►Δ►Δ►Διάχυση αποτελεσμάτων και παρουσίαση ευρημάτων της έρευνας

Κωδικοποίηση (coding) (1/2) ► Είναι μια μέθοδος αντιστοίχησης των ερευνητικών δεδομένων και ταξινόμησής τους σε κατηγορίες που έχουν νόημα και είναι σημαντικές για τους συμμετέχοντες ► Καθοδηγείται από τα ερευνητικά ερωτήματα Διαχωρίζεται σε δύο στάδια: 1. Μείωση του όγκου των δεδομένων 2. Αναλυτική κατηγοριοποίηση ► Για να είναι επιτυχημένη η κωδικοποίηση χρειάζεται να περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά όπως τίτλο, ορισμός, τμήματα δεδομένων, συνδέσεις, μοντέλο Υπάρχουν τρεις τύποι κωδικοποίησης: 1. Ανοικτή (ανάγνωση και εξέταση δεδομένων = κατηγορίες) 2. Κατά άξονα (οργανώνει, συνδέει, ανακαλύπτει κατηγορίες) 3. Επιλεκτική (εξετάζει, αναγνωρίζει, υποστηρίζει κατηγορίες)

Κωδικοποίηση (coding) (2/2) ► Δεδομένου ότι οι παρατηρήσεις δεν μπορούν να είναι 100% πλήρεις, θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι αυτή η διαδικασία κατηγοριοποίησης προσδίδει μια ψευδή επιστημονική ευπρέπεια στα δεδομένα ► Για να διευκολύνει τη διαδικασία της κωδικοποίησης ο ερευνητής, είναι σημαντικό να σημειώνει συνεχώς τις κατηγορίες ή τις πιθανές κατηγορίες στα περιθώρια του ανεπεξέργαστου υλικού ► Θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα σύστημα «αποθήκευσης και ανάκτησης» που θα επιτρέπει τη φύλαξη των δεδομένων κάτω από τις σχετικές κατηγορίες και την εύκολη ανάκτησή τους για ανάλυση

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων (1/2) ► Η διαδικασία της ανάλυσης μπορεί να διαχωριστεί σε τρία επιμέρους στάδια: 1. Περιορισμός των δεδομένων (έμφαση σε αυτά που πραγματικά απαιτούν απαντήσεις) 2. Παράθεση ή παρουσίαση των δεδομένων (γραφήματα, περιλήψεις) 3. Έλεγχος των δεδομένων και νηματοποίηση τους (απόδοση νοήματος από τον ερευνητή στα δεδομένα που συνέλεξε) ► Ο ρόλος του ερευνητή στην διαδικασία της ανάλυσης, η εμπειρία του, η ακεραιότητα του, η επιστημονική του πληρότητα και οι στόχοι που έχει θέσει, μπορούν να επηρεάσουν άμεσα ή έμμεσα την διαδικασία

Ανάλυση ποιοτικών δεδομένων (2/2) ► Οι αναλύσεις των ποιοτικών δεδομένων περιλάμβαναν εκτενή διαδικασία «αποκοπής και επικόλλησης» (“cut and paste”) ► κατά την οποία ….. ► τα κατάλληλα θέματα υπογραμμίζονταν και κατόπιν αποκόπτονταν ….. ► επικολλούνταν σε κάρτες ευρετηρίου, οι οποίες στη συνέχεια οργανώνονταν κατά θεματική σειρά

Τεχνικές ανάλυσης ποιοτικών ερευνών (1/2) Ανάλυση περιεχομένου ► Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ποιοτικές μεθόδους ► Επιτρέπει τη συστηματική, αντικειμενική διερεύνηση και ανάλυση τόσο του γραπτού όσο και του προφορικού λόγου ► Απαιτεί αναλυτική σκέψη και δημιουργικότητα ► Οι δύο σύγχρονοι τύποι ανάλυσης περιεχόμενο που χρησιμοποιούνται στη νοσηλευτική έρευνα είναι: - Η σημασιολογική ανάλυση περιεχομένου (αφορούν το πρόδηλο ή φανερό επίπεδο) - Η συμπερασματική ανάλυση περιεχομένου (αφορούν το άδηλο και όχι φανερό επίπεδο) ► Ο ερευνητής αναζητά κάθε διαθέσιμη πηγή (γραπτή, φράσεις, νοήματα) και εξάγει ανάλογα συμπεράσματα

Τεχνικές ανάλυσης ποιοτικών ερευνών (2/2) ► Κατά παράδοση, τα ποιοτικά δεδομένα κατηγοριοποιούνται κατά μη ηλεκτρονικό τρόπο και κατηγοριοποιούνται κατά θέμα Μετατροπή των ποιοτικών δεδομένων σε ποσοτικά ► Αξιοποιείται όταν στόχος ενός ερευνητή είναι απλώς η περιγραφή. Παραθέτει αριθμητικά δεδομένα που αναφέρεται στη συχνότητα εμφάνισης μιας κατηγορίας ► Υπάρχουν ποικίλα λογισμικά (Ethnograph, QSR NVIVO, Atlas) ► Δίνουν την δυνατότητα κωδικοποίησης του κειμένου σε αρκετές διαφορετικές κατηγορίες και σύνδεσης μεταξύ των κωδικών ► Τα προγράμματα ανακτούν τμήματα μαρκαρισμένου κειμένου μέσω μεμονωμένων κωδικών και μπορούν εύκολα να συγκρίνονται ► Η ηλεκτρονική κατηγοριοποίηση και ανάλυση γίνονται ολοένα πιο δημοφιλείς