ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Ι Μ. Δ. Χρυσομάλλης Αναπληρωτής Καθηγητής

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Η άσκηση από την Ένωση των παραχωρημένων αρμοδιοτήτων ανατίθεται στο αυτόνομο από τα Κ-μ θεσμικό σύστημα της Ένωσης. Έτσι, κατά το ά. 13 παρ. 1 ΣΕΕ: «Η Ένωση διαθέτει θεσμικό πλαίσιο που αποσκοπεί στην προώθηση των αξιών της, στην επιδίωξη των στόχων της, στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, των συμφερόντων των πολιτών της και των συμφερόντων των κρατών μελών, καθώς και στη διασφάλιση της συνοχής, της αποτελεσματικότητας και της συνέχειας των πολιτικών και των δράσεών της» Το θεσμικό σύστημα της Ένωσης υπόκειται στην αρχή της δοτής αρμοδιότητας και στην αρχή της θεσμικής ισορροπίας (ά. 13 παρ. 2 ΣΕΕ), σύμφωνα με την οποία: «Κάθε θεσμικό όργανο δρα εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που του ανατίθενται από τις Συνθήκες».

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (συγκρότηση) Κατά το ά. 13 παρ. 1 τα θεσμικά (κύρια) όργανα της Ένωσης είναι τα εξής: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή («Επιτροπή»), Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕλΣ). Τα θεσμικά όργανα κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους επικουρούνται από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ), την Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) και τα διάφορα Ταμεία της Ένωσης (ΕΚΤ, ΕΤΠΑ κα), που χαρακτηρίζονται επικουρικά, δευτερεύοντα ή συμβουλευτικά όργανα.

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (όργανα και οργανισμοί) Τα θεσμικά όργανα της Ένωσης θα πρέπει να διακρίνονται από τους ενωσιακούς οργανισμούς. Έτσι, Όργανα: δεν διαθέτουν νομική προσωπικότητα αλλά καλούνται να υπηρετήσουν τη νομική προσωπικότητα της Ένωσης. Οργανισμοί: διαθέτουν αυτόνομη νομική προσωπικότητα, διακριτή από αυτήν της Ένωσης, και τα δικά τους όργανα. Τέτοιοι ενωσιακοί οργανισμοί είναι η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕΠ) Τελευταία παρουσιάστηκε το φαινόμενο ίδρυσης Διακυβερνητικών (Διεθνών) Οργανισμών από τα Κ-μ είτε γιατί ή ίδρυση τους ως ενωσιακών οργάνων δεν προβλέπεται από τη Συνθήκη είτε γιατί τα Κ-μ θέλουν να αποφύγουν τις ενωσιακές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ελέγχου. Τέτοιος οργανισμός είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ).

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (κατανομή αρμοδιοτήτων) Οι αρμοδιότητες των θεσμικών οργάνων της Ένωσης κατανέμονται σε γενικές γραμμές ως εξής: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΕΕ: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ΟΡΓΑΝΑ ΔΡΑΣΗΣ (νομοθετικές, εκτελεστικές αρμοδιότητες): Συμβούλιο, Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (όταν ασκεί νομοθετικές αρμοδιότητες) και ΕΚΤ (κανονιστικές αρμοδιότητες στην νομισματική ένωση) ΟΡΓΑΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥ: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, (πολιτικός έλεγχος), Δικαστήριο της ΕΕ (δικαστικός έλεγχος) και Ελεγκτικό Συνέδριο (έλεγχος δημοσιονομικής διαχείρισης)

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (η έδρα των οργάνων και οργανισμών) Ο καθορισμός της έδρας των ενωσιακών οργάνων και οργανισμών δεν ανήκει στην αρμοδιότητα των οργάνων της ΕΕ (ΔΕΚ, 230/81, Λουξεμβούργο κατά Ευρ.Κοινβ και 358/85, Γαλλία κατά Ευρ.Κοινβ) αλλά στην αρμοδιότητα των Κ-μ, αφού σύμφωνα με το ά. 341 ΣΛΕΕ: «Η έδρα των θεσμικών οργάνων της Ένωσης ορίζεται με κοινή συμφωνία των κυβερνήσεων των κρατών μελών». Η αρμοδιότητα αυτή των Κ-μ ασκήθηκε επ’ ευκαιρία της Συνθήκης Λισαβόνας, στην οποία προσαρτήθηκε το σχετικό Πρωτόκολλο 6, που όρισε κατά τρόπο οριστικό ως έδρες: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Στρασβούργο (ολομέλεια – τακτικοί σύνοδοι), Βρυξέλλες (έκτακτοι σύνοδοι – κοινοβουλευτικές επιτροπές), Λουξεμβούργο (ΓΓ, υπηρεσίες), Συμβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Επιτροπή, ΟΚΕ, ΕτΠ: Βρυξέλλες, Δικαστήριο, Ελεγκτικό Συνέδριο: Λουξεμβούργο, ΕΚΤ: Φραγκφούρτη.

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ η κοινοτική μέθοδος – θεσμική διάσταση «Η κοινοτική μέθοδος ορίζεται ως η διαδικασία, η οποία προσπαθεί να συμβιβάσει διαφορετικά συμφέροντα τα οποία περνούν μέσα από διαδοχικά φίλτρα: το γενικότερο (κοινό) συμφέρον δια μέσου της Επιτροπής και τη δημοκρατική εκπροσώπηση, ευρωπαϊκή και εθνική, στο επίπεδο του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που συγκροτούν από κοινού τη νομοθετική αρχή της Ένωσης (Επιτροπή 2001)». Στο πλαίσιο αυτό: Η Επιτροπή (που εκπροσωπεί το κοινό συμφέρον) κατέχει το προνόμιο της νομοθετικής πρωτοβουλίας, ενώ η ανεξαρτησία της ενισχύει την ικανότητά της να εφαρμόζει τις πολιτικές, να ενεργεί ως θεματοφύλακας της Συνθήκης και να εκπροσωπεί την Κοινότητα στις διεθνείς διαπραγματεύσεις. Το Συμβούλιο (που εκπροσωπεί το κρατικό συμφέρον) και το Ευρ.Κοινβ. που εκπροσωπεί τους λαούς) λαμβάνουν από κοινού τις νομοθετικές και δημοσιονομικές αποφάσεις, ενώ η χρήση της ειδικής πλειοψηφίας στο Συμβούλιο αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για την αποτελεσματικότητας της μεθόδου. Το Δικαστήριο εγγυάται το σεβασμό του Κράτους Δικαίου στην Ένωση.

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ζητήματα προς συζήτηση Η προσέγγιση του θεσμικού συστήματος της Ένωσης θέτει, μεταξύ άλλων, τα εξής ζητήματα προς συζήτηση στο μάθημα: Το ζήτημα της ύπαρξης δημοκρατικού ελλείμματος, Η προσφυγή σε αναλογίες με κρατικά πρότυπα οργάνωσης της εξουσίας για την κατανόηση του θεσμικού συστήματος της Ένωσης, Η ύπαρξη ή μη σταθερών ομαδοποιήσεων των Κ-μ (πχ μεγάλα – μικρά), Το δικαίωμα εκπροσώπησης των Κ-μ στα όργανα, η αύξηση του αριθμού των Κ-μ και η αποτελεσματικότητα των οργάνων.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Μπορείτε να περιγράψετε συνοπτικά τις βασικές λειτουργίες, που καλούνται να επιτελέσουν τα θεσμικά (κύρια) όργανα της Ένωσης στο πλαίσιο της «κοινοτικής μεθόδου»;