Πρόληψη και Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού και της Βίας στο Σχολείο

Παρουσίαση με θέμα: "Πρόληψη και Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού και της Βίας στο Σχολείο"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πρόληψη και Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού και της Βίας στο Σχολείο
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ι. Τσιάντης, Αναπλ. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ι. Τσιάντης, Αναπλ. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΙΛΑ! Μη φοβάσαι Πρόληψη και Αντιμετώπιση του Εκφοβισμού και της Βίας στο Σχολείο Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010 Ξενοδοχείο Τιτάνια

2 Βία μεταξύ των μαθητών στο σχολείο (Bullying)
Ι. Τσιάντης MD, DPM, FRC Psych. Αν. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Επιστημονικός Υπεύθυνος ΕΨΥΠΕ Ψυχαναλυτικός Ψυχοθεραπευτής Πρόεδρος Ιατρικών Ειδικοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κλάδος Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (UEMS)

3 « …. προτίμα να’ σαι πράος άπεχε απ΄ την κακόπρακτην έριδα …»
Ιλιάδα, Ι. στ (σελ. 91)

4 Εκφοβισμός θεωρείται η συνειδητά επαναλαμβανόμενη βίαιη
συμπεριφορά, μεγάλου ή/και δυνατού μαθητή ή ομάδα μαθητών προς ένα μικρότερο και αδύναμο (νοητικά, με αναπηρίες, παιδιά από μειονότητες, διαφορετικής φυλής, χρώματος, θρησκείας), ο οποίος δεν μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του, με σκοπό να τον βλάψει. Εκδηλώνεται λεκτικά με απειλές, προσβολές, σωματικά με γροθιές, κλωτσιές, σεξουαλικές χειρονομίες, με κοινωνικό αποκλεισμό. Συμπεριλαμβάνεται και η χρήση νέων τεχνολογιών (κινητά, διαδίκτυο). Συνήθως το φαινόμενο του εκφοβισμού παραβλέπεται και εκλαμβάνεται ως μέρος της αναπτυξιακής Φυσιολογικής συμπεριφοράς των παιδιών και των εφήβων, όμως η κατάσταση αυτή προκαλεί ψυχικό τραύμα, κατάθλιψη, άγχος, μαθησιακές δυσκολίες ψυχοσωματικά συμπτώματα και ενδέχεται να σημαδέψει την ζωή των εμπλεκομένων.

5 Το φαινόμενο του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία αποτελεί ένα
σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα. Μπορεί να επηρεάσει την ομαλή ανάπτυξη και εξέλιξη ενός παιδιού ή εφήβου και δυστυχώς μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί η ύπαρξή του, ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα. Έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 15 % των μαθητών έχουν βιώσει συμπεριφορές εκφοβισμού, οι οποίες παρατηρούνται συχνότερα στα σχολεία στις ηλικίες από 8 έως 15 χρόνων. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι τα αγόρια ασκούν σε μεγαλύτερο ποσοστό σωματική βία, ενώ τα κορίτσια εμπλέκονται κυρίως σε περιστατικά λεκτικού εκφοβισμού. Όπως προκύπτει από τα διεθνή δεδομένα 1 στα 7 παιδιά υπόκεινται σε κάποια μορφή βίας στο σχολείο από άλλα παιδιά (Olweus, 1991, 1993, 1994). Ιδιαίτερα στην ελληνική πραγματικότητα τα επιδημιολογικά φαινόμενα έχουν δείξει ότι το πρόβλημα είναι εξίσου σοβαρό και πραγματικά υπάρχει ανάγκη μιας Εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου αυτού που τόσο σημαντικά παρεμβαίνει στην ανάπτυξη και προσβάλλει τα δικαιώματα του παιδιού.

6 Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου για το φαινόμενο
της βίας μεταξύ των μαθητών στα σχολεία είναι πολύ αναγκαία στην κοινωνία τους γονείς για την καλύτερη επικοινωνία με τα παιδιά τους καθώς και για να τροποποιηθούν οι στάσεις τους και οι συμπεριφορές τους απέναντι στη βία. Απαραίτητη είναι η συστηματική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για την έγκαιρη πρόληψη και αναγνώριση του προβλήματος και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και τεχνικών για την συνεργασία με τους μαθητές απέναντι στα φαινόμενα της βίας. Αναγκαία είναι η συνεργασία με την οικογένειά τους. Είναι εξίσου σημαντική όμως και η ανάπτυξη υποστηρικτικών δικτύων στα σχολεία από τους μαθητές για την αντιμετώπιση των φαινομένων της βίας. Καθώς επίσης και ανάπτυξη ανάλογων δικτύων μεταξύ θεσμών, οργανισμών και Μ.Κ.Ο.

7 Η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου
εργάζεται για πολλά χρόνια για την ψυχική υγεία του παιδιού και του εφήβου και έχει αναπτύξει μια σειρά από ερευνητικά προγράμματα και υπηρεσίες για παιδιά και εφήβους. Επίσης, από το 2005 έχει αναλάβει τον συντονισμό Ευρωπαϊκής Διακρατικής Έρευνας για το φαινόμενο του εκφοβισμού στα σχολεία. Το πρόγραμμα έχει σαν στόχο την πρόληψη και ειδικότερα την ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για δασκάλους και έχει συγγραφεί ένα εγχειρίδιο το οποίο θα αξιοποιηθεί από τους δασκάλους με κατάλληλη εκπαίδευση και εποπτεία στα σχολεία.

8 Το δίκτυο υπηρεσιών για την ψυχική υγεία του παιδιού και του εφήβου της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.

9 Επιμέλεια: Γιάννης Τσιάντης,
Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Συγγραφική ομάδα: Χάρης Ασημόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ Αθηνών Εύη Βασιλακάκη, Ψυχολόγος MSc Δήμητρα Γιαννακοπούλου,Ψυχολόγος, PhD Ίωνας Μπεράτης, Ψυχολόγος Καλλιρρόη Παπαδοπούλου, Επικ. Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών ΤΕΑΠΗ Κωνσταντίνος Φύσσας, Ψυχοθεραπευτής,MA Θεολόγος Χατζηπέμου, Ειδικός Παιδαγωγός MSc

10 Έχει εκδοθεί το βιβλίο του Καθ. Dan Olweus από την Ε. Ψ. Υ. Π. Ε

11 Μίλα Μη Φοβάσαι. 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο
Μίλα Μη Φοβάσαι. 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο. Ελένη Δικαίου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Τζέμη Τασάκου. Εικονογράφηση: Λήδα Βαρβαρούση, Χρήστος Ζωίδης, Διατσέντα Παρίση, Βάσω Ψαράκη και μαθητές

12 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ-ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (BULLYING)
ΔΙΕΘΝΗ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Χώρες: Νορβηγία (Olweus, 1991, 1995) Σουηδία (Olweus, 1986) Αγγλία (Smith, 1991; Whitney & Smith, 1993) ΗΠΑ (Perry et al., 1988) Καναδάς (Ziegler & Rosenstein-Manner, 1991) Ολλανδία (Haeselager & Van Lieshout, 1992) Ιρλανδία (O’ Moore & Bredan, 1989) Αυστραλία (Rigby and Slee, 1991) Ισπανία (Ruiz, 1992) Ιαπωνία, (Ηirano, 1992) Περίπου 15 % ή 1 στους 7 μαθητές 9-20 % 7-10 % ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΥΤΕΣ ΘΥΤΕΣ ΘΥΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

13 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ-ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (BULLYING)
EΛΛΑΔΑ Έρευνες: Φακιολάς & Αρμενάκης, 1995 Γκότοβος, 1996 Δοανίδου & Ξενάκη, 1997 Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, 1999 Παιδαγωγικό Ινστιντούτο & ΕΠΙΨΥ, 2000 *Χαντζή, Πατεράκη & Χουντουμάδη, 2001 Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, 2004 *4.8 % % 10-34 % ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΥΤΕΣ ΘΥΤΕΣ ΘΥΜΑΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΕ ΜΑΘΗΤΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ

14 Σκοποί και Στόχοι του Προγράμματος
Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών ενίσχυση γνώσης & και κατανόησης του φαινομένου του εκφοβισμού στα σχολεία παροχή συμβουλών στα παιδιά για τον εκφοβισμό αποδοχή, εμπιστοσύνη, ασφάλεια & συνεργασία μεταξύ μαθητών & εκπαιδευτικών ανάπτυξη ενός προγράμματος επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς το οποίο θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός εγχειριδίου εκτίμηση του προγράμματος Διαχείριση-παρέμβαση για μαθητές ελαχιστοποίηση των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξη της γνώσης, αντιμετώπιση των δεξιοτήτων και των στρατηγικών τροποποίηση της συμπεριφοράς τους Συγγραφή εκπαιδευτικού εγχειριδίου για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών

15 Μορφές άμεσες ή έμμεσες
α) Με λόγια Βρισιές Πειράγματα Απειλές Κοροϊδίες β) Με πράξεις Κλωτσιές Μπουνιές Σπρωξίματα Χτυπήματα γ) Mε συμπεριφορές Απομόνωσης Αποκλεισμού από παρέες και φίλους Αποκλεισμού από παιχνίδια και αθλητικές δραστηριότητες δ) Με τα κινητά & το internet (ηλεκτρονική βία)

16 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΚANDERSTEG ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ Kandersteg της Ελβετίας, 8-10 Ιουνίου 2007, Μέτρα που πρέπει να ληφθούν: Να σταματούμε τον εκφοβισμό τώρα σε όλα τα πλαίσια όπου ζουν, εργάζονται και παίζουν τα παιδιά και οι νέοι. Να ξεκινούμε την πρόληψη νωρίς και να τη συνεχίζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Στόχος της πρόληψης είναι οι γνωστοί παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες, καθώς και η προαγωγή των υγιών σχέσεων. Να εκπαιδεύουμε και να ενδυναμώνουμε όλους τους ενηλίκους που ασχολούνται με τα παιδιά και τους νέους, ώστε να προάγουν τις υγιείς σχέσεις και να προλαμβάνουν τον εκφοβισμό. Να εφαρμόζουμε πολιτικές και προγράμματα πρόληψης που βασίζονται στην επιστημονική έρευνα, είναι κατάλληλα για την ηλικία, το φύλο και το πολιτισμικό πλαίσιο των παιδιών και των νέων και εμπλέκουν όλους τους ενδιαφερομένους: οικογένειες, συνομηλίκους, σχολεία και κοινότητες. Να εφαρμόζουμε συνεχή αξιολόγηση και παρακολούθηση των πολιτικών και των προγραμμάτων, η οποία είναι αναγκαία για να αξιολογούμε την επιτυχία τους και να είμαστε σε θέση να εγγυόμαστε αποτελεσματικά τα δικαιώματα των παιδιών και των νέων. Μετάφραση: Δρ. Ευαγγελία Π. Γαλανάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα.

17 Πρόληψη-Αντιμετώπιση
Προγράμματα πρόληψης μέσω της ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών, των παιδιών και των γονιών Ρόλος σχολείου και της εκπαίδευσης Ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση των εκπαιδευτικών μέσω προγραμμάτων Ενδεικτικά προγράμματα παρεμβάσεων: Το πρόγραμμα του Dan Olweus που εφαρμόζεται στα σχολεία και το οποίο περιλαμβάνει εκπαίδευση εκπαιδευτικών μέσω συγκεκριμένου εγχειριδίου. Υποστήριξη μαθητών: Η υποστήριξη των μαθητών περιλαμβάνει ένα σύστημα από δράσεις που ενδυναμώνει τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς για να βοηθήσουν άλλους Η ενίσχυση της ικανότητας των παιδιών να επικεντρωθούν σε θέματα που τους αφορούν. (Υποστήριξη μεταξύ συνομηλίκων: Peer-support) Διαμεσολάβηση μεταξύ των μαθητών. Γενικά Δράσεις για να τροποποιηθεί η κουλτούρα του σχολείου σ’ ένα περιβάλλον που θα είναι κατά της βίας

18 Πρόληψη-Αντιμετώπιση
Σχεδιασμός κατάλληλων δράσεων για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών Πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, (εγχειρίδιο ΕΨΥΠΕ) Βοήθεια από μαθητή σε μαθητή, και ενίσχυση ικανοτήτων και δεξιοτήτων των μαθητών) Εργασία με τους γονείς Κλινική παιδοψυχιατρική παρέμβαση. Ψυχοθεραπεία παιδιού (αν χρειάζεται), συμβουλευτική γονέων Η συμμετοχή των γονιών και της κοινωνίας γενικότερα στην ευαισθητοποίηση για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου

19 Προτάσεις Πρόληψη-Αντιμετώπιση
Ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος της βίας μεταξύ των μαθητών στο σχολείο Δίκτυο για την πρόληψη και καταπολέμηση της Βίας μεταξύ των μαθητών. Βρίσκεται σε εξέλιξη και συντονίζεται από την ΕΨΥΠΕ με συμμετοχή φορέων, θεσμών, ΜΜΕ, Μ.Κ.Ο. Κινητοποίηση θεσμών, φορέων, οργανισμών, γονέων, ΜΜΕ για την αντιμετώπιση της Βίας μεταξύ των μαθητών στο σχολείο Τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας: για γονείς και εκπαιδευτικούς Ευρωπαϊκή γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων

20 Ζωγραφιές

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας