Επιμόρφωση REGIO Εκπαιδευτικοί ΠΕ 70: Τσαούση Κατερίνα-Σαουλίδου Χαρά-Βεργόπουλος Βασίλης-Δόμβρος Γιάννης-Κεχαγιάς.

Παρουσίαση με θέμα: "  Επιμόρφωση REGIO Εκπαιδευτικοί ΠΕ 70: Τσαούση Κατερίνα-Σαουλίδου Χαρά-Βεργόπουλος Βασίλης-Δόμβρος Γιάννης-Κεχαγιάς."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1   Επιμόρφωση REGIO Εκπαιδευτικοί ΠΕ 70: Τσαούση Κατερίνα-Σαουλίδου Χαρά-Βεργόπουλος Βασίλης-Δόμβρος Γιάννης-Κεχαγιάς Στέργιος   Σενάριο και φύλλα εργασίας στο γνωστικό αντικείμενο: ΦΥΣΙΚΑ   Σενάριο και φύλλα εργασίας στο μάθημα της Φυσικής: «Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου»

2 Συνοπτική παρουσίαση του σεναρίου 1.1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου:
Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου. 1.2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Φυσική, Γλώσσα, Αγωγή Υγείας 1.3. Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται: Ε΄ Δημοτικού. 1.4. Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ, εφόσον αποτελεί θέμα ενότητας στο βιβλίο Φυσικής της Ε΄ τάξης και οι στόχοι που τίθενται άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος της φυσικής, της γλώσσας και της αγωγής υγείας. Γλώσσα: Προφορικός λόγος, διαλογικές μορφές επικοινωνίας, διαχείριση πληροφορίας, γραπτός λόγος, επιστημονική ορολογία. Φυσική: παρατήρηση, καταγραφή ,διαδικασία, συμπέρασμα Αγωγή Υγείας : υγιεινή, διατροφή.

3 1.5. Οργάνωση της διδασκαλίας:
Προτείνεται η οργάνωση των μαθητών / μαθητριών σε 4 ανομοιογενείς ομάδες των 5 ατόμων, ανάλογα α) με την εμπειρία τους σε συνεργατική δράση και β) με τους διαθέσιμους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η δραστηριότητα πρέπει να διεξαχθεί στο εργαστήριο πληροφορικής. 1.6. Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή: Είναι απαραίτητο να υπάρχουν εγκατεστημένοι για τους μαθητές / τις μαθήτριες σταθμοί εργασίας μέσα στο σχολικό εργαστήριο και ξεχωριστά για το δάσκαλο / τη δασκάλα με συνδεδεμένο βιντεοπροβολέα για την παρουσίαση των εργασιών της κάθε ομάδας, για την προβολή των σταδίων εργασίας ή παραδειγμάτων Οι σταθμοί εργασίας (Η/Υ) πρέπει να είναι συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο και να περιέχουν τον κειμενογράφο word, το λογισμικό παρουσίασης power point και το λογισμικό «Εγκυκλοπαίδεια του ανθρώπινου σώματος». Επιπλέον πρέπει να υπάρχει πίνακας και μαρκαδόροι.

4 Κύριος διδακτικός στόχος
1.7. Διδακτικοί στόχοι: Κύριος διδακτικός στόχος Να συσχετίζουν τη λειτουργία της πέψης µε τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού μας και να αναγνωρίζουν το ρόλο της, ως ρυθμιστή της καλής υγείας και ως παράγοντα της ανάπτυξης του οργανισμού μας. Αναλυτικά: Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο (φυσική, γλώσσα, αγωγή υγείας) Να αναφέρουν τις βασικές λειτουργίες του πεπτικού συστήµατος και να τις συσχετίζουν µε τα όργανα που το αποτελούν. Να αναφέρουν συνήθειες της καθηµερινής ζωής που συµβάλλουν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήµατος. Να εξοικειωθούν στη χρήση επιστημονικής ορολογίας.

5 Β. Ως προς τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών
Να μπορούν να δημιουργήσουν ένα δικό τους έγγραφο στο Word, να μπορούν να εισάγουν εικόνες από το διαδίκτυο ή από δικά τους αρχεία. Να εξοικειωθούν με τις δυνατότητες παρουσίασης πληροφοριών (ευρημάτων, εκτιμήσεων, συμπερασμάτων) μέσω της χρήσης λογισμικού παρουσίασης (power point) Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Να είναι ικανοί όχι µόνο να παρατηρούν τα φυσικά και χηµικά φαινόµενα, τις διαδικασίες που αφορούν τους οργανισµούς και τις σχέσεις τους µε το περιβάλλον στο οποίο ζουν και να καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους, αλλά και να τα "ερµηνεύουν", στο επίπεδο που τους επιτρέπει η αντιληπτική ικανότητα της ηλικίας τους Να εξοικειωθούν µε την απλή επιστηµονική ορολογία, γεγονός που θα συµβάλει στη γενικότερη γλωσσική τους ανάπτυξη.

6 1.8. Εκτιμώμενη διάρκεια: 1.9. Άλλες πληροφορίες:
Η διάρκεια της δραστηριότητας εξαρτάται από το επίπεδο, την τυχόν προηγούμενη εμπειρία και των αριθμό των μαθητών, καθώς και από το βάθος στο οποίο επιλέγει να προχωρήσει ο εκπαιδευτικός. Υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 4 διδακτικές ώρες. 1.9. Άλλες πληροφορίες: Θεωρείται ως δεδομένο ότι οι μαθητές / μαθήτριες έχουν εργαστεί και κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα συνεργατικά σε ομάδες και με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή.

7 2. Αναλυτική παρουσίαση του σεναρίου 2.1. Εισαγωγικά σχόλια:
Οι μαθητές / μαθήτριες έχουν έρθει σε επαφή με το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου σε προηγούμενη τάξη και έχουν αποκτήσει κάποιες γνώσεις. 2.2. Α΄ Φάση: Προετοιμασία: Εισαγωγικά σχόλια: Με βάση την εποικοδομητική προσέγγιση θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των παιδιών για τα όργανα και τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Μοιράζουμε στα παιδιά ένα κομμάτι μήλο και τους ζητάμε να το μασήσουν και να το καταπιούν. Δίνουμε φωτοτυπημένο το φύλλο εργασίας 1 και αφού το συμπληρώσουν εξακριβώνουμε τις προαπαιτούμενες γνώσεις τους.

8 2.3. Β. Φάση: Εργασία σε ομάδες:
Μέσα από τη χρήση του λογισμικού επιδιώκουμε τη γνωστική σύγκρουση που θα βοηθήσει τους / τις μαθητές / μαθήτριες να ανακαλύψουν τη νέα γνώση. Έπειτα γίνεται προβολή παρουσίασης έτσι ώστε να γίνει κατανοητή η λειτουργία της πέψης όσο και η συμμετοχή των οργάνων του πεπτικού συστήματος στη διαδικασία αυτή. Ως προς το περιεχόμενο η διαφάνεια παρουσιάζει τη λειτουργία της πέψης ξεκινώντας από την μάσηση της τροφής στο στόμα και συνεχίζοντας με το ταξίδι της μπουκιάς μέσα στο σώμα, παρουσιάζουμε στους / στις μαθητές / μαθήτριες μας τη δομή και λειτουργία του πεπτικού συστήματος Σε κάθε σημείο της διαδρομής αυτής υπάρχουν οι κατάλληλες επεξηγήσεις οι οποίες προβάλλονται σταδιακά αφού πρώτα οι μαθητές δώσουν την ερμηνεία τους για το φαινόμενο. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να δοθούν και μέσω υπερσυνδέσεων για καλύτερη εμπέδωση της λειτουργίας της πέψης.

9 2.4. Γ΄ Φάση: Παρουσίαση συμπερασμάτων και συζήτηση
Την προβολή της διαφάνειας ακολουθεί συζήτηση για να διαπιστώσουμε αν οι μαθητές κατανόησαν τη λειτουργία της πέψης . Ζητάμε να καταγράψουν τα συμπεράσματα τους στο φύλλο εργασίας 3. Δηλαδή, ζητάμε από τους μαθητές να ολοκληρώσουν την ημιτελή παρουσίαση στο power point βάζοντας τίτλους που να επεξηγούν τι δείχνουν οι διαφάνειες.(π.χ οισοφάγος) Η εμπέδωση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση των εργασιών των ομάδων.

10 Η ΠΕΨΗ Τα κύτταρα για να διατηρηθούν ζωντανά χρειάζονται τροφές, νερό και οξυγόνο. Οι περισσότερες τροφές, για να χρησιμοποιηθούν από τα κύτταρα, πρέπει να μετατραπούν σε πιο απλά συστατικά. Η επεξεργασία των τροφών λέγεται πέψη και γίνεται στο πεπτικό σύστημα

11 ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σιελογόνοι αδένες στόμα οισοφάγος στομάχι συκώτι
Σιελογόνοι αδένες στόμα οισοφάγος στομάχι συκώτι Λεπτό έντερο παχύ έντερο

12 Η ΠΕΨΗ 2. Τα ένζυμα του σάλιου μετατρέπουν το άμυλο σε απλά σάκχαρα
Στο στόμα μασάμε τις τροφές 3. Οι τροφές κατεβαίνουν από τον οισοφάγο 4. Εδώ το γαστρικό υγρό διασπά τις πρωτεΐνες 5. Από το συκώτι εκκρίνεται η χολή που διασπά τα λίπη 6. Οι διαλυμένες τροφές απορροφούνται από τις εντερικές λάχνες του λεπτού εντέρου 8. Οι άχρηστες ουσίες αποβάλλονται από τον οργανισμό 7. Οι τροφές πηγαίνουν με το αίμα σε όλα τα κύτταρα

13 2.5. Δ΄ Φάση: Έλεγχος – Ανατροφοδότηση
Η αξιολόγηση περιλαμβάνει: Α) την αρχική αξιολόγηση στην αρχή της διδασκαλίας (φύλλο εργασίας 1) που θα φέρει στην επιφάνεια προϋπάρχουσες γνώσεις ή ιδέες των μαθητών για το θέμα, Β) τη διαμορφωτική αξιολόγηση που θα διεξαχθεί κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας μέσω παρατήρησης της συμμετοχής και του ενδιαφέροντος των μαθητών, μέσω των ερωτήσεών τους και γενικότερα μέσω παρατήρησης της εργασίας τους στην ομάδα, Γ) την τελική αξιολόγηση στο τέλος της διδασκαλίας με το κατάλληλο φύλλο αξιολόγησης. (5ο Φύλλο εργασίας).

14 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Τι έγινε η τροφή που φάγατε; ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Από ποια όργανα του πεπτικού συστήματος πέρασε; Πού βρίσκεται τώρα; Πώς παίρνει το σώμα μας τις θρεπτικές ουσίες από τις διάφορες τροφές; Η μπουκιά αλλάζει μορφή καθώς ταξιδεύει στο σώμα μας;

15 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Γνωρίστε καλύτερα το πεπτικό σύστημα με τη βοήθεια του λογισμικού: Εγκυκλοπαίδεια του ανθρώπινου σώματος. (υπάρχει σε ψηφιακή μορφή σε όλα τα σχολεία). Οδηγίες Κάντε κλικ στον τομογράφο συστημάτων

16 Από τη μηχανή του σώματος επιλέξτε το πεπτικό σύστημα
Από τη μηχανή του σώματος επιλέξτε το πεπτικό σύστημα. Ακούστε τη σύντομη παρουσίαση.

17 Από το εικονίδιο με τον άνθρωπο πατήστε το κόκκινο βελάκι και θα εμφανιστεί ο χάρτης του πεπτικού συστήματος . Από το εικονίδιο με τον άνθρωπο πατήστε το κόκκινο βελάκι και θα εμφανιστεί ο χάρτης του πεπτικού συστήματος .

18 Περιγράψτε σύντομα τη διαδρομή της τροφής. Δείτε πώς λειτουργεί το σύστημα, την ανατομία της πεπτικής οδού και την κατάποση.

19 Γράψτε παρατηρήσεις:

20 Το σάλιο αρχίζει να διασπά τους υδατάνθρακες.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 1.Ανοίξτε την παρουσίαση «ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» στο power point και αφού διαβάσετε προσεκτικά τις υπερσυνδέσεις για τα όργανα του πεπτικού συστήματος, γράψτε μέσα σε κάθε βέλος το όργανο του πεπτικού συστήματος για το οποίο γίνεται λόγος Συμβουλή: για να γράψετε μέσα στο βέλος κάντε δεξί κλικ επάνω στο βέλος-προσθήκη ή επεργασία κειμένου. Εδώ η γλώσσα και τα δόντια πολτοποιούν την τροφή και την ανακατεύουν με σάλιο. Το σάλιο αρχίζει να διασπά τους υδατάνθρακες. Η πολτοποιημένη μπουκιά λέγεται βλωμός. Κάθε 24 ώρες, το σώμα παράγει περίπου 1,5 λίτρο σάλιο.

21 Είναι τρεις φορές πιο πλατύ από το λεπτό έντερο και έχει μήκος 1,5 μ.
Εκεί στέλνεται το τμήμα των τροφών που δεν πέπτεται. Σ’ αυτό γίνεται η απορρόφηση του νερού. Έτσι, τα υπολείμματα γίνονται πιο στερεά και αποβάλλονται με τη μορφή κοπράνων από τον πρωκτό. Είναι ένας αδένας μήκους περίπου 15 εκ. Παράγει ουσίες που λέγονται ένζυμα και βοηθούν στη διάσπαση υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών. Αυτά τα ισχυρά πεπτικά υγρά χύνονται στο αρχικό τμήμα του λεπτού εντέρου, το δωδεκαδάκτυλο.

22 Σ’ αυτό αρχίζουν οι χημικές μετατροπές της τροφής
Σ’ αυτό αρχίζουν οι χημικές μετατροπές της τροφής. Αυτή αναμειγνύεται με το γαστρικό υγρό και μετατρέπεται σε πολτό. Σ’ αυτό βοηθούν και οι μύες του στομάχου. Εκεί διασπώνται οι πρωτεΐνες. Η τροφή παραμένει εκεί μέχρι 3 ώρες. Είναι ένας μικρός σωλήνας μήκους 25 εκ. Από εκεί η τροφή γλιστρά προς το στομάχι με τη βοήθεια των περισταλτικών του κινήσεων. Όταν η τροφή περνά από μέσα φουσκώνει.

23 Εδώ παράγεται η χολή και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη.
Επεξεργάζεται τις θρεπτικές ουσίες που απορρόφησε το λεπτό έντερο και τις ξαναδίνει στο αίμα. Ζυγίζει περίπου 1,5 κιλό (σε ενήλικα). Παίρνει μέρος σε πάνω από 500 χημικές διαδικασίες που συμβαίνουν στο σώμα μας. Είναι ένα μακρύς σωλήνας μήκους περίπου 6 μ. όπου γίνεται η πέψη και η απορρόφηση των τροφών. Στο πρώτο μέρος του, στο δωδεκαδάκτυλο, χύνονται η χολή και το παγκρεατικό υγρό που βοηθούν στη σύνθεση και απορρόφηση πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών. Το εσωτερικό του είναι γεμάτο από πτυχές, τις λάχνες. Αυτές απορροφούν και μεταφέρουν ουσίες με το αίμα στο ήπαρ σε μία με έξι ώρες.

24 Είναι ένας σάκος μήκους 10 εκ. και χωρητικότητας 60 ml χολής.
Εκεί αποθηκεύεται η χολή, που παράγεται από το ήπαρ, ένα πρασινωπό υγρό και χύνεται στο πρώτο μέρος του λεπτού εντέρου, το δωδεκαδάκτυλο. Η χολή συμβάλλει στην πέψη των λιπών.

25 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ
2. Να σημειώσεις τη σωστή απάντηση. Η χολή είναι ένα υγρό που παράγεται από το συκώτι και εισέρχεται στο: Α. στομάχι Β. λεπτό έντερο Γ. παχύ έντερο Το σάλιο διασπά: Α. τα λίπη Β. το άμυλο Γ. τις πρωτεΐνες Η τροφή πολτοποιείται: Α. στο στόμα Β. στο στομάχι Γ. στον οισοφάγο Το πρώτο μέρος του λεπτού εντέρου λέγεται: Α. πάγκρεας Β. οισοφάγος Γ. δωδεκαδάκτυλο Είναι αδένας που παράγει ισχυρά πεπτικά υγρά: Α. πάγκρεας Β. οισοφάγος Γ. παχύ έντερο

26 3.Να χαρακτηρίσεις κάθε πρόταση ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ).
Το σάλιο βοηθά κυρίως στη διάσπαση των λιπών των τροφών. Στο συκώτι αποθηκεύεται η χολή, που είναι ένα κοκκινωπό υγρό Οι ουσίες των τροφών απορροφώνται από το λεπτό έντερο και μεταφέρονται μέσω του αίματος στο συκώτι. Το εσωτερικό του λεπτού εντέρου αποτελείται από λάχνες. Η χολή χρησιμεύει στη διάσπαση των λιπών των τροφών.

27 4.Να συμπληρώσεις τα κενά:
Η διάσπαση των τροφών γίνεται στο ……………… σύστημα του ανθρώπου. Ο δωδεκαδάκτυλος είναι το πρώτο μέρος του …………… εντέρου. Με τον οισοφάγο η τροφή οδηγείται στο ……………… Η χολή παράγεται στο συκώτι και, πριν εισέλθει στο δωδεκαδάκτυλο, είναι αποθηκευμένη στη ……………… κύστη. Τα υπολείμματα των τροφών καταλήγουν στο ……………έντερο.

28 5. Να συμπληρώσεις το κείμενο χρησιμοποιώντας κάποιες από τις λέξεις του πλαισίου:
Η διάσπαση των τροφών ξεκινά στο ……………... Με τα ……………….κόβουμε τις τροφές και τις μασάμε. Με το ………………….και τη μάσηση οι τροφές γίνονται μπουκιές, που μέσα από τον οισοφάγο περνούν στο ………………….. Εκεί η τροφή ανακατεύεται με στομαχικά υγρά και γίνεται ρευστή. Έπειτα οδηγείται στο αρχικό τμήμα του ………………εντέρου (δωδεκαδάκτυλο). Εκεί εκκρίνονται ουσίες από το ………………….και το ………………………που διασπούν τις τροφές στα συστατικά τους. Οι χρήσιμες ουσίες απορροφούνται από το λεπτό έντερο και οδηγούνται με το…………..σε όλα τα σημεία του σώματός μας. Οι άχρηστες ουσίες οδηγούνται στο ………………έντερο και αποβάλλονται από τον οργανισμό μας. στομάχι δόντια αίμα πάγκρεας σάλιο παχύ καρδιά στόμα αρτηρίας λεπτού πνεύμονες συκώτι

29 6.Λύσε το σταυρόλεξο.

30 Βιβλιογραφία: 1. Εγκυκλοπαίδεια του ανθρώπινου σώματος 2.Βιβλίο μαθητή-Βιβλίο Δασκάλου 3.Δικτυακή Πύλη e-ylico