ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕρΓΑΣΤΗΡΙΟ 2018

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕρΓΑΣΤΗΡΙΟ 2018"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕρΓΑΣΤΗΡΙΟ 2018
ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΤΡΙΚΑΛΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΕρΓΑΣΤΗΡΙΟ 2018

2 Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Το παράδειγμα της Ελλάδας
Η ευαισθησία και η αγωνία των Ελλήνων για τη διαφύλαξη της κληρονομιάς των προγόνων τους διαφαίνεται ήδη από την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ο Αδαμάντιος Κοραής υπογράμμιζε σε υπόμνημά του προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο «μήτε χαρίζουμε, μήτε πωλούμεν τα προγονικά κτήματα», μετά την αρπαγή των χειρογράφων της Πάτμου.

3 Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Το παράδειγμα της Ελλάδας
Το 1825 ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Γρηγόριος Δίκαιος (Παπαφλέσσας) εξέδωσε διάταγμα το οποίο προέβλεπε τη συγκέντρωση των αρχαιοτήτων και τη διαφύλαξή τους στα σχολεία. Δύο χρόνια αργότερα στη Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας αποφασίστηκε ότι η «Ο διοικητής χρεωστεί να φροντίζει να μην πωλούνται ή να μη μεταφέρονται εκτός της Επικράτειας αι αρχαιότητες»

4 Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Το παράδειγμα της Ελλάδας
Η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος από το θεσπίζει το νόμο 10/ της Αντιβασιλείας «Περί των επιστημονικών και τεχνολογικών συλλογών, περί ανακαλύψεως και διατηρήσεως των αρχαιοτήτων και της χρήσεως αυτών.» ρύθμιζε θέματα δημόσιων μουσείων, ιδιωτικών συλλογών αλλά και ζητήματα διακίνησης των αρχαιοτήτων, απαγορεύοντας «εν ουδεμία προφάσει» την εξαγωγή αρχαίων αντικειμένων.

5 Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Το παράδειγμα της Ελλάδας
Ο νόμος του 1888 «Περί Αρχαιοτήτων» ορίζει ότι τα αρχαία των αρχαιοτάτων χρόνων, κινητά και ακίνητα ανήκουν στο κράτος. Τα ζητήματα ιδιοκτησίας, προστασία και διακινήσεως των αρχαιοτήτων ρυθμίστηκαν πληρέστερα με το νόμο 5351/1932. Όλα τα αρχαία ανήκουν στο κράτος, εξαιρούνται εκκλησιαστικά κειμήλια που ανήκουν στις Ιερές μονές, που έχουν δημιουργηθεί έως το 1830, έτος ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους. Χαρακτηριστικότεροι είναι ο νόμος του 2508/1997 που αποσκοπεί στην προστασία, ανάδειξη και περιβαλλοντική αναβάθμιση πολιτιστικών πόλεων, παραδοσιακών οικισμών και χώρων πράσινου με φυσικό ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον και ο νόμος 2742/1999 που στοχεύει στη διατήρηση και προβολή των οικολογικών και πολιτιστικών δημιουργημάτων της χώρας.

6 Νόμος 3028/2002 Με το νόμο 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Στην πολιτιστική Κληρονομιά της χώρας περιλαμβάνονται τα υλικά πολιτιστικά αγαθά (μνημεία) που αποτελούν μαρτυρίες της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου.

7 Τα μνημεία στην Ελλάδα διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
1.αρχαία μνημεία, όσα χρονολογούνται ως και το 1830 και 2. σε νεότερα μνημεία, όσα είναι μεταγενέστερα του 1830 και προστατεύονται λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής, αρχιτεκτονικής, επιστημονικής, τεχνικής, εθνολογικής, βιομηχανικής σημασίας τους. Διαχωρίζονται επίσης: σε ακίνητα μνημεία, όσα υπήρξαν συνδεδεμένα με το έδαφος και παραμένουν σ’ αυτό ή βρίσκονται στο βυθό της θάλασσας, τον πυθμένα λιμών ή ποταμών σε κινητά μνημεία.

8 Φορείς και προγράμματα διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα
Δημόσιοι φορείς: 1.το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, που είναι ο βασικός υπεύθυνος φορέας για την Πολιτιστική μας Κληρονομιά 2.το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, με επιδοτούμενα κοινοτικά προγράμματα του ΕΣΠΑ (Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς) αλλά και μέσω των αρμόδιων υπηρεσιών του όπως η Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης 3.το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, μέσω προγραμμάτων επιδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως είναι το Πρόγραμμα URBAN 4.το Υπουργείο Τουρισμού που μπορεί να βοηθήσει στη μετέπειτα καλή διαχείριση των πολιτιστικών χώρων ώστε να αποτελούν πόλο έλξης τουριστών αλλά και στην τοποθέτηση των κατάλληλων προσώπων στις θέσεις εργασίας που θα έχουν δημιουργηθεί, με στόχο την καλύτερη δυνατή ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου.

9 Φορείς και προγράμματα διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα
Δημόσιοι/ιδιωτικοί οργανισμοί και ιδρύματα όπως: Μουσεία Τμήματα Πανεπιστημίων Η Αρχαιολογική Εταιρία Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Ο Οργανισμός Εθελοντισμού «Έργο Πολιτών» Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής κ.α.

10 Ανάλυση-τεκμηρίωση και πρόταση αποκατάστασης αρχιτεκτονικών μνημείων
Ανάλυση-τεκμηρίωση και πρόταση αποκατάστασης αρχιτεκτονικών μνημείων

11 ΣΤΑΔΙΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

12 Στάδιο τεκμηρίωσης α. Αρχειακή έρευνα β. Βιβλιογραφική έρευνα
γ. Έρευνα πεδίου

13 α. Αρχειακή έρευνα Αναζήτηση συμβολαίων, χαρτών, αεροφωτογραφιών, σχεδίων, φωτογραφικών ντοκουμέντων και κάθε αλλού στοιχείου που τεκμηριώνει την αρχιτεκτονική δημιουργία και την ιστορική της εξέλιξη σε αρχεία δημόσιων υπηρεσιών και άλλων φορέων όπως: Υποθηκοφυλακείο, αρχείο πολεοδομίας και αλλά ιστορικά αρχεία

14 β. Βιβλιογραφική έρευνα
Δημοσιευμένα στοιχεία για το κτίριο και την ευρύτερη περιοχή καθώς και επιστημονικές μελέτες ανάλυσης της μορφολογίας, της τυπολογίας, και της κατασκευαστικής δομής που παρουσιάζει το υπό εξέταση κτίριο

15 γ. Έρευνα πεδίου 1. Σχεδιαστική τεκμηρίωση (αποτύπωση)
2. Φωτογραφική τεκμηρίωση 3. Σύνταξη δελτίων χώρων 4. Προσωπικές συνεντεύξεις

16 1. Σχεδιαστική τεκμηρίωση(αποτύπωση)
- Αρχιτεκτονική αποτύπωση κτιρίου (κατόψεις, όψεις, τομές) - Αποτύπωση φέροντος οργανισμού (κατακόρυφα φέροντα στοιχεία, οριζόντια φέροντα στοιχεία) - Αποτύπωση λεπτομερειών (κλιμακοστάσιο, παράθυρα, πόρτες, κιγκλιδώματα, μορφολογικές & κατασκευαστικές λεπτομέρειες)

17 2. Φωτογραφική τεκμηρίωση
Γενικές λήψεις των όψεων του κτιρίου και χαρακτηριστικών μορφολογικών στοιχείων, συστηματική φωτογράφηση των εσωτερικών χωρών. Οι φωτογραφίες συνοδεύονται με σκαριφήματα, όπου επισημαίνονται η θέση και η κατεύθυνση της κάθε λήψης

18 3. Σύνταξη δελτίων χώρων Αναλυτική καταγραφή των υλικών δομής, των στοιχείων επικάλυψης και των φθορών τους καθώς και του λειτουργικού εξοπλισμού κάθε χώρου του κτιρίου.

19 5. Προσωπικές συνεντεύξεις
Ιδιοκτητών, χρηστών του κτιρίου και περιοίκων για συλλογή στοιχείων

20 ιι. ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ α. Ιστορική ανάλυση β. Αρχιτεκτονική ανάλυση γ. Κατασκευαστική ανάλυση

21 α. Ιστορική ανάλυση 1. Ιστορικά περιοχής 2. Ιστορικό κτιρίου

22 1. Ιστορικά περιοχής Εξετάζουμε τη διαχρονική εξέλιξη του χαρακτήρα της περιοχής από πλευράς πολεοδομικής συγκρότησης, κυρίαρχων χρήσεων, τυπολογίας και κατασκευαστικών μεθόδων των κτιρίων, της ταυτότητας των κατοίκων(εθνικότητα, κοινωνική τάξη, παραγωγική δραστηριότητα, μορφωτικό επίπεδο) και γενικότερα τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της περιοχής. Η ιστορική συγκυρία επηρεάζει τα δεδομένα του χώρου και κατ επέκταση του ίδιου του προς ανάλυση κτιρίου. Αλλαγές των κυρίαρχων χρήσεων γης, του πολεοδομικού ιστού, των φυλετικών χαρακτηριστικών και της κοινωνικής τάξης των κατοίκων και της οικονομίας της περιοχής επηρεάζουν άμεσα το ίδιο το κτίριο την υλική του υπόσταση και την ιστορική διαδρομή του

23 2. Ιστορικό κτιρίου Προσδιορίζουμε τη χρονολογία κατασκευής του κτιρίου και τη χρήση την οποία προγραμματίσθηκε να εξυπηρετεί. Αναφέρονται όλα τα στοιχεία για την ιδιοκτησία, τον προγραμματισμό και τις συνθήκες ανοικοδόμησης του μέχρι τη στιγμή της οριστικής του διαμόρφωσης. Στη συνέχεια αναφέρουμε τις τροποποιήσεις, προσθήκες, μετατροπές, διαιρέσεις ή συνενώσεις κτισμάτων-οικοπέδων, μεταβολές χρήσης, επεμβάσεις αποκατάστασης που πιθανόν πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του κτιρίου σε συνδυασμό με την ιστορική συγκυρία που τις δημιούργησε. (π.χ. αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος, σεισμός, πυρκαγιά, εμπόλεμη κατάσταση, τροποποίηση ρυμοτομικού σχεδίου κ.α.)

24 β. Αρχιτεκτονική ανάλυση
1.Η θέση του κτιρίου και η σχέση με το περιβάλλον του 2.Περιγραφή κτιρίου– γενικά χαρακτηριστικά, λειτουργική διάρθρωση 3.Οικοδομικές φάσεις κτιρίου 4.Μορφολογική ανάλυση 5.Τυπολογική ανάλυση

25 1.Η θέση του κτιρίου & η σχέση με το περιβάλλον του
1.Η θέση του κτιρίου & η σχέση με το περιβάλλον του Εξετάζεται η θέση του κτιρίου στο οικόπεδο, η σχέση του με το δρόμο και τα διπλανά κτίσματα (σε επαφή ή σε απόσταση), ο χαρακτήρας του αύλειου χώρου με τα βοηθητικά κτίσματα που πιθανόν εμπεριέχει, η σχέση των υψών του υπό μελέτη κτιρίου με τους γύρω κτιριακούς όγκους.

26 2.Περιγραφή κτιρίου – γενικά χαρακτηριστικά, λειτουργική διάρθρωση
Αναφορά στη γεωμετρία της κάτοψης: (ορθογώνιο, σχήματος Γ, σχήματος Τ, ακανόνιστου σχήματος), τον αριθμό ορόφων, τον τρόπο επιστέγασης και τις γενικές διαστάσεις του κτιριακού όγκου. Όσον αφορά τη λειτουργική περιγραφή του κτιρίου ξεκινάμε με τον τρόπο προσπέλασης, τη θέση της εισόδου και του κλιμακοστάσιου, που εξασφαλίζει την κατακόρυφη επικοινωνία, και συνεχίζουμε με την περιγραφή της διαρρύθμισης των χωρών κάθε ιδιοκτησίας ανά επίπεδο. Καλό είναι στην περιγραφή να ακολουθείται κάποιος κανόνας από κάτω προς τα πάνω όσον αφορά τα επίπεδα(εξαιρείται το υπόγειο, τελευταίο) και δεξιόστροφα στην περιγραφή των χωρών κάθε επιπέδου.

27 3. Οικοδομικές φάσεις κτιρίου
Επισημαίνονται επακριβώς όλες οι εργασίες που επέφεραν μεταβολές στη φυσική και λειτουργική υπόσταση του κτιρίου. Οι αλλαγές αυτές συνήθως εξυπηρετούν κάποιο συγκεκριμένο σκοπό όπως για παράδειγμα αλλαγή χρήσης από κατοικία σε χώρο διασκέδασης. Οι τροποποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν μπορεί να είναι αποσπασματικές –π.χ. αλλαγή κουφωμάτων 1ουορόφου, κατεδάφιση εσωτερικών τοίχων δεύτερου ορόφου και αλλαγή στέγης-ωστόσο συνιστούν μια ενιαία ενότητα, μια οικοδομική φάση του κτιρίου γιατί συνέβησαν ταυτόχρονα και εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Στόχος λοιπόν είναι η διερεύνηση των οικοδομικών φάσεων του κτιρίου και η χρονική τους αλληλουχία από τη στιγμή της ανέγερσης του κτιρίου έως σήμερα.

28 4. Μορφολογική ανάλυση Σχηματική κατάταξη – παραδοσιακό, αστικό, λαϊκό, σύγχρονο παράλληλα επισημαίνονται οι μορφολογικές επιρροές βάσει των οποίων διαμορφώθηκε ο διάκοσμος του (νεοκλασικισμός, εκλεκτικισμός, μπαρόκ κ.α.). Στη συνεχεία επιχειρείται η δομική ανάλυση των όψεων με παρατηρήσεις όσον αφορά τη συμμετρία, την αξονικότητα, τη σχέση κενών πλήρων, το ρυθμό επανάληψης των ανοιγμάτων, τον διμερή ή τριμερή διαχωρισμό της όψης σε βάση και ανωδομή ή αντίστοιχα σε βάση κορμό και στέψη.

29 5. Τυπολογική ανάλυση Τυπολογία είναι η συγκριτική κατάταξη των επικρατέστερων αρχιτεκτονικών λύσεων με κριτήρια αντικειμενικά και ορθολογικά. Πρόκειται για συγκεκριμένες διατάξεις στη γεωμετρία του κτιρίου και την εσωτερική οργάνωση των χωρών που πήραν σταδιακά την οριστική μορφή τους και τυποποιήθηκαν με μακροχρόνια επανάληψη σαν ένα είδος ‘’φυσικής επιλογής’’.

30 5. Τυπολογική ανάλυση Στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική χαρακτηριστικός τύπος είναι αυτός του πλατυμέτωπου κτιρίου με κλειστό ή ανοιχτό χαγιάτι έμπροσθεν των δωματίων. Τα αρχοντικά παρουσιάζουν περισσότερους χώρους που παρατάσσονται γύρω από κεντρικό χώρο διημέρευσης, “ηλιακό”, προσανατολισμένο συνήθως προς το νότο. Ο αστικός τύπος που αναπτύσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίζει σαφή τυπολογία με κεντρική σάλα και εκατέρωθεν παράταξη δωματίων. Στη σύγχρονη κατοικία εμφανίζεται διαχωρισμός δυο τουλάχιστον ενοτήτων (υποδοχή - διημέρευση, ανάπαυση) με ενδιάμεση παρεμβολή διαδρόμων που διασφαλίζουν την ανεξαρτητοποίηση των ενοτήτων αυτών και το αίσθημα ιδιωτικότητας των χρηστών.

31 γ. Κατασκευαστική ανάλυση
1.Περιγραφή φέροντος οργανισμού 2.Παθολογία

32 1.Περιγραφή φέροντος οργανισμού
-Κατακόρυφα φέροντα στοιχεία: λιθοδομή, πλινθοδομή, οπτοπλινθοδομή, ξυλόπικτη κατασκευή (τσατμάς ή μπαγδατί), μεταλλικά υποστύλωμα, υποστυλώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα -Οριζόντια φέροντα στοιχεία: πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα, ξύλινες δοκοί, μεταλλικές δοκοί -Επιστέγαση: Ξύλινη στέγη, μεταλλική στέγη, πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα Αναφορά στις διαστάσεις και τις διατομές των φερόντων στοιχείων, τις αλλαγές του κατασκευαστικού συστήματος από όροφο σε όροφο, αν υπάρχουν, και καταγραφή των υλικών πλήρωσης που χρησιμοποιούνται στα επιμέρους δομικά στοιχεία.

33 1. Παθολογία Καταγραφή των κύριων βλαβών που εμφανίζει η κατασκευή (π.χ. ρηγματώσεις τοιχοποιιών, οξείδωση και απολέπιση μεταλλικών δομικών στοιχείων, αποκόλληση εξωτερικών επιχρισμάτων) και διερεύνηση των αιτιών (π.χ. καθίζηση εδάφους, σεισμός, πυρκαγιά, ανερχόμενη υγρασία, εγκατάλειψη)

34 δ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η χρονολογία κατασκευής του κτιρίου και των στοιχείων που το απαρτίζουν σε συνδυασμό με την πρωτοτυπία των μορφολογικών, τυπολογικών και κατασκευαστικών χαρακτηριστικών που αυτά φέρουν ορίζουν μια ποιότητα αρχιτεκτονικού έργου που εκφράζει την εποχή και τον τόπο στον οποίο βρίσκεται. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την κατάσταση διατήρησής του είναι τα δεδομένα για την αξιολόγηση του έργου. Αξιολογούνται τα επί μέρους στοιχεία που το συγκροτούν, ως ίχνη ολόκληρης της ιστορικής διαδρομής του, ώστε σε μια επέμβαση αποκατάστασης να μπορεί να κριθεί η σημαντικότητα τους και κατά πόσο είναι άξια διατήρησης ή μη.

35 ιιι. ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ α. Πρόταση αποκατάστασης – επεμβάσεις, μέθοδοι
αποκατάστασης, σχεδιαστική πρόταση β. Πρόταση επανάχρησης-μελέτη συμβατότητας

36

37 Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Ευχαριστώ για την προσοχή σας