Τ.Ε.Ι. ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΑΘΗΝΑ Πηγές Πληροφόρησης στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες 3 Ε΄ Εξάμηνο Από Σημειώσεις Ελένης Μαμμά

2 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονική Έρευνα : Μεθοδική & λεπτομερής αναζήτηση που πραγματοποιεί ένας επιστήμονας στα πλαίσια του γνωστικού (επιστημονικού) του ενδιαφέροντος Διαδικασία σύμφωνα με την οποία ένας επιστήμονας ή/& ερευνητής, μέσα από την αναζήτηση και μελέτη πληροφοριών, διευρύνει τις γνώσεις του & μπορεί να συμβάλλει αντίστοιχα στη διεύρυνση των γνώσεων της ανθρωπότητας Σκοπός απόκτηση περαιτέρω γνώσης ενός γνωστικού αντικειμένου δημιουργία μίας πρωτότυπης ιδέας

3 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονική Έρευνα : * μπορεί να ξεκινήσει από: τις προπτυχιακές σπουδές * να συνεχίσει και να ολοκληρωθεί με: τις μεταπτυχιακές σπουδές μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης (master) διδακτορική διατριβή μεταδιδακτορική έρευνα

4 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μία έρευνα συνήθως πραγματοποιείται για τους εξής ακόλουθους λόγους: Ερμηνεία δεδομένων [οι επιστήμονες ερμηνεύουν τα υπάρχοντα δεδομένα και οδηγούνται στη διατύπωση επιστημονικών κανόνων] Δημιουργία καινοτόμων ιδεών [αποτελέσματα ερευνητικής διαδικασίας η οποία υποστηρίζεται κατά κανόνα από χρηματοδότες και χορηγούς] Πρόταση για επίλυση ενός επιστημονικού προβλήματος [συνήθως αποτελεί μία ερευνητική σπουδαστική διαδικασία] Επισκόπηση της επικρατούσας γνώσης [συνήθως αποτελεί μία ερευνητική σπουδαστική διαδικασία]

5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ [1/2] [RESEARCH EFFECTIVENESS] Αποτελεσματικότητα Ερευνητικής Διαδικασίας: επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη υπηρεσιών κατάλληλων να υποστηρίξουν μία τέτοιου είδους ενέργεια Αυτές οι υπηρεσίες συνοψίζονται συνήθως στις ακόλουθες κατηγορίες: Υπηρεσίες συνεργατικής υποστήριξης [είναι αυτές που παρέχονται από ομάδες κατανεμημένης έρευνας, όπως ο διαμοιρασμός δεδομένων, η εξομοίωση, τα εργαλεία εικονικής πραγματικότητας, ………………….] Υπηρεσίες που υποστηρίζουν περισσότερο την εκσυγχρονισμένη αναζήτηση σε πηγές & ο ερευνητής μπορεί να κάνει χρήση αυτών [αυθεντικοποίηση, εξουσιοδότηση, διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων]

6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ [2/2] [RESEARCH EFFECTIVENESS] Υπηρεσίες που δίνουν τη δυνατότητα στις βιβλιοθήκες να διαχειρίζονται, να διατηρούν, να διαθέτουν και να επιτρέπουν την πρόσβαση σε ερευνητικές μελέτες και ομάδες ποικίλων δεδομένων που προκύπτουν από αυτές Ένας ορισμός αυτών των υπηρεσιών έρευνας θα μπορούσε να είναι ο εξής: «Μία ομάδα υπηρεσιών που υποστηρίζουν την ανακάλυψη και διαχείριση ερευνητικών πηγών και ερευνητικών αποτελεσμάτων από την τρέχουσα και μελλοντική ερευνητική κοινότητα»

7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ [2/2] [RESEARCH EFFECTIVENESS] Οι υπηρεσίες αυτές αναπτύσσονται συχνά σε συνεργατικό επίπεδο και έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν ολόκληρο το πληροφοριακό σύστημα και την πρόσβαση σε αυτό Μερικά παραδείγματα τέτοιων υπηρεσιών περιλαμβάνουν: Περιεχόμενο [ηλεκτρονικά κείμενα], τα οποία υποστηρίζουν την έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες Ιδρυματικά αποθετήρια [ψηφιακές βάσεις δεδομένων], τα οποία διαχειρίζονται ερευνητικά αποτελέσματα Ψηφιακή διατήρηση και επιμέλεια, οι οποίες διασφαλίζουν μακροπρόθεσμη πρόσβαση σε αποτελέσματα ερευνών

8 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΕΡΕΥΝΑ Οι βιβλιοθήκες, ως ιδρυματικοί οργανισμοί, οφείλουν να παρέχουν και να υποστηρίζουν βαθύτερους αντικειμενικούς στόχους, όπως: παροχή online πρόσβασης σε μεγαλύτερη ποσότητα και ποιότητα περιεχομένου διάθεση εύχρηστων σε χρήση υπηρεσιών για την έρευνα και την πρόσβαση σε πληροφοριακό υλικό διασφάλιση δυνατότητας των μελλοντικών χρηστών όσον αφορά την πρόσβαση σε online περιεχόμενο προσφορά ικανοποιητικής & αποτελεσματικής πρόσβασης των τελικών χρηστών σε πηγές που επιθυμούν να χρησιμοποιούν

9 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ [1/2] Η ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου από τις βιβλιοθήκες έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει πραγματικά όλα τα είδη έρευνας Το ψηφιακό περιεχόμενο μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών και αυτό εξηγείται από το Κυβερνητικό Τμήμα Εκπαίδευσης, Επιστήμης και Επιμόρφωσης της Αυστραλίας, το οποίο διατυπώνει ότι: «Τα ερευνητικά αποτελέσματα στις Ανθρωπιστικές…….συλλέγονται, πρωταρχικώς από μη ψηφιακές πηγές, και οι συλλογές τους παραδοσιακά αποτελούν ζήτημα ατομικής εργασίας, συχνά συνδεδεμένες με τις διαδικασίες σημειώσεων και σχολίων οι οποίες μετατρέπουν τα δεδομένα σε πληροφορίες………η ψηφιακή πληροφορία, παρόλα αυτά, είναι ισχυρά επαναχρησιμοποιήσιμη, μπορεί να διατηρηθεί και να αποτελέσει όφελος για τις Ανθρωπιστικές μέσα από μία συνεχώς αυξανόμενη χρήση και διακίνηση……..»

10 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ [2/2] Οι ερευνητές των Ανθρωπιστικών Επιστημών μπορούν να συλλέγουν αρκετές πληροφορίες από τις ψηφιοποιημένες συλλογές βιβλιοθηκών, αρχείων και μουσείων Μία μεγάλη ποσότητα συλλογών συμπεριλαμβανομένων και των πολιτιστικών αρχείων ψηφιοποιούνται Το περιεχόμενό τους αποτελεί σημαντική πληροφοριακή πηγή η οποία μπορεί να διατεθεί στους ερευνητές των ανθρωπιστικών σπουδών Χρήση ψηφιακών πληροφοριακών πηγών και ζήτημα διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων [ιδρύματα, ερευνητές,…………]

11 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ [1/3] Ακαδημαϊκές πύλες [Academic portals] Συνεργατικές πύλες [collaborative portals] Συλλογικοί κατάλογοι [union catalogues] Ιδρυματικά αποθετήρια [institutional repositories] Αυτοματοποιημένοι κατάλογοι βιβλιοθηκών [OPAC’s] Ευρείς Θεματικές πύλες [subject gateways]

12 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ [2/3] Εξειδικευμένες υπηρεσίες πρόσβασης οι οποίες παρέχουν ένα κεντρικό σημείο πρόσβασης σε πολλαπλά ακαδημαϊκά αποθετήρια Ευρετήρια & βάσεις δεδομένων Συνδρομές ηλεκτρονικών περιοδικών Ηλεκτρονικά βιβλία [e-books] Ειδικές ερευνητικές βιβλιοθήκες, που υποστηρίζουν την πρόσβαση σε: άρθρα περιοδικών, πρακτικά συνεδρίων, τεχνικές αναφορές, εξειδικευμένες θεματικές ενότητες

13 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ [3/3] Μηχανές αναζήτησης Βιβλιογραφικές Βάσεις Πληροφοριών Αυτοματοποιημένοι κατάλογοι εκδοτικών οίκων Αυτοματοποιημένοι κατάλογοι βιβλιοπωλείων Ηλεκτρονικά δίκτυα παραγωγών & διαθετών πηγών Υπηρεσίες τρέχουσας ενημέρωσης Επιλεκτική Διάδοση Πληροφοριών [ S elective D issemination of I nformation – SDI ]

14 ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΕΡΕΥΝΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ Διασφάλιση της δυνατότητας των μελλοντικών ερευνητών για πρόσβαση σε online πηγές οι οποίες σήμερα δημιουργούνται και αρχειοθετούνται Δημιουργία αρχείων με επιλεγμένες ιστοσελίδες [websites] και online εκδόσεις Διατήρηση των συγκεκριμένων αρχείων με τη λήψη ορισμένων μέτρων με σκοπό: να αποφευχθούν οι κίνδυνοι να «χαθούν» τα αρχεία λόγω παρωχημένων (ξεπερασμένων) μορφοτύπων αρχειοθέτησης να ακολουθούνται διεθνώς αναγνωρισμένοι κανόνες, πρότυπα, μορφότυπα [formats] αρχειοθέτησης και τεχνικές διατήρησης, που να επιτρέπουν τη διατήρηση, την αντοχή και τη διάρκεια των πηγών μέσα στο χρόνο να εξασφαλίζονται οικονομικοί πόροι για να αντιμετωπίζονται ζητήματα κόστους που αφορούν τη διατήρηση των πληροφοριακών πηγών

15 ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ [1/2] Προσδιορίζονται οι ανάγκες των ερευνητών – σε ποια κατηγορία ανήκει ο ερευνητής – με τι θέμα ασχολείται – η χρονική περίοδος μέσα στην οποία εκτείνεται το θέμα του – το εύρος των θεματικών που πρέπει να αναζητήσει για να καλύψει το θέμα του Επιλέγονται οι πηγές προς αναζήτηση έντυπες ηλεκτρονικές

16 ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ [2/2] Καθορίζονται ο τρόπος και η «λογική» της αναζήτησης Προσδιορίζεται η ορολογία Θεματικές επικεφαλίδες Θεματικοί όροι [λέξεις - κλειδιά] Ευρύτεροι, στενότεροι, σχετικοί όροι [Θησαυροί] Συνώνυμα Εκτελείται η αναζήτηση Εμφανίζονται τα αποτελέσματα της αναζήτησης Επανάληψη της αναζήτησης στην περίπτωση όπου τα αποτελέσματα δεν συνδράμουν στη διευκόλυνση της ερευνητικής διαδικασίας, αφού πρώτα εντοπιστούν τα «αδύνατα» σημεία, που οδήγησαν σε ανεπαρκή αποτελέσματα

17 ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ & ΕΡΕΥΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΕΥΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ – ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ