Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA στην Διατροφή : Υπέρ και κατά Δρ. Βασιλική Πλέτσα Ινστιτούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΥΤΤΑΡΟ : το κύτταρο είναι η ελάχιστη μονάδα ζωής. Το κέντρο ελέγχου κάθε κυττάρου είναι ο πυρήνας. ΠΥΡΗΝΑΣ : στον πυρήνα του κυττάρου εδράζεται το γενετικό υλικό ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ-DNA-ΓΟΝΙΔΙΑ : το γενετικό υλικό, δηλαδή το δεσοξυριβονουκλεϊκό οξύ (DNA), είναι πολυμερές που συγκροτείται από τέσσερις τυχαία επαναλαμβανόμενους δομικούς λίθους, τα νουκλεοτίδια. Η γενετική πληροφορία είναι εγγεγραμμένη στην σειρά με την οποία παρατίθενται τα νουκλεοτίδια για να φτιάξουν μία πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα. Ένα μόριο DNA αποτελείται από δύο τέτοιες αλυσίδες και εμφανίζει τρισδιάστατη δομή δεξιόστροφης διπλής έλικας. Το μόριο αυτό, αυτο-αναπαράγεται και καθορίζει ποιές πρωτείνες θα φτιάξει το κάθε κύτταρο και άρα τι λειτουργία ακριβώς θα εκτελεί. Ενα μόριο DNA συγκροτείται από μικρότερες λειτουργικές μονάδες τα “γονίδια”. Κάθε γονίδιο εμπεριέχει την πληροφορία για τη σύνθεση ενός τμήματος μίας πρωτείνης και επομένως ελέγχει μία λειτουργία ή ιδιότητα.

Η ΔΙΠΛΗ ΕΛΙΚΑ

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ (συνέχεια) ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Οι αλλαγές στην αλληλουχία του DNA ονομάζονται μεταλλάξεις και συνήθως, χωρίς αυτό να είναι πάντοτε απαραίτητο, δημιουργούν ένα διαφορετικό φαινότυπο δηλαδή τροποποιούν την πρωτείνη και άρα την λειτουργία που ένα συγκεκριμένο γονίδιο ελέγχει. P.H. Raven and G.B. Johnson , Biology, International Edition ,Fifth Edition: WCB/McGraw-Hill, 1999

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 4000-2000 π.χ.: πρώτα προϊόντα βιοτεχνολογίας και ζυμώσεων (ψωμί, τυρί, κρασί) 1919 μ.χ.: καταγράφεται ο όρος «βιοτεχνολογία» 1928: ανακάλυψη πενικιλλίνης (αντιβιοτικό που παράγεται από βακτήρια) 1938: χρήση βακίλλου ως βιοεντομοκτόνο 1960s: αύξηση απόδοσης 70% σε ποικιλία σιταριού και 50% του ρυζιού (με υβριδοποιήσεις)

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ: Τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA, Εφαρμογή γενετικής μηχανικής . Εισαγωγή και έκφραση DNA σε: 1973: βακτήρια (π.χ. παραγωγή ανθρώπινης ινσουλίνης) 1981: ζώα:δημιουργία διαγονιδιακού ζώου (ποντίκι) για ερευνητικούς σκοπούς 1983: φυτά: πρώτο διαγονιδιακό ή γενετικά τροποποιημένο φυτό - Peter J. Russel, Genetics, Fifth edition, Benjamin/Cummings, An imprint of Addison Wesley Longman, Inc.,1998. The Economist, “Climbing the helical staircase”, A syrvey of Biotechnology, 29 Μαρτίου 2003, σσ. 3-5.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Στόχος : παραγωγή φαρμακευτικών, βιομηχανικών, αγροτικών και κτηνοτροφικών προιόντων με βελτιωμένες ιδιότητες. Διακρίνεται σε : Κόκκινη (Ιατρικές εφαρμογές) Λευκή (Βιομηχανικές εφαρμογές) Πράσινη (Γεωργικές εφαρμογές)

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Γενετικά Τροποποιημένοι Μικροοργανισμοί παραγωγή ενζύμων (π.χ. χυμοσίνη γιά την πήξη τυριών) ΓΤ φυτά παράγωγα σόγιας και αραβοσίτου (άλευρα, έλαια, λεκιθίνη σόγιας, κ.τ.λ.) ΓΤ ζώα κρέας, γάλα (όχι ακόμη εμπορικές εφαρμογές)

ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ – ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα παρασκευάζονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (Genetically Modified Organisms : GMOs) των οποίων το γενετικό υλικό έχει υποστεί μία ηθελημένη, ελεγχόμενη αλλοίωση μέσω της εισαγωγής ενός νέου γονιδίου και με στόχο την τροποποίηση συγκεκριμένων ιδιοτήτων τους.

ΓΟΝΙΔΙΑ ΠΟΥ ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΕΧΟΥΝ ΕΙΣΑΧΘΕΙ προσδίδουν αντίσταση στα έντομα προσδίδουν αντίσταση σε συγκεκριμένα ζιζανιοκτόνα βελτιώνουν διατροφικές και οργανοληπτικές ιδιοτήτων προσδίδουν αντίσταση σε αντιβιοτικά εμποδίζουν την αυτογονιμοποίηση παρεμποδίζουν την έκφραση άλλων γονιδίων Συνηθέστεροι τύποι ΓΤΟ μέχρι στιγμής: Αραβόσιτος, Σόγια, Βαμβάκι Dossier “ Qui a peur des OGM? Les risques pour la sante. Les risques pour l’environnement” La Recherche, τχ.327, Ιανουάριος 2000, σσ. 26-44. A Batrinou, “The impact of genetically modified foods on quality of life”, Journal of Quality of Life Research, τομ.1, τχ.4, 2003, σσ. 293-303.

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ – ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1ης ΓΕΝΕΑΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ – ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1ης ΓΕΝΕΑΣ Φυτά ανθεκτικά σε ζιζανιοκτόνα έντομα Στόχοι κυρίως οικονομικοί Ευκολότερη παραγωγή, καλύτερη απόδοση Φθηνότερη διαδικασία για τον παραγωγό Αύξηση των κερδών των εταιρειών παραγωγής ΓΤ Αυξηση ανταγωνιστικότητας οικονομιών

Βt ΑΡΑΒΟΣΙΤΟΣ (ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ) Πρόβλημα: Καταστροφή καλλιεργειών από έντομα Λύση: Εισαγωγή γονιδίου Bt στα φυτά. Τα φυτά παράγουν πρωτείνη με «εντομοκτόνο» δράση Ωφέλη: Μείωση χρήσης χημικών εντομοκτόνων Καλύτερες σοδειές

Bt ΒΑΜΒΑΚΙ Καλύτερη απόδοση Σημαντική μείωση χημικών εντομοκτόνων Μειωμένη έκθεση καλλιεργητών σε χημικά Καλύτερη χρήση της γης –οικονομία νερού Μκρότερη επικινδυνότητα διασποράς γύρης

ΧΩΡΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ 63%: ΗΠΑ θεωρούνται ισοδύναμα με τα παραδοσιακά τρόφιμα, δεν χρειάζεται επισήμανση το 85% των επεξεργασμένων τροφίμων περιέχει γ.τ. συστατικά 36%: ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ, ΚΑΝΑΔΑΣ, ΒΡΑΖΙΛΙΑ, ΚΙΝΑ, ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ < 1%: ΕΥΡΩΠΗ «μορατόριουμ» στις γ.τ. καλλιέργειες από το 1998 πολύ αυστηρή νομοθεσία –απαιτείται επισήμανση εισάγονται ήδη εγκεκριμένες ποικιλίες ΓΤ σόγιας και καλαμποκιού Robert Paarlberg, “The Global Food Fight”, Foreign Affairs , τομ.79, τχ. 3, Μάιος /Ιούνιος 2000, σσ. 24-38. C James, “Global review of commercialized transgenic crops: 2000”, ISAAA Briefs, No 23, 2001, ISAAA (International Service for the Acquisitionof Agri-Biotech Applications): Ithaca, NY

ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΓΤΟ Ελάττωση της χρήσης χημικών εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων Αύξηση της απόδοσης και της ανθεκτικότητας των καλλιεργειών σε ακραίες συνθήκες Παραγωγή τροφίμων με αυξημένη διατροφική αξία και νέες ιδιότητες π.χ. αύξηση περιεκτικότητας του σιδήρου στο ρύζι, παραγωγή φυτικών εμβολίων ΚΙΝΔΥΝΟΙ Βιολογικοί στο στάδιο της παραγωγής των ΓΤΟ Περιβαλλοντικοί στο στάδιο της καλλιέργειας των ΓΤΟ Κίνδυνοι υγείας κατά την κατανάλωση των προϊόντων των ΓΤΟ από τα ζώα και τον άνθρωπο Πηγή: A. Μπατρίνου “Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα. ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ”

ΓENETIKA ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟΔΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΑΜΗΛΗ ΑΠΟΔΟΧΗ Η διατροφή παραμένει πολύ ευαίσθητο θέμα ειδικά γιά τους Ευρωπαίους Η νέα τεχνολογία επιβλήθηκε πολύ γρήγορα Τα πρώτα βιοτεχνολογικά προιόντα δεν είχαν οφέλη γιά τον καταναλωτή Δεν υπήρχε έγκαιρα επαρκής νομοθεσία Ανεπαρκής ενημέρωση – Ρόλος της επιστημονικής κοινότητας Συναισθηματική αντίληψη του κινδύνου (risk) από το κοινό : υπερεκτίμηση του κινδύνου

Αναφορές σχετικές με την στάση της κοινής γνώμης στην Ευρώπη Questions and answers on the regulation of GMOs in the EU. MEMO/02/1 60-REV. Βρυξέλλες 1 Ιουλίου 2003 ( http://europa.eu.int/comm/food/index_en.html). Ε. Millstone, E. Brunner and S. Mayer, “Beyond substantial equivalence”, Nature, τομ. 401, 1999, σσ. 525-526. SK Harlander, “Safety assessments and public concern for genetically modified food products: The American view”, Toxicol Pathol, τομ. 30, 2002, σσ.132-134. ΒΕ Moseley, “Safety assessments and public concern for genetically modified food products: the European view”, Toxicol Pathol, τομ. 30, 2002, σσ. 129-131. Ευρωβαρόμετρο2000: European Commission: “Les Europeens et la Biotechnologie Moderne”, EB 52.1, Luxemburg: Directorate – General Research (http://europa.eu.int/comm/public_opinion/archives/) Ευρωβαρόμετρο 2002: European Commission: “Les Europeens et la Biotechnologie ”, EB 58.0 (http://europa.eu.int/comm/public_opinion/archives/) R Hails and J Kinderlerer, “The GM public debate: Context and communication strategies”, Nature Reviews Genetics, τομ. 4. τχ. 10, Οκτώβριος 2003, σσ. 819-825. ΕΜΒΟ’s Statement on Genetically Modified Organisms and the Public, 18 Ιανουααρίου, 2000 (http://www.embo.org). Batrinou, A,M., Dimitriou, E., Liatsos, D.N. and Pletsa, V. (2005) Genetically modified foods: the effect of information. Nutrition and Food Science, 35 (3), 148-155.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ενας ΓΤΟ ή τρόφιμο που προέρχεται από ΓΤΟ εισάγεται στην αγορά της Ε.Ε. αφού έχει προηγηθεί λεπτομερής διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων για την δημόσια υγεία και το περιβάλλον Ταυτοποίηση του γενετικού υλικού που εισάγεται Αξιολόγηση του κινδύνου μεταφοράς του διαγονιδίου ως προς τα άλλα φυτά ή οργανισμούς Αξιολόγηση της ασφαλείας των προϊόντων του γονιδίου

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΊΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Η Ε. Ε. έχει θεσπίσει την αυστηρότερη νομοθεσία στον κόσμο γιά τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα 1990: Κοινοτική Οδηγία 219: για την χρήση ΓΤΟ Κοινοτική Οδηγία 220: για την απελευθέρωση ΓΤΟ Κοινοτική Οδηγία 679: για την ασφάλεια των εργαζομένων Ιούνιος 1998: Ενα de facto moratorium επιβλήθηκε από 10 χώρες-μέλη. Αναστολή όλων των περαιτέρω επικυρώσεων και επιβολή ενός αυστηρού περιοριστικού νομοθετικού πλαισίου. Η αρχή της προφύλαξης (The precautionary principle)

ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ολα τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές που κυκλοφορούν στην ΕΕ πρέπει να επισημαίνονται (κατώφλι επισήμανσης 0,9%) Κανονισμοί της Ε.Ε. : 1829/2003 ΓΤ τρόφιμα και ζωοτροφές 1830/2003 ιχνηλασιμότητα και επισήμανση

ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΓΤΟ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Μέθοδοι που βασίζονται στην ανίχνευση πρωτεϊνών (ELISA) Μέθοδοι που βασίζονται στην αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR μέθοδοι) και ανιχνεύουν σε επίπεδο γενετικού υλικού (1) ποιοτική ανάλυση (2) ποσοτικός προσδιορισμός (Real-time PCR) FE Ahmed, “Detection of genetically modified organisms in foods”, TRENDS in Biotechnology, τομ. 20, τχ.5, Μάιος 2002, σσ. 215-223.

Τρόφιμα : ποικιλίες σόγιας, αραβοσίτου και ελαιοκράμβης ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Τρόφιμα : ποικιλίες σόγιας, αραβοσίτου και ελαιοκράμβης http://europa.eu.int/comm/food/food/biotechnology/authorisation/258-97-ec autthorised en.pdf Ζωοτροφές : ποικιλίες αραβοσίτου και μία ποικιλία σόγιας http://europa.eu.int/comm/food/food/biotechnology/authorisation/2001-18-ec autthorised en.pdf

ΘΕΣΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ιδρύεται η Ευρωπαική Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Authority - EFSA), με νόμο (EC) No 178/2002 του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28 Ιανουαρίου 2002) Τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα μπορούν να διατεθούν στην αγορά της Ε.Ε. Μόνο μετά από επιστημονική αξιολόγηση του υψηλοτέρου δυνατού επιπέδου. Την ευθύνη φέρει η EFSA.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Υποβολή Φακέλου Δημοσιοποίηση Εθνικοί Φορείς Παρατηρήσεις Ερωτήσεις Παρατηρήσεις Ερωτήσεις Φάκελος + Ερωτήσεις EFSA ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Αξιολόγηση

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Αξιολόγηση του κινδύνου σε όλο το προιόν συνολικά Αποτίμηση Ασφάλειας σε τρόφιμο που προέρχεται από Γ.Τ. Φυτό Συγκριτική ανάλυση – Επιλογή του φορέα σύγκρισης Ουσιαστική Ισοδυναμία Αποτίμηση δοκιμών διατροφής σε πειραματόζωα Ελεγχος τοξικής δράσης Ελεγχος Αλλεργιογόνου δράσης Αποτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων Διαχείρηση του προϊόντος αφού βγεί στην αγορά (Post Market Monitoring) Αποτίμηση μη αναμενομένων δράσεων

ΥΓΕΙΑ : ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Αλλεργίες Νέες πρωτείνες μπορεί να έχουν αλλεργιογόνο δράση Μεταφορά γονιδίων Μεταφορά γονιδίου ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά στα βακτήρια του πεπτικού συστήματος (θεωρητικός κίνδυνος) Απρόβλεπτοι κίνδυνοι Απρόβλεπτες αλλαγές στην γονιδιακή έκφραση και λειτουργία των ΓΤ φυτών λόγω εισαγωγής των νέων γονιδίων

ΓΙΑΤΙ ΕΝΑΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΩΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΟ ΔΡΑΣΗ; H εισαγωγή νέων πρωτεϊνών στα τρόφιμα σαφώς εμπεριέχει τον κίνδυνο επαγωγής αλλεργικών αντιδράσεων σε ευαίσθητα άτομα καθώς και τον κίνδυνο ευαισθητοποίησης ευπαθών ατόμων Δεν υπάρχει επι του παρόντος ένα ασφαλές σχήμα δοκιμών μέσω των οποίων μπορεί κανείς να ταυτοποιήσει το αλλεργιογόνο δυναμικό και να προγνώσει την αλλεργιογόνο δράση μιας άγνωστης πρωτείνης Spok A, Gaugitsch H, Laffer S, Pauli G, Saito H, Sampson H, Sibanda E, Thomas W, van Hage M, Valenta R. Suggestions for the assessment of the allergenic potential of genetically modified organisms. Int Arch Allergy Immunol. 2005 Jun;137(2):167-80. Poulsen LK. Allergy assessment of foods or ingredients derived from biotechnology, gene-modified organisms, or novel foods. Mol Nutr Food Res. 2004 Nov;48(6):413-23. Metcalfe DD. Introduction: what are the issues in addressing the allergenic potential of genetically modified foods? Environ Health Perspect. 2003 Jun;111(8):1110-3.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ -ΥΓΕΙΑ Μετά από σχεδόν δεκαετή εμπειρία χρήσης των ΓΤΟ, κυρίως στις ΗΠΑ, δεν έχουν παρουσιαστεί προβλήματα γιά τη δημόσια υγεία όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ποτέ δεν θα εμφανιστούν, ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι κάθε περίπτωση γενετικά τροποποιημένου οργανισμού που κατασκευάζεται είναι εντελώς ξεχωριστή, και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Πρέπει να ενταθεί η προσπάθεια κατανόησης των μηχανισμών ευαισθητοποίησης καθώς και ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και προσεγγίσεων ταυτοποίησης Εν τω μεταξύ είναι απαραίτητη η αυστηρή εφαρμογή της «αρχής της πρόληψης» και άρα του πλαισίου της Ε.Ε.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ : ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Μεταφορά διαγονιδίων μέσω γύρης (πιθανή «επιμόλυνση» γειτονικών καλλιεργειών) Διαταραχή της βιοποικιλότητας

Αναφορές σχετικές με τους περιβαλλοντικούς κινδύνους T Clarke, “Pest resistance feared as farmers flout rules”, Nature, τομ. 424, 2003, σελ. 116. JM Burke, “Assessing the risks of transgene escape: a case study in sunflowers”., Information systems for Biotechnology News Report, Σεπτέμβριος 2003, (http://www.isb.vt.edu/news/2003/newso3.sep.html) RS Hails, “Assessing the risks associated with new agricultural practices”, Nature, τομ. 418, 2002, σσ. 685-688. CN Stewart, MD Halfhill and SI Warwick, “Transgene introgression from genetically modified crops to their wild relatives”, Nature Reviews Genetics, τομ. 4, τχ.10, Οκτώβριος 2003, σσ. 806-817. AJ Conner, TR Glare and JP Nap, “The release of genetically modified crops into the environment, Part II. Overview of ecological risk assessment”, The Plant Journal, τομ. 33, 2003, σσ. 19-46.

ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ (CO-EXISTENCE) Διαμόρφωση όρων για την συνύπαρξη των καλλιεργειών ΓΤ φυτών με τις συμβατικές και βιολογικές καλλιέργειες. Είναι πάντα εφικτό;

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 2ης ΓΕΝΕΑΣ Στόχος: οφέλη στον καταναλωτή Προιόντα με: υψηλότερη διατροφική αξία αντιαλλεργική δράση αυξημένα ποσοστά συγκεκριμένων αμινοξέων δράση πρόληψης έναντι ασθενειών υποκατάστατα εμβολίων (φυτικά εμβόλια) λειτουργικά τρόφιμα απεριόριστες δυνατότητες - Klaus M. Leisinger, “Can Biotechnology end Hunger? Yes: Stop blocking progress”, Foreign Policy, Καλοκαίρι 2000, σσ. 113-122. - Miguel A. Altieri, “Can Biotechnology end Hunger? No: Poor farmers won’t reap the benefits”, Foreign Policy, Καλοκαίρι 2000, σσ. 123-131.  

ΧΡΥΣΟ ΡΥΖΙ (GOLDEN RICE) Πρόβλημα: Ρύζι «φτωχό» σε βιταμίνη Α και σίδηρο Λύση: Εισαγωγή γονιδίων γιά την ενίσχυση σε βιταμίνη Α και σίδηρο Ωφέλη: Διατροφικά ενισχυμένο Ρύζι Κάλυψη διατροφικών αναγκών σε «υπό ανάπτυξη» χώρες A Sommer, “Vitamin A deficiency, child health and survival”, Nutrition, τομ. 13, 1997, σσ. 484-485

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΖΩΑ Αύξηση μεγέθους (π.χ. σολωμός) Βελτίωση θρεπτικής αξίας (πχ. γάλα με περισσότερες πρωτείνες, αυγά με μειωμένη χοληστερίνη) Αντοχή σε ασθένειες

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Η εφαρμογή κάθε τεχνολογικής καινοτομίας εμπεριέχει κινδύνους – Η απελευθέρωση των ΓΤΟ στο περιβάλλον είναι πραγματικότητα Κάθε Γενετική Τροποποίηση πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά Τα Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα υφίστανται τους περισσότερους ελέγχους από κάθε άλλο είδος τροφίμου Η Ευρωπαική νομοθεσία γιά τα ΓΤ τρόφιμα είναι η αυστηρότερη στον κόσμο και βασίζεται στην αρχή της πρόληψης Υπάρχει έλλειμμα υπεύθυνης ενημέρωσης της κοινής γνώμης Υπάρχει έλλειψη σοβαρής πολιτικής σχετικά με την διαχείρηση του θέματος των ΓΤΟ διεθνώς Υπό όρους η τεχνολογία των ΓΤΟ θα μπορούσε να συνεισφέρει στην ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών

Προτάσεις για περαιτέρω ανάγνωση Ανθιμία Μ. Μπατρίνου, Γενετικά Τροποποιημένα Τρόφιμα, Παρόν και Μέλλον, Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2001 Andrew Chesson, Assessing the safety of GM food crops. Food safety and Food quality, Issues in Environmental Science and Technology No 15, Λονδίνο: R.E. Hester and R.M. Harrison, Royal Society of Chemistry, 2001 Βασιλική Πλέτσα ''Η Πρόκληση των Γενετικά Τροποποιημένων'', στο βιβλίο ''Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ 210 ΑΙΩΝΑ : Γεωγραφίες της αφθονίας και της στέρησης'', Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2005. Eνδιαφέροντες σχετικοί διαδικτυακοί τόποι (εκτός αυτών που έχουν ήδη αναφερθεί) είναι αυτός του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων γιά τις εξελίξεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (http://www.efet.gr) καθώς και εκείνος της AGBIOS (Ontario, Canada) μίας καναδικής εταιρείας που παρέχει υπηρεσίες και τεχνογνωσία σε τομείς που αφορούν τον έλεγχο και τον προσδιορισμό του κινδύνου των βιοτεχνολογικών προϊόντων (http://www.agbios.com).