Ο Γύζης και η «ζουρλοκαντέρω» Άρθρο του Ζενάκου Αυγουστίνου στο «Τεχνηέντως» ΜΑΘΗΜΑ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙΔΟΥ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΜΑΡΘΑ ΗΛΙΑΔΟΥ, ΥΠΟΨ. ΔΡ.

Έμπνευση και δημιουργία Όταν το 1897 η εκστρατεία της Ελλάδας κατά της Τουρκίας απέτυχε, ο Νικόλαος Γύζης πληγώθηκε για την τύχη της πατρίδας του. Λίγο νωρίτερα η βαυαρική κυβέρνηση του είχε αναθέσει να φιλοτεχνήσει έναν πίνακα με θέμα «τον θρίαμβο της Βαυαρίας» για ένα βιομηχανικό μουσείο στη Νυρεμβέργη. Ο Γύζης δέχτηκε, αλλά φέρεται ότι είπε: «εγώ θα ήθελα να κάνω τον θρίαμβο της Ελλάδος, όχι της Βαυαρίας». Όταν το 1897 η εκστρατεία της Ελλάδας κατά της Τουρκίας απέτυχε, ο Νικόλαος Γύζης πληγώθηκε για την τύχη της πατρίδας του. Λίγο νωρίτερα η βαυαρική κυβέρνηση του είχε αναθέσει να φιλοτεχνήσει έναν πίνακα με θέμα «τον θρίαμβο της Βαυαρίας» για ένα βιομηχανικό μουσείο στη Νυρεμβέργη. Ο Γύζης δέχτηκε, αλλά φέρεται ότι είπε: «εγώ θα ήθελα να κάνω τον θρίαμβο της Ελλάδος, όχι της Βαυαρίας». Με το προηγούμενο της εκστρατείας του 1897, ο Γύζης φιλοτέχνησε ένα δοξαστικό πίνακα για την Ελλάδα και εμπνεύστηκε από τη στροφή του Διονυσίου Σολωμού που ξεκινά: «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη / περπατώντας η Δόξα μονάχη». Με το προηγούμενο της εκστρατείας του 1897, ο Γύζης φιλοτέχνησε ένα δοξαστικό πίνακα για την Ελλάδα και εμπνεύστηκε από τη στροφή του Διονυσίου Σολωμού που ξεκινά: «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη / περπατώντας η Δόξα μονάχη». Η Μισιρλή (Μισιρλή, 1996) μάς δίνει την πληροφορία ότι ο Γύζης σε ένα από τα ταξίδια στην Ελλάδα από το Μόναχο σημείωσε αυτή τη στροφή στο σημειωματάριό του και φαίνεται ότι μετά πήγε στο Μόναχο και φιλοτέχνησε τον πίνακα. Η Μισιρλή (Μισιρλή, 1996) μάς δίνει την πληροφορία ότι ο Γύζης σε ένα από τα ταξίδια στην Ελλάδα από το Μόναχο σημείωσε αυτή τη στροφή στο σημειωματάριό του και φαίνεται ότι μετά πήγε στο Μόναχο και φιλοτέχνησε τον πίνακα.

Αρνητική κριτική Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς ο Γύζης τελείωσε το έργο, το συναντούμε ωστόσο το 1899 στην Πανελλήνια Έκθεση των Αθηνών. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς ο Γύζης τελείωσε το έργο, το συναντούμε ωστόσο το 1899 στην Πανελλήνια Έκθεση των Αθηνών. Είναι αξιοσημείωτο ότι η κριτική υποδέχθηκε τη «Δόξα των Ψαρών» πολύ αρνητικά. Είναι αξιοσημείωτο ότι η κριτική υποδέχθηκε τη «Δόξα των Ψαρών» πολύ αρνητικά. Μάλιστα ο Γύζης έγραψε τότε ένα γράμμα στο φιλόλογο Αλέξανδρο Φιλαδελφέα, όπου παραπονιέται για την κριτική και λέει ότι αποκάλεσαν τη «Δόξα» του «ζουρλοκαντέρω» Μάλιστα ο Γύζης έγραψε τότε ένα γράμμα στο φιλόλογο Αλέξανδρο Φιλαδελφέα, όπου παραπονιέται για την κριτική και λέει ότι αποκάλεσαν τη «Δόξα» του «ζουρλοκαντέρω» έγραψε ένα γράμμα στον αδελφό της γυναίκας του, τον Γεώργιο Νάζο, ο οποίος ήταν διευθυντής του Εθνικού Ωδείου, και του παρήγγειλε να του στείλει τη «Δόξα» πίσω. έγραψε ένα γράμμα στον αδελφό της γυναίκας του, τον Γεώργιο Νάζο, ο οποίος ήταν διευθυντής του Εθνικού Ωδείου, και του παρήγγειλε να του στείλει τη «Δόξα» πίσω.

Η «Δόξα» στα ανάκτορα; Δεν γνωρίζουμε πώς η «Δόξα» περιήλθε στην κυριότητα της βασιλικής οικογένειας. Δεν γνωρίζουμε πώς η «Δόξα» περιήλθε στην κυριότητα της βασιλικής οικογένειας. «Ξέρουμε ότι πήγε σε κάποιες εκθέσεις μετά από την Πανελλήνια Έκθεση του 1899 και ύστερα την χάνουμε, ώσπου βρίσκεται στην κατοχή της βασιλικής οικογένειας. Ήταν, όμως, γνωστό ότι βρισκόταν στα ανάκτορα, επειδή το 1956, όταν εξεδόθησαν από τον Κορομηλά οι επιστολές του Γύζη, η φωτογραφία του έργου γράφει ότι υπάρχουν δύο παραλλαγές, μία των ανακτόρων και μία της κυρίας Παπαστράτου. «Ξέρουμε ότι πήγε σε κάποιες εκθέσεις μετά από την Πανελλήνια Έκθεση του 1899 και ύστερα την χάνουμε, ώσπου βρίσκεται στην κατοχή της βασιλικής οικογένειας. Ήταν, όμως, γνωστό ότι βρισκόταν στα ανάκτορα, επειδή το 1956, όταν εξεδόθησαν από τον Κορομηλά οι επιστολές του Γύζη, η φωτογραφία του έργου γράφει ότι υπάρχουν δύο παραλλαγές, μία των ανακτόρων και μία της κυρίας Παπαστράτου. Πράγματι η οικογένεια Παπαστράτου έχει μια παραλλαγή του πίνακα, μάλλον σε μικρότερη διάσταση. Πράγματι η οικογένεια Παπαστράτου έχει μια παραλλαγή του πίνακα, μάλλον σε μικρότερη διάσταση. Αλλά ότι η "Δόξα" των ανακτόρων είναι η πρώτη, διότι στις φωτογραφίες της Εθνικής Πινακοθήκης υπάρχει φωτογραφημένη και η πίσω πλευρά, όπου υπάρχει η πινακίδα της έκθεσης του 1899». Αλλά ότι η "Δόξα" των ανακτόρων είναι η πρώτη, διότι στις φωτογραφίες της Εθνικής Πινακοθήκης υπάρχει φωτογραφημένη και η πίσω πλευρά, όπου υπάρχει η πινακίδα της έκθεσης του 1899».

Τα ίχνη χάνονται Ο Μαρίνος Καλλιγάς, ιστορικός της τέχνης και διευθυντής από το 1949 ως το 1971 της Εθνικής Πινακοθήκης, γράφει ότι το 1982 η «Δόξα» είναι στα Ανάκτορα, αλλά λέει επίσης ότι παρά τις προσπάθειές του δεν κατάφερε να τη δει. Ο Μαρίνος Καλλιγάς, ιστορικός της τέχνης και διευθυντής από το 1949 ως το 1971 της Εθνικής Πινακοθήκης, γράφει ότι το 1982 η «Δόξα» είναι στα Ανάκτορα, αλλά λέει επίσης ότι παρά τις προσπάθειές του δεν κατάφερε να τη δει. Επειδή ο Καλλιγάς την είχε δει στο παρελθόν, όσο υπήρχε ακόμη βασιλεία, είναι ίσως βάσιμο να εικάσει κανείς ότι η αδυναμία του να τη δει σημαίνει μάλλον ότι δεν κατόρθωσε να εντοπίσει πού βρισκόταν ο πίνακας (Καλλιγάς, 1995). Επειδή ο Καλλιγάς την είχε δει στο παρελθόν, όσο υπήρχε ακόμη βασιλεία, είναι ίσως βάσιμο να εικάσει κανείς ότι η αδυναμία του να τη δει σημαίνει μάλλον ότι δεν κατόρθωσε να εντοπίσει πού βρισκόταν ο πίνακας (Καλλιγάς, 1995). Σε κάθε περίπτωση, λίγοι έχουν δει αυτούς τους δύο πίνακες. Σε κάθε περίπτωση, λίγοι έχουν δει αυτούς τους δύο πίνακες. κανένας ή τουλάχιστον κανένας δεν ξέρει πού βρίσκονται, αν έχουν πουληθεί ή βρίσκονται ακόμη στο Τατόι. κανένας ή τουλάχιστον κανένας δεν ξέρει πού βρίσκονται, αν έχουν πουληθεί ή βρίσκονται ακόμη στο Τατόι.

Η «Δόξα» κρεμόταν πάνω από το προσκέφαλό της Μας έχουν μείνει μόνο οι γραπτές πηγές και οι λιγοστές αφηγήσεις, όπως αυτή της Μισιρλή, η οποία είχε την τύχη να δει τη «Δόξα» του Γύζη. Μας έχουν μείνει μόνο οι γραπτές πηγές και οι λιγοστές αφηγήσεις, όπως αυτή της Μισιρλή, η οποία είχε την τύχη να δει τη «Δόξα» του Γύζη. «Την έχω δει» αφηγείται «το 1973, όταν έγινε η πρώτη καταγραφή των αντικειμένων της βασιλικής οικογένειας - εργαζόμουν στην Εθνική Πινακοθήκη. Πρώτα, λοιπόν, πήγαμε στην Ηρώδου Αττικού. «Την έχω δει» αφηγείται «το 1973, όταν έγινε η πρώτη καταγραφή των αντικειμένων της βασιλικής οικογένειας - εργαζόμουν στην Εθνική Πινακοθήκη. Πρώτα, λοιπόν, πήγαμε στην Ηρώδου Αττικού. Θυμάμαι ότι ήταν οι πόρτες βουλωμένες με βουλοκέρι και ήρθαν και μας άνοιξαν. Θυμάμαι ότι ήταν οι πόρτες βουλωμένες με βουλοκέρι και ήρθαν και μας άνοιξαν. Είχαν έρθει βυζαντινολόγοι, αρχαιολόγοι, αργυροχόοι, άνθρωποι από όλες τις ειδικότητες. Τα πάντα μέσα στο ανάκτορο ήταν εντελώς άθικτα, όπως τα είχαν αφήσει όταν έφυγαν - θυμάμαι ακόμη και τη λακ και τη χτένα της βασίλισσας να είναι στη θέση τους, σαν απλώς να κλείδωσαν την πόρτα τους και να βγήκαν έξω. Είχαν έρθει βυζαντινολόγοι, αρχαιολόγοι, αργυροχόοι, άνθρωποι από όλες τις ειδικότητες. Τα πάντα μέσα στο ανάκτορο ήταν εντελώς άθικτα, όπως τα είχαν αφήσει όταν έφυγαν - θυμάμαι ακόμη και τη λακ και τη χτένα της βασίλισσας να είναι στη θέση τους, σαν απλώς να κλείδωσαν την πόρτα τους και να βγήκαν έξω. Εμείς καταγράφαμε τα έργα τέχνης και έτσι βγήκε η λίστα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η «Δόξα», ωστόσο, δεν ήταν εκεί. Την ίδια εποχή, όμως, μας κάλεσαν να κάνουμε μια πρώτη επίσκεψη και στο σπίτι της βασιλομήτορος, η οποία έμενε τότε στο Παλαιό Ψυχικό. Όταν μπήκαμε στην κρεβατοκάμαρά της, η «Δόξα» κρεμόταν πάνω από το προσκέφαλό της». Εμείς καταγράφαμε τα έργα τέχνης και έτσι βγήκε η λίστα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η «Δόξα», ωστόσο, δεν ήταν εκεί. Την ίδια εποχή, όμως, μας κάλεσαν να κάνουμε μια πρώτη επίσκεψη και στο σπίτι της βασιλομήτορος, η οποία έμενε τότε στο Παλαιό Ψυχικό. Όταν μπήκαμε στην κρεβατοκάμαρά της, η «Δόξα» κρεμόταν πάνω από το προσκέφαλό της».

Βιβλιογραφία Καλλιγάς, Μ. (1995). Νικόλας Γύζης. Η ζωή και το έργο το. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Καλλιγάς, Μ. (1995). Νικόλας Γύζης. Η ζωή και το έργο το. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Μισιρλή, Ν. (1996). Γύζης. Αθήνα: Αδάμας. Μισιρλή, Ν. (1996). Γύζης. Αθήνα: Αδάμας. age/23/ age/23/ age/23/ age/23/