Ανατολικά της πλατείας του Κουλέ Καφέ, στη συμβολή των οδών Θεοτοκοπούλου και Χρυσοστόμου, σώζεται το μοναδικό δημόσιο λουτρό της βυζαντινής εποχής, γνωστό από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως “Κουλέ Χαμάμ”. Χτίστηκε στα τέλη του 13ου αιώνα και λειτουργούσε συνεχώς επί επτά αιώνες (μέχρι το 1940), ως συνοικιακό λουτρό, με αρκετές όμως οικοδομικές μετατροπές στο πέρασμα των χρόνων. Μολονότι το Κουλέ Χαμάμ, που ενδέχεται στα βυζαντινά χρόνια να ανήκει σε μοναστήρι, είναι μικρό σε σχέση με τα παλαιότερα και νεότερα λουτρά της πόλης, διαθέτει όμως όλους τους αναγκαίους για τη λειτουργία του χώρους.
Υπογείως κυκλοφορούσε ζεστός αέρας για επιδαπέδια θέρμανση, ενώ με επιτοίχιους αεραγωγούς ο ζεστός αυτός αέρας ρύθμιζε τη θερμοκρασία του κάθε χώρου. Καταλαμβάνει το κέντρο ενός μικρού οικονομικού τετραγώνου ανάμεσα στις οδούς Θεοτοκοπούλου, Κρίσπου, Χρυσοστόμου και Φιλοκτήτου της Ανω Πόλης. Η θέση του είναι σημαντική καθώς βρίσκεται στην είσοδο του παραδοσιακού οικισμού της Ανω Πόλης της Θεσσαλονίκης, κοντά σε αρκετά άλλα βυζαντινά μνημεία. «Βυζαντινό μα και ακέραιο συνάμα», όπως εξηγεί η κ. Μακροπούλου και για το λόγο αυτό ιδιαίτερα σημαντικό, το Βυζαντινό Λουτρό χρονολογείται γύρω στο 1300 και λειτούργησε για περίπου επτά αιώνες. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ήταν λουτρό της γειτονιάς και λειτουργούσε εκ περιτροπής ως ανδρικό και γυναικείο. Διαθέτει προθάλαμο, χλιαρό και θερμό χώρο, και διατηρεί τη δεξαμενή του και τα υπόκαυστα.
Το κτίριο για πολλά χρόνια εγκαταλείφθηκε και δεν είχαν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος χώρου του, με αποτέλεσμα να ασφυκτιά ανάμεσα σε πολυκατοικίες που οικοδομήθηκαν κατά τα τέλη της δεκαετίας του 60. Η κήρυξη του έγινε ως διατηρητέο μνημείο το 1952 Το 1972 έγιναν ορισμένες διερευνητικές εργασίες και καθαρισμοί, οπότε μεταξύ των άλλων αποκαλύφθηκε η όψη του κτιρίου από την πλευρά της πλατείας που λόγω της υψομετρικής διαφοράς ήταν επιχωμένη εκτός ελαχίστου τμήματος. Μετά το σεισμό του 1978 έγιναν προσωρινές υποστυλώσεις κυρίως ημικυλινδρικών καμάρων και τρούλων διότι παρουσίαζαν σοβαρές ρηγματώσεις.
ΟΜΑΔΑ: ΟΙ ΚΕΡΑΥΝΟΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ